INTERAKCJE POMIĘDZY

LEKAMI

A

ŻYWNOŚCIĄ

Wpływ leków na wchłanianie składników

pokarmowych

Katedra Żywienia i Dietetyki

Collegium Medicum w Bydgoszczy

na podstawie

M. Jarosz, J. Dzieniszewski, 2003

Mechanizmy interakcji pomiędzy żywnością a

lekami

I.

Wpływ żywności na farmakokinetykę leków

1.

Zaburzenia wchłaniania i wydalania leków

2.

Zaburzenia biotransformacji leków w
organizmie

3.

Działania synergiczne leków i składników
pożywienia

II.

Wpływ leków na wartość odżywczą pokarmu

4.

Oddziaływanie leków na wchłanianie

składników pokarmowych i stan

odżywienia

Niemal wszystkie dostępne na rynku leki mają

istotny wpływ na trawienie, wchłanianie oraz

metabolizm składników obecnych w pożywieniu.

Liczne leki mogą prowadzić do znacznego

upośledzenia stanu odżywienia poprzez:



zmianę wrażliwości smakowej,



wywołanie objawów ubocznych ze strony układu
pokarmowego,



wywołanie zespołu złego wchłaniania.

Wpływ leków na wchłanianie oraz metabolizm

składników pokarmowych c.d.:

Leki zwiększające apetyt

Leki zmniejszające apetyt

antyhistaminowe

amfetamina i jej pochodne

psychotropowe

chemioterapeutyki
przeciwnowotworowe

steroidowe

glikozydy nasercowe

hipoglikemiczne

alkohol

Wpływ leków na wchłanianie oraz metabolizm

składników pokarmowych c.d.:

Leki zwiększające wydalanie

składników pokarmowych

Leki zmniejszające wchłanianie

składników pokarmowych

alkohol

alkohol

czynniki chelatujące

czynniki chelatujące

glikokortykoidy

chemioterapeutyki
przeciwnowotworowe

środki przeczyszczające

fenytoina

metotreksat

antybiotyki

leki przeczyszczające

doustne środki antykoncepcyjne

Leki

zmniejszające wchłanianie składników

pokarmowych

Jarosz, Dzieniszewski, 2003

Grupy leków

Mechanizm działania

Leki przeciwpadaczkowe (np.
fenytoina)

kw. foliowy, wit.: B6, D, K

Leki antykoncepcyjne (estrogeny,
progesteron)

kw. foliowy, wit. B6

Niektóre antybiotyki (np. tetracykliny) Ca, Fe, Mg
Kortykosteroidy (np. Encorton, Feicort) kw. foliowy, wit. B6
Chemioterapeutyki p/nowotworowe

kw. foliowy, wit.: B6, Ca

Preparaty sulfasalazyny (np.
Sulfasalasin)

kw. Foliowy

Inhibitory pompy protonowej (np.
Controloc)

wit. B12

Niektóre leki moczopędne (np.
Moduretic)

kw. foliowy, wit. B6

Związki chelatujące

Fe, wit.: A, D, K, B12,

Jarosz, Dzieniszewski, 2003

Grupy leków

Mechanizm działania

Kortykosteroidy (np. Encorton,
Feicort)

białka, glukoza, tłuszcze, wit. D

Barbiturany

wit.: D, K

Witamina C (>2 000mg/24h)

Szczawiany

Tetracykliny

wit. C w leukocytach

Salicylany

zaburzenia syntezy protrombiny
(cz. II)

Leki prowadzące do zaburzenia metabolizmu

składników pokarmowych

Jarosz, Dzieniszewski, 2003

Grupy leków

Mechanizm działania

Kortykosteroidy (np. Encorton,
Feicort)

K, Ca,Zn

Leki moczopędne (furosemid,
hydrochlorothiazyd)

K, Ca, Mg

Salicylany

Wit. C

Salicylani i niesteroidowe leki
przeciwzapalne

Fe

Penicylamina

Wit. B6

Alkalia

P

Leki

zwiększające wydalanie składników pokarmowych

LEKI WPŁYWAJĄCE NA

WCHŁANIANIE I METABOLIZM

SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH

ALKALIA (ANTACIDUM) (1/2)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

alumag, alusal, maalox

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Dyspepsja,

•

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa.

