22. 09. 2007 - Ewa Rudnicka - „Nomina odiosa sunt? - czyli o imiennictwie polskim.
- Zygmunt Krasiński miał 5 imion, Tolkien - 3 (swoje trzecie imię - Reuel - nadawał swoim dzieciom)
- według prawa polskiego człowiek może nosić maksymalnie 2 imiona
- „Nomina odiosa sunt” - `nazwy są niepożądane, nie należy ich wymawiać w pewnych okolicznościach'
- nazwy własne: określają konkretny, jednostkowy obiekt, nie mają znaczenia leksykalnego, przyznawana jest obiektowi na podstawie arbitralnej decyzji
- wyrazy pospolite: opisują obiekt nieokreślony, należący do wspólnej klasy danych obiektów (np. koty), mają znaczenie leksykalne, zostają przydzielone obiektowi na podstawie konwencji językowej
- ustawa o nadawaniu imion z 29. 09. 1986 r.
- w ciągu maksymalnie 2 tygodni od urodzenia się dziecka trzeba zgłosić imię do Urzędu Stanu Cywilnego
- jeśli rodzice nie nadadzą dziecku imienia, nadaje je urzędnik
- w ciągu 6 miesięcy od narodzenia się dziecka rodzice mogą zmienić jego imię
- w USA można nadawać dziecku dowolne imię, te same imiona mogą nosić dziewczynki i chłopcy
- ustawa o zmianie imion z 15. 11. 1956 r.
- zmiana imienia dziecku powyżej 14 roku życia wymaga jego zgody
Dawne imiennictwo słowiańskie:
- imię jako talizman, wróżba i życzenie dla dziecka, ochrona, charakterystyka
a) imiona proste, wyrazy pospolite w funkcji imion
b) podstawowe imiona złożone (2-członowe)
c) pochodzące od imion złożonych formy skrócone (i następnie rozszerzone za pomocą przyrostków)
- od XV wieku nazwiska zaczęły się pojawiać w wyższych sferach, dopiero w czasie zaborów wprowadzono normatywny nakaz nadawania imion i nazwisk (gł. w zaborze austriackim)
- Słowianie nie mieli tabu związanego z imionami bóstw - człowiek mógł nosić imię bóstwa
- po 1500 r. imiona starosłowiańskie proste stały się bardzo rzadkie
- imiona z ruchomością członów, no Sławo-mir - Miro-sław
- imiona z przeczeniem prawdopodobnie nadawane w celu ochrony dziecka przed złymi mocami (p. Niemoj/Niemój, Nierad
- człony imion złożonych odwoływały się do pozytywnych pojęć abstrakcyjnych (np. byt, żyr (bycie, istnienie), dobro, ludo, miło, mir, rado) i związanych z walką (pako - silny)
Formy pseudosłowiańskie:
-Zbigniew zam. Zbygniew
-Godysław zam. Godzisław
-Ziemowit zam. Siemowit (zniekształcenie XIX-wieczne)
-Wieńczysław zam. Więcesław
-Przemysław zam. Przemysł
-moda na imiona starosłowiańskie wróciła w XIX wieku, nadawanie ich jako przejaw postawy patriotycznej w czasie zaborów
-imiona żeńskie tworzone od męskich przez dodanie końcówki -a, np. Mirosław-a
-staropolskie imiona jako baza słowotwórcza
-wtórne wykorzystywanie imion - eponimy - przypisanie dawnej nazwie własnej znaczenia leksykalnego, co czyni ją nazwą pospolitą, np. Ksantypa (żona Arystotelesa) - współcześnie `jędza'
- „zabawa” cząstkami wyrazów przy tworzeniu imion; różnorodność imion z powodu braku nazwisk
- uchwała soboru trydenckiego - nadawanie na chrzcie imion chrześcijańskich, w praktyce nadawano dwoje imion - 1 chrześcijańskie, 2 słowiańskie - średniowieczny rozkwit kultu świętych
- źródła średniowiecznych imion świeckich: mitologia i literatura grecka, tradycja rzymska, poematy cyklu karolińskiego, bohaterowie romansów, legendy celtyckie, epika niemiecka
Kryteria wyboru imienia:
- współbrzmienie z nazwiskiem
- łatwość tworzenia form hipokorystycznych (zdrobniałych)
- oryginalne brzmienie
- względy ideowe, symboliczne
- imię przypadające w kalendarzu na dzień narodzin dziecka
(„Zmiana imion i nazwisk” - Alicja Czajkowska)