ZASADY I TECHNIKI FIZJOTERAPII SKOLIOZ W TRAKCIE LECZENIA

GORSETOWEGO

Wskazania do leezenia gorsetowego:

skrzywienie

0

wartosei

20-25°

wg Cobba,

progresja skoliozy,
niedojrzatose biologiezna paejenta,
ujemny test Rissera.

Zadaniem

gorsetu jest tr6jptaszezyznowa

korekcja skoliozy, do kt6rej doehodzi

przez

kombinaejf2

wielopunktowyeh

sit

naeisku

(ustalanyeh

indywidualnie)

na

zdeformowany

skrzywieniem tut6w.

Poprawnie dopasowany gorset powinien:

usunqe

dekompensaejf2

tutowia

(doprowadzie

do

kompensaeji

a

nawet

hyperkompensaeji) ,
bye stabilny - moeno osadzony na miednicy, nie moze obracae si~ wok6t niej,
miee wystarczajqco

duzo miejsca na wykonanie

kyfotyzacji kr~gostupa i asymetryczne

oddychanie (miee miejsce na korekcj~ wkl~stej strony plec6w),
miec odpowiednie miejsca nacisku indywidualnie dobrane.

Sq to ewiczenia zwiqzane z ruchami oddechowymi,

prowadzqce

do pr6by odtworzenia

naturalnyeh krzywizn kr~gostupa przez rozciqganie obkurczonych tkanek po stronie wkl~stej, a

wzmaenianie mif2sni po stronie wypuktej skrzywienia.

Podczas ewiczen powstaje odwrotny do

kierunku rozwoju skoliozy, tr6jptaszczyznowy

ruch kr~gostupa.

Cele metody:

uruchomienie zeber po stronie wkl~stej skrzywienia

oraz tr6jptaszczyznowa

mobilizacja

krf2gostupa,
odtworzenie krzywizn w ptaszezyznie strzatkowej krf2gostupa, kyfotyzaeja kr~gosfupa,
skorygowanie

ustawienia

obrf2ezy barkowej

i miednicy

oraz

utrwalenie

uzyskanej

korekcji.

Cwiczenia

nie dajq gwarancji

zahamowania

progresji

skoliozy,

ale dajq lepsze wyniki

niz

wskazuje na to historia naturalna rozwoju znieksztatcenia.

Wyjsciowa

pozycja symetryczna

to pozycja z ustalonq obr~czq barkowq i miednicq w

klf2ku podpartym

(konezyny

dolne

rozstawione

na szerokose

miednicy,

konezyny

g6me

podparte na szerokose bark6w, krf2gostup w maksymalnej kyfotyzacji).

Pozyeje wyjseiowe:

1. Kkg zgi~te pod kqtem 90° w stosunku

do tUfowia -

uruchamia

i kyfotyzuje

gt6wnie

srodkowy ode. Th.

2.

Kkg pod kqtem

120°

w stosunku

do tUfowia, kkd pod kqtem prostym

-

mobilizuje

pOfqezenie piersiowo-lf2dzwiowe.

3. Kkg w podporze na przedramionach,

pod kqtem ostrym - uruchamia odc. L.

4. Siad skulny.

Oddziafywanie

na

krE2gosfup odbywa

siE2 przez

asymetryczne

oddychanie

z

wykorzystaniem

wdechu

do mobilizacji

struktur

miE2sniowo-wiE2zadfowo-torebkowych (stawy

zebrowo-krE2gowe i miE2dzykrE2gowe)po stronie wklE2sfejskrzywienia

ruchem pionowym w g6rE2

oraz rozluznianie struktur

i derotacjE2strony wypukfej przez ruch pionowy w d6f.

Czynnosc: nabieranie powietrza do jednego pfuca - po stronie wklE2sfej (powolny dfugi

wdech przez nos), wydech

pfucem drugim -

po stronie wypukfej

(dfugi, gfosny wydech

z

")

"sss...

.

Fizjoterapeuta:

podczas wdechu - jednq

rE2kE2

trzyma dolne fuki zebrowe

po stronie

wklE2sfej krE2gosfupa, natomiast

palcami lub jakims

przedmiotem

trzymanym

w drugiej

rE2ce

opukuje CZE2SC

wklE2Sfqgrzbietu (stymulacja do unoszenia).

Podczas

wydechu:

gfaszcze

wzdfuz przebiegu

zeber

w d6f po stronie

wypukfej skrzywienia (akcentowanie opuszczania tej strony).

Cwiczenia te nastE2pnie wykonujemy w pozycjach funkcjonalnych

(pozycje wysokie: klE2k

prosty, siad, pozycja stojqca) oraz w gorsecie (gorset zapewnia

stabilizacjE2 stref wypukfych

oraz skrzywien wyr6wnawczych,

wolna przestrzen nad strefq wklE2Sfqumozliwia asymetrycznq

korekcjE2).

Wykonanie:

3 sesje w ciqgu

dnia. W kazdej

sesji:

2

serie

po 8 asymetrycznych

oddech6w.

Gdy u pacjenta wystE2pujq trudnosci w opanowaniu

toru oddechowego

(wdechu przez

nos

I

wydechu

przez usta) najpierw uczymy tradycyjnych

cwiczen

oddechowych

w pozycji

stojqcej

(ze

wspiE2ciem na palcach, z unoszeniem konczyn g6rnych ...)