Składnik żywności

Skutek interakcji z

lekiem

Mechanizm interakcji

•Fosfor (P)
•Żelazo (Fe)

•Zmniejszenie
wchłaniania i
zmniejszenie
stężenia Fe i P

•

Wiązanie Fe i P w

świetle przewodu
pokarmowego

ALKALIA (ANTACIDUM) (2/2)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Możliwość wystąpienia niedokrwistości i
osteomalacji.

CHOLESTYRAMINA (1/3)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

lipocolmerz, quantalan

50, questran

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Hipercholesterolemia (głównie typ IIa),

•

Biegunka po resekcji jelita cieńkiego,

•

Świąd skóry w cholestatycznych chorobach
wątroby.

Składnik żywności

Skutek interakcji

z lekiem

Mechanizm interakcji

•Witaminy
rozpuszczalne w
tłuszczach (A,D,E,K)

•Niedobór w
organizmie
witamin A,D,E,K

•

Hamowanie

wchłaniania tłuszczów,
(poprzez przerwanie
krążenia jelitowo-
wątrobowego kwasów
żółciowych) a w
konsekwencji
zmniejszenie
wchłaniania witamin
rozpuszczalnych w
tłuszczach

CHOLESTYRAMINA (2/3)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Obniżenie odporności na infekcje,

•

Zmniejszenie płodności,

•

Zwiększone ryzyko rozwoju krzywicy, osteomalacji i
osteoporozy.

CHOLESTYRAMINA (3/3)

KOLESTYPOL (1/3)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

cholestabyl, colestid

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Hipercholesterolemia, głównie typu IIa.

Składnik żywności

Skutek interakcji

z lekiem

Mechanizm interakcji

•Witaminy: A,D,E,K

•Niedobór w
organizmie
witamin: A,D,E,K

•

Hamowanie

wchłaniania tłuszczów
(poprzez przerwanie
krążenia jelitowo-
wątrobowego kwasów
żółciowych), a w
konsekwencji
zmniejszenie
wchłaniania witamin
rozpuszczalnych
tłuszczach

KOLESTYPOL (2/3)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Obniżenie odporności na infekcje,

•

Zmniejszenie płodności,

•

Zwiększone ryzyko rozwoju krzywicy, osteomalacji i
osteoporozy.

KOLESTYPOL (3/3)

ESTROGENY (1/3)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

oestrofeminal,

premarin

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Okres przekwitania,

•

Pierwotna niewydolność jajników.

Składnik żywności

Skutek interakcji z

lekiem

Mechanizm interakcji

•Witaminy z grupy B,
głównie wit. B6 i
kwas foliowy

•Zmniejszenie
stężenia wit. B6 i
kwasu foliowego
we krwi

•

Niewyjaśniony

(najprawdopodobniej
adsorpcja przez lek)

ESTROGENY (2/3)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Hipoteza:

przypuszcza się, że przewlekłe leczenie

może pośrednio (poprzez wzrost stężenia
homocysteiny we krwi) zwiększać ryzyko rozwoju
miażdżycy naczyń.

ESTROGENY (3/3)

GLIKOKORTYKOSTEROIDY, PREDNIZOLON

(1/4)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

decortin-h, encortonol,

fenicort, prednisolon

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Ostry rzut reumatoidalnego zapalenia stawów,

•

Reumatoidalne zapalenie mięśnia sercowego,

•

Rwa kulszowa,

•

Zapalenie pochewek ścięgnistych,

•

Przewlekłe spastyczne zapalenie oskrzeli,

•

Choroby alergiczne: astma oskrzelowa,

złuszczające zapalenie skóry, wypryski,

•

Autoimmunologiczne zapalenie wątroby,

•

Niektóre choroby krwi (purpura trombopenica),

•

Choroby endokrynologiczne,

•

Leczenie nowotworów (pomocniczo).

