Gazowe instalacje wewnętrzne

Prof. dr hab. inż. Andrzej J. Osiadacz

Zakład Systemów Ciepłowniczych i

Gazowniczych

Wydział Inżynierii Środowiska

Politechnika Warszawska

[e-mail]

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Instalacja gazowa

Instalację gazową stanowi układ przewodów za kurkiem głównym

prowadzonych na zewnątrz lub wewnątrz budynku, wraz z
armaturą, kształtkami i innym wyposażeniem, a także urządzeniami
do pomiaru zużycia gazu, urządzeniami gazowymi oraz przewodami
spalinowymi lub powietrzno-spalinowymi, jeżeli stanowią one
element składowy urządzeń gazowych.

Instalacja gazowa w budynku powinna zapewniać doprowadzenie paliwa

gazowego w ilości odpowiadającej potrzebom użytkowym oraz
odpowiednią wartość ciśnienia przed urządzeniami gazowymi,
zależną od rodzaju paliwa gazowego zastosowanego do zasilania
budynku, określoną Polską Normą dotyczących paliw gazowych,
przy czym ciśnienie nie powinno być wyższe niż 5 kPa.

Współczynnik nierównomierności

Współczynnik nierównomierności wyznacza się dla określonych jednostek

czasu takich jak godzina, doba, miesiąc, rok lub inny sezon.
Wartość współczynnika wyrażona jako stosunek maksymalnego
zużycia gazu do zużycia średniego.

Dla potrzeb obliczeń rzeczywistych obciążeń wykorzystuje się

współczynniki nierówności czasowej określane w cyklach:
godzinowym, dobowym, miesięcznym oraz sezonowym lub rocznym.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Średni procentowy udział poszczególnych jednostek czasowych w

roku, miesiącu i dobie wyraża się wartościami:

Wartość współczynnika nierównomierności godzinowej w cyklu dobowym
zależy od sposobu wykorzystania gazu, indywidualnie dla każdego z
odbiorców.
Do jego określenia przyjęto metodykę polegającą odbiorców gazu na
dwie grupy: wykorzystujących gaz do przygotowania posiłków i
podgrzania wody oraz wykorzystujących gaz do celów grzewczych i
jednocześnie na potrzeby przygotowania posiłków i podgrzania wody.
Do wyznaczenia współczynnika nierównomierności godzinowej

k

g

w cyklu

dobowym wykorzystywany jest średni pobór godzinowy, który jest
procentowym udziałem wartości zużycia gazu w ciągu jednej godziny w
wartości całkowitego zużycia dobowego.

gdzie: c – maksymalny pobór gazu w % .

100

8, 33%

12



100

33, 3%

30



100

4,17%

24



4, 7

1,127

4,17

4,17

g

c

k 





INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wyznaczanie współczynnika nierównomierności dobowej w cyklu

miesięcznym

k

d

w przypadku, gdy analizowany okres należy do sezonu

grzewczego prowadzone jest przy założeniu, że dobowe zużycie gazu
jest funkcją temperatury powietrza zewnętrznego.

gdzie:

t

w

- średnia temperatura w pomieszczeniach mieszkalnych (20°C),

t

dsr

- średnia temperatura najzimniejszego dnia w miesiącu,

t

msr

- średnia temperatura najzimniejszego miesiąca.

Wyznaczanie współczynnika nierównomierności miesięcznej

k

m

w cyklu

rocznym sezonu grzewczego lub letniego odbywa się w oparciu o
średnia wartość miesięcznego poboru gazu. Średnia wartość
miesięcznego poboru gazu odniesiona do okresu obejmującego sezon
grzewczy.

gdzie: a – maksymalny miesięczny procent poboru gazu.

w

dsr

d

w

msr

t

t

k

t

t







8, 33

m

a

k 

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Współczynnik nierównomierności jest to stosunek rzeczywistego poboru

gazu przez daną grupę odbiorców do sumarycznego obciążenia
nominalnego zainstalowanych urządzeń gazowych.

Wartość współczynnika zależy od:

•

jednostkowego zużycia gazu przez zainstalowane urządzenia,

•

liczby zainstalowanych urządzeń,

•

liczby odbiorców.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Technologia wykonywania wewnętrznych instalacji gazowych
Przewody gazowe

Najważniejszym kryterium doboru przewodów gazowych jest ich trwałość,
wytrzymałość na deformacje oraz szczelność.

Rury szczególnie trwałe i wytrzymałe są zazwyczaj droższe w zakupie ale
tańsze w eksploatacji.

Jeżeli rury pracują w trudnych warunkach a ich wymiana podczas awarii
jest kosztowna niezbędne jest wówczas stosowanie przewodów o
zwiększonej odporności i wysokiej jakości.

W celu wykonania instalacji gazowej stosowane są obecnie rury wykonane
z różnych materiałów, o różnych parametrach technicznych. Podstawowym
materiałem są rury wykonane ze stali oraz miedzi.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Rys. 3 Rury stalowe bez szwu.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Do podstawowych zalet rur stalowych należy to, że są one wytrzymałe na

rozciąganie, zginanie i ściskanie, można więc układać nawet długie
instalacje bez dodatkowych podpór. Instalacje stalowe sprawdzają się
tam gdzie rury narażone są na obciążenia mechaniczne.

Stal jest materiałem szczelnym, przez rury stalowe nie przenikają gazy z

otoczenia zewnętrznego. Jest też odporna na oddziaływanie promieni
UV – pod ich wpływem własność stali nie ulega pogorszeniu.
Wskazuje najmniejszą spośród dostępnych materiałów instalacyjnych
rozszerzalność temperaturową, dlatego kompensacja przewodów
stalowych jest najmniej kłopotliwa wystarczy przewidzieć luz na
pracę rur.

Rury są wykonywane zgodnie z wymaganiami norm:

EN 10208-2, EN 10208-1, EN 10216, DIN 1629, DIN 1630, DIN 17120,
DIN 17175, DIN 2391, API Spec 5L, ASTM A53/A106, PN-80/H-74219.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Rury są wykonywane w zakresie średnic zewnętrznych od 21,3 mm do

508,0 mm, dostarczane z końcami o powierzchniach czołowych
prostych lub ukosowanych, po próbie szczelności i w zależności od
wymagań po automatycznym badaniu nieniszczącym metodą
ultradźwiękową lub radiologiczną. Długość minimalna to 4 m,
maksymalna 13 m.

Rury wykonywane są ze stali niestopowych i niskostopowych,

podstawowych, jakościowych i specjalnych w zależności od
wymaganych własności mechanicznych i technologicznych oraz
przeznaczenia rur.

Zależnie od potrzeb zamawiającego rury dostarcza się czarne, bez powłoki

ochronnej.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Rury miedziane

W instalacjach gazowych stosuje się miedz o oznaczeniu Cu-DHP
(miedz odtleniana fosforem).

Instalacje miedziane cieszą się uznaniem, gdyż są wykonywane z
materiału naturalnego o doskonałych własnościach
mechanicznych, takich jak plastyczność, kowalność oraz
formowalność.

Podstawowe zalety przewodów miedzianych:

• ognioodporne oraz niepalne,
• odporne na zmiany ciśnienia i temperatury,
• antydyfuzyjne dla tlenu przez to są chronione przed korozją,
• nieprzenikalne dla promieni ultrafioletowych.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Łączniki gazowe - kształtki spawane

Do produkcji kolan stosowane są materiały spełniające wymagania
odpowiednich norm przedmiotowych: PN, EN, DIN.

Są to stale oraz wymagania zawarte w normach:

•

PN-80/H-74219 - Rury stalowe bez szwu walcowane na gorąco

ogólnego zastosowania.

• PN-H-74252:1998 - Rury stalowe bez szwu kotłowe
• DIN 1629 - Rury bez szwu ze stali niestopowych. Techniczne

warunki dostawy.

• DIN 17172 - Rury stalowe przewodowe dla cieczy palnych i gazu.

Techniczne warunki dostawy.

• DIN17173- Rury stalowe bez szwu ze stali do pracy w niskich

temperaturach. Techniczne warunki dostawy.

• DIN17175 - Rury stalowe bez szwu ze stali kotłowych.

Techniczne warunki dostawy.

• DIN17179 - Rury stalowe bez szwu ze stali drobnoziarnistych o

szczególnych własnościach. Techniczne warunki dostawy.

• PN-EN 10253-1 - Kształtki rurowe do przyspawania

doczołowego.