Cechq

pacjent6w

ze

skoliozq

jest

"oddychanie

wypukfosciami".

Technika

6wiczen

asymetrycznych

oddechowych

ma

za

zadanie

m.in.

uaktywnienie

oddychania

CZE2sciq

zapadniE2taklatki piersiowej.

Zalety metody Dobosiewicz:

kyfotyzacja krE2gosfupa,
derotacja krE2g6w,
pozycja symetryczna wyjsciowa,
uruchamianie oddechowe (wyksztakenia

asymetrycznego toru oddychania).

Wady metody Dobosiewicz:

metoda trudna,

wymaga hospitalizacji rodzica z dzieckiem.

WADY POSTAWY BEZ STRUKTURALNEGO

ZNIEKSZTAt.CENIA

KR~GOSt.UPA.

CHOROBA SCHEUERMANNA - FIZJOTERAPIA I LECZENIE

GORSETOWE.

POSTAWA W ROZNYM WIEKU DZIECKA - FIZJOLOGICZNA

I PATOLOGICZNA

I. KREGOStUP:

- fizjologiczne krzywizny krE2gosfupa

lordoza szyjna

kyfoza piers iowa (prawidfowo 40 stopni)
lordoza IE2dzwiowa(prawidfowo 50 stopni)

- w badaniu klinicznym

a) gfE2bokoscna wysokosci C7 45mm

b) gfE2bokosclordozy /E2dzwiowej35 mm

c) gfE2bokosckyfozy piersiowej

=

(a+b)/2 - 35 mm

Wady postawy:

1. plecy okrqgfe - pogfE2bieniekyfozy piersiowej

2. plecy wklE2sfe- pogfE2bienielordozy lE2dzwiowej
3. plecy

okrqgfo-wklE2sfe - pogfE2bienie kyfozy

piersiowej

i lordozy

lE2dzwiowej

4. plecy pfaskie - zniesienie fizjologicznych

krzywizn krE2gosfupa

5. skolioza funkcjonalna

6. odstajqce fopatki

II. STAWY KOLANOWE

1. Kolana szpotawe

- fizjologiczne do okofo 2-3 r.z.

- moze im towarzyszye "ch6d gofE2bi"- z rotacjq wewnE2trZnq st6p
- leczenie - brak

- r6znicowae z chorobq Blounta, krzywicq hipofosfatemicznq

2. Ko/ana koslawe

- fizjologiczne od 2 do 12 r.z.
- nie przekracza zwykle 10 stopni

- niecofajqca siE2koslawose powyzej 12 stopni moze bye wskazaniem
do leczenia operacyjnego

- leczenie - brak

3. Przeprost kolan

- pojawia siE2zwykle okofo 2-3 r.z.
- nie przekracza 15 stopni

- towarzyszq mu cechy wiotkosci uog61nionej (dodatni test Marshala)
- mozna zalecie obuwie z podwyzszonym obcasem

III STOPY

1. Stopa pfasko-koslawa statyczna

a) bezobjawowa

- fizjologiczna w wieku dzieci~cym

- potwierdzenie

rozpoznania - test uniesienia pa/ucha lub stania

na palcach - odtworzenie sklepienia podfuznego

Opracowane przez mgr W Ostiak, lek P Harasymczuk

- Katedra i Klinika Ortopedii i Traumaloloqll

OZiecit;3cej

- jezeli nie towarzyszy

jej skr6cenie

sci~gna Achillesa

moz:na

zalecic chodzenie na palcach lub na bocznej powierzchni stopy

b) ze skr6ceniem sei~gna Aehillesa

- znieksztakeniu

towarzyszy

ograniezenie

zgj~cia grzbietowego

stopy
- przeeiwwskazane

ehodzenie na paleaeh

- zaleeane cwiezenia rozeiqgajqee miesien tr6jgtowy

- w przypadku utrzymywania si~ skr6cenia powyzej 5 r.z. -

wskazanie do leezenia operacyjnego

Test Thomasa - test na wykryeie przykurczu zgi~ciowego stawu biodrowego.

PaCJent w pozyeji lezqcej tytem wykonuje

max. zgi~cie stawu biodrowego

az do

zlikwidowania lordozy (eo terapeuta kontroluje r~kq wtozonq pod ode. L kr~gostupa).

Test jest

dodatni,

gdy

kolano

konezyny

dolnej

wyprostowanej

unosi

Sl~

nad

powierzehni~ kozetki.

Test];lL~Jest

na wykryeie skr6eenia mi~snja prostego uda.

Paejent

w pozyeji lezqeej przodem zgina konczyny dolne w stawaeh kolanowyeh

(razem lub kazdq po kolei). Terapeuta stabilizuje miednie~.

Test jest dodatni, gdy posladki unoszq si~ w g6r~ - zginajqe ko/ano powodujemy
zwi~kszenie odlegtosei mi~dzy przyezepem poczqtkowym a koncowym mi~snia.

Kqt podko/anowy

-

pozwala na wykryeie skr6eenia mi~sni kulszowo-goleniowyeh.

Paejent

w

pozyeji lezqcej tytem zgina konezyn~ dolnq w stawie biodrowym do 90° i

prostuje staw kolanowy.