Składnik żywności

Skutek interakcji z lekiem

•Wapń (Ca)
•Witamina D
•Elektrolity: sód (Na), potas (K)
•Glukoza
•Glikogen
•Kwasy tłuszczowe
•Cynk (Zn)

•Niedobór wit. D i wapnia w
organizmie i w tkance kostnej
•Zaburzenia gospodarki
węglowodanowej i wodno-
elektrolitowej
•Zmniejszenie masy mięśniowej
•Zwiększenie ilości tkanki
tłuszczowej

GLIKOKORTYKOSTEROIDY, PREDNIZOLON

(2/4)

Mechanizm interakcji c.d.

•

Przyspieszenie metabolizmu wit. D w wątrobie

•

Zmniejszenie wchłaniania Ca z przewodu pokarmowego

•

Zmniejszenie wydalania Na przez nerki

•

Zwiększenie wydalania K i Ca przez nerki

•

Przyspieszenie rozpadu białek i hamowanie ich syntezy

•

Wzrost syntezy glukozy z kwasu pirogronowego i CO

2

•

Nasilenie glukoneogenezy (z udziałem aminokwasów)

•

Nasilenie gromadzenia glikogenu w wątrobie i mięśniach

•

Zwiększenie lipogenezy

•

Zmniejszenie stężenia cynku (Zn) we krwi

GLIKOKORTYKOSTEROIDY, PREDNIZOLON

(3/4)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Osteoporoza,

•

Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej

(zmniejszenie stężenia Ca i K we krwi, a zatrzymanie

Na i płynów w organizmie z powstawaniem

obrzęków),

•

Otyłość (szczególnie nagromadzenie tkanki

tłuszczowej w okolicy karku),

•

Osłabienie mięśni oraz zaniki mięśniowe w obrębie

kończyn górnych i dolnych,

•

Cukrzyca posterydowa,

•

Nadciśnienie tętnicze,

•

Niewydolność serca.

GLIKOKORTYKOSTEROIDY, PREDNIZOLON

(4/4)

HYDROKORTYZON (1/4)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

hydrocortison,

hydrocortyzon

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Pierwotna i wtórna niewydolność kory nadnerczy,

•

Niedoczynność przysadki mózgowej,

•

Zespół nadnerczowo-płciowy,

•

Choroby autoimmunologiczne i alergiczne,

•

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego,

•

Choroba Leśniowskiego-Crohna.

Składnik żywności

Skutek interakcji z lekiem

•Wapń (Ca)
•Sód (Na)
•Potas (K)
•Witamina D
•Glukoza
•Glikogen
•Kwasy tłuszczowe
•Cynk (Zn)

•Niedobór wit. D i wapnia w organizmie i
w tkance kostnej
•Zaburzenia gospodarki węglowodanowej
i wodno-elektrolitowej
•Zmniejszenie masy mięśniowej
•Zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej

HYDROKORTYZON (2/4)

HYDROKORTYZON (3/4)

Mechanizm interakcji c.d.

•Przyspieszenie metabolizmu wit. D w wątrobie
•Zmniejszenie wchłaniania Ca z przewodu pokarmowego
•Zmniejszenie wydalania Na przez nerki
•Zwiększenie wydalania K i Ca przez nerki
•Przyspieszenie rozpadu białek i hamowanie ich syntezy
•Wzrost syntezy glukozy z kwasu pirogronowego i CO

2

•Nasilenie glukoneogenezy (z udziałem aminokwasów)
•Nasilenie gromadzenia glikogenu w wątrobie i mięśniach
•Zwiększenie lipogenezy
•Zmniejszenie stężenia cynku (Zn) we krwi

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Osteoporoza,

•

Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej

(zmniejszenie stężenia Ca i K we krwi, a zatrzymanie

Na i płynów w organizmie z powstawaniem

obrzęków),

•

Otyłość (szczególnie nagromadzenie tkanki

tłuszczowej w okolicy karku),

•

Osłabienie mięśni oraz zaniki mięśniowe w obrębie

kończyn górnych i dolnych,

•

Cukrzyca posterydowa,

•

Nadciśnienie tętnicze,

•

Niewydolność serca.