Część 1: Stal węglowa do przeróbki plastycznej ogólnego
stosowania bez specjalnych wymagań dotyczących

kontroli.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Są to stale oraz wymagania zawarte w normach (c.d.):

•

PN-EN 10216-1 - Rury stalowe bez szwu do zastosowań

ciśnieniowych. Warunki techniczne dostawy. Część 1: Rury ze stali
niestopowych z wymaganymi własnościami w temperaturze
pokojowej.
•

PN-EN 10216-2 - Rury stalowe bez szwu do zastosowań

ciśnieniowych-Warunki techniczne dostawy. Część 2: Rury ze staii
niestopowych i stopowych z wymaganymi własnościami w
temperaturach podwyższonych.
•

PN-EN 10216-3 - Rury stalowe bez szwu do zastosowań

ciśnieniowych-Warunki techniczne dostawy. Część 3: Rury ze stali
stopowych drobnoziarnistych.
•

PN-EN 10216-4 - Rury stalowe bez szwu do zastosowań

ciśnieniowych-Warunki techniczne dostawy Część 4: Rury ze stali
niestopowych i stopowych z wymaganymi własnościami w
temperaturze obniżonej.
•

PN-89/M-66001 - Obróbka plastyczna. Terminologia. Pojęcia

ogólne.
•

PN-93/H-01200 - Obróbka cieplna metali i stopów. Terminologia.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Rys. 5 Kształtki hamburskie spawane (źródło: www.tasta.com.pl)

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Fizyczna kontrola wyrobów oraz odbiór produkcji odbywa się w

oparciu o następujące normy:

• DIN 2605 cz.1 - Kształtki do przyspawania. Kolana.
• DIN 2609 - Kształtki stalowe do spawania. Techniczne

warunki dostawy.

• PN-EN 10253-1: 2002 - Kształtki rurowe dc przyspawania

doczołowego. Część 1: Stal węglowa do przeróbki
plastycznej ogólnego stosowania bez specjalnych wymagań
dotyczących kontroli

Łączniki gazowe (c.d.)

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Łączniki gwintowane

Łączniki znajdują zastosowanie w połączeniach gwintowych, a szczególnie
w sieciach instalacji wodociągowych, gazowych, parowych, centralnego
ogrzewania itp. do przenoszenia cieczy i gazów nieagresywnych.

• wykonanie: zgodnie z PN-EN

10242:1999 oraz ISO49:1994,

• materiał: żeliwo ciągliwe białe

gat. W 40-05 wg PN-EN 1562 i
2000,

• gwinty: wg PN - ISO 7/1 oraz

PN-ISO 228/1 ,

• zakres wymiarów - od 1/4" do 4"
• powierzchnia: czarna lub

ocynkowana ogniowo,

zabezpieczona antykorozyjnie,

• ciśnienie robocze 2,5 Mpa w

temp. do 120°C,

• ciśnienie robocze 2,0 MPa w

temp. do 300° C.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Kształtki lutowane

SANHA produkuje ponad 40-letniego doświadczenia w samodzielnej
produkcji jednej z największej kolekcji złączek do lutowania kapilarnego.
Złączki do lutowania kapilarnego produkowane SA z miedzi, Cu-DHP,
CW024A (kształtki) oraz stopu miedzi CC499K (gwinty, odlewy) i spełniają
wymogi normy EN 1254-1.
Nadają się one idealnie do stosowania w instalacjach grzewczych,
gazowych, wody pitnej oraz urządzeniach solarnych i chłodniczych

Rys. 7 Łączniki

miedziane lutowane

(źródło:

www.sanha.com.pl

)

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Złączki do lutowania kapilarnego seria 5000 i na przejścia na złączkach

gwintowanych z brązu seria 4000 spełniają we wszystkich punktach
wymogi wymienione w EN 1254-1:1998.

Na złącza do lutowania kapilarnego należy zawsze stosować tylko rury

miedziane wg EN 1057, gdyż rury te w średnicy zewnętrznej mają
założone wystarczająco wąskie zakresy tolerancji, aby zachować
wymaganą szczelinę lutu kapilarnego.

Kształtki lutowane

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Kształtki zaciskowe

Firma Viega jako pierwsza wprowadziła na polski rynek technologię

zaprasowywania w instalacjach gazowych. To wygodne i bezpieczne

rozwiązanie dla instalatorów.

Uniwersalny system Profipress G oferuje szeroki wybór złączek z miedzi,

oraz gwintowanych kształtek z brązu o średnicach od 12 do 54 mm.

Złączki te posiadają dopuszczenie do stosowania na rynku polskim.

Rys. 8 Kształtki zaciskowe (źródło: www.viega.pl)

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Bezpieczne połączenie z żółtym oznakowaniem, żółtym elementem

uszczelniającym z HNBR oraz żółtym punktem SC-Contur, gwarantuje

bezpieczeństwo na najwyższym poziomie.

Dzięki wyraźnemu oznaczeniu systemu wykluczone są pomyłki. System ten

powoduje że przy przeprowadzaniu próby szczelności niezaprasowane

złączki są wyraźnie rozpoznawalne.

Szczelność instalacji kontrolowana jest za pomocą manometru kontrolnego.

Przy tym zakres ciśnienia dla przeprowadzenia próby obejmuje

od 22 mbar do 3 bar dla mediów gazowych.

Kształtki zaciskowe

Rys. 9 Kształtki zaciskowe
(źródło: www.viega.pl)

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Technologia zaprasowywania to ogromna oszczędność czasu, montaż

instalacji zajmuje o około 30% mniej czasu w porównaniu do
lutowania na twardo.

Unikamy też zagrożeń wynikających z operowania z otwartym ogniem.

Ponadto w przypadku używania lutu twardego podwyższona temperatura

łącznika ponad 450 stopni Celsjusza często powoduje uszkodzenie
warstwy tlenku miedzi, która chroni materiał przed korozją.

Kształtki zaciskowe

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Gazomierze

Gazomierz to urządzenie do przemysłowego pomiaru objętości gazu,
gazomierze stanowią jeden z najważniejszych elementów instalacji.

Gazomierz samoczynnie mierzy i sumuje za pomocą liczydła objętość
przepływającego przez niego gazu w temperaturze i pod ciśnieniem
panującym u jego wylotu.

Gazomierz powinien być tak skonstruowany, aby bez zauważalnego jego
uszkodzenia, cechy legalizacyjnej albo cech zabezpieczających nie było
możliwości integracji we wskazania liczydła lub wpływu na dokładność
wskazań.

Materiały użyte do budowy gazomierzy powinny mieć odporne na
starzenie się oraz korozję pod wpływem działania gazów, a także na
działanie temperatury w zakresie deklarowanym przez producenta.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Gazomierz miechowy

Jest to gazomierz komorowy o ruchomych przegrodach wykonywanych

częściowo z wiotkiego materiału, które razem z obudową tworzą
miechy.

Wymagania metrologiczne dotyczące gazomierzy reguluje „ Zarządzenie nr 2

Prezesa Głównego Urzędu Miar i Probiernictwa z 5 stycznia 1996 roku
w sprawie przepisów metrologicznych o licznikach gazu „.

W budynkach mieszkalnych najczęściej instaluje się gazomierz G4 i G5, próg

rozruchu wynosi 5 dm

3

/h, zapewnia zliczenie przez palnik dyżurny

grzejnika czy kotła c.o.

Okres ważności legalizacji gazomierzy miechowych wynosi 15 lat. Nominalne

obciążenie gazomierza G4 wynosi 4m

3

/h, maksymalne 6m

3

/h, a

minimalne 0,04 m

3

/h.

