Powstanie niepodległej Polski
Kwestia niepodległej Polski była postanowiona ale utworzenie państwa było trudne.
Podział na trzy państwa.Różny okres wyzwolenia.W każdym zaborze różne ośrodki
władzy.Dlatego proces ten zajmował dużo czasu.
Najwcześniej ziemie zaboru austriackiego.Zaczęły się walki o granicę w galicji między
Polską a Ukrainą.Ukraińcy chcieli ten obszar włączyć do siebie.1 litopada 1918
ukraińcy zajmują Lwów.Proklamują utworzenie Ukraińskiej Republiki Ludowej.Niezgadzają
się Polacy.Po trzech tygodniach walk Polacy wypierają Ukraińców.Walczących polaków
wspierają odziały z galicji zachodniej w tym młodzież.
Najpóźniej wyzwolił się zabór Pruski.27 grudnia 1918 wybócha powstanie Wielkopolskie
(spontanicznie)Zaczęło się gdy Paderewski zatrzymał się w Poznańiu w drodze dw W-wy.
Ogromna radość Polaków.Niemcy zrywają polskie flagi co wywołuje oburzenie polaków i
dochodzi do walk dowództwo objął generał Józef Muśnicki-Dowbor.Wyzwolono całą
Wielkopolskę.Niemcy byli zaskoczeni.Miały kłopoty(wojna św)więc nie mogły
interweniować. 16 luty w Trewirze Francja wymusiła na Niemczeh zawieszenie broni.
Ustalono linię demarkacyjną między Wielkopolską a resztą ziem zaboru pruskiego.
Różnice polityczne powodowały że karzdy zabór tworzył własne ośrodki władzy.
W Austrii powstała Polska Komisja Likwidacyjna, 22 X 1918 z Wincentym Witosem
na czele: PSL Piast,PPND,NDecja.Powstaje też Rada Narodowa księstwa cieszyńskiego.
W Prusach powstaje Naczelna Rada Ludowa, 10 XI 1918 z Wojciechem Korfantym.
Rosja-wnajostrzejsze spory.Dmowski kontra Piłsudski.Brak porozumienia.Wykorzystała
to Rada Regencyjna-prawo do reprezentowania polaków.7 X ogłasza manifest:niepodległość
Polski.Lewicowcy zdecydowali się utworzyć własny ośrodek władzy:Tymczasowy Rząd
Republiki Polskiej w Lublinie.Premier-Ignacy Daszyński.Partie:PPSD,PPS,PSL Wyzwolenie,
Polska Organizacja Wojskowa.Wydają manifest:-polska będzie republiką-radykalna reforma
rolna -upaństwowienie kluczowych działów gospodarki-szeroka polityka społeczna-demokratyzacja życia
politycznego.Duży radykalizm jest wpływem rewolucji rosyjskiej-chciano odwrócić uwagę narodu od idei
rewolucji. Komitet Narodowy Polski w Paryżu,Rada Delegatów Robotniczych. Kwestia niepodległości
okazała się ważniejsza niż sporu.W tym czasie 10 list 1918wraca o Warszawy Piłsudski.Rada
Regencyjna przekazuje mu dowództwo nad armią,rozwiązuje się i daje mu swoje uprawnienia.Tak samo
rząd lubelski.Piłsudzki powołuje nowy rząd. premierem zostaje Jędrzej Moraczewski.22 listopada 1918
ogłasza manifest:-reforma rolna -nacjonalizacja niektórych gałęzi przemysłu(uzależniona od zgody
sejmu).Wydaje też dekrety o 8godz dniu pracy,ubezpieczeniach robotnika na wypadek choroby.22 list
dekret regulujący ustrój państwa:-polska jest republiką-najważniejszą władzę w polsce sprawuje Piłsudski
jako tymczsowy naczelnik państwa i mianuje rząd który jest przed nim odpowiedzialny-władza
wykonawcza to rząd i naczelnik. Rząd Moraczewskiego w załozeniu miał być dla całej polski.Nieuznały go
jednak Navzelna Rada Ludowa i Komitet w Paryżu. Pozucja Piłsudzkiego w Polsce była silna ale w
europie słaba bo był postrzegańy jako człowiek centrum.Dmowski miał lepiej.konflikt między Piłs i
Dmows, wiele ich różniło ale
łączył ich patriotyzm i działanie dla dobra kraju.To wystarczyło aby się porozumieli.Mieli dwie
Różne wizje polski.1.Koncepcja federacyjna-jagielońska Piłsudskiego.Uważał ze polska powinna stworzyć
federacje z Litwą,Białorusią i Ukrainą. Polskawielonarodościowa, nastawiona na wschód przeciw Rosji.2.
Dmowski-koncepcja interkorporacyjna-piastowska.Włączyć ziemię opartę o ludność polską.Państwo
jednolite narodowościowo.Zwraca się na zachód przeciwko Niemcom. 17 stycznia 1919 nowy rząd
koalicyjny.Premierem zostaje Ignacy Paderewski.Jest to pierwszy rząd polski,uznany przez wszystkich.26
stycznia wybory do sejmu.Wygrali ND.Układ sił jednak układał się równo,po 1/3:lewica,prawica,centrum.
Pierwszym krokiem sejmu była Mała Konstytucja,20 lutego 1919 .Regulowała podstawy, -władza
ustawodawcza>sejm 1 izbowy-władza wykonawcza>naczelnik państwa Józef Piłsudski -rząd podlega
sejmowi. Wielki udział Piłsudskiego w odzyskaniu niepodległośći i tworzenia państwa-autorytet którego
brakowało.