Rozmieszczenie plemion na ziemiach polskich od Bałtyku po Karpaty wyróżnić można następujące terytoria wielkich plemion:
Wiślanie nad górną Wisła, plemiona śląskie nad górną i środkową Odrą, Polanie nad Wartą, Mazowszanie nad środkową Wisłą i Pomorzanie nad dolną Wisłą i Odrą. Według niektórych do osobnych grup należeli także Lędzianie nad Sanem i Wieprzem oraz Goplanie na Kujawach. Granice między plemionami stanowiły bądź to zabagnione doliny (na przykład w przypadku Noteci oddzielającej Polan od Pomorzan), bądź rozległe puszcze.
Państwo Wiślan
W XI wieku na ziemiach polskich istniały dwa państwa plemienne : Polanie i Wiślanie. Władca, którego nazywano "potężnym księciem pogańskim" zjednoczył znaczne tereny nad górną Wisła. Ośrodkami tego państwa były : Kraków i Wiślica. Później tereny Wiślan zostały wchłonięte na około 30 lat przez państwo wielkomorawskie.
Państwo Polan
O początkach państwa Polan nie wiemy wiele, ponieważ Polanie nie graniczyli z żadnym państwem znającym pismo, a kontakty z krajami chrześcijańskimi były małe. Pierwsza wiadomość o państwie Polan pochodzi z 963 roku i mówi, że Mieszko I walczył z Wieletami o dolną Odrę. Mieszko I jest pierwszym historycznie udokumentowanym władcą polski, ale wiarygodna tradycja przekazuje imiona trzech wcześniejszych władców, a mianowicie : Siemowita, syna Piasta, Lestka i Siemomysła. Podporządkowywanie Polanom innych plemion nastąpiło na drodze podboju, nie wiemy jakie ziemie podbili przodkowie Mieszka, a jakie on sam. W momencie chrztu władza Mieszka rozciągała się na ziemie Wielkopolski, Kujaw, Mazowsza oraz częściowo Pomorza. Natomiast walki o ujście Odry z Wieletami i Niemcami ciągnęły się jeszcze kilka lat, zakończone bitwą pod Cedynią w 972 roku. Bitwa zadecydowała o zdobyciu przez Mieszka władzy nad Pomorzem zachodnim. U kresu życia Mieszko podbił też Śląsk (około 990 roku), a już po jego śmierci w granicach Polski znalazła się także ziemia Wiślan z Krakowem.
Chrzest i powstanie państwa polskiego
Powstanie państwa polskiego datuje się na rok 966, to jest na rok przyjęcia przez Polskę chrztu. Przyjęcie chrztu było bardzo ważną decyzją Mieszka, a jej motywy były złożone. Mieszko jako władca chrześcijański mógł zapewnić Polsce miejsce w chrześcijańskiej Europie, mógł także zabezpieczyć Polskę przed przymusową chrystianizacją, która to chrystianizacja Słowian była nieodłącznym składnikiem programu politycznego Ottona I, odkąd koronował się na króla Niemiec. Chcąc uchronić Polskę przed przyjęciem chrztu z Niemiec, które najpewniej zakończyłoby się wejściem Polski w skład cesarstwa, Mieszko zdecydował się na przymierze z Czechami i małżeństwo z księżniczką czeską Dobrawą. Ciekawostką może być fakt, że Mieszko musiał oprawić swoich 7 żon, które miał jako władca pogański. Mieszko ożenił się z Dobrawą w roku 965 a 966 przyjął chrzest. Początkowo ochrzcił się sam wraz ze swoim bezpośrednim otoczeniem. Potem rozpoczęła się chrystianizacja społeczeństwa, która to trwała kilka wieków. Pierwszym biskupem polskim został w 968 roku Jordan w, rezydujący w Poznaniu.
Znaczenie chrztu Polski
Znaczenie chrztu było ogromne. Polska została uznana za państwo chrześcijańskie, a jej władca stał się równym innym władcom chrześcijańskim. Kościół wniósł do Polski wzory organizacyjne, które wzmocniły państwo oraz znajomości pisma i ówczesnych form kancelaryjnych, co było niezbędne w dyplomacji. Co prawda Mieszko toczył dalej wojny z margrabiami niemieckimi, ale nawiązał bezpośrednie stosunki z cesarzem i uzyskał zaszczytny tytuł "przyjaciela cesarskiego".
Podsumowanie
W 1000 r. Polska miała około 1 miliona mieszkańców i 250 000 km kwadratowych powierzchni. Zaludnienie było wybitnie nierównomierne i tak w dolinach rzek powstawały ogromne skupiska osad oddzielone od innych ogromnymi puszczami i bagnami, praktycznie nie zamieszkałymi. Tereny zagospodarowane, czyli ziemie uprawne, łąki i pastwiska oraz lasy wykorzystywane przez człowieka stanowiły tylko 1/3 obszaru Polski. Centrum politycznym państwa polskiego była ziemia Polan z głównymi grodami : Gnieznem, Poznaniem, Ostrowem Lednickim i Gieczem.