Rys. 10 Gazomierz miechowy

(źródło: www.matrix.com.pl)

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Reduktory ciśnienia

Zadaniem reduktora ciśnienia jest przetworzenie wyższych i zmiennych
wartości ciśnień wlotowych na niższe i stałe ciśnienia wylotowe.
Reduktor ciśnienia gazu bezpośredniego działania składa się z układu
regulacyjnego w postaci dwóch elementów: zadającego śruby dociskowej
wraz ze sprężyną regulacyjną i porównującego ruchomej membrany, oraz
układu wykonawczego w postaci zaworu dławiącego.
Przepływ gazu w zaworze przebiega przez element dławiący np. w postaci
powodującej spadek ciśnienia szczeliny o regulowanej powierzchni
przekroju.
Połączona z elementem dławiącym membrana jest obciążona w taki
sposób, aby siła nacisku sprężyny regulacyjnej na membranę równoważyła
siłę od ciśnienia gazu po redukcji znajdującego się po drugiej stronie
membrany.
W ten sposób zmiana ciśnienia wyjściowego powoduje zachwianie tej
równowagi, odpowiednie przesunięcie membrany i związanego z nią
elementu dławiącego oraz zmianę przepływu gazu i przywrócenie zadanej
wartości ciśnienia wyjściowego.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Kurki gazowe
Zawory kulowe popularnie zwane kurkami to zawory obrotowe, których
wnetrze stanowi najczęściej kula, rzadziej fragment kuli.
Znajdują zastosowanie jako armatura zaporowa do zamykania i
otwierania przepływu, stąd też najważniejsze cechy, na które zwraca się
uwagę to ich szczelność i trwałość.

Rys. 11 Kurek kulowy gazowy

(źródło:

www.itap.com.pl)

Zawór kulowy składa się z korpusu, gniazda wraz z kulą napędu ręcznego
w różnym wykonaniu jako dźwignia jednoramienna lub motylek i wałka
zwrotnego. Gdy zawór jest otwarty kula z wydrążonym w środku otworem
przepuszcza medium, jeśli zaś obrócimy ją o ¼ obrotu, zakryje gniazdo i
zablokuje przepływ.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Urządzenia gazowe

Jako urządzenia gazowe możemy wymienić kotły gazowe kondensacyjne,
które stanowią rozwiązanie o najwyższej efektywności pracy, dzięki
wykorzystaniu ciepła kondensacji zawartego w parze wodnej
powstającego przy spalaniu gazu ziemnego.

Rys. 12 Kocioł gazowy

(

www.viessmann.com.pl

),

Kocioł kondensacyjny Vitodens 200-W
firmy Viessmann.

W tradycyjnych kotłach nie kondensacyjnych ciepło to jest tracone wraz ze
spalinami opuszczającymi kocioł. Kotły gazowe firmy Viessmann jako pierwsze
tego typu były oferowane na rynku już od początku lat 90-tych. Stosowane
rozwiązania, takie jak powierzchnie grzewcze InoX-Radial ze stali kwasoodpornej
z dodatkiem tytanu i molibdenu czy palniki promiennikowe MatriX, nie maja
odpowiedników na rynku techniki grzewczej.
Kotły gazowe kondensacyjne szczególnie korzystnie współpracują z kolektorami
słonecznymi, zapewniając minimalne koszty ogrzewania budynku.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Odprowadzenie spalin

Systemy odprowadzania spalin ze stali szlachetnej – hermetyczne,
szczelne i niewrażliwe na zawilgocenie, dla odprowadzenia spalin z kotłów
opalanych gazem ziemnym lub płynnym.

Rys. 13 Schemat komina powietrzno-spalinowego
(

www.viessmann.com.pl

)

Podstawowe zalety stosowania kominów
koncentrycznych:

• uniwersalne zastosowanie, prosty montaż, wysoka

jakość komponentów systemowych,

• wysoka trwałość dzięki specjalnej stali odpornej
na

korozję,

• poszczególne elementy konstrukcyjne spawane

plazmowo doczołowo, z uformowanym złączem
kielichowym,

• hermetyczność dzięki uszczelce wewnętrznej
• niewielki ciężar dzięki zastosowaniu lekkich

elementów,

• korzystne warunki przepływu i niskie opory

przepływu.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Możliwość stosowania różnych materiałów w instalacjach gazowych reguluje
znowelizowana ustawa o Warunkach technicznych.

Instalacje gazowe z rur stalowych

Przewody instalacji gazowej, począwszy od 0,5 m przed zewnętrzną
ścianą budynku do kurków odcinających przed gazomierzami w
budynkach mieszkalnych wielorodzinnych lub do odgałęzień lokali
użytkowych w budynkach użyteczności publicznej, powinny być wykonane
z rur stalowych bez szwu bądź rur stalowych ze szwem, przewodowych,
zgodnych z wymaganiami przedmiotowych Polskich Norm.

Stalowe przewody gazowe powinny być łączone przez spawanie.

Zalecane jest stosowanie rur stalowych bez szwu zgodnych z PN-EN
10208-1:2000 albo rur stalowych bez szwu precyzyjnych zgodnych z PN-
EN 10305-1:2003.

Połączenia gwintowe mogą być stosowane do średnic nominalnych DN nie

większych niż 50 mm. Kształtki do zmiany średnic rur i zmiany położenia
powinny być wykonane ze stali jako kute lub ciągliwe. Dopuszcza się
stosowanie kształtek odlewanych z żeliwa sferoidalnego, żeliwa ciągliwego
lub mosiądzu. Kształtki powinny mieć łagodne łuki i przejścia. Końce
łączonych rur powinny mieć gwint rurowy stożkowy zgodny z normą PN-M-
02031. Podstawowe wielkości gwintu stożkowego oraz długości złączek
stalowych reguluje PN-H-74200.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Instalacje gazowe z rur stalowych (c.d.)

Niedopuszczalne jest wbudowanie w instalacje rur pękniętych lub w inny
sposób uszkodzonych oraz rur o zmniejszonym lub zniekształconym
przekroju.
Do przecinania rur, gwintowania używa się tzw. imadła rurowego.

Rury przecina się piłami do metalu lub specjalnymi obcinakami kółkowymi.

Po ich obcięciu końce należy wyrównać za pomocą frezu.

Złączy rurowych zarówno gwintowanych, jak i spawanych nie wolno
stosować w miejscach przechodzenia przez ściany i stropy.

Złącza gwintowane powinny być ponadto lokalizowane w miejscach
widocznych i łatwo dostępnych dla kontrolujących.

W czasie prac instalacyjnych należy zwracać uwagę na jakość

wykonywanych połączeń, dokładność ustawienia w pionie i pewność
zamocowania rur.
Po przeprowadzeniu prób szczelności przewody gazowe należy zabezpieczyć
przed korozją.
Rury prowadzone przez piwnice, korytarze, klatki schodowe i miejsca
ogólnodostępne powinny być malowane na żółto.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Instalacje gazowe z rur stalowych (c.d.)

W razie konieczności prowadzenia przewodów w bruzdach, po pozytywnym
wyniku prób szczelności, bruzdy należy wypełnić chudą zaprawą
cementową łatwą do usunięcia w razie konieczności kontroli przewodu.

Stosowanie zapraw gipsowych i wapiennych jest niedopuszczalne.

Do obowiązków wykonawcy należy takie wykonanie przewodów
połączeniowych, aby gazomierz można było wmontować i wymontować bez
usuwania i zmiany przewodów, a same przewody po zdjęciu gazomierzy
zamykać gwintowanymi korkami.

Aby uniknąć powstania naprężeń, należy zwracać uwagę na precyzyjnie
równoległe i pionowe ułożenie przewodów podłączeniowych oraz ściśle
przestrzegać tolerancji rozstawu króćców zgodnie z danymi producentów
gazomierzy.

Podłączenie gazomierza do instalacji należy do dostawcy gazu.

W nowych lub rekonstruowanych instalacjach gazowych w budynkach
wielorodzinnych powszechnie stosuje się łączenie rur za pomocą spawania.

Dotyczy to szczególnie piwnic, korytarzy i innych miejsc dostępnych dla
większej liczby osób.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Instalacje gazowe z rur stalowych (c.d.)

Połączenia spawane w porównaniu z innymi rodzajami połączeń mają
wiele zalet jak: niski koszt, łatwość wykonania, szczelność oraz
wytrzymałość.

Instalacje łączone przez spawanie są bezpieczniejsze. Wytrzymałość
spoin wynosi na ogół 90% mechanicznej wytrzymałości materiału rur.

Rury spawa się na styk, pozostawiając końce prostopadle ścięte oraz
zachowując ich odległość od siebie w granicach 0,5-1,5 mm.

Miejsce spawane powinno być dokładnie oczyszczone z rdzy i brudu, a
następnie starannie osuszone przez przepalanie palnikiem gazowym.

Przed rozpoczęciem spawania należy sprawdzić współosiowość rur za
pomocą drewnianej łaty.

Spoina powinna być wykonana szybko i bez przerw, a właściwości drutu
spawalniczego powinny być zbliżone do materiału spawanego.
Spawanie instalacji gazowych powinni wykonywać spawacze o dużych
kwalifikacjach zawodowych.