Defieyt wyprostu kolana jest miarq kqta podkolanowego

(kqt mi~dzy przedtuzenlem

osi dtugiej uda a goleniq).

Mi~sier7

tr6iglowy

Iydki -

przykurez powoduje brak zgi~eia grzbietowego stopy

Paejent

w pozyeji

lezqeej

tytem z prostymi

(a nast~pnie

zgi~tymi

w stawaeh

kolanowyeh do 90°) konczynami dolnymi wykonuje zgi~cie grzbietowe stopy

Gdy przy zgi~tym

kolanie defieyt ust~puje to skr6cenie

dotyczyto

tylko

mi~snia

brzuchatego.
Gdy pomimo zgi~eia kolana defieyt zgi~eia grzbietowego stopy pozostaje, oznaeza to
skr6eenie zar6wno mi~snia brzuchatego, jak

i

ptaszezkowatego.

Kompensaeja:

koslawienie

pi~t,

ch6d

bez

wtaseiwego

przekolebania

stopy

("eztapanie").

Opracowane przez mgr W Ostiak, lek P. Harasymczuk - Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii

Oziecifi'cej

MifzsiefJ

pos/adkowv

wie/ki

-

przykurcz

powoduje

ograniczenie

zgi~cia

staw6w

biodrowych.
Pacjent z pozycji lezqcej tyfem wykonuje siad prosty. Terapeuta stabilizuje konczyny

dolne.

Pojawienie si~ kyfotyzacji

odcinka I~dzwiowego

("koci grzbiet") oznacza

przykurcz

mi~~mia posladkowego wielkiego.

Stopniowo polecamy pacjentowi wykonac odwiedzenie w stawach biodrowych, az do
siadu rozkrocznego na kozetce i obserwujemy, w kt6rym momencie b~dzie on m6gf
przyjqc pozycj~ siedzqcq z prostym kr~gosfupem.

MiftsiefJ pos/adkowv

sredni -

przykurcz powoduje ograniczenie ruchu przywodzenia.

Pacjent w pozycji siedzqcej z opuszczonymi konczynami dolnymi wykonuje zafozenie

"nogi na nog~".

MiftsiefJ piersiowv

wiftkszV -

przykurcz powoduje deficyt zgi~cia stawu barkowego.

Pacjent w pozycji stojqcej tyfem do sciany wykonuje wnos ramion.

Test jest dodatni,

gdy obserwujemy

pogf~bianie

si~ lordozy I~dzwiowej

podczas

unoszenia konczyn g6rnych.

TECHNIKA

CWICZEN

ZNOSZACYCH

PRZYKURCZE

MI~SNI

-

RELAKSACJA

POIZOMETRYCZNA

Jest

to technika

relaksacji

hipertonicznych

mi~sni,

kt6rej

zadaniem

jest

poprawa zakresu ruchu przez dynamiczne napi~cie przykurczonych

mi~sni.

1.

Hipertoniczny

mi~sien ustawiamy

biernie do momentu

bariery stawianej

przez tkanki lub uczucia b6/u wynikajqcego

z pociqgania

przykurczonych

lub skr6conych mi~sni.

2. Gdy pacjent zgfasza b61 zatrzymujemy

ruch. Pacjent wykonuje

napj~cie

izometryczne

(do 20% sify mi~snia) mi~snia hipertonicznego

(okofo 10 s.)

w kierunku przeciwnym do stawianego przez terapeut~ oporu.

3. Na koniec

skurczu

izometrycznego

pacjent

wykonuje

wdech

i dfugi,

spokojny

wydech, pozwalajqc maksymalnie rozluznic si~ mi~sniom.

4. Podczas rozluznienia terapeuta moze biernie zwi~kszyc zakres ruchu do

kolejnej

bariery tkankowej.

Opracowane przez mgr W. Ostiak, lek. P. Harasymczuk - Katedra

i

Klinika Ortopedii

i

Traumatologii

DZieci?cej

Obiawv

pog+~bienie kyfozy piersiowej,
pog+~bienie

lordozy

szyjnej

i I~dzwiowej

(g+~bokose lordozy

I~dzwiowej

mierzymy wypuszczajqc pion ze szczytu kyfozy piersiowej),
kqt kyfozy i lordozy - okreslany za pomocq plurimetru

Ribsteina w strefach

przejsciowych C-Th, Th-L, L-S.

test

Adamsa

-

ostro+ukowe niekorektywne

zagi~cie

kr~gosfupa

wskutek

kostnego znieksztakenia

kr~gosfupa,

w lezeniu przodem podczas unoszenia tufowia do gory oraz biernej korekcji

(ucisku na szczyt kyfozy) kyfoza piersiowa nie koryguje si~ (wada postawy

w

postaci plec6w okrqgfych skoryguje si~),

w lezeniu ty+em:

•

test Thomasa - dodatni,

•

kqt podko/anowy - zmiejszony,

•

zgi~cie grzbietowe stopy - ograniczone,

•

unoszenie ramion do g6ry - ograniczone,

Stwierdzamy:

-7 skrocenie

mi~sni

biodrowo-I~dzwiowych,

trojgfowych

fydki,

kulszowo-

goleniowych i piersiowych wi~kszych.

Wskazana relaksacja poizometryczna.

-7 Osfabienie mi~sni grzbietu, brzucha

i

posladk6w.