HYDROKORTYZON (4/4)

KORTYZON (1/4)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

adreson, augensalbe,

cortison, cortone

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Pierwotna niewydolność kory nadnerczy,

•

Wtórna niewydolność kory nadnerczy
(niedoczynność przysadki mózgowej),

•

Zespół nadnerczowo-płciowy,

Składnik żywności

Skutek interakcji z lekiem

•Wapń (Ca)
•Sód (Na)
•Potas (K)
•Witamina D
•Glukoza
•Glikogen
•Kwasy tłuszczowe
•Cynk (Zn)

•Niedobór wit. D i wapnia w organizmie i
w tkance kostnej
•Zaburzenia gospodarki węglowodanowej
i wodno-elektrolitowej
•Zmniejszenie masy mięśniowej
•Zwiększenie ilości tkanki tłuszczowej

KORTYZON (2/4)

KORTYZON (3/4)

Mechanizm interakcji c.d.

•Przyspieszenie metabolizmu wit. D w wątrobie
•Zmniejszenie wchłaniania Ca z przewodu pokarmowego
•Zmniejszenie wydalania Na przez nerki
•Zwiększenie wydalania K i Ca przez nerki
•Przyspieszenie rozpadu białek i hamowanie ich syntezy
•Wzrost syntezy glukozy z kwasu pirogronowego i CO

2

•Nasilenie glukoneogenezy (z udziałem aminokwasów)
•Nasilenie gromadzenia glikogenu w wątrobie i mięśniach
•Zwiększenie lipogenezy
•Zmniejszenie stężenia cynku (Zn) we krwi

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Osteoporoza,

•

Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej

(zmniejszenie stężenia Ca i K we krwi, a zatrzymanie

Na i płynów w organizmie z powstawaniem

obrzęków),

•

Otyłość (szczególnie nagromadzenie tkanki

tłuszczowej w okolicy karku),

•

Osłabienie mięśni oraz zaniki mięśniowe w obrębie

kończyn górnych i dolnych,

•

Cukrzyca posterydowa,

•

Nadciśnienie tętnicze,

•

Niewydolność serca.

KORTYZON (4/4)

FENOBARBITAL (1/2)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

bellergot, luminal,

luminalum, milocardin, phenobarbital

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Padaczka grand mal,

•

Padaczka ogniskowa,

•

Drżenie idiopatyczne u dorosłych,

•

Pląsawica.

Składnik żywności

Skutek interakcji

z lekiem

Mechanizm interakcji

•Witamina D

•Zaburzenie
gospodarki
wapniowo-
fosforanowej w
organizmie

•

Zaburzenie

metabolizmu wit. D, co
powoduje utratę wapnia
z kości i zmniejszenie
jego wchłaniania z
przewodu
pokarmowego.

FENOBARBITAL (2/2)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Przy przewlekłym stosowaniu może sprzyjać
rozwojowi osteomalacji i osteoporozy.

FENYTOINA (1/3)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

dilantin, epanutin,

phenydantin, phenytoinum

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Padaczka grand mal

•

Padaczka ogniskowa,

•

Neuralgia nerwu trójdzielnego.

Składnik żywności

Skutek interakcji z

lekiem

Mechanizm interakcji

•Witaminy z grupy B,
zwłaszcza wit. B6 i
kwas foliowy

•Zmniejszenie
stężenia witaminy
B6 i kwasu
foliowego

•

Niewyjaśniony

(prawdopodobnie
adsorpcja przez lek)

FENYTOINA (2/3)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Niedokrwistość megaloblastyczna,

•

Hipoteza:

przypuszcza się, że przewlekłe leczenie

może pośrednio (poprzez wzrost stężenia
homocysteiny we krwi) zwiększać ryzyko rozwoju
miażdżycy naczyń.

