91

E l e k t r o n i k a d l a W s z y s t k i c h

Do czego to służy

Krótkofalowcom nie muszę wyjaśniać, bo
w zasadzie już sama nazwa mówi, że chodzi
o urządzenie umożliwiające odbiór pasma
amatorskiego 80m, czyli 3,5 do 3,8MHz. Dla
mnie skrót ten kojarzy się także z latami
osiemdziesiątymi, kiedy skonstruowałem
bardzo podobny odbiornik. Podczas stanu
wojennego, gdy trzeba było zdeponować
sprzęt nadawczo−odbiorczy RX−80 umożli−
wił mi nieprzerwanie kontaktu ze światem.

Choć w ofercie handlowej AVT było już

kilka odbiorników umożliwiających właśnie
odbiór emisji CW i SSB w zakresie 80m, to
jednak po ostatniej mojej konstrukcji odbior−
nika UKF−FM uświadomiłem sobie jak wiel−
kie są jeszcze zapasy układów scalonych
TBA120 i TBA820, na których wykonałem
ostatni kit AVT 2469 (EdW 1/2001). Mam tu
na myśli także odpowiedniki krajowe nie ist−
niejących zakładów CEMI (UL1244N,
UL1482M).

Choć poniższy układ jest przystosowany

do pracy w popularnym zakresie pasma ama−
torskiego, gdzie w zasadzie prowadzi się łącz−

ności lokalne, to po zastosowaniu innych ob−
wodów LC i wielopasmowej anteny odbiornik
będzie umożliwiał odbiór wszystkich zakre−
sów KF.

Jak to działa

Schemat elektryczny opisywanego odbiornika
RX−80 pokazano na rysunku 1. Jest to układ
bezpośredniej przemiany częstotliwości cha−
rakteryzujący się brakiem toru p.cz., co znacz−
nie upraszcza konstrukcję. Niewątpliwą zaletą
poza niskim kosztem wykonania takiego
odbiornika jest także bezpośredni odbiór sy−
gnałów telegraficznych i jednowstęgowych,
czyli CW i SSB (w układach z p.cz. trzeba do−
datkowo stosować detektor iloczynowy oraz
dodatkowy generator − BFO).

Do zasilania układu US1 oraz przestraja−

nia diod pojemnościowych poprzez potencjo−
metr R6 wykorzystano dodatkowy stabiliza−
tor scalony 7809 o napięciu wyjściowym 9V.

Zasadniczy układ odbiornika jest zreali−

zowany na układzie scalonym z serii
TBA120. Zawiera on szerokopasmowe
wzmacniacze różnicowe oraz detektor zrów−

noważony, które są wykorzystane w niekon−
wencjonalny sposób.

W przypadku stosowania układu TBA

120S (UL1242) nie trzeba stosować dwóch
rezystorów oznaczonych gwiazdką (przy
TBA 120U lub UL1244N muszą być rezysto−
ry − jak na schemacie).

Sygnał z anteny po odfiltrowaniu w dwu−

obwodowym filtrze pasmowym jest dopro−
wadzony do wejścia układu scalonego.

2479

Rys. 1 Schemat odbiornika

Wykaz elementów

Rezystory

R

R11,, R

R33,, R

R55 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..11kk

Ω

Ω

R

R22 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..110000

Ω

Ω

R

R44 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..110000kk

Ω

Ω

R

R66 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..2222kk

Ω

Ω//AA ppootteennccjjoom

meettrr oobbrroottoow

wyy

R

R77 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 2222kk

Ω

Ω//BB ppootteennccjjoom

meettrr oobbrroottoow

wyy

R

R88,, R

R99 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 5566

Ω

Ω

R

R1100 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 11

Ω

Ω

R

R1111 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 44,,77kk

Ω

Ω

R

R1122 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 2244kk

Ω

Ω

Kondensatory

C

C11,, C

C22 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..110000ppFF

C

C33,, C

C88 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..1155ppFF

C

C44,, C

C77,, C

C99 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..11nnFF

C

C55,, C

C1100,, C

C1111 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..118800ppFF

C

C66,, C

C1122,, C

C1144,, C

C1177,, C

C1199 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..2222nnFF

C

C1133,, C

C2200,, C

C2211,, C

C2255,, C

C2266 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..110000

µµFF//1166VV

C

C1155,, C

C1166 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 4477nnFF

C

C1188 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..110000nnFF
C

C2222 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..222200ppFF
C

C2233 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..222200nnFF
C

C2244 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..447700

µµFF//1166VV

Inne

U

US

S11 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. TTB

BA

A112200S

S (( 112200U

U ((U

ULL11224444))

U

US

S22 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..TTB

BA

A882200M

M ((U

ULL11448822))

D

D11 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. B

BB

B110055 22sszztt.. ((zzlluuttoow

waannee rróów

wnnoolleeggllee))

FF11,, FF22,, FF33 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..112277
G

G .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..ggłłoośśnniikk 88−1166

Ω

Ω//00,,55W

W

Komplet podzespołów z płytką

jest dostępny w sieci handlowej AVT

jako kit szkolny AVT − 2479

!!