VVskazane wzmacnianie gorsetu GBP.

Celem

/eczenia

gorsetowego

jest

zmnleJszenie

tempa

progresji

znieksztakenia

(wskazan do leczenia operacyjnego

nie ma - pojemnose

zyciowa

p+ucw chorobie nie zmniejsza si~, do/egliwosci b%wych

nie ma).

Poczqtkowo zakfada si~ gorset gipsowy 2-krotnie na 4 tygodnie.

Potem

gorset plastikowy przez oko+o 18 miesi~cy (do zakonczenia

wzrostu) - 23

godz. na dob~.

Przed zafozeniem gorsetu przykurcze mi~sniowe powinny bye zlikwidowane.

W czasie leczenia

gorsetowego

pacjent wykonuje

ewiczenia

wzmacniana

mi~sni

grzbietu

Po zakonczeniu wzrostu gorset odstawia si~ stopniowo: najpierw na 4 godziny

dziennie, potem na wi~cej. W ostatnim etapie gorset stosuje si~ tylko na noc.

Pacjenci, u kt6rych rozpoznano chorob~, a zakonczyli juz wzrost nie stosujq

gorsetu. Zaleca si~ nauk~ prawid+owej postawy, rozciqganie przykurczonych

mi~sni

oraz wzmacnianie os+?bionych.

Opracowane przez mgr W. Ostiak, /ek. P. Harasymczuk - Katedra i K/inika Ortopedii i Traumatologil

Oziecif?cej

OCENA POPRAWNOSCI

DOPASOWANIA

GORSETU KOREKCY JNEGO

Prawidtowo dopasowany gorset ma:

indyWidualnie

dobrane

punkty

nacisku

na szczyt

kyfozy,

mostek,

kosc

krzyzowq, dory biodrowe,

otwor na brzuch

(powiktaniem

gorsetu

moze bye ostry brzuch:

w wyniku

naciqgniE2cia i zacisniE2cia tE2tnicy krezkowej gornej moze dojse do zawafu i

ostrej martwicy jelita).

Opracowane przez mgr W Ostiak, lek. P Harasymczuk

- Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii

Oziecir;;cej

Rozpoznanie i lokalizacj~ skoliozy w badaniu klinicznym umozliwia test Adamsa. Badany

poczqtkowo

w pozycji stojqcej swobodnej,

miednica

musi bye na rawnym

poziomie

(kolce

biodrowe przednie game

i

tylne garne oraz szczyty talerzy biodrowych na rawnym pozlomie).

Chory

powoli

wykonuje

skron turowia

do

przodu.

Konczyny

game

powinny

bye

rozluznione

i swobodnie

opadae

lub bye zrozone

jak

do

ptywania

"strzarkq".

W

miar~

wykonywania

skronu

obserwujemy

plecy,

wykrywajqc

rotacj~

kr~gaw

w

postaci

garbu

zebrowego lub waru mi~sniowego w kr~gosrupie I~dzwiowym. Na tej podstawie rozpoznajemy

umiejscowienie

i kierunek wygi~e pierwotnych. Oceniamy czy jedna strona plecaw jest na tym

samym poziomie co druga. Rozpoznana raznica oznacza' rotacje kr~gaw.

Wysokose

garbu zebrowego

i waru mi~sniowego

oceniamy

za pomocq dwach linijek

ufozonych prostopadle lub skoliometru Bunnela. Pomiaru nalezy dokonae w skronie, w miejscu
najwi~kszej

deformacji,

przykradajqc

przyrzqd

symetrycznie

w stosunku

do linii wyrostk6w

kolczystych. Inne miejsca dokonywania pomiaru skoliometrem:

I - gbrny kr~g piersiowy
II - srodkowy kr~g piersiowy
III - kr~gosrup I~dzwiowy lub piersiowo-I~dzwiowy
IV - miednica (kolce biodrowe tylne garne)

Skoliometrem mierzymy kqt rotacji turowia, nie kr~gaw.

Jezeli wynik wynosi

yo -

kierujemy do ortopedy,

jezeli 4, 5, 6° - obserwacja, powtarne badanie za 3-4 miesiqce,
jezeli 0, 1, 2, 3° - fizjologia.

Pion spuszcza si~ z wyrostka kolczystego C-7 i okresla si~ jego porozenie w stosunku do

szpary posladkowej

lub srodka czworoboku podparcia. Dekompensacj~

klatki piersiowej mierzy

si~ przez spuszczenie pionu z fardu pachowego tylnego i okreslenie jego odlegrosci od obrysu
kr~tarza wi~kszego.

Wartose dodatnia

oznacza

padanie

pionu na zewnqtrz

od kr~tarza,

a

ujemna do wewnqtrz.

Skolioza jest skompensowana,

gdy wygi~cie pierwotne ptynnie przechodzi

w wygi~cia

wtarne - wyrawnawcze

(proksymalne

i dystalne),

ktare Sq wystarczajqco

wyksztakone,

aby

rawnowazye wygi~cie grawne. Suma wartosci kqtowych wygi~e wyrawnawczych

w przyblizeniu

rawna si~ wartosci kqtowej wygi~cia pierwotnego,

a

pion spuszczony

z wyrostka kolczystego

C-7 pada w szpar~ posladkowq. Growa, obr~cz barkowa i miednica ustawione Sq nad sobq.

W okresie przedoperacyjnym

gtownym zadaniem jest uruchomienie skoliozy (mobilizacja

tuk6w) w celu poprawy korektywnosci i zapewnienia lepszego wyniku operacyjnego.

Uzyskae to

mozna przez zastosowanie

autowyciqgu

Cotre/a. Jest to wyciqg w pozycji

lezqcej z PE2tlq

Glissona

zaczepionq

za 9towE2 i dynamometrem,

okreslajqcym

sitE2ciqgu.

Przez zgiE2cie i

wyprost ko/an pacjent reguluje tE2sitE2.(Zaczyna siE2od ciE2zarukilku kilogram6w do okoto 15-20

kg; max.50% masy ciata). Na poczqtku stosowania

autowyciqgu

mogq pojawie siE2bole lub

zawroty gtowy. Poleca siE2wtedy zmniejszyc

obciqzenie. Wyciqg stosuje siE2okoto 2 tygodni

przed operacjq.

Cele autowyciqgu:
zwiE2kszenie mobilnosci krE2gostupa,

rozclqgnlE2cle

krE2gostupa

(torebek,

wiE2zadet,...)

przekroczenie

wtasciwosci

wiskoelastycznych

tkanek, czyli przetrzymanie fazy maksymalnego

napiE2cia i uzyskanie

rozciqgniE2cia,
kliniczny

test

bezpieczenstwa

korekcji

(przystosowanie

siE2 rdzenia

krE2gowego do

przewidywanej korekcji krE2gostupa,ocena ryzyka powiktan neurologicznych),
neuromobi/izacja

- uruchomienie gatE2zimiE2dzyzebrowych i korzeni nerwowych, ktore Sq

unieruchomione w skrzywionym krE2gostupie,
przygotowanie psychologiczne do operacji.

TECHNIKA

CWICZEN

ANTYGRAWITACYJNYCH,

I AUTOKOREKCJI

SYLWETKI

Celem zasadniczym

tych cwiczen jest ksztattowanie

wtasciwych

wzorcow

postawy (w

trakcie

leczenia

zachowawczego:

korekcja

postawy;

w

okresie

pooperacyjnym:

zmiana

nawyk6w zwiqzanych ze ztq postawq).

To wszelkie ewiczenia w pozycjach antygrawitacyjnych

(6wiczenia Dobosiewicz

w klE2ku

prostym,

siadzie

prostym

i skulnym

oraz

pozycji

stojqcej).

Mozna

do

nich wykorzystae

przedmioty potozone na gtowie (ksiqzkE2lub woreczek). Wskazane jest wykonywanie

ich przed

lustrem, aby pacjent m6gt widziee i skorygowae wszystkie CZE2sciciata. Po korekcji postawy

dziecko spaceruje i powraca przed lustro, by sprawdzie, czy utrzymuje prawidtowq postawE2lub
ewentualnie

jq skorygowac.

Wazne,

by nie wysuwae

gtowy, barki muszq

bye na rownym

poziomie, posladki napiE2te,brzuch wciqgniE2ty i napiE2ty,topatki sciqgniE2te.

W

cwiczeniach

ksztattujqcych

wtasciwe

wzorce

postawy

wazny

jest

tez

trening

propriocepcji (wykorzystanie ewiczen na zmiennym, ruchomym podtozu).

W ewiczeniach autokorekcji postawy wykorzystuje siE2tez techniki z metody PNF - kt6re

m.in. umozliwiajq zwiE2kszenie napiE2ciamiE2sniowego w celu uswiadomienia

poprawnej pozycji

ciata w przestrzeni.

Cele: - poprawa stabilizacji,

torowanie odruch6w r6wnowaznych,
stymulacja miE2sniantygrawitacyjnych.

Radiogramy te wykonuje siE2w pozycji stojqcej /ub lezqcej. Celem jest:

ocena korektywnosci skoliozy,

zaplanowanie optymalnej korekcji operacyjnej.

POST~POWANIE FIZJOTERAPEUTYCZNE

U DZIECKA Z CHORYM

STAWEM BIODROWYM

Definicja:

Patologiczne

relacje

miedzy

gfowq

kosci

udoweJ a panewkq

stawu

blodrowego

Formy

1

dysplazJa

panewki

i blizszego

konca kosci udowej

2.

podwichniE2cie

3. zwichniE2cie

Najistotniejszym

czynnikiem

wpfywajqcym

na ksztah

panewki

jest

obecnose

w

niej

gtowy kosci udoweJ

Zwich nlE2cie:

1. wrodzone

- powstaje

w pierwszych

miesiqcach

zycia pfodowego

(gfowa

kosci

udowej

nie ksztahuje

panewki)

2.

rozwojowe

okres

noworodkowy

niemowlE2cy

(panewka

dobrze

uksztahowana)

Czynniki ryzyka:

1. pfee zenska

2.

potozenie

miednicowe

3.

dodatni

wywiad

rodzinny

4.

efekt

ciasnoty

wewnqtrzmacicznej,

ciqza

u

pierwiastki,

duza

masa

urodzeniowa

dziecka,

matowodzie

5.

obecnose

innych

deformacji

pfodu

(np.: krE2cz szyi,

stopa

konsko-szpotawa,

przywiedzenie

przodostopia)

Objawy:

1. u noworodka

• objaw Ortolaniego

- prowokacja

repozycji

(moze bye ujemny

w stabilnych

zwichniE2ciach)

• objaw

Barlowa-

prowokacja

zwichniE2cia (moze

bye ujemny

w stablinych

zwichniE2ciach)

• symetria

fafd6w

udowych

i pachwinowych

• asymetria

ew.

ograniczenie

odwiedzenia

w stawach

biodrowych

przy

konczynach

zgiE2tych w stawach

biodrowych

i kolanowych

<10

objaw pompowania

(II

skr6cenie

konczyny

dolnej

• objaw Galleazziego

2.

u niemowlE2cia

•

asymetria

ew. ograniczenie

odwiedzenia

konczyn

dolnych

w stawach

biodrowych

••

poszerzenie

obrys6w

zwichniE2tego stawu

•

asymetria fatdow pachwinowych

•

krE2tarzwiE2kszypowyzej linii Roser-Nelatona

•

hyperrotabilitas - nadmierne ruchy rotacyjne

•

brak gtowy w panewce w badaniu palpacyjnym

•

nierownosc konczyn dolnych (dodatni objaw kolanowy)

•

objaw pompowania

3. u dziecka chodzqcego

•

opoinienie

rozPoczE2ciechodzenia

I)

krE2tarzwiE2kszypowyzej linii Roser-Nelatona

•

skrocenie konczyny dolnej

•

hyperrotabilitas

•

brak gtowy w panewce w badaniu palpacyjnym

•

nierownosc kkd

•

hiperlordoza lE2diwiowa

•

utykanie, chod kaczkowaty

•

objaw Trendelenburga

-

opadanie

miednicy

na stronE2 zdrowq

przy

staniu na jednej konczynie po stronie zwichniE2cia

•

objaw

Duchenne'a

-

w tejze

pozycji

proba

zrownowazenia

przez

przeniesienie

srodka ciE2Zkosci ciata ponad zwichniE2ty staw biodrowy,

a

tym samym przechylenie tutowia w stronE2zwichniE2cia

Badanie USG - wczesna diagnoza, klasyfikacja wg Grafa - mozliwe do 1 roku zycia
Badanie rtg - zazwyczaj po 3 miesiqcu zycia, ale moze bye wczesniej, zwtaszcza w

przypadku zwichniE2cia lub w trakcie leczenia zwichniE2cia.

Szerokie pieluszkowanie

NIE JEST LECZENIEM. Jest to profilaktyka zwichniE2cia

w

okresie noworodkowym

(zabezpiecza 9towE2kosci udowej przed przemieszczeniem)

Przy klinicznych i USG objawach niestabilnosci stawu

stosowanie tagodnego

przyrzqdu zgiE2ciowo-odwodzqcego, gtownie szelek Pavlika, ktore utrzymujq

stawy

biodrowe w zgiE2ciu ok. 110° i w odwiedzeniu

ok. 50°. Stosowanie

przez 6 tygodni;

skutecznosc do 6 miesiqca zycia.

Rola fizjoterapeuty

- dopasowanie

wtasciwego

rozmiaru szelek oraz zwrocenie

I

I

uwagi na ewentualne btE2dyw zaktadaniu.

L

.__~. __.._.... _

Jezeli brak stabilnej repozycji po 6 tygodniach to mozna:

•

zastosowac poduszkE2Frejki,

•

wykonac

zamkniE2tq repozycjE2 z unieruchomieniem

w opatrunku

gipsowym

na

6+6 tygodni. Po tym czasie stosowanie ortezy odwodzqcej

przez 12 tygodni 23

godz./dobE2.

Przeciwwskazaniem

do

stosowania

przyrzqd6w

odwodzqcych

Sq

niestabilnosci

spowodowane

zaburzeniem

bilansu

miE2sniowego w

przebiegu

mielodysplazji, MPD, a takze w nastE2pstwie ropnego zapalenia stawu biodrowego jak
i przy nadmiernej wiotkosci stawu np. w przebiegu choroby Ehlersa-Danlosa.

grE2:

•

wyciqg ponad growq - over head (6 tygodni ze stopniowo zwiE2kszajqcym siE2
zgiE2ciem i odwiedzeniem

kkd w stawach

biodrowych)

jako

przygotowanie

tkanek

miE2kkich do

zamkniE2tej repozycji

(poszerzonej

ewentualnie

0

miotomiE2przywodziciela drugiego)

•

przy przeszkodzie tkanek miE2kkich- otwarta repozycja

ok. 6 miesiqca zycia.

1. Wyciqg

over

head,

a

po

nim

zamkniE2ta repozycja

z

ew.

miotomiq

przywodziciela drugiego

2. Po 12 miesiqcu zycia leczenia operacyjne

(otwarta repozycja

+ osteotomia

miE2dzykrE2tarzowa detorsyjno

-

waryzujqca

ze

skr6ceniem

trzonu

kosci

udowej+osteotomia

transiliakalna

miednicy

wg

Degi

z

wykorzystaniern

przeszczep6w kostnych z kosci udowej).

PostE2powanie pooperacyjne:

opatrunek

gipsowy

biodrowy

6

tygodni

w

odwiedzeniu

i rotacji wewnE2trznej operowanej

konczyny, po ocenie klinicznej

i rtg

przeclE;?cieopatrunku na korytko stosowane na noc i do transportu, w czasie dnia.

I

I

I

I

I

Rola

fizjoterapeuty

-

cwiczenia

zwiE;?kszajqce zakres

ruch6w

operowanej

i

I

konczyny w stawie biodrowym (opr6cz ruchu przywiedzenia i rotacji zewnE2trznej

).!

I

12-20

tydzien

po

operacji:

nauka

chodzenia

ze

stopniowym

obciqzaniem

!

operowanej konczyny.

I

Dziecka

do

5-6.

roku

zycia

nie

uczymy

chodzenia

0

kulach

-

grozi

to

I przewroceniem

siE;?i zramaniem

nie w perni zrosniE;?tej konczyny.

Do czasu

I

II

uzyskania zrostu kostnego dziecko nie chodzi.

L

.

_

Leczenie

operacyjne:

otwarta

repozycja

+osteotomia

miE;?dzykrE;?tarzowa

detorsyjno-waryzujqca

ze skr6ceniem trzonu kosci udowej+osteotomia

transiliakalna

miednicy wg Degi z wykorzystaniem

przeszczep6w kostnych z kosci udowej.

PostE;?powaniepooperacyjne - patrz wyzej.

Definicja: zmniejszenie kqta szyjkowo- trzonowego kosci udowej

CZE2stosc1/20 000

Etiologia:

•

Zaburzenie

rozwoju chrzqstki wzrostowej

w obrE2bie szyjki kosci udowej w

okresie pfodowym (dysplazje chrzE2stnokostne)

•

W

zyciu

pozapfodowym

najczE2sciej z

powodu

uszkodzenia

chrzqstki

wzrostowej

w nastE2pstwie ropnego krwiopochodnego

zapalenia,

rzadziej w

nastE2Pstwie nadmiernego

obciqzania

oraz dziafania

miE2sni w chorobach

zaburzajqcych

metabolizm tkanki kostnej.

Objawy:

1. ch6d ko/ebiqcy

2. skr6cenie kd w wadzie jednostronnej
3. dodatni objaw Trende/enburga

i Duchenne'a

4. ograniczenie odwiedzenia konczyn dolnych w stawach biodrowych

5. hiperlordoza lE2dzwiowa

6. wysokie ustawienie krE2tarzawiE2kszego

Rola fizjoterapeuty-

podobna jak po operacyjnym leczeniu wrodzonego zwichniE2cia

stawu biodrowego

Etiologia: niejasna, najczE2sciej powiqzana z przebytq infekcjq wirusowq

/ub

bakteryjnq dr6g oddechowych.

CZE2scieju chfopc6w, wiek okafo 6 lat

Objawy:

1. objawy jednostronne,

ustE2pujqCepo ki/ku dniach

2. ostry b6/ (biodra lub kolana) powodujqcy

utykanie oraz ograniczenie

ruch6w kd w stawie biodrowych
3. podwyzszona ciepfota ciafa - do 38°C

4. ustawienie konczyny w tzw. pofozeniu Boneta, tzn. odwiedzeniu

i rotacji

zewnE2trznej
5. wzmozone napiE2ciemiE2sni- b6/owe
6. ograniczenie odwiedzenia i rotacji wewnE2trznej

RTG: projekcja ap i osiowa s10biodrowych

- zeslizg nasady do przysrodka i do tytu
- objaw

Kleina-Trethowana

(objaw

stycznej

do

g6rnej

krawE2dzi szyjki,

kt6ra

normalnie odcina fragment gtowy)
- odwapnienie nasady

- objaw Capenera-Durbina

- brak wewnqtrzpanewkowej

cZE2sciszyjki

- obnizenie wysokosci nasady

Historia naturalna:

- Nie wszystkie zfuszczenia Sq objawowe
- Wok. 30 % zfuszczenia drugostronne
- Wczesne zmiany zwyrodnieniowe
- Subkliniczne

postacie prowadzq do powstania

deformacji

blizszego

konca kosci

udowej typu rE2kojescipistoletu

Cele leczenia:

1. stabilizacja nasady wzglE2dem przynasady i uniemozliwienie

dalszego zeslizgu

2.

stymulacja wczesnego zarosniE2cia chrzqstki nasadowej

3.

w

przypadkach

z

duzym

przemieszczeniem

odtworzenie

stosunk6w

anatomicznych celu przywr6cenia prawidtowej funkcji stawu

Leczenie operacyjne:

1. stan przedzfuszczeniowy

i zfuszczenie

mafe - stabilizacja

szyjkowo-gfowowa

in

situ - opatrunek miE2kki,chodzenie w 2 dobie po operacji
2.

zfuszczenia

umiarkowane

-

stabilizacja

in

situ

lub

osteotomia

pod-

lub

miE2dzykretarzowa.

PostE2powanie pooperacyjne - opatrunek gipsowy biodrowy 6 tyg., po ocenie

klinicznej i rtg przeciE2cie opatrunku na korytko stosowane na noc i do transportu, w
czasie dnia

3. zfuszczenia

duze -

osteotomia

pod- lub miE2dzykrE2tarzowa alba

osteotomia

podgfowowa szyjki kosci udowej. PostE2powanie pooperacyjne j.w.