FENYTOINA (3/3)

FUROSEMID (1/3)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

furosemidum, lasilix

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Obrzęki w niewydolności krążenia, wątroby, nerek,

•

Przełom nadciśnieniowy,

•

Ostra niewydolność nerek.

Składnik żywności

Skutek interakcji z

lekiem

Mechanizm interakcji

•Potas (K)
•Magnez (Mg)
•Wapń (Ca)

•Zmniejszenie
stężenia: potasu,
magnezu i wapnia
we krwi

•

Zwiększone

wydalanie przez nerki
Ca, Mg, K

FUROSEMID (2/3)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Zaburzenia przewodzenia oraz zaburzenia rytmu

serca,

•

Napady migotania przedsionków,

•

Kurcze mięśni,

•

Osłabienie.

FUROSEMID (3/3)

HYDROCHLOROTHIAZYD (1/3)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

disalunil, diursam,

dyazide, esidrex, hydrochlorothiazidum,
moduretic, tialorid

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Nadciśnienie tętnicze

•

Obrzęki w przebiegu niewydolności krążenia,
nerek i wątroby.

Składnik żywności

Skutek interakcji z

lekiem

Mechanizm interakcji

•Sód (Na)
•Potas (K)
•Magnez (Mg)

•Zmniejszenie
stężenia: sodu,
potasu, magnezu
we krwi

•

Zwiększone

wydalanie K, Mg, Na
przez nerki

•Witaminy z grupy B,
zwłaszcza witamina
B6 i kwas foliowy

•Zmniejszenie
stężenia: witaminy
B6 i kwasu
foliowego we krwi

•

Niewyjaśniony

dostatecznie

(adsorpcja przez lek?)

HYDROCHLOROTHIAZYD (2/3)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Zaburzenia przewodzenia i rytmu serca,

•

Napady migotania przedsionków,

•

Kurcze mięśni,

•

Osłabienie,

•

Hipoteza:

przypuszcza się, że przewlekłe leczenie

może pośrednio (poprzez wzrost stężenia
homocysteiny we krwi) zwiększać ryzyko rozwoju
miażdżycy naczyń.

HYDROCHLOROTHIAZYD (3/3)

INHIBITORY POMPY PROTONOWEJ (1/3)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

losec, omeprazol,

polprazol, prazol, prilosec

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,

•

Choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa,

•

Dyspepsja czynnościowa,

•

Zespół Zollingera i Ellisona.

Składnik żywności

Skutek interakcji z

lekiem

Mechanizm interakcji

•Witamina B12

•Niedobór
witaminy B12 w
organizmie

•

Zmniejszenie

wchłaniania wit. B12
w jelicie cienkim

INHIBITORY POMPY PROTONOWEJ (2/3)

3.

Konsekwencje kliniczne:

Następstwa kliniczne długotrwałego podawania leku

nie są dostatecznie poznane

Istnieje teoretyczna możliwość wystąpienia:

•

Niedokrwistości megaloblastycznej,

•

Objawów neurologicznych typu: drętwienia,
mrowienia, parestezje,

•

Zaburzeń stanu psychicznego: drażliwość, apatia.

INHIBITORY POMPY PROTONOWEJ (3/3)

IZONIAZYD (1/3)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

isoniazidum, inh,

rimifon

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Gruźlica płuc.

Składnik żywności

Skutek interakcji

z lekiem

Mechanizm interakcji

•Witamina B6

•Zmniejszenie
stężenia witaminy
B6 we krwi

•

Zmniejszenie

wchłaniania wit. B6 z
przewodu pokarmowego
(wiązanie przez lek)

•

Hamowanie kinazy

pirydoksalu i tworzenie
nieaktywnego hydrazonu
z fosforanem
pirydoksalu

IZONIAZYD (2/3)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Zapalenie łojotokowe skóry,

•

Zapalenie języka i jamy ustnej,

•

Polineuropatia,

•

Zapalenie nerwu wzrokowego,

•

Zwiększona pobudliwość nerwowa i senność,

•

Depresja.