!!

!!

O

O

O

O

d

d

d

d

b

b

b

b

ii

ii

o

o

o

o

rr

rr

n

n

n

n

ii

ii

k

k

k

k

R

R

R

R

X

X

X

X

−

−

8

8

8

8

0

0

0

0

92

E l e k t r o n i k a d l a W s z y s t k i c h

Generator LC zrealizowano na łańcuszku

wzmacniaczy różnicowych układu US1.

W obwodach wejściowych oraz detektora

zastosowano gotowe filtry 7x7 typu 127,
który z zewnątrznym kondensatorem 100pF
są zestrojone na częstotliwość 3,5MHz.

Wyjściowy sygnał m.cz. jako różnica czę−

stotliowści sygnałów doprowadzonych do we−
wnętrznego mieszacza US1 poprzez potencjo−
metr siły głosu R7 jest podany na wzmacniacz
m.cz. TBA820M i dalej na głośnik dynamicz−
ny. Wzmacniacz ten (odpowiednik UL1482M)
charakteryzuje się dużym wzmocnieniem na−
pięciowym dochodzącym do 75dB i maksy−
malną mocą 2W (na 8

Ω przy zasilaniu 12V).

Montaż i uruchomienie

Układ odbiornika można zmontować na płyt−
ce drukowanej pokazanej na rysunku 2.

Odbiornik zmontowany ze sprawnych

elementów żeby był gotowy do pracy wyma−
ga jeszcze ustawienia rdzeni w cewkach.

Strojenie odbiornika należy rozpocząć od

ustawienia rdzenia w cewce filtru F3.

Mając do dyspozycji cyfrowy miernik czę−

stotliwości, można go podłączyć za pomocą
kondensatora rzędu 30pF do wyprowadzenia

14

układu

US1.

W dwóch skrajnych po−
łożeniach potencjometru
R6 powinniśmy uzyskać
częstotliwość VFO jak
najbardziej zbliżoną do
zakładanej

wartości

3500−3800kHz. Chcąc
uzyskać szersze pasmo,
można pokusić się o za−
sialnie potencjometru R6
z napiecia stabilizowa−
nego 12V lub zastosowanie jeszcze jednej dio−
dy BB105. Filtry wejściowe F1, F2 należy ze−
stroić na maksymalną siłę odbieranego sygna−
łu (po dołączeniu generatora lub anteny).

Cały układ łącznie z zasilaczem i głośni−

kiem można zamontować do fabrycznej obu−
dowy metalowej lub z nieco gorszym efek−
tem do obudowy plastikowej, np. z dostępne−
go typoszeregu. Szkic płyty czołowej poka−
zany został we wkładce.

Obudowa metalowa, stanowiąc ekran

elektrostyczny, chroni odbiornik przed wpły−
wen silnych sygnałów zakłócających.

Oczywiście na poprawny odbiór sygna−

łów amatorskich pasma 80m można liczyć po

podłączeniu anteny na pasmo 80m, np. w po−
staci dipola poziomego 2x19,5m.

Na bazie dostępnej płytki i przedstawio−

nego opisu bardziej zaawansowani konstruk−
torzy mogą pokusić się o wykonanie odbior−
nika na inne pasma amatorskie KF w tym na−
wet na CB.

Przy wyższych zakresach potrzebna bę−

dzie tylko jedna dioda BB105 oraz inne war−
tości filtrów F1−F3 (elementów LC).

Andrzej Janeczek

Rys. 2 Schemat montażowy

Zadaniem konkursu jest
sprawdzenie

zamierzonej

koncepcji wykonania odbior−
nika wielozakresowego KF
(co najmniej dwuzakre−
sowego) według koncepcji
zaprezentowanej na rysunku
obok.

Opisy wykonania odbior−

nika wraz z uwagami co do
wartości elementów LC pro−
simy nadsyłać na adres re−
dakcji EdW w terminie 2
miesięcy od ukazania się
tego numeru.

Wśród uczestników kon−

kursu zostaną rozlosowane
nagrody książkowe.

Konkurs