Wpływ układu wegetatywnego na pracę serca

-

Części współczulnej (sympatycznej)

-

Części przywspółczulnej (parasympatycznej)

Regulacja nerwowa czynności serca zachodzi za pośrednictwem wegetatywnego układu nerwowego
(niezależnie od naszej woli), który składa się z:

-

Współczulne włókna nerwowe uwalniają noradrenalinę i wpływają na czynnośd serca
przyspieszająco - sympatykotonia

-

Przywspółczulne włókna nerwowe uwalniają acetylocholinę i wpływają na czynnośd serca
hamująco - wagotonia

Obie części działają antagonistycznie

Tropizmy serca

Wpływ na serce

Układ
współczulny

Układ
przywspółczulny

Batmotropizm - charakteryzuje pobudliwośd mięśnia
sercowego

Zwiększa - efekt
dodatni

Zmniejsza - efekt
ujemny

Dromotropizm - charakteryzuje przewodzenie pobudzenia w
układzie bodźco-przewodzącym serca

Zwiększa - efekt
dodatni

Zmniejsza - efekt
ujemny

Chronotropizm - charakteryzuje częstośd skurczów mięśnia
sercowego

Zwiększa - efekt
dodatni

Zmniejsza - efekt
ujemny

Inotropizm - charakteryzuje siłę skurczu mięśnia sercowego

Zwiększa - efekt
dodatni

Zmniejsza - efekt
ujemny

Tonotropizm - charakteryzuje napięcie mięśnia sercowego

Zwiększa - efekt
dodatni

Zmniejsza - efekt
ujemny

Odruch z baroreceptorów tętniczych

-

W ścianie zatoki szyjnej

-

W ścianie łuku aorty

Receptory zlokalizowane są:

-

Zmiany ciśnienia tętniczego krwi

-

Zmiany amplitudy skurczowo-rozkurczowej RR

Pobudzane są w wyniku rozciągnięcia ściany naczynia:

-

Z zatoki szyjnej n. zatokowym (n. Heringa), który jest gałązką nerwu językowo-gardłowego

-

Z łuku aorty n. aortalnym (n. Ludwiga-Cyna), który stanowi gałązkę nerwu błędnego

Drogo dośrodkowa - włókna aferentne:

Włókna te, poprzez neurony jądra pasma samotnego, przekazują informację do ośrodków sercowo-
naczyniowych znajdujących się w rdzeniu przedłużonym.

-

Eferentnymi włóknami nerwów błędnych do węzła zatokowo-przedsionkowego

-

Eferentnymi włóknami nerwów współczulnych do serca i naczyo krwionośnych

Z tych ośrodków informacja przenoszona jest:

Bodźcem progowym dla baroreceptorów tętniczych jest ciśnienie tętnicze krwi rzędu ok. 50 mmHg.
Prawidłowe ciśnienie tętnicze stanowi bodziec, który stale (tonicznie) pobudza baroreceptory.

Reakcja na wzrost ciśnienia tętniczego krwi:

Ćwiczenia 8

10 maja 2011

10:13

Fizjologia Strona 1

Reakcja na wzrost ciśnienia tętniczego krwi:

-

Pobudzaniu eferentnych dosercowych włókien nerwów błędnych

-

Zahamowaniu tonicznej aktywności eferentnych włókien nerwów współczulnych serca

Składowa sercowa polega na odruchowym

Wynikiem tego jest zwolnienie rytmu serca, zmniejszenie kurczliwości mięśnia sercowego, zmniejszenie
SV i Q.
Składowa naczyniowa polega na zahamowaniu aktywności włókien współczulnych zwężających naczynia.
Wynikiem tego jest rozszerzenie naczyo krwionośnych i obniżenie ciśnienia tętniczego krwi.

-

Zmniejszenia ciśnienia tętniczego krwi

-

Zmniejszenia amplitudy skurczowo-rozkurczowej RR

Odbarczenie baroreceptorów - zmniejszenie pobudzenia baroreceptorów tętniczych na skutek:

-

Zwiększenie częstości skurczów serca

-

Zwiększenie SV i Q

-

Zwężenie naczyo krwionośnych

-

Zwiększenie ciśnienia tętniczego krwi

Górski, rycina 3.24. - Efekty odbarczenia baroreceptorów

Odbarczenie wywołuje:

Odruch z mechanoreceptorów serca

Receptory te znajdują się w ścianie lewej komory i przedsionków, w nasierdziu i osierdziu oraz w
naczyniach wieocowych.
Bodźcem pobudzającym jest rozciąganie ścian struktur, w których się znajdują (szczególnie lewej komory
serca) podczas obfitego wypełniania i silnego skurczu.

Droga dośrodkowa - cienkie, bezmielinowe włókna nerwów błędnych

-

Odruchowe zwolnienie rytmu i siły skurczu serca

-

Rozszerzenie naczyo krwionośnych (maleje RR), aż do naczyo nerkowych włącznie (zwiększenie
przepływu krwi przez nerki i zwiększenie wytwarzania moczu)

W wyniku ich pobudzenia następuje:

Odruch Bainbridge'a

Baroreceptory znajdujące się pod wsierdziem przedsionków oraz przy ujściu dużych żył zwłąszcza do
przedsionka prawego.
Bodźcem pobudzającym jest zwiększony powrót krwi żylnej do serca.

Droga dośrodkowa - grube, mielinowe włókna aferentne nerwów błędnych.

-

Zwiększenie częstości rytmu serca

-

Zwężenie naczyo krwionośnych

Odruchową odpowiedzią na pobudzenie tych receptorów jest zwiększenie aktywności włókien
współczulnych zarówno dosercowych, jak i zaopatrujemy naczynia krwionośne.

Odruchy z mechanoreceptorów obszaru sercowo-płucnego

Receptory znajdują się w naczyniach klatki piersiowej, dużych żyłach, tętnicach płucnych, a także w
obrębie samych płuc.
Bodźcem pobudzającym jest rozciągnięcie ścian struktur, w których się znajdują, zwiększoną objętością
krwi centralnej (zawartą w sercu i w naczyniach klatki piersiowej).

Droga dośrodkowa - bezmielinowe włókna afarentne nerwów błędnych

-

Odruchowe zwolnienie rytmu i siły skurczu serca

-

Rozszerzenie naczyo krwionośnych (spadek RR), aż do naczyo nerkowych włącznie (zwiększenie
przepływu krwi przez nerki i zwiększenie wytwarzania moczu)

W wyniku ich pobudzenia następuje:

Fizjologia Strona 2

przepływu krwi przez nerki i zwiększenie wytwarzania moczu)

Odruchy z chemoreceptorów tętniczych - składowa krążeniowa

-

W ścianie zatoki szyjnej (kłębkach szyjnych)

-

W ścianie łuku aorty (kłębkach aorty)

Receptory zlokalizowane są:

-

Obniżenie pO

2

we krwi tętniczej (hipoksemia)

-

Zwiększenie pCO

2

we krwi tętniczej (hiperkapnia)

-

Zwiększenie stężenia jonów H

+

Pobudzane są przez:

-

Nerwu językowo-gardłowego z kłębków szyjnych

-

Nerwu błędnego z kłębków aortalnych

Droga dośrodkowa - włókna afarentne:

-

Silne pobudzanie układu współczulnego

-

Wzrasta obwodowy opór naczyniowy -> zmniejsza się dopływ krwi do większości narządów ->
zmniejsza się zużycie tlenu

-

Tkanki czerpią energię z zapasów tlenu (mioglobina) lub z przemian beztlenowych (zaciągają dług
tlenowy)

-

Zaoszczędzony tlen pozostaje do dyspozycji mózgu i serca, gdzie dochodzi do rozszerzenia naczyo i
znacznie wzrasta przepływ krwi, kompensując tym mniejszą zawartośd tlenu we krwi.

-

Aby nie doszło do nadmiernego wzrostu RR rozszerzają się zespolenia tętniczo-żylne i duża ilośd
krwi przepływa z tętnic do żył.

Odruch z chemoreceptorów tętniczych stanowi główną obronę organizmu przed niedotlenieniem

-

W warunkach wysokogórskich, kiedy dochodzi do natężenia wentylacji płuc, serce kurczy się
częściej i silniej - wzrasta SV i Q

-

Podczas nurkowania, kiedy oddech jest wstrzymany, czynnośd serca ulega zwolnieniu.

Wpływ pobudzenia chemoreceptorów tętniczych na serce jest różny.

Ośrodek naczynioruchowy

Neurony naczynioruchowe regulują na drodze odruchowej skurcz mięśniówki zmieniającej światło
naczyo krwionośnych.

-

Częśd presyjna - zwężająca naczynia krwionośne

-

Częśd depresyjna - rozszerzająca naczynia krwionośne

Są one zlokalizowane w tworze siatkowatym rdzenia przedłużonego i stanowią ośrodek
naczynioruchowy, który składa się z dwóch części:

Częśd presyjna ośrodka naczynioruchowego

-

Z wyższych piętek mózgowia - z kory mózgu i układu limbicznego za pośrednictwem podwzgórza i
układu siatkowatego pnia mózgu

-

Z ośrodka oddechowego w rdzeniu przedłużonym

-

Z receptorów bólowych

-

Z chemoreceptorów kłębków szyjnych i aortalnych

-

Spadek pO

2

we krwi tętniczej

-

Wzrost pCO

2

we krwi tętniczej

Jest pobudzana przez impulsy pochodzące

Impulsy nerwowe biegną do neuronów w rogach bocznych rdzenia kręgowego w jego części piersiowej i
lędźwiowej (ośrodki współczulne) -> włóknami współczulnymi do mięśni gładkich w ścianach naczyo
krwionośnych.

Fizjologia Strona 3

krwionośnych.

-

Wzmaga impulsację we włóknach naczyniozwężająchych -> wzrost skurczów mięsni gładkich
naczyo oporowych -> wzrost obwodowego oporu naczyniowego

-

Zmniejsza się przepływ krwi ze zbiornika tętniczego do żylnego

-

Wzrasta ciśnienie w tętnicach

Pobudzenie neuronów częsci presyjnej

Częśd depresyjna ośrodka naczynioruchowego

-

Impulsy z baroreceptorów tętniczych

-

Spadek pCO

2

we krwi tętniczej

Jest pobudzana przez

Pobudzanie neuronów części depresyjnej -> hamowanie aktywności neuronów w rogach bocznych
rdzenia kręgowego -> hamowanie impulsacji we włóknach naczyniozwężających.

-

Rozszrzenie małych tętniczek i zwieraczy prekapilarnych

-

Zmniejszenie oporu naczyniowego

-

Zwiększenie przepływu krwi ze zbiornika tętniczego do żylnego

-

Obniżenie ciśnienia w zbiorniku tętniczym

Pobudzanie neuronów części depresyjnej powoduje:

Fizjologia Strona 4