IZONIAZYD (3/3)

PENICYLAMINA (1/3)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

artamin, cuprenil,

penicilamin, trolovol

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Choroba Wilsona (zwyrodnienie wątroby),

•

Reumatoidalne zapalenie stawów,

•

Cystynuria.

Składnik żywności

Skutek interakcji

z lekiem

Mechanizm interakcji

•Witamina B6

•Zmniejszenia
stężenia witaminy
B6 we krwi

•

Zmniejszenie

wchłaniania wit. B6 z
przewodu pokarmowego
(wiązanie przez lek)

•

Inaktywacja wit. B6 w

organizmie poprzez
tworzenie kompleksu z
grupą aldehydową
pirydoksalu

•Cynk (Zn)
•Miedź (Cu)

•Zmniejszenia
stężenia cynku i
miedzi we krwi

•

Związanie cynku i

miedzi przez
penicylaminę i wydalenie
z ustroju

PENICYLAMINA (2/3)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Zapalenie łojotokowe skóry,

•

Zapalenie języka i jamy ustnej,

•

Polineuropatia,

•

Zapalenie nerwu wzrokowego,

•

Zwiększona pobudliwość, nerwowość, senność

•

Depresja.

•

Nieznane.

PENICYLAMINA (3/3)

TRIMETHOPRIM (1/2)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

monotrim, trimesan

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Zakażenia dróg moczowych,

•

Zakażenia żołądkowo jelitowe.

Składnik żywności

Skutek interakcji z

lekiem

Mechanizm interakcji

•Kwas foliowy

•Zmniejszenie
stężenia kwasu
foliowego we krwi

•

Zahamowanie

aktywności enzymu
redukującego kwas
foliowy do kwasu
dwuhydrofoliowego
(czynnego metabolitu)

TRIMETHOPRIM (2/2)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Niedokrwistość megaloblastyczna,

•

Leukopenia.

KOLCHICYNA (1/2)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

colchicinehoude,

colchicumdispert

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Leczenie i zapobieganie ostrym napadom dny.

Składnik żywności

Skutek interakcji z

lekiem

Mechanizm interakcji

•Witamina B12
•Witaminy: A,D,E,K

•Zmniejszenie we
krwi stężenia
witamin:
A,D,E,K,B12

•

Hamowanie

wchłaniania witamin:
A,D,E,K,B12

KOLCHICYNA (2/2)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Niedokrwistość megaloblastyczna.

KWAS ALENDRONOWY (1/2)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

fosamax, ostenil

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Osteoporoza (po menopauzie),

•

Choroba Pageta.

Składnik żywności

Skutek interakcji

z lekiem

Mechanizm interakcji

•Wapń (Ca)
•Fosfor (P)

•Zmniejszenie
stężenia Ca i P
we krwi

•

Zahamowanie resorpcji

kostnej Ca i P

•

Zmniejszenie

wchłaniania zwrotnego

KWAS ALENDRONOWY (2/2)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Przy przedawkowaniu może wystąpić
hipokalcemia i hipofosfatemia.

METOTREKSAT (1/3)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

emtexate, farmitrexat,

metotrexat, trexan

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Chemioterapia nowotworów (głównie chłoniaków i
raka sutka),

•

Łuszczycowe i reumatoidalne zapalenie stawów,

•

Kolagenozy.

Składnik żywności

Skutek interakcji z

lekiem

Mechanizm interakcji

•Kwas foliowy

•Witamina B12

•Niedobór
witaminy B12 i

kwasu foliowego w

organizmie

•

Zaburzenie

aktywnego transportu

wit. B12 i kw.

foliowego z jelita

cienkiego do krwi

METOTREKSAT (2/3)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Niedokrwistość megaloblastyczna,

•

Zapalenie języka,

•

Zaburzenia neurologiczne pod postacią zaburzeń
czucia i chodu,

•

Zaburzenia psychiczne: zaburzenia koncentracji,
depresja.