Zmiany kierunku rury instalacyjnej można uzyskać przez gięcie rur,
wykonując odpowiednie łuki i kolana. Do wyginania służą specjalne
przyrządy zwane giętarkami.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Instalacje gazowe z rur stalowych (c.d.)

W celu uniknięcia pęknięć, zgrubień i fałd gięcie należy wykonywać
płynnie. Nie należy giąć rur na odcinkach spawanych.

Przekrój rury w czasie gięcia nie powinien ulec spłaszczeniu. W razie
potrzeby zamontowania w instalacji gazowej kolana można zastosować
gotowe kolana tzw. hamburskie. Dostępne są także wykonywane w
hutach trójniki i zwężki przeznaczone do wspawania w rurociąg.

Przejścia przewodów gazowych przez przegrody konstrukcyjne ściany i
stropy należy prowadzić w rurach ochronnych. Są to krótkie odcinki rur
stalowych, osadzone na zaprawie cementowej w ścianie lub stropie.

Przestrzeń między rurą ochronną, a przewodową należy wypełnić sznurem
smołowanym i masą bitumiczną lub inną nie powodującą korozji rur.

W celu umożliwienia zamknięcia dopływu gazu do całego budynku,
poszczególnych pionów czy mieszkań stosuje się kurki odcinające.

W nowych lub rekonstruowanych instalacjach należy stosować wyłącznie
kurki kulowe. Typowy kurek kulowy ma obustronny wewnętrzny gwint do
połączenia z instalacją, korpus wykonany z mosiądzu lub stali i
zwierciadło kulowe z mosiądzu pokrytego teflonem.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Instalacje gazowe z rur stalowych (c.d.)

Kurki instalowane przed reduktorami średniego ciśnienia powinny być
dopuszczone do pracy pod ciśnieniem nominalnym 0,5 MPa.

Odcinki przewodów gazowych łączone na gwint wykonuje się w
ograniczonej ilości, najczęściej do połączeń urządzeń gazowych i
gazomierzy z instalacją, a także w budynkach mieszkalnych
jednorodzinnych drewnianych czy wznoszonych z bloczków styropianowych.

Do nacinania gwintu należy stosować nowoczesne gwintownice rurowe.

Prawidłowo wykonany gwint powinien być lekko stożkowy, tak aby pierwsze
zwoje miały pełną głębokość, a następnie były stopniowo coraz płytsze.

Stożkowatość gwintu ułatwia uszczelnienie przewodów. Konieczne jest
również dokładne prostopadłe ustawienie narzynek w stosunku do osi
gwintowanej rury.

Zbyt długi gwint powoduje za głębokie wkręcenie rury w łącznik, co pociąga
za sobą znaczne opory przepływu.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Instalacje gazowe z rur stalowych (c.d.)

Do uszczelniania gwintu metodą tradycyjną używa się włókien konopnych
nasyconych pasta niewysychającą.

Zamiast włókien konopnych do uszczelniania gwintów rurowych
stosowane są także specjalne taśmy uszczelniające wykonane z teflonu o
zwiększonej gęstości.

Zaletą uszczelniania gwintów wymienionymi metodami jest to, że
urządzenia są gotowe do prób niezwłocznie po zakończeniu montażu.
Najwyższą skuteczność uszczelniania gwintów uzyskuje się stosując
tworzywa anaerobowe.

Są to półpłynne tworzywa sztuczne przechodzące w stan stały po utracie
kontaktu z powietrzem i w obecności metali, wypełniając całkowicie
nierówności powierzchni gwintu dzięki czemu powstaje szczelne złącze.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Instalacje gazowe z rur miedzianych

Do wykonywania instalacji gazowych stosuje się rury twarde lub
półtwarde, ciągnione bez szwu, wykonane z miedzi odtlenionej o
zawartości 99,9% czystej miedzi oraz 0,015-0,040 fosforu.

W wykonawstwie instalacji wykorzystuje się postanowienia normy PN-EN
1057:1999 Miedz i stopy miedzi.

Rury miedziane do wody i gazu stosowane w instalacjach sanitarnych.
Przydatne są również materiały zawarte w normach DIN 1786 i DIN 1787.

Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami rury instalacyjne miedziane
mogą być stosowane do wykonywania wewnętrznych instalacji gazowych
tylko w budynkach niskich do czterech kondygnacji.

Rury te powinny być instalowane na powierzchni ścian wewnętrznych z
zastosowaniem specjalnych uchwytów mocujących.
Oferowane rury powinny mieć atest zezwalający na stosowanie, oraz
pozytywną opinię dopuszczającą do stosowania przy wykonaniu
wewnętrznych instalacji gazowych.

Armatura, złączki i materiały służące do wykonywania instalacji gazowych
z miedzi powinny odpowiadać podmiotowym normom i mieć certyfikat lub
deklaracje zgodności.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Instalacje gazowe z rur miedzianych

Instalacje gazowe z rur miedzianych mogą wykonywać monterzy po
odbytym przeszkoleniu specjalistycznym legitymujący się zaświadczeniem
wydanym przez właściwy zakład gazownictwa lub inna upoważniona
instytucję.

Według DIN 8513 w instalacjach gazowych, w których są stosowane złączki
miedziane, należy stosować luty zawierające fosfor typu L-Ag2P lub L-CuP6
jako niewymagające stosowania topników.

Łączenie rur miedzianych z kształtkami wykonanymi z brązu lub mosiądzu
wymaga zawsze zastosowania topnika.

Lutem nazywa się stop metali przeznaczony do utworzenia lutowiny, który
po nagrzaniu do temperatury topnienia wypełnia wąską szczelinę między
rurą a złączką i w wyniku zjawisk włoskowatości, dyfuzji oraz
rozpuszczania się składników lutu i materiału łączonego tworzy po
ostygnięciu trwałe i szczelne połączenie.

Do lutowania lutem twardym stosuje się topnik F-SH1 używany również do
lutowania z użyciem lutów L-Ag34Sn, L-Ag44 i L-Ag45Sn.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Instalacje gazowe z rur miedzianych

Cienką warstwę topnika należy nakładać na zewnętrzna płaszczyznę rury
lub złączki tak, aby uniknąć wprowadzenia go do wewnątrz kielicha. Po
zakończenia lutowania i ostygnięciu złącza pozostałości topnika należy
usunąć wilgotna szmatką.

Łączenie bezpośrednie polega na wykonaniu za pomocą specjalistycznych
narzędzi na końcu jednej z łączonych rur kielicha, a następnie po wsunięciu
końca drugiej rury zalutowaniu złącza lutem twardym.

Kolanka i łuki należy wykonać za pomocą narzędzi zachowując minimalną
długość giętego odcinka równą wartości pięciu średnic zewnętrznych rury.

Rury miedziane mniejszą sztywność niż rury stalowe i należy je mocować
tak, aby uniemożliwić opadniecie przewodów gazowych w przypadku pożaru
nawet przy utracie szczelności przez niektóre złącza. Stosowane uchwyty
powinny być wykonane z materiałów niepalnych.
Szczególną uwagę należy zwrócić podczas mocowania trójników.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Instalacje gazowe z rur miedzianych

Uchwyty mocujące rurę powinny być rozmieszczone po obu stronach i
w bezpośredniej bliskości trójnika. Traktuje się je jako punkty stałe.

Następne uchwyty lekko skręcone traktuje się jak podpory ślizgowe.
Przy umieszczaniu uchwytów jako punktów stałych w znacznej
odległości od trójnika istnieje niebezpieczeństwo, że w przypadku
pożaru nastąpi znaczne wydłużenie rury i wysuniecie jej końca z
trójnika.

W przypadku odcinka prostego punkt stały można wykonać
przylutowując po obu stronach uchwytu mocującego pierścienie z rury
miedzianej nieco większej średnicy.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Instalowanie kurka głównego

Instalacja gazowa budynku zasilana z sieci gazowej powinna mieć
zainstalowany na przyłączu zawór główny, umożliwiający dopływ gazu.

•

Zawór główny powinien być zainstalowany na zewnątrz budynku w

wentylowanej szafce co najmniej z materiału trudno zapalnego przy
ścianie, we wnęce ściennej lub w odległości nie przekraczającej 10 m od
zasilanego budynku, w miejscu łatwo dostępnym i zabezpieczonym przed
wpływami atmosferycznymi, uszkodzeniami mechanicznymi i dostępem
osób niepowołanych.

•

W zabudowie jednorodzinnej, zagrodowej i rekreacji indywidualnej

dopuszcza się instalowanie kurka głównego w odległości większej niż 10
m od zasilanego budynku w wentylowanej szafce, usytuowanej w linii
ogrodzenia od ulicy lub ogólnego ciągu pieszego z dostępem do niej od
strony zewnętrznej działki budowlanej.

•

W budynkach o charakterze monumentalnym dopuszcza się

instalowanie kurków głównych w miejscach łatwo dostępnych z zewnątrz,
niebędących pomieszczeniami w odległości nie większej niż2 m od lica
zewnętrznego budynku

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Instalowanie kurka głównego

•

Odległość kurka głównego, montowanego przy ścianie lub we wnęce

ściany budynku od poziomu terenu oraz najbliższej krawędzi okna drzwi
lub innego otworu w budynku powinna wynosić co najmniej 0,5 m.

•

W uzasadnionych przypadkach, wynikających z rozwiązania

funkcjonalno-przestrzennego budynku może być zainstalowany więcej niż
jeden zawór główny. W takim przypadku instalacje zasilane z oddzielnych
przyłączy nie mogą być ze sobą połączone.

•

W zwartej zabudowie śródmiejskiej dopuszcza się instalowanie kurka

głównego przed budynkiem poniżej poziomu terenu, pod warunkiem
zachowania wymagań właściwych dla armatury zaporowej montowanej na
gazociągach sieci gazowych.

•

Miejsce usytuowania kurka głównego powinno być jednoznacznie

oznakowane. Na budynku mającym więcej niż jeden zawór główny należy
umieścić informację o liczbie i miejscach zainstalowania.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Instalowanie gazomierzy

Wymagania dotyczące pomiaru ilości gazu zużywanego w budynkach
mieszkalnych - ustawa o Warunkach technicznych.

Urządzenia pomiarowe zużycia gazu powinny być zainstalowane
oddzielnie dla każdego z odbiorców i zabezpieczone przed dostępem osób
niepowołanych.
Lokalizacja gazomierza powinna zapewniać łatwy dostęp do ich kontroli
lub wymiany.

Przed każdym gazomierzem należy zainstalować zawór odcinający. Jeżeli
gazomierz jest instalowany w jednej szafce z kurkiem głównym, uznaje
się że wymaganie jest to spełnione.

Gazomierze mogą być instalowane w szafkach z materiałów trudno
palnych z otworami wentylacyjnymi, na klatkach schodowych lub
korytarzach ogólnych, na zewnątrz budynku razem z kurkiem głównym
instalacji gazowej.

Dopuszcza się instalowanie gazomierzy także bez szafek, w kuchniach
stanowiących samodzielne pomieszczenie oraz w przedpokojach w
istniejących budynkach mieszkalnych.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Instalowanie gazomierzy

Ponadto gazomierze mogą być instalowane w wydzielonych i zamykanych
pomieszczeniach piwnicznych, jeżeli mają one otwór okienny oraz przewód
wentylacji grawitacyjnej wyprowadzony ponad dach lub przez ścianę
zewnętrzną na wysokość co najmniej 2,5 m powyżej terenu, w odległości
nie mniejszej niż 0,5 m od bocznej krawędzi okien i drzwi.

Gazomierzy nie powinno się instalować w pomieszczeniach mieszkalnych,
łazienkach, w których występuje zagrożenie korozyjne, jak również we
wnękach z licznikami elektrycznymi.

Gazomierz należy instalować w przedziale wysokości od 0,3 m do 1,8 m od
poziomu podłogi do spodu gazomierza lub co najmniej 0,5 m od poziomu
terenu.

Gazomierze instalowane bez szafek na tym samym poziomie co liczniki
elektryczne lub inne urządzenia mogące iskrzyć powinny być od nich
oddalone co najmniej o 1 m. dopuszcza się zmniejszenie tej odległości
jeżeli między tymi urządzeniami zostanie wykonana przegroda z materiału
niepalnego o wysokości co najmniej 0,5 m powyżej i poniżej gazomierza
oraz wysięgu większym o 1 m odległości lica gazomierza od ściany na
której jest zainstalowany.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Instalowanie urządzeń gazowych

Wszystkie urządzenia zasilane gazem powinny mieć znak bezpieczeństwa
„B” lub aprobatę techniczną albo znak Dozoru Technicznego.
Urządzenia gazowe powszechnego użytku powinny mieć także atest
energetyczny.

Ustawa o warunkach technicznych mówi nam, że urządzenia gazowe
mogą być instalowane wyłącznie w pomieszczeniach spełniających
warunki dotyczące ich wysokości, kubatury, wentylacji i odprowadzenia
spalin, a także dopływu powietrza do spalania.

Urządzenia gazowe, pozostające bez stałego dozoru w czasie ich
użytkowania, takie jak kotły gazowe lub ogrzewacze pomieszczeń,
powinny być wyposażone w samoczynne zabezpieczenia przed skutkami
spadku ciśnienia lub przerwą w dopływie gazu.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Instalowanie urządzeń gazowych

Przy instalowaniu urządzeń gazowych należy spełnić określone
warunki :

•

urządzenia gazowe należy połączyć ze stalowymi lub

miedzianymi przewodami instalacji gazowej na stałe lub z
zastosowaniem elastycznych przewodów metalowych,

•

zawór odcinający dopływ gazu do urządzenia należy umieścić w

pomieszczeniu, w którym jest zainstalowane urządzenie gazowe, w
miejscu łatwo dostępnym, w odległości nie większej niż 1 m od
króćca przyłączeniowego,

•

kuchnie i kuchenki gazowe należy instalować w odległości co

najmniej 0,5 m od okien do boku urządzenia, licząc w rzucie
poziomym,

•

ogrzewacze pomieszczeń, których temperatura osłon może

przekroczyć 60 należy instalować w odległości co najmniej 0,3 m
od ścian z materiałów łatwo palnych nieosłoniętych tynkiem,

•

grzejniki gazowe wody przepływowej należy instalować na

ścianach z materiałów niepalnych bądź odizolować je od ściany z
materiałów palnych płytą z materiałów niepalnych.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Odprowadzenie spalin z urządzeń gazowych

Przewody kominowe w budynku spalinowe i dymowe, prowadzone w
ścianach budynku, w obudowach, trwale połączonych z konstrukcją lub
stanowiące konstrukcje samodzielne, powinny:

•

mieć wymiar przekroju, sposób prowadzenia i wysokość stwarzające

potrzebny ciąg, zapewniający wymaganą przepustowość oraz
spełniający wymagania określone w Polskich Normach dotyczących
wymagań technicznych dla przewodów kominowych,

•

być szczelne i wykonane z materiałów niepalnych.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Wentylacja

Kotłownia gazowa powinna być wyposażona w sprawnie działającą
wentylację nawiewno-wywiewną, zapewniającą dostarczenie powietrza
potrzebnego do spalania gazu i przewietrzania pomieszczenia.

Wentylacja pomieszczenia kotłowni powinna zapewnić przynajmniej
trzykrotną wymianę powietrza w ciągu godziny.

Pomieszczenia te pod względem obciążenia cieplnego i wentylacji powinny
spełniać wymagania zawarte w:

•

„Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w

sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie” [DzU nr 75/2002].

Maksymalne łączne obciążenie cieplne przypadające na 1m3 kubatury,
służące do określania wymaganej kubatury pomieszczenia, w którym są
zainstalowane urządzenia gazowe, pobierające powietrze do spalania z
tego pomieszczenia, nie może przekraczać wartości określonych w tabeli:

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Wentylacja

Kubatura pomieszczeń, których instaluje się urządzenia gazowe, nie

powinna być mniejsza niż:
•

8 m

3

w przypadku urządzeń pobierających powietrze do spalania z tych

pomieszczeń
•

6,5 m

3

w przypadku kotłów z zamkniętą komorą spalania pobierających

powietrze z zewnątrz pomieszczenia, w których instaluje się urządzenia
gazowe, powinny mieć wysokość co najmniej 2,2 m.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Zabezpieczenia instalacji gazowych

Instalacja gazowa wraz z przyłączem powinna być tak zaprojektowana,
wykonana i eksploatowana, aby ograniczała do minimum zagrożenia
związane z ulatnianiem się gazu, a także posiadać określoną odporność na
działanie temperatury wywołanej pożarem innych materiałów palnych
znajdujących się w pomieszczeniu lub w całym budynku.

Ważnym elementem zmniejszającym zagrożenia jest instalowanie
zabezpieczeń przed skutkami ulatniania się gazu. Instalacje sygnalizujące
niedopuszczalny poziom stężenia gazu mogą być stosowane w budynkach,
w których jest ustanowiony stały nadzór, zapewniający podejmowanie
działań zaradczych, a także w budynkach jednorodzinnych.

Czujki sygnalizujące niedopuszczalny poziom stężenia gazu w budynkach
powinny być instalowane w piwnicach oraz w pomieszczeniach, w których
istnieje możliwość nagromadzenia gazu przy stanach awaryjnych instalacji
lub przyłącza gazowego. Urządzenia sygnalizacyjno-odcinające dopływ gazu
należy stosować w tych pomieszczeniach, w których łączna nominalna moc
cieplna zainstalowanych urządzeń gazowych jest większa niż 60 KW.

Zawór odcinający dopływ gazu do budynku, będący elementem składowym
urządzenia sygnalizacyjno-odcinającego powinien być instalowany poza
budynkiem, między kurkiem głównym, a wprowadzeniem gazu do budynku.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Warunki użytkowania instalacji gazowych

Instalacja gazowa jest elementem wyposażenia budynku i powinna spełniać
wymagania zawarte w „Rozporządzeniu Ministra Spraw wewnętrznych i
Administracji z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych
użytkowania budynków mieszkalnych” [DzU z dnia 9 września 1999r.]

Sposób użytkowania instalacji gazowej przez użytkownika powinien :

• Być zgodny z założeniami projektu tej instalacji,
• Eliminować możliwość wydzielania się tlenku węgla z urządzeń

gazowych,

• Zapewniać bezpieczeństwo użytkowników lokalu,
• Zapewniać bezpieczeństwo oraz ochronę interesów użytkowników

innych lokali korzystających z tej instalacji oraz osób trzecich.

W czasie użytkowania instalacji gazowej użytkownik lokalu powinien:

• Udostępnić lokal właścicielowi budynku lub dostawcy gazu dla

wykonywania ich obowiązków,

• Przestrzegać zasady bezpieczeństwa jej użytkowania oraz

niezwłocznie informować zarządcę budynku w razie stwierdzenia
nieprawidłowości w jej funkcjonowaniu,

• Zapewniać pełna sprawność techniczną i użytkową urządzeń

gazowych stanowiących wyposażenie lokalu,

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne wykonania

Warunki użytkowania instalacji gazowych

W czasie użytkowania instalacji gazowej użytkownik lokalu powinien (c.d.):

•

w przypadku wystąpienia objawów świadczących o zagrożeniu

bezpieczeństwa osób lub mienia zaprzestać użytkowania instalacji gazowej,
podjąć właściwe działania zaradcze i niezwłocznie poinformować właściwe
służby oraz właściciela budynku o wystąpieniu zagrożenia,
•

zapewniać ochronę instalacji i urządzeń gazowych przed uszkodzeniem,

•

utrzymywać znajdujące się w lokalu elementy instalacji gazowej,

urządzeń spalinowych i wentylacyjnych oraz urządzenia gazowe w
należytym stanie technicznym i użytkowym,
•

zapewnić wykonywanie niezbędnych czynności konserwacyjnych,

•

informować właściciela budynku o wszelkich uszkodzeniach instalacji

gazowej oraz o niewłaściwym funkcjonowaniu przewodów i kanałów
wentylacyjnych i spalinowych,
•

udostępniać lokal w celu przeprowadzenia przez odpowiednie służby

kontroli instalacji i urządzeń gazowych, przewodów i kanałów spalinowych,
wentylacyjnych, a także innych instalacji i urządzeń oraz ściśle wykonywać
zalecenia pokontrolne.

Naprawa i konserwacja urządzenia gazowego może być powierzono

wyłącznie osobom posiadającym świadectwa kwalifikacyjne określone w
odrębnych przepisach. Instalacje i urządzenia gazowe po ich naprawie,
przeróbce lub wymianie nie mogą być użytkowane bez poddania próbie
szczelności.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

Aby odebrać instalację gazową należy wykonać główną próbę
szczelności, którą przeprowadza wykonawca instalacji w obecności
dostawcy gazu, przed pomalowaniem lub ewentualnym przykryciem
przewodów.

Osoba kierująca wykonywaniem instalacji gazowej powinna posiadać
odpowiednie uprawnienia budowlane do wykonywania
samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie.

Jednym z podstawowych warunków przystąpienia do próby głównej
szczelności instalacji jest dostarczenie przez wykonawcę protokołów
badania sprawności kanałów spalinowych i wentylacyjnych.

Udział przedstawiciela dostawcy gazu ogranicza się do stwierdzenia
szczelności, zgodności wykonania instalacji z wydanymi uprzednio
warunkami technicznymi oraz sprawdzenia prawidłowości wykonania
i usytuowania połączeń gazomierzy.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

Przed rozpoczęciem prób konieczne jest wykonanie następujących
czynności kontrolnych:

•

Sprawdzenie prawidłowości prowadzenia przewodów gazowych i

rur spalinowych.

•

Kontroli usytuowania poszczególnych elementów instalacji.

•

Stwierdzenie zgodności wykonania z zatwierdzonym projektem.

•

Stwierdzenie jakości użytych materiałów i prawidłowości

wykonania robót montażowych.

•

Jakości wykonania połączeń skręcanych lub spawanych.

Zasady wykonywania prób szczelności instalacji gazowych regulują
postanowienia zawarte w ustawie o „Warunkach użytkowania instalacji
gazowych”

Próbę szczelności należy wykonać w przypadku wykonania nowej
instalacji gazowej, jej przebudowy, remontu lub wyłączenia jej z
użytkowania na okres dłuższy niż 6 miesięcy, należy przed przekazaniem
jej do użytkowania przeprowadzić główną próbę szczelności.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

Główną próbę szczelności przeprowadza się odrębnie dla części instalacji
przed gazomierzem oraz odrębnie dla pozostałej instalacji z pominięciem
gazomierzy.

Próbę przeprowadza się na instalacji nie posiadającej zabezpieczenia
antykorozyjnego, po jej oczyszczeniu, zaślepieniu końcówek, otwarciu
kurków i odłączeniu odbiorników gazu.

Manometr użyty do przeprowadzenia głównej próby szczelności powinien
spełniać wymagania klasy 0,6 i posiadać świadectwo legalizacji.

Zakres pomiarowy manometru powinien wynosić:

• 0-0,06 MPa w przypadku ciśnienia próbnego wynoszącego 0,05 MPa,
• 0-0,16 MPa w przypadku ciśnienia próbnego wynoszącego 0,1 MPa.

Ciśnienie czynnika próbnego w czasie przeprowadzania głównej próby
szczelności powinno wynosić 0,05 MPa.

Dla instalacji lub jej części znajdującej się w pomieszczeniu mieszkalnym
lub w pomieszczeniu zagrożonym wybuchem ciśnienie czynnika próbnego
powinno wynosić 0,1 MPa.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

Wynik głównej próby szczelności uznaje się za pozytywny, jeżeli w czasie
30 minut od ustabilizowania się ciśnienia czynnika próbnego nie nastąpi
spadek ciśnienia.

Z przeprowadzonej głównej próby szczelności sporządza się protokół, który
powinien być podpisany przez właściciela budynku oraz wykonawcę
instalacji gazowej.

W przypadku gdy instalacja gazowa nie zostanie napełniona gazem w
okresie 6 miesięcy od daty przeprowadzenia głównej próby szczelności
próbę należy przeprowadzić ponownie.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

Do obowiązków właściciela budynku w zakresie utrzymania właściwego
stanu instalacji gazowej należy:

•

zapewnienie nadzoru nad wykonywaniem głównej próby szczelności,

•

zapewnienie nadzoru nad realizacją robót konserwacyjnych, napraw i

wymian oraz nad wykonawstwem usług związanych realizacją zleceń
wynikających z okresowych kontroli w lokalach,
•

w przypadku stwierdzenia w toku kontroli okresowej występowania

zagrożenia bezpieczeństwa użytkowników wyłączenie z użytkowania
instalacji lub jej części,
•

występowanie do dostawcy gazu w przypadku konieczności

napełnienia jej gazem,
•

zapewnienie realizacji zaleceń pokontrolnych wydawanych przez

uprawnione organy,
•

w przypadku wystąpienia ryzyka zagrożenia bezpieczeństwa

użytkowników lokali przeprowadzenie kontroli stanu technicznego
instalacji,
•

zawiadomienie dostawcy gazu w każdym przypadku stwierdzenia

uszkodzenia szafki w której umieszczono kurek główny gazowy.

Stan technicznej sprawności instalacji gazowej w budynku powinien być
kontrolowany równocześnie z kontrolą stanu technicznego przewodów i
kanałów wentylacyjnych i spalinowych.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Metodologia projektowania instalacji gazowej

Materiały potrzebne do projektowania

Ustawa o prawie budowlanym wprowadziła pojęcie projektu budowlanego
jako opracowania zawierającego podstawowe informacje:

• Ustalenia wstępne,
• Materiały opisowe,
• Mapy i rysunki,

Niezbędne do wydania pozwolenia na budowę przez administrację
państwową.
Do wykonania projektu instalacji gazowej w budynku mieszkalnym, inwestor
powinien dostarczyć:

• Uzyskane warunki przyłączenia do sieci gazowej,
• Decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
• Mapę do celów projektowych zaktualizowana w terenie, kopa mapy

zasadniczej wykonaną przez uprawnionego geodetę,

• Opinię kominiarską dotyczącą możliwości wentylacji pomieszczeń z

urządzeniami gazowymi oraz odprowadzenie spalin z tych urządzeń

[Bąkowski K.WNT 1996].

W procesie projektowym oprócz wyżej wymienionych materiałów potrzebne
są również bardziej szczegółowe opracowania dotyczące między innymi
zastosowanych materiałów (ich parametrów i charakterystyk).

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Metodologia projektowania instalacji gazowej

Podstawowe akty prawne

Podstawowym aktem prawnym jest Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. Prawo
Budowlane (Dz. U, nr 89, poz. 414) wraz ze zmianami zawartymi w
Ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy Prawo Budowlane oraz o
zmianie niektórych ustaw (Dz. U. nr 163, poz.1364).

Podstawowym kryterium poprawności projektu budowlanego jest
spełnienie wymagań:

•

Opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z ustaleniami

określonymi w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania
terenu, w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na
realizację przedsięwzięcia, o której mowa w ustawie z dnia 27 kwietnia
2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r. nr 129, poz. 902),
lub w pozwoleniu, o którym mowa w artykule 23 i artykule 23a ustawy
z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej
i administracji morskiej (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1502, z
późniejszymi zmianami), wymaganiami ustawy, przepisami oraz
zasadami wiedzy technicznej;

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Metodologia projektowania instalacji gazowej

Podstawowe akty prawne

•

Zapewnienie, w razie potrzeby, udziału w opracowaniu projektu

osób posiadających uprawnienia budowlane do projektowania w
odpowiedniej specjalności oraz wzajemne skoordynowanie
techniczne wykonanych przez te osoby opracowań projektowych,
zapewniające uwzględnienie zawartych w przepisach zasad
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie budowy, z
uwzględnieniem specyfiki projektowanego obiektu budowlanego;

•

Sporządzanie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony

zdrowia ze względu na specyfikę projektowanego obiektu
budowlanego, uwzględnianej w planie bezpieczeństwa i ochrony
zdrowia.

Podstawowym kryterium poprawności projektu budowlanego jest
spełnienie wymagań (c.d.):

•

Uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań

projektowych w zakresie wynikającym z przepisów

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Metodologia projektowania instalacji gazowej

Podstawowe akty prawne

Wyjaśnianie wątpliwości dotyczących projektu i zawartych w nim
rozwiązań;

• Sporządzanie lub uzgadnianie indywidualnej dokumentacji
technicznej, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia
2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881)

Sprawowanie nadzoru autorskiego na żądanie inwestora lub właściwego
organu w zakresie:

• Stwierdzania w toku wykonania robót budowlanych zgodności
realizacji z projektem,
• Uzgadniania możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w
stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez kierownika
budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego.

Projektant ma obowiązek zapewnić sprawdzenie projektu architektoniczno-
budowlanego pod względem zgodności z przepisami, w tym techniczno-
budowlanymi, przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane do
projektowania bez ograniczeń w odpowiedniej specjalności lub
rzeczoznawcę budowlanego.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Metodologia projektowania instalacji gazowej

Obowiązek, o którym mowa w ust. 2, nie dotyczy:

• Zakresu objętego sprawdzaniem i opiniowaniem na podstawie opisów
szczególnych;
•

Projektów obiektów budowlanych o prostej konstrukcji, jak : budynki

mieszkalne jednorodzinne, niewielkie obiekty gospodarcze, inwentarskie i
składowe.

Projektant, a także sprawdzający, o którym mowa w ust. 2, do projektu
budowlanego dołącza oświadczenie o sporządzeniu projektu budowlanego,
zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Metodologia projektowania instalacji gazowej

Opis procedury projektowej

Projekt instalacji gazowej zawiera następujące części:

Opis techniczny instalacji:

• Określenie inwestora i miejsca położenia instalacji,
• Omówienie otrzymanych materiałów wyjściowych,
• Opis projektowanych przewodów, ich przekroju, rodzaju
materiałów i sposobu ułożenia,
• Charakterystyka i usytuowanie urządzeń gazowych,
• Omówienie ważniejszych zagadnień mających wpływ na
bezpieczeństwo ludzi i mienia z ewentualnym powołaniem się na
przepisy,
• Wskazówki dla wykonawcy niezbędne do realizacji projektu.

Obliczenia:

• Zapotrzebowanie gazu,
• Dobór średnic przewodów,
• Sprawdzanie, czy straty ciśnienia w instalacji mieszczą się w
dopuszczalnych granicach.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

Opis procedury projektowej

Projekt instalacji gazowej zawiera następujące części (cd):

Opisy uzgodnień:

•

Z wykonawcą rozwiązań materiałowych konstrukcyjnych i
technologicznych (dotyczy instalacji w budynkach wielorodzinnych i
przemysłowych),

•

Międzybranżowych z projektantami części budowlanej i innych instalacji,

•

Z inwestorem przyjętych rozwiązań pod względem użytkowym,

•

Z dostawcą gazu,

Część rysunkowa instalacji:

•

Wycinek planu orientacyjnego dzielnicy lub osiedla w skali 1:2500 do
1:10 000 z wyłącznie zaznaczonym gazyfikowanym budynkiem,

•

Plan sytuacyjny budynku w skali 1:500 do 1:200 z naniesionym
usytuowaniem gazociągu rozdzielczego i przyłącza,

•

Aktualne rzuty poziome piwnic i kondygnacji niepowtarzalnych, w skali
1:50 lub 1:100 z naniesioną instalacją gazową (w pomieszczeniach,
gdzie zaprojektowano urządzenia gazowe, należy wpisać aktualną i
sprawdzona kubaturę oraz wyraźnie oznaczyć kanały spalinowe i
wentylacyjne),

•

Rzut aksonometryczny lub rozwinięcie instalacji w skali 1:100,

•

Rysunki robocze nietypowych elementów instalacji w skali i zakresie
niezbędnym do wykonania robót budowlano-montażowych.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

Opis procedury projektowej

Do projektu instalacji gazowej w budynku mieszkalnym, niezbędne
podstawowe materiały dotyczą:

• Wymaganego wyposażenia budynku w urządzenia gazowe,
• Rodzajów odbiorów i sposobu korzystania z urządzeń gazowych,
• Charakterystyka rozprowadzonego gazu,
• Warunków technicznych przyłączenia do sieci gazowej,
• Planu sytuacyjnego gazociągu rozdzielczego, do którego ma być

podłączony budynek wraz z informacją z jakich rur został
wykonany gazociąg,

• Orientacyjnego ciśnienia gazu w sieci w godzinach szczytowego

poboru,

• Inwentaryzacji i protokołu badania technicznego kanałów

spalinowych i wentylacyjnych (w przypadku istniejącego

budynku),

• Inwentaryzacji uzbrojenia podziemnego w pasie ulic

przylegających do budynku (w przypadku projektowania
przyłącza gazowego),

• Projektu budowlanego gazyfikowanego budynku.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

Opis procedury projektowej

Po skompletowaniu materiałów wyjściowych trzeba ustalić wstępne
warunki instalowania gazomierzy i urządzeń gazowych oraz sposób
prowadzenia przewodów.

Rysunki zamieszczone w projekcie powinny mieć oznaczenia, symbole i
wymiary zgodne z obowiązującymi normami o oznaczeniach i
wymiarowaniu projektów.

Tabela przedstawia stosowane oznaczenia graficzne elementów
instalacji gazowych.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

Opis procedury projektowej

Tab. 6 Oznaczenia graficzne

elementów gazowych

(źródło: K. Bąkowski „Sieci i
instalacje gazowe")

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

Obliczenia hydrauliczne

Obliczenia przewodów instalacji gazowej wymaga podzielenia na kilka
etapów:

•

Rozplanowanie usytuowania odbiorników gazowych oraz

przewodów instalacyjnych na rzutach poziomych poszczególnych
kondygnacji,

•

Ustalenie wysokości od poziomu przyłącza do najwyżej

położonego urządzenia gazowego,

•

Ustalenie poszczególnych odcinków między zaworem głównym a

najdalej położonym urządzeniem gazowym,

•

Obliczenie wzrostu lub spadku ciśnienia wywołanego różnicą

gęstości właściwości gazu i powietrza dla wysokości H,

•

Ustalenie dopuszczalnej straty ciśnienia w instalacji.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

Obliczenia hydrauliczne

Obliczenia pionów instalacji gazowej.

Zmianę ciśnienia w funkcji zmian wysokości położenia węzłów
instalacji oblicza się ze wzoru

W związku z różnicą wysokości węzła początkowego i końcowego
odcinka instalacji zwanego pionem gazowym, następuje zmiana
ciśnienia gazu o wartości

gdzie:

• Δp

g

- zmiana ciśnienia bezwzględnego gazu (Pa),

• P

g

- średnie ciśnienie gazu kg/m

3

,

• Δh - wysokość pionu (m).

Jednocześnie należy uwzględnić zmianę ciśnienia atmosferycznego

gdzie:

ρ

pow

– gęstość powietrza kg/m

3

p

g

h

     

g

p

g

h



    

p

pow

p

g

h



 

  

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

Obliczenia hydrauliczne

Podstawiając średnią wartość ciśnienia gazu w instalacji p

g

= 0,75

kg/m

3

oraz gęstość powietrza p(pow) = 1,29 kg/m

3

przyśpieszenie

grawitacyjne g = 9,81 m/s

2

, zmiany nadciśnienia gazu w pionie na

skutek zmian wysokości położenia węzłów instalacji obliczamy z
równania

Odzysk ciśnienia na pionie

100 Pa Δh = 10 m
Δp odzysk = -5,3 · 10 = -53 Pa
Δp = 100 – 53 = 47 Pa

R – jednostkowy opór liniowy przyjmowany o odpowiednie tabele lub

nomogramy, Pa/m określany jest w funkcji: d – średnicy przewodu,

m – strumień przepływu czynnika grzejnego, materiału z którego
wykonane są przewody oraz temperatury czynnika grzejnego/

L – długość odcinka obliczeniowego instalacji (m).









0, 75 1, 29 9,87

5, 3

g

p

g

pow

p

p

p

p

p

g

h

h

h

  

 





   





   

 

5, 3

p

h

  

 

t

p

R L







INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

Obliczenia hydrauliczne

Straty liniowe w instalacjach gazowych oblicza się korzystając ze wzoru
Darcy-Weisbacha

gdzie:

• Δp – wysokość strat liniowych ciśnienia (m),
•

i – jednostkowa wysokość strat ciśnienia (%),

•

L – długość odcinka przewodu,

•

D

w

– średnica wewnętrzna przewodu (m),

•

v – prędkość przepływu (m/s),

•

g – przyśpieszenie ziemski (m/s

2

),

•

λ

– współczynnik oporów liniowych.

2

2

w

L v

p

i L

D

g



  

 



INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

Obliczenia hydrauliczne

Do ustalenia wielkości

λ

stosuje się wzór Colebrooka-Whit’a w postaci

gdzie:

Re – liczba Reynoldsa,
k – chropowatość bezwzględna wewnętrznej powierzchni

przewodu (mm),

D

w

– średnica wewnętrzna przewodu (mm).

Miejscowe straty ciśnienia, albo wysokość miejscowych strat ciśnienia
oblicza się stosując następujące wzory:

z = 5 ·v

2

· ζ

h = 0,05 v

2

· ζ

gdzie:

v – prędkość przepływu,
ζ – współczynnik oporów miejscowych.

1

9.35

1.14

2 log

Re

w

k

D























INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

Część graficzna do projektu

-

rzut parteru instalacji gazu

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

-

aksonometria instalacji gazu

Część graficzna do projektu

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

-

profil przyłącza gazowego.

Część graficzna do projektu

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wytyczne do wykonania i odbioru instalacji gazowej -Wytyczne odbioru

Obliczenia instalacji gazowej

∑ = -67,21

1,15 * 5,4 Pa = 6,21

Strata ciśnienia: -67,21 + 6,21 = -61,00 Pa

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Obliczenia instalacji gazowej

Prędkość przepływu:

V – obciążenie odcinka,
d – średnica wewnętrzna rury [ mm ].

Odcinek 101:

Odcinek 102:

0,785 – współczynnik przeliczeniowy =

4



…………………………………………………………………………

2

3600

0, 785

V

m

w

d

s



















2

2, 4

2, 4

2,12

3600 20

0, 785

1,13

m

w

s























2

1, 2

1, 2

1,9

3600 15

0, 785

0, 63

m

w

s























…………………………………………………………………………

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Kosztorys projektowy

KOSZTORYS OFERTOWY

NAZWA INWESTYCJI:

Wewnętrzna instalacja gazowa w budynku

jednorodzinnym

ADRES INWESTYCJI: Nidzica INWESTOR: Jan Kowalski

ADRES INWESTORA:

Nidzica BRANŻA: SANITARNA

SPORZĄDZIŁ KALKULACJE :

xxxxx yyyyyy

SPRAWDZIŁ PRZEDMIAR:

xxxxx yyyyyy

DATA OPRACOWANIA

:

2012-08-10

Wartość kosztorysowa robót bez podatku VAT: 14388.32 zł

Słownie:

czternaście tysięcy trzysta osiemdziesiąt osiem i 32/100 zł

WYKONAWCA :

INWESTOR :

Data opracowania: 2012-08-10

Data zatwierdzenia

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Kosztorys projektowy

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Kosztorys projektowy (c.d.)

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Kosztorys projektowy (c.d.)

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Kosztorys projektowy (c.d.)

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Kosztorys projektowy (c.d.)

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Kosztorys projektowy (c.d.)

PODSUMOWANIE

RAZEM

Koszty pośrednie [Kp] 70% od (R, S)

RAZEM

Zysk [Z] 10% od (R+Kp(R), S+Kp(S))

RAZEM

Instalacja gazowa

Słownie: czternaście tysięcy trzysta osiemdziesiąt osiem i 32/100 zł

PODSUMOWANIE

RAZEM

Koszty pośrednie [Kp] 70% od (R, S)

RAZEM

Zysk [Z] 10% od (R+Kp(R), S+Kp(S))

RAZEM

CAŁY KOSZTORYS

Słownie: czternaście tysięcy trzysta osiemdziesiąt osiem i 32/100 zł

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

Wnioski

W niniejszym opracowaniu ukazano procedurę projektowania i odbioru instalacji
gazowych na przykładzie domków jednorodzinnych, jak również wytyczne
wykonania, a także technologie materiałowe do wykonania wewnętrznych
instalacji gazowych.

Wnioski jakie można stwierdzić po prześledzeniu literatury związanej z tym
tematem są następujące:

•

podstawową zasadą przy projektowaniu instalacji gazowych w

budynkach są warunki techniczne. Instalacja gazowa powinna zapewnić
doprowadzenie paliwa gazowego w ilości odpowiadającej potrzebom
użytkowym oraz odpowiednią wartość ciśnienia;

•

podstawą opracowania instalacji gazowej budynku jednorodzinnego

jest projekt budowlany, zawierający wymagane wyposażenie budynku w
urządzenia gazowe, rodzaje odbiorników i sposoby korzystania z urządzeń
gazowych;

•

wykazuje się duży nacisk na odbiory instalacji gazowych, tak aby

były one wykonane zgodnie z obowiązującymi przepisami i nie zagrażały
bezpieczeństwu użytkowników;

•

materiały, z których są wykonywane instalacje gazowe muszą być

do tego przeznaczone i spełniać określone normy.

INSTALACJE WEWNĘTRZNE

koniec