RTG: prawidfowe
Badania

laboratoryjne:

leukocytoza

do 20, rzadko podwyzszone

CRP

1. ZAKAZ

CHODZENIA

2. Wyciqg

posredni

za obie

konczyny

dolne

w niewielkim

zgiE2ciu, odwiedzeniu

rotacji zewnE2trznej (obnizenie

cisnienia

pfynu w stawie)

z niewielkim

obciqzeniem.

Cel: rozluz:nienie

miE2sni i unieruchomienie

dziecka

w f6zku

3. NLPZ ( dzieci tylko naproksen

lub Ibufen)

Etiologia:

nieznana,

zaburzenia

naczyniowe

0

r6znorodnej

etiologii

sprzE2zone

z okresem

intensywnego

wzrostu

ciafa na dfugosc.

Wiek: 4-8 lat

Chfopcy

4 x cZE2sciej niz dziewczynki

.Objawy:

1.

utykanie

2. b61 po dfuzszym

skakaniu

i bieganiu

(rzadko

ostry) kolana,

uda lub w pachwinie

3. ograniczenie

odwiedzenia

i rotacji wewnE2trznej

4. wyszczuplenie

konczyny

posladka

- OSzczE2dzanie

5. skr6cenie

konczyny

dolnej

6. dodatni

objaw Trendelenburga

Rtg fazy choroby:

1. martwicy

- podraznienie

tk. miE2kkich

2. fragmentacji
3. naprawy

(reossyfikacji)

-

zaburzenia

ksztaftu

gfowy

szyjki

jako

wypadkowa

dziafania

sif mechanicznych

i proces6w

naprawczych

4. wygojenia

- faza statyczna

Czynniki

niekorzystne:

•

Pfec zenska

•

Wiek powyzej

8 lat

•

ZajE2cie przynasady

w rtg

•

Niezbornosc

stawu

•

Przedfuzony

okres trwania

choroby

•

Przedwczesne

zamkniE2cie chrzqstki

wzrostowej

Cele leczenia:

1. obnizenie

wzmozonego

cisnienia

wewnqtrzstawowego

w 1 okresie

choroby

2.

zapewnienie

wfasciwego

modelowania

gfowy w

2

i 3 okresie

choroby

3. utrzymanie

zbornosci

stawu i dobrego

pokrycia

gfowy przez panewkE2

Leczenie:

1. ODCIAlENIE

KONCZYNY

do ukonczenia

przebudowy,

chociaz wg niekt6rych

autor6w mfodsze dzieci z dobrym zakresem

ruchu i kongruentnym

stawem mogq

obciqzac konczynf;?
2. przy ograniczeniu zakresu ruch6w w fazie 1 wyciqg posredni w niewielkim zgif;?ciu,
odwiedzeniu i rotacji zewnf;?trznej do 6 tyg.

I

Rola fizjoterapeuty - cyviczenia zwif;?kszajqce zakres ruch6w konczyn dolnych w

I

~tawach

biodrowych.

Cwiczenia

zwif;?kszajqce siff;? mif;?sni konczyn

dolnych.

I

Cwiczenia

rekreacyjne

kompensujqce

brak aktywnosci

zwiqzanej

z zakazem

I

chodzenia - rower, pfywanie.

I

3. U dzieci starszych, najczf;?sciej powyzej 7 r.

Z.

leczenie operacyjne - (osteotomia

podkrf;?tarzowa + osteotomia transiliakalna miednicy wg Degi).

Postf;?powanie pooperacyjne - opatrunek gipsowy biodrowy 6 tyg., po ocenie

klinicznej i rtg przecif;?cie opatrunku na korytko stosowane na noc i do transportu, w
czasie dnia

Rola fizjoterapeuty

- cwiczenia zwif;?kszajqce zakres ruch6w operowanej

konczyny I

w stawie biodrowym

(opr6cz ruchu przywiedzenia

i rotacji zewnf;?trznej). Po 12

tygodniu

po operacji

nauka

chodzenia

z odciqzaniem

operowanej

konczyny.

Obciqzanie po ok. 6 miesiqcach.

I

Definicja:

Polega

na przemieszczeniu

sif;? nasady -

gfowy kosci

udowej

wzglf;?dem przynasady - szyjki kosci udowej bez zaistnienia

uchwytnych

czynnik6w

sprawczych. Jest to choroba og6lnoustrojowa,

polega na zaburzeniu budowy makro-

i mikroskopowej

chrzqstek nasadowych,

prowadzqcym

do obnizenia ich spoistosci;

objawia sif;?jednomiejscowo

w obrf;?bieblizszego konca kosci udowej.

CZf;?stoscwystE2powania 2/100 000;

0 /

¥

=

2,4 / 1;

0

ok. 12-16 lat,

¥

ok.10-14 lat.

Nigdy nie wystE2puje u dziewczqt po menarche.

Objawy:

1. b61w stawie biodrowym lub kolanowym lub w udzie

2. utykanie
3. ograniczenie rotacji wewnE2trznej i odwiedzenia
4. przykurcz w rotacji zewnE2trznej i przywiedzeniu

5. dodatni objaw Drehmanna - zgiE2ciew biodrze z jednoczesnym

odwiedzeniem

i

rotacjq zewnE2trZnq