METOTREKSAT (3/3)

SULFASALAZYNA (1/3)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

azulfedine,

salazopyrin, sulfasalazin

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego,

•

Choroba Leśniowskiego-Crohna,

•

Reumatoidalne zapalenie stawów,

•

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.

Składnik żywności

Skutek interakcji z

lekiem

Mechanizm interakcji

•Kwas foliowy

•Zmniejszenie
stężenia kwasu
foliowego we krwi

•

Zmniejszenie

wchłaniania kwasu
foliowego

–

niewyjaśniony
mechanizm

(adsorpcja kwasu
foliowego przez lek?)

SULFASALAZYNA (2/3)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Hipoteza:

przewlekłe stosowanie może poprzez

wzrost stężenia homocysteiny we krwi, sprzyjać
rozwojowi miażdżycy naczyń a tym samym
zwiększać ryzyko choroby niedokrwiennej serca i
udaru mózgu

SULFASALAZYNA (3/3)

PANKREATYNA (1/3)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

combizym, creon,

eurobiol, kreon, lipancrea, neo-pancreatinum,
pancrease, panzytrat

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Zespół złego wchłaniania w przebiegu chorób
trzustki: przewlekłe zapalenie trzustki,
mukowiscydoza, przetoki trzustkowe, całkowita
lub częściowa pankreatektomia,

•

Czynnościowa niewydolność trzustki: całkowita
gastrektomia, resekcja żołądka typu BillrothII.

Składnik żywności

Skutek interakcji

z lekiem

Mechanizm interakcji

•Kwas foliowy

•Niedobór kw.
foliowego w
organizmie

•

Możliwość tworzenia

nierozpuszczalnych
kompleksów kwasu
foliowego z preparatami
trzustkowymi, co
zaburza wchłanianie
folianów

•Żelazo (Fe)

•Niedobór żelaza
w organizmie

•

Możliwość tworzenia

słabo wchłanianych
kompleksów żelaza z
preparatami
trzustkowymi

PANKREATYNA (2/3)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Hipoteza:

przypuszcza się, że występują rzadko i

mogą się manifestować: niedokrwistością
megaloblastyczną, subdepresją i zaburzeniami

neurologicznymi

(brak dowodów klinicznych)

.

•

Objawy kliniczne tej interakcji występują rzadko i są
to: bóle głowy, męczliwość, uczucie znużenia,

zaburzenia koncentracji uwagi, rzadko
niedokrwistość syderopeniczna.

PANKREATYNA (3/3)

WITAMINA C (1/3)

1.

Preparaty farmaceutyczne:

ascorbina, ascorvit,

plusssz witamina C, vitamina C, vitaminum C

Uwaga: podawana w dawce powyżej 1g dziennie

2.

Główne wskazania do stosowania:

•

Objawy kliniczne niedoboru wit. C (szkorbut),

•

Choroby infekcyjne (wirusowe).

Składnik żywności

Skutek interakcji z

lekiem

Mechanizm interakcji

•Szczawiany
•Moczany

•Wytrącanie się
złogów
szczawianowych i
moczanowych w
drogach
moczowych

•

Zwiększenie syntezy i

wydalania szczawianów
przez nerki

•

Wzrost syntezy i

wydalania z moczem
moczanów

• Żelazo

•Wzrost stężenia
żelaza we krwi

•

Zwiększenia

wchłaniania żelaza z
przewodu
pokarmowego

WITAMINA C (2/3)

3.

Konsekwencje kliniczne:

•

Kamica nerkowa.

•

Pozytywny wpływ na funkcje fizjologiczne (wpływa
pośrednio na tworzenie krwinek czerwonych)

Uwaga:

u osób z hemochromatozą, talasemią,

niedokrwistością syderoblastyczną na skutek
interakcji może dojść do nasilenia objawów choroby
poprzez patologiczny wzrost stężenia żelaza we

krwi.

WITAMINA C (3/3)