Arkusze

maturalne

Model odpowiedzi

i schemat oceniania

PozioM rozszerzony

2

Arkusze

maturalne

skala

Model odpowiedzi i schemat oceniania

Nr

zadania

Przewidywana odpowiedź

Punktacja

Kryteria zaliczenia odpowiedzi

1)

1. Oaza
2. Wróblonki
3. Jarzębata

0 - 2

za poprawne dobranie nazw:

dwóch osiedli – 1 p.
trzech osiedli – 2 p.

2)

Przykładowy sposób obliczenia:
1 cm – 200 m
4,6 cm – x
x = 920 m
9,2 cm – 920 m
1 cm – 100 m
skala liczbowa 1: 10 000
lub
skala drugiej mapy jest dwukrotnie większa od skali mapy
„Wisła”. Wobec tego 1 cm będzie odpowiadał 100 m.
Skala liczbowa 1: 10000

0 - 2

za poprawny sposób obliczenia – 1 p.
za poprawny sposób obliczenia i poprawny wynik – 2 p.

3)

b) 941,5 m
Przykładowy sposób obliczenia: długość wyciągu na mapie
wynosi 4,6 cm; 1 cm na mapie odpowiada 200 m w terenie;
różnica wysokości wynosi 200 m. Należy obliczyć długość
przeciwprostokątnej (z twierdzenia Pitagorasa), czyli rzeczywistą
odległość pomiędzy górną i dolną stacją wyciągu:
√200

2

m

2

+920

2

m

2

= 941,5 m

0 - 2

za zakreślenie prawidłowej odpowiedzi – 1 p.
za poprawny sposób obliczenia rzeczywistej długości

wyciągu – 1 p.

4)

Różnica: Większość hoteli usytuowano na stokach
południowo-zachodnich a wyciągi narciarskie na stokach
północno-wschodnich.
Uzasadnienie: Stoki o ekspozycji południowo-zachodniej są silnie
nasłonecznione – stąd usytuowanie na nich większości hoteli.
Stoki o ekspozycji północno-wschodniej są słabo nasłonecznione,
długo utrzymuje się na nich pokrywa śnieżna – stąd usytuowanie
na nich większości wyciągów narciarskich.

0 - 2

za wskazanie głównej różnicy – 1 p.
za podanie uzasadnienia – 1 p.

5)

Temperatura w Centrum wynosiła 21,4°C.
Przykładowy sposób obliczenia:
Na 100 m wysokości temperatura spada o 0,6°C.
Różnica wysokości wynosi:
712 m n.p.m. – 412 m n.p.m. = 300 m
300 m : 100 m =3,0
3,0 x 0,6°C =1,8°C
19,6°C + 1,8°C = 21,4°C

0 - 2

za poprawny sposób obliczenia – 1 p.
za poprawny sposób obliczenia i poprawny wynik – 2 p.

6)

A. 1) teoria geocentryczna, 2) teoria heliocentryczna.
B. 1) Ogólne założenia teorii geocentrycznej.

Przykład: w modelu wszechświata centralne miejsce
zajmuje Ziemia, a wokół niej, po orbitach w kształcie
okręgów poruszają się planety i gwiazdy.

2) Ogólne założenia teorii heliocentrycznej.

Przykład: w modelu Układu Słonecznego centralne miejsce
zajmuje Słońce, a wokół niego krążą wszystkie planety
po orbitach w kształcie okręgów.

0 - 3

za podanie:

nazw teorii – 1 p.
ogólnych założeń teorii geocentrycznej – 1 p.
ogólnych założeń teorii heliocentrycznej – 1 p.

7)

A. 1) metoda powierzchniowa: lasy, łąki

2) metoda izolinii: poziomice
3) metoda sygnatur: punkty wysokościowe, skałki, skarpy, wąwozy
(sygnatury liniowe: drogi, ścieżki, koleje, rzeki, kanały)
4) dodatkowo metoda zasięgów: bagna

B. Na obszarach leśnych można pozyskiwać drewno i owoce

runa leśnego, natomiast na niezabagnionych obszarach łąk
w pobliżu miejscowości można prowadzić chów bydła

0 - 3

za podanie nazw metod kartograficznych
wraz z przykładami elementów treści:

dwóch – 1 p.
trzech – 2 p.

za podanie przykładu gospodarczego wykorzystania
obszaru wraz z uzasadnieniem – 1 p.

3

Arkusz

ii

8)

a) Quito
b) Sao Paulo
c) Punta Arenas

0 - 2

za dobranie schematów przedstawiających widomą drogę
Słońca do miejscowości:

dwóch – 1 p.
trzech – 2 p.

9)

Quito, Sao Paulo, Punta Arenas

0 - 1

za podanie zestawienia miejscowości – 1 p.

10)

0 - 1

za poprawne podpisanie wszystkich elementów
rysunku – 1 p.

11)

1) Skorupa kontynentalna jest stosunkowo lekka i gruba gdyż

budują ją skały o stosunkowo małej gęstości i składzie
mineralnym zbliżonym do granitów. Skorupa oceaniczna
jest cienka i ciężka gdyż budują ją skały bazaltowe o większej
gęstości niż skały skorupy kontynentalnej.

2) Obie skorupy pływają zanurzone w gęstszej materii płaszcza.

Ruchy izostatyczne powodują, że skorupa kontynentalna
jako lżejsza i grubsza wynurza się znacznie wyżej niż cięższa
i cieńsza skorupa oceaniczna.

0 - 2

za poprawne podanie:

jednego argumentu – 1 p.
dwóch argumentów – 2 p.

12)

b), d), e), g)

0 - 2

za poprawne podanie pozytywnych następstw:

dwóch, trzech – 1 p.
czterech – 2 p.

13)

Bazalt – skała magmowa wylewna / magma zastygała bardzo szybko
na powierzchni Ziemi / materiał budowlany i drogowy.
Sól kamienna – skała osadowa chemiczna / wytrącanie z wody
zawartych w niej związków chemicznych / w przemyśle spożywczym,
chemicznym.
Wapień – skała osadowa organiczna / nagromadzenie szczątków
organicznych w ciepłych i raczej płytkich morzach / w budownictwie,
w przemyśle farmaceutycznym, papierniczym, chemicznym,
metalurgicznym.

0 - 3

za poprawne wypełnienie w tabeli:

jednego wiersza – 1 p.
dwóch wierszy – 2 p.
trzech wierszy – 3 p.

lub za poprawne:

wpisanie nazw skał – 1 p.
podanie opisów wyjaśniających powstanie dwóch skał

oraz przykładów gospodarczego ich wykorzystania – 1 p.

14)

0 -2

za poprawne uzupełnienie schematu – 2 p.

15)

c) glina morenowa, głaz narzutowy, morena czołowa

0 - 1

za poprawne podanie zestawienia akumulacyjnych
form polodowcowych – 1 p.

16)

1) litosfera: występowanie w podłożu skał rozpuszczalnych

w wodzie – wapieni i dolomitów,

2) atmosfera: woda opadowa zawierająca CO2 rozpuszcza skały

podłoża (krasowienie),

3) hydrosfera: uboga sieć wód powierzchniowych, występują

wywierzyska.

0 - 2

za poprawne określenie zależności między:

dwiema geosferami – 1 p.
trzema geosferami – 2 p.

17)

Bory Dolnośląskie – A
Bory Tucholskie – B
Bory Stobrawskie – C
Puszcza Białowieska – G
Puszcza Niepołomicka – D
Puszcza Romincka – E
Puszcza Świętokrzyska –

H

Puszcza Wkrzańska – F
Puszcza Kampinoska –

I

0 - 2

za poprawną lokalizację kompleksów leśnych:

sześciu, siedmiu – 1 p.

ośmiu – 2 p.

1

2

6

3

5

4

astenosfera

strefa bazaltowa

strefa granitowa

morze

str

ef

a

pe

ryd

oty

towa

astenosfera

strefa bazaltowa

pokrywa osadowa

strefa granitowa

morze

str

ef

a

pe

ryd

oty

towa

0

10

20

30

km

skorupa kontynentalna

litosfera

p³azcz

skorupa oceaniczna

Arkusz

ii

Model odpowiedzi i schemat oceniania

4

Nr

zadania

Przewidywana odpowiedź

Punktacja

Kryteria zaliczenia odpowiedzi

18)

0 - 1

za poprawne wypełnienie rysunku – 1 p.

19)

Przykad:
Tatry Wysokie zbudowane są głównie z odpornych na procesy
wietrzenia granitów, co spowodowało, że mają wyższe wysokości
bezwzględne niż Tatry Zachodnie zbudowane głównie z wapieni,
margli, dolomitów – skał osadowych o mniejszej odporności.
W związku z różną budową geologiczną piętro turni występujące
na wysokości powyżej 2200 m n.p.m. mogło wykształcić się
tylko w Tatrach Wysokich.

0 - 2

za wyjaśnienie budowy geologicznej:

Tatr Wysokich – 1 p.
Tatr Zachodnich – 1 p.

20)

b) słowiańskie, germańskie, romańskie, indoirańskie

0 - 1

za poprawne podanie zestawienia języków
indoeuropejskich – 1 p.

21)

A. Grupy wieku:

1) przedprodukcyjna: liczebność tej grupy wiekowej

w zasadzie nie ulegnie zmianie,

2) produkcyjna: zdecydowanie wzrośnie udział tej grupy

wiekowej w ogólnej liczbie ludności świata; przewaga
liczebna kobiet powyżej 55 lat,

3) poprodukcyjna: zdecydowany wzrost w ogólnej liczbie

ludności roczników tej grupy wiekowej; utrzymuje się
przewaga liczebna kobiet.

B. 1) Malejący przyrost naturalny lub malejąca dzietność,

2) wydłużająca się przeciętna długość życia.

0 - 3

za poprawne przedstawienie zmian dla:

dwóch grup wieku – 1 p.
trzech grup wieku – 2 p.

za podanie dwóch czynników – 1 p.

22)

Judaizm

Buddyzm

Islam

0 - 2

za poprawne podanie nazw religii:

dwóch – 1 p.
trzech – 2 p.

23)

1) Brazylia – chów bydła ma charakter ekstensywny

i jest nastawiony bardziej na produkcję mięsa niż mleka.

2) Indie – niską produktywność chowu bydła wyjaśniają

uwarunkowania religijne, zabraniające zabijania zwierząt
i spożywania mięsa. Chów bydła dostarcza mleka,
które można spożywać.

3) Chiny – chów bydła ekstensywny, a jego głównym celem

jest produkcja mięsa.

4) Stany Zjednoczone – chów bydła ma charakter mieszany,

to znaczy jest nastawiony zarówno na produkcję mięsa
jak i mleka, z większym naciskiem na produkcję mięsa.

0 - 3

za poprawnie sformułowane wnioski dla:

dwóch krajów – 1 p.
trzech krajów – 2 p.
czterech krajów – 3 p.

Tatry Wysokie

Tatry Zachodnie

W

E

600

1000

1550

1550

1250

1250

700

1800

2248

1800

2300

2655

1400

1800

2200

2600

m n.p.m.

pola i ³¹ki

lasy regla dolnego

lasy regla górnego

kosodrzewina

hale

turnie

Arkusz

ii

5

24)

1) W latach: 1990 – 2003 zarówno liczba gospodarstw

ekologicznych, jak i ich powierzchnia rosły bardzo szybko.

2) Poziom rozwoju rolnictwa ekologicznego na tle większości

krajów UE, zarówno pod względem liczby gospodarstw
ekologicznych, jak i udziału upraw ekologicznych
w ogólnej powierzchni użytków rolnych jest w Polsce niski.

0 - 2

za poprawne sformułowanie:

jednego wniosku – 1 p.
dwóch wniosków – 2 p.

25)

Wraz ze wzrostem zamożności społeczeństw, coraz większego
znaczenia nabierają kwestie związane z komfortem życia,
w tym dbałość o zachowanie zdrowia.
Jednym z bardzo istotnych czynników wpływających
na stan zdrowia jest jakość pożywienia. W tym kontekście
należy zakładać, że wraz ze wzrostem zamożności polskiego
społeczeństwa będzie rosło zapotrzebowanie
na tak zwaną zdrową żywność, do której zalicza się
przede wszystkim produkty dostarczane przez gospodarstwa
ekologiczne. To powinno przyczynić się do dynamicznego
rozwoju tej formy gospodarowania.

0 - 2

za podanie:

wymaganego opisu – 1 p.
uzasadnienia do opisu – 2 p.

26)

A. Województwo opolskie:

Gleby klasy I – III stanowią 42% użytków rolnych;
lub:
Województwo dolnośląskie:
Gleby trzech najwyższych klas bonitacyjnych zajmują 40,7%
użytków rolnych (nieco mniej niż w województwie opolskim),
ale jednocześnie mniejszy odsetek powierzchni użytków
rolnych zajmują gleby najsłabsze – klasy VI.

B. Województwo pomorskie.

0 - 3

za podanie nazwy województwa dysponującego:

najlepszymi glebami – 1 p.

za uzasadnienie wyboru województwa – 1 p.

za podanie nazwy województwa, w którym
przydatność rolnicza gleb jest najbardziej zbliżona do
średniej ogólnopolskiej – 1 p.

27)

Kolejno od lewej:
w pierwszej kolumnie – czynniki przyrodnicze,
w drugiej kolumnie – czynniki ekonomiczne,
w trzeciej kolumnie – czynniki polityczno-kulturowe.

0 - 1

za poprawne wpisanie nazw grup czynników lokalizacji
przemysłu – 1 p.

28)

A. Pięć krajów z poniżej wymienionych:

Arabia Saudyjska, Irak, Iran, Kuwejt, Zjednoczone Emiraty
Arabskie, Wenezuela, Rosja, Libia, Nigeria, Stany
Zjednoczone.

B. 1) Zatoka Perska 2) Zatoka Meksykańska 3) Afryka Północna

i środkowa 4) Rosja.

0 - 2

za poprawne

podpisanie na mapie pięciu krajów – 1 p.

wymienienie czterech regionów o największych
udokumentowanych zasobach ropy naftowej – 1 p.

29)

a) Gaz ziemny
b) Rudy miedzi
c) Siarka

0 - 2

za poprawne podanie nazw:

dwóch surowców – 1 p.
trzech surowców – 2 p.

Arkusz

ii

Model odpowiedzi i schemat oceniania

6

Nr

zadania

Przewidywana odpowiedź

Punktacja

Kryteria zaliczenia odpowiedzi

30)

Argumenty „za”:

zmniejszenie zagrożenia powodziowego wskutek zwiększenia

przepływu wody i skrócenie czasu przebywania wód
wezbraniowych na terenach zalewowych,

zmniejszenie zagrożenia powodziowego wskutek zwiększenia

przepływu kry lodowej i zmniejszenia niebezpieczeństwa
tworzenia się zatorów,

poprawa warunków żeglugi,
ochrona gruntów nadbrzeżnych przed procesami erozyjnymi,
możliwość wykorzystania retencjonowