w w w. e l e k t r o . i n f o . p l

n r 1 2 / 2 0 0 5

j a k o ś ć e n e r g i i e l e k t r y c z n e j

Warunki przyłączania odbiorców do sieci elektroenergetycznych są regulowane przepi-

sami, które dotyczą nie tylko samej procedury przyłączania, ale również innych zagad-

nień związanych z tematem, jak np. wymaganych standardów jakościowych dostarczanej

energii elektrycznej. Przepisy te ulegają zmianom, co powoduje konieczność dostoso-

wywania całości zagadnień objętych tematem przyłączania do aktualnych wymogów.

40

j a k o ś ć e n e r g i i e l e k t r y c z n e j

przyłączanie odbiorców

energii elektrycznej do sieci

elektroenergetycznej

mgr inż. Romuald Bulkowski – Stowarzyszenie Polskich Energetyków Oddział Warszawski

przepisy

R

egulacje prawne dotyczące
przyłączania odbiorców wyni-

kają z aktów prawnych: Ustawy Pra-
wo energetyczne, zwanej dalej usta-
wą, i Rozporządzenia Ministra Go-
spodarki w sprawie szczegółowych
warunków przyłączania podmio-
tów do sieci elektroenergetycznych,
ruchu i eksploatacji tych sieci. Usta-
wa została uchwalona 10 kwietnia
1997 r. i była już kilkunastokrotnie
aktualizowana. Ostatnią zmianę
uchwalono 4 marca 2005 r. i wpro-
wadzono 4 maja. Rozporządzenie
Ministra Gospodarki i Pracy w spra-
wie szczegółowych warunków przy-
łączenia do sieci elektroenergetycz-
nych ruchu i funkcjonowania sys-
temu elektroenergetycznego po raz
pierwszy jest datowane 1 paździer-
nika 1998 r., ostatnia wersja pocho-
dzi z 20 grudnia 2004 r. Według uza-
sadnienia dołączonego do rozporzą-
dzenia jest ono dostosowane do
ustawy.

Niektóre szczegółowe zagad-

nienia przyłączania są regulowa-
ne Ustawą Prawo budowlane i jej
rozporządzeniami wykonawczymi.
W dziedzinie przyłączania odbior-
ców, zwanych na tym etapie pod-
miotami przyłączanymi do sie-
ci, wymienione przepisy regulują
mniej lub bardziej skutecznie pro-
blemy zasadnicze.

przepisy wynikające

z ustawy

Ustawa formułuje ogólne zasady

przyłączania, w tym:



obowiązek przyłączania (art. 7,

ust.1): „Przedsiębiorstwa ener-
getyczne zajmujące się przesy-
łaniem i dystrybucją paliw ga-
zowych, energii elektrycznej
lub ciepła są obowiązane do za-
warcia umowy o przyłączenie,
umowy sprzedaży paliw albo
energii lub umowy przesyło-
wej z odbiorcami albo podmio-
tami ubiegającymi się o przy-
łączenie do sieci, na zasadzie
równoprawnego traktowania,
jeżeli istnieją techniczne i eko-
nomiczne warunki dostarcza-
nia, a żądający zawarcia umo-
wy spełnia warunki przyłącze-
nia do sieci i odbioru”,



sposób realizacji przyłącze-

nia (art. 7, ust. 4): „Przedsię-
biorstwa energetyczne zajmu-
jące się przesyłaniem i dystry-
bucją paliw gazowych, energii
elektrycznej lub ciepła są obo-
wiązane zapewnić realizację i fi-
nansowanie budowy i rozbu-
dowy sieci, w tym na potrzeby
przyłączeń podmiotów ubiegają-
cych się o przyłączenie, na wa-
runkach określonych w przepi-
sach, o których mowa w art. 9
i 46, oraz w założeniach, o któ-

rych mowa w art. 19. Za przy-
łączenie do sieci przewidzianej
w założeniach, o których mowa
w art. 19, pobiera się opłatę
określoną na podstawie ustalo-
nych w taryfie stawek opłat za
przyłączenie do sieci”,



finansowanie nakładów na przy-

łączenie (art. 7, ust. 5): „Staw-
ki opłat za przyłączenie do sie-
ci, o których mowa w ust. 4, kal-
kuluje się na podstawie jednej
czwartej średniorocznych nakła-
dów inwestycyjnych na budo-
wę odcinków sieci służących do
przyłączania podmiotów ubiega-
jących się o przyłączenie, określo-
nych w planie rozwoju, o którym
mowa w art. 16”.

przepisy wynikające

z rozporządzenia

Rozporządzenie Ministra Gospo-

darki i Pracy z dnia 20 grudnia 2004 r.
określa m.in.:



podział podmiotów na grupy

przyłączeniowe,



tryb uzgadniania przyłączenia

(założenie wniosku, określenie
warunków przyłączenia, podpi-
sanie umowy o przyłączenie, pod-
pisanie umowy sprzedaży energii
elektrycznej),



standardy jakości energii elek-

trycznej,



obowiązki stron.

Dotychczasowe rozporządzenie

przestało obowiązywać 2 stycznia
2004 r.

przyłączanie podmiotów do

sieci elektroenergetycznej

Przyłączanie podmiotu do sie-

ci następuje na podstawie umo-
wy o przyłączenie i po spełnieniu
warunków przyłączenia, określonych
przez przedsiębiorstwo energetycz-
ne zajmujące się przesyłaniem i dys-
trybucją energii elektrycznej, zwa-
nych dalej „warunkami przyłącze-
nia”. Podmioty przyłączane do sieci
dzieli się na następujące grupy przy-
łączeniowe:



grupa I – pomioty przyłączane bez-

pośrednio do sieci przesyłowej,



grupa II – podmioty przyłączane

bezpośrednio do sieci rozdziel-
czej o napięciu znamionowym
110 kV,



grupa III – podmioty przyłączane

bezpośrednio do sieci rozdzielczej
o napięciu znamionowym wyż-
szym niż 1 kV, lecz niższym niż
110 kV,



grupa IV – podmioty przyłącza-

ne bezpośrednio do sieci rozdziel-
czej o napięciu znamionowym nie
wyższym niż 1 kV oraz mocy przy-
łączeniowej większej niż 40 kW
lub prądzie znamionowym za-
bezpieczenia przedlicznikowego
większym niż 63 A,

w w w. e l e k t r o . i n f o . p l

n r 1 2 / 2 0 0 5

41



grupa V – podmioty przyłączone

bezpośrednio do sieci rozdziel-
czej o napięciu znamionowym
nie wyższym niż 1 kV oraz mocy
przyłączeniowej nie większej niż
40 kW i prądzie znamionowym
zabezpieczenia przedlicznikowe-
go nie większym niż 63 A,



grupa VI – podmioty przyłącza-
ne do sieci poprzez tymczaso-
we przyłącze, które będzie na za-
sadach określonych w umowie
o przyłączenie zastąpione przyłą-
czem docelowym, lub podmioty
przyłączone do sieci na czas okre-
ślony, lecz nie dłuższy niż rok.
Napięcie znamionowe jest okre-

ślane w miejscu dostarczenia ener-
gii elektrycznej.

Podmiot ubiegający się o przyłą-

czenie do sieci, który posiada ty-
tuł prawny do korzystania z obiek-
tu, w którym będą używane urzą-
dzenia, instalacje lub sieci przy-
łączane do tej sieci, zwany dalej
„wnioskodawcą”, składa wniosek
o określenie warunków przyłącze-
nia. Wnioskodawca składa wnio-
sek o określenie warunków przy-
łączenia w przedsiębiorstwie ener-
getycznym zajmującym się przesy-
łaniem i dystrybucją energii elek-
trycznej, do którego sieci ubiega się
o przyłączenie. Wzór takiego wnio-
sku udostępnia przedsiębiorstwo
energetyczne. Tę procedurę stosu-
je się również w przypadku zmia-
ny przez przedmiot przyłączony do
sieci zapotrzebowania na moc lub
energię elektryczną.

Wniosek o określenie warunków

przyłączenia powinien zawierać:



oznaczenie wnioskodawcy,



określenie mocy przyłączeniowej

dla każdego miejsca dostarczania
energii elektrycznej,



przewidywane roczne zużycie
energii elektrycznej,



przewidywany termin rozpoczę-

cia dostarczania energii lub jej po-
boru,



parametry techniczne, charakte-

rystykę ruchową i eksploatacyj-
ną przyłączanych urządzeń, insta-
lacji lub sieci, w przypadku pod-

miotów zaliczanych do grup przy-
łączeniowych I-IV,



określenie minimalnej mocy wy-

maganej dla zapewnienia bezpie-
czeństwa osób i mienia w przy-
padku wprowadzenia ograni-
czeń w dostarczaniu i poborze
energii elektrycznej podmiotom
zaliczanym do grup przyłącze-
niowych I-III,



parametry techniczne układów

pomiarowo-rozliczeniowych ener-
gii elektrycznej, w przypadku
podmiotów zaliczonych do grup
przyłączeniowych I-IV,



informacje techniczne dotyczące

wprowadzanych zakłóceń przez
urządzenia wnioskodawcy oraz
charakterystykę obciążeń, nie-
zbędne do określenia warunków
przyłączenia.
Wniosek o określenie warunków

przyłączenia dla wytwórców powi-
nien zawierać dodatkowo:



określenie planowanej rocznej
produkcji energii elektrycznej
i ilości tej energii dostarczanej do
sieci,



określenie mocy dyspozycyjnej,
osiągalnej i zainstalowanej jedno-
stek wytwórczych,



określenie zakresu dopuszczal-

nych zmian obciążeń jednostek
wytwórczych lub ich grup,



wielkość planowanego zapotrze-

bowania na moc i energię elek-
tryczną w celu pokrycia potrzeb
własnych.
Wniosek o określenie warun-

ków przyłączenia może zawierać
także wymagania dotyczące od-
miennych od standardowych para-
metrów technicznych energii elek-
trycznej lub parametry jej dostar-
czania, w tym:



dopuszczalnej zawartości wyż-

szych harmonicznych,



dopuszczalnej asymetrii napięć,



dopuszczalnych odchyleń i wa-

hań napięcia energii elektrycznej.
Do wniosku o określenie warun-

ków przyłączenia należy dołączyć:



dokument potwierdzający tytuł
prawny wnioskodawcy do korzy-
stania z obiektu, w którym uży-

wane będą przyłączone urządze-
nia, instalacje lub sieci, a w przy-
padku nieposiadania tego doku-
mentu w dniu składania wnio-
sku oświadczenie o jego złoże-
niu przed podpisaniem umowy
o przyłączenie,



plan zabudowy lub szkic sytuacyj-

ny określający usytuowanie obiek-
tu, w którym będą używane przy-
łączane urządzenia, instalacje lub
sieci, względem istniejącej sieci
oraz sąsiednich obiektów,



ekspertyzę wpływu przyłączanych
urządzeń, instalacji lub sieci na
system elektroenergetyczny, z wy-
łączeniem jednostek wytwórczych
o mocy nie większej niż 5 MW, wy-
konaną w zakresie i na warunkach
uzgodnionych z operatorem, na
którego obszarze działania nastąpi
przyłączenie, jeżeli wniosek skła-
dają podmioty zaliczane do I lub II
grupy przyłączeniowej.
Warunki przyłączenia określają

w szczególności:



miejsce przyłączenia, rozumia-
ne jako punkt w sieci, w którym
przyłącze łączy się z siecią,



miejsce dostarczenia energii elek-

trycznej,



moc przyłączeniową,



rodzaj połączenia z siecią insta-

lacji lub innych sieci określonych
we wniosku o określenie warun-
ków przyłączenia,



zakres niezbędnych zmian w sieci
związanych z przyłączeniem,



wymagania wynikające z instruk-

cji ruchu i eksploatacji sieci,



graniczne parametry technicz-
ne przyłączanych urządzeń, in-
stalacji i sieci oraz dopuszczalny
poziom zmienności parametrów
technicznych energii elektrycz-
nej w rozumieniu przepisów pra-
wa telekomunikacyjnego dotyczą-
cych kompatybilności elektroma-
gnetycznej,



miejsce zainstalowania układu
pomiarowo-rozliczeniowego,



wymagania dotyczące układu po-

miarowo-rozliczeniowego,



rodzaj i usytuowanie zabezpiecze-
nia głównego, dane znamionowe

oraz inne niezbędne wymagania
w zakresie elektroenergetycznej
automatyki zabezpieczeniowej
i systemowej,



wartości w miejscu dostarcza-

nia energii elektrycznej: prądów
zwarć wielofazowych i czasów
ich wyłączania, prądu zwarcia do-
ziemnego,



wymagany stopień skompenso-
wania mocy biernej,



wymagania w zakresie: dosto-

sowania przyłączanych instala-
cji lub sieci do systemów stero-
wania dyspozytorskiego, zabez-
pieczenia sieci przed zakłócenia-
mi elektrycznymi powodowany-
mi przez instalacje lub sieci wnio-
skodawcy, wyposażenia instalacji
lub sieci, niezbędnego do współ-
pracy z siecią, do której instalacje
lub sieci są przyłączone,



możliwości dostarczenia ener-

gii elektrycznej w warunkach od-
miennych od standartowych,



dane i informacje dotyczące sieci

niezbędne w celu doboru systemu
ochrony od porażeń w instalacji
lub sieci przyłączanego podmiotu.
Warunki przyłączenia oraz zakres

i warunki wykonania ekspertyzy,
o której mowa powyżej, wymagają
uzgodnienia z operatorem systemu
przesyłowego elektroenergetycznego
w odniesieniu do:



podmiotów zaliczanych do II gru-

py przyłączeniowej, przyłącza-
nych do sieci o napięciu znamio-
nowym 110 kV,



połączeń sieci krajowych i mię-

dzynarodowych o napięciu zna-
mionowym 110 kV.
Przedsiębiorstwo energetyczne po-

siadające koncesję na prowadzenie
działalności gospodarczej w zakre-
sie przesyłania i dystrybucji energii
elektrycznej, niebędące operatorem,
przed określeniem warunków przyłą-
czenia uzgadnia je z operatorem, do
którego sieci jest przyłączone.

Jeżeli warunki przyłączenia, wyda-

wane przez przedsiębiorstwo energe-
tyczne posiadające koncesję na prowa-
dzenie działalności gospodarczej w za-
kresie przesyłania i dystrybucji ener-

w w w. e l e k t r o . i n f o . p l

n r 1 2 / 2 0 0 5

j a k o ś ć e n e r g i i e l e k t r y c z n e j

42

gii elektrycznej, niebędące operatorem,
wymagają uzgodnienia z operatorem
systemu przesyłowego elektroenerge-
tycznego, przedsiębiorstwo energetycz-
ne, które zostało wyznaczone na opera-
tora systemu dystrybucyjnego elektro-
energetycznego, dokonuje ich uzgod-
nień. Uzgodnienia są dokonywane
przez operatorów w terminie nieprze-
kraczającym 60 dni od dnia złożenia
dokumentów dotyczących warunków
przyłączenia albo warunków połącze-
nia sieci określonych w umowie.

Warunki przyłączenia są przeka-

zywane wnioskodawcy wraz z pro-
jektem umowy o przyłączenie i są
ważne 2 lata od dnia ich określenia.
Przedsiębiorstwo energetyczne zaj-
mujące się przesyłaniem i dystrybu-
cją energii elektrycznej określa wa-
runki przyłączenia w terminie:



14 dni od dnia złożenia komplet-
nego wniosku przez wnioskodaw-
cę zaliczonego do IV, V lub VI gru-
py przyłączeniowej,



30 dni od dnia złożenia komplet-

nego wniosku przez wnioskodaw-
cę zaliczonego do II grupy przyłą-
czeniowej,



3 miesięcy od dnia złożenia kom-
pletnego wniosku przez wniosko-
dawcę zaliczonego do I lub II gru-
py przyłączeniowej.

umowa o przyłączenie

Umowa o przyłączenie określa:



strony umowy,



przedmiot umowy wynikający
z warunków przyłączenia, termin
realizacji przyłączenia,



wysokość opłaty za przyłączenie,
obliczoną zgodnie z taryfą obowią-
zującą w dniu podpisania umowy
oraz sposób jej regulowania,



zakres i sposób wymiany danych
i informacji w trakcie realizacji
warunków przyłączenia oraz tryb
przyłączenia do sieci,



sposób koordynacji prac wykony-
wanych przez strony oraz kontro-
li dotrzymania wymagań określo-
nych w warunkach przyłączenia,



terminy przeprowadzenia prób i od-

biorów częściowych oraz prób koń-

cowych i ostatecznego odbioru przy-
łącza i przyłączanych instalacji,



miejsce rozgraniczenia własności
sieci i instalacji między przedsię-
biorstwem zajmującym się przesyła-
niem i dystrybucją energii elektrycz-
nej a przyłączanym podmiotem,



planowane ilości energii elek-
trycznej pobieranej albo dostar-
czanej oraz przewidywany termin
zawarcia umowy sprzedaży ener-
gii elektrycznej lub umowy prze-
syłowej,



warunki udostępniania, przez
przyłączany podmiot, nierucho-
mości w celu budowy lub rozbu-
dowy sieci niezbędnej do realiza-
cji przyłączenia,



termin ważności umowy oraz po-

stanowienia dotyczące zmiany
warunków umowy i jej wypowie-
dzenia,



odpowiedzialność stron za nie-
dotrzymanie warunków umowy,
w tym za opóźnianie terminu re-
alizacji przyłączenia.
Umowa o przyłączenie stanowi

podstawę do rozpoczęcia realizacji
prac projektowych i budowlano-mon-
tażowych, na zasadach określonych
w tej umowie. Określone w umowie
o przyłączenie próby i odbiory czę-
ściowe oraz próby końcowe i osta-
teczny odbiór przyłącza i przyłączo-
nych instalacji lub sieci są przeprowa-
dzane przy udziale upoważnionych
przedstawicieli stron, które zawar-
ły tę umowę, oraz przedsiębiorstwa
zajmującego się przesyłem i dystry-
bucją, z którym uzgodniono warun-
ki przyłączenia.

Wyniki prób i odbiorów, o których

mowa, są potwierdzane przez strony,
które zawarły umowę o przyłączenie,
w protokołach przeprowadzania tych
prób i odbiorów. Wzory protokołów
ustala przedsiębiorstwo energetyczne
zajmujące się przesyłaniem i dystrybu-
cją energii elektrycznej. Miejsce dostar-
czenia energii elektrycznej dla podmio-
tów zaliczanych do grup przyłączenio-
wych I-III i VI określa umowa o przyłą-
czenie, umowa sprzedaży energii elek-
trycznej lub umowa przesyłowa. Z ko-
lei miejscem dostarczania energii elek-

trycznej dla podmiotów zaliczanych do
grup przyłączeniowych IV i V, w zależ-
ności od rodzaju przyłącza, są:



przy zasilaniu z elektroenerge-

tycznej linii napowietrznej przy-
łączem wykonanym pojedynczy-
mi przewodami fazowymi – zaci-
ski prądowe przewodów przy izo-
latorach stojaka dachowego lub
konstrukcji wsporczej w ścianie
budynku, na wyjściu w kierunku
instalacji odbiorcy,



przy zasilaniu kablem ziemnym

lub przyłączem kablowym z linii
napowietrznej – zaciski prądowe
na wyjściu przewodów od zabez-
pieczenia w złączu, w kierunku
instalacji odbiorcy,



przy zasilaniu przyłączem napo-
wietrznym, wykonanym wieloży-
łowym przewodem izolowanym –
zaciski prądowe, o których mowa
w punkcie pierwszym, lub zaciski
prądowe na wyjściu przewodów
od zabezpieczenia w złączu w kie-
runku instalacji odbiorcy, w zależ-
ności od przyjętego rozwiązania
technicznego,



w budynkach wielolokalowych
– zaciski prądowe na wyjściu od
zabezpieczeń głównych w złączu,
w kierunku instalacji odbiorców,



w złączu zintegrowanym z ukła-
dem pomiarowo-rozliczeniowym
– zaciski na listwie zaciskowej
w kierunku instalacji odbiorcy.
Warunki połączenia koordynowa-

ne są dla 110 kV między operatora-
mi systemów dystrybucyjnych elek-
troenergetycznych. Warunki połącze-
nia sieci między operatorem systemu
dystrybucyjnego elektroenergetyczne-
go a operatorem zagranicznym okre-
śla umowa; wymagają one uzgodnie-
nia z operatorem systemu przesyło-
wego elektroenergetycznego. Warun-
ki połączenia sieci między przedsię-
biorstwami energetycznymi posiada-
jącymi koncesje na prowadzenie dzia-
łalności gospodarczej w zakresie prze-
syłania i dystrybucji energii elektrycz-
nej, niebędącymi operatorami, okre-
śla umowa o przyłączenie. Warun-
ki te wymagają uzgodnienia z opera-
torem lub operatorami prowadzący-

mi ruch tej sieci. Uzgodnienia, o któ-
rych mowa wcześniej, są wykonywa-
ne przez operatorów w terminie nie-
przekraczającym 60 dni od złożenia
dokumentów dotyczących warunków
podłączenia do sieci.

Przyjęcie w rozporządzeniu przyłą-

czeniowym zapisów wg PN-EN 50160
spowoduje zmiany w obowiązujących
standardach jakości energii elektrycz-
nej. Tendencja tych zmian jest słusz-
na, wydaje się jednak, że sformuło-
wania niektórych wymagań mogą być
trudne do zrozumienia poza ścisłym
gronem specjalistów, a kontrola do-
chowania tych wymagań niemożli-
wa przy uwzględnieniu ogólnie do-
stępnej aparatury pomiarowej.

Zmiany obowiązujących standar-

dów jakości energii elektrycznej mu-
szą spowodować zmiany w wydawa-
nych warunkach przyłączenia. Po-
winny wzrosnąć wymagania zarówno
wobec dostawcy, jak i odbiorcy ener-
gii elektrycznej. Instalacje i podtrzy-
mane w projekcie nowelizacji usta-
wy zasady finansowania nakładów na
przyłączenia, polegające na kredyto-
waniu przez przedsiębiorstwo energe-
tyczne 75% tych nakładów dla więk-
szości przyłączanych podmiotów, po-
wodują poważne trudności finanso-
we w przedsiębiorstwach energetycz-
nych, skutkujące wydłużonymi ter-
minami przyłączeń. Zasady te budzi-
ły i nadal budzą zastrzeżenia co do
ich słuszności wobec niektórych ro-
dzajów podmiotów przyłączanych.
Tu jednak z drugiej strony wysuwa-
ny jest argument o konieczności rów-
nego traktowania.

Wydaje się, że sposób postępowa-

nia w przypadkach, gdy przyłączenie
jest zdecydowanie nieekonomiczne
dla dostawcy energii z sieci elektro-
energetycznej, co wiąże się ze sformu-
łowaniem art. 7, ust. 1 ustawy i zosta-
ło dostrzeżone przez Sąd Najwyższy
wyrokiem z dnia 15 maja 2003 r., po-
winien być zawarty w jednym z no-
welizowanych rozporządzeń zamiast
pozostawiania problemu orzecznic-
twu sądowemu. Celowe jest doprowa-
dzenie do takiej redakcji przepisów,
aby były one jednoznaczne i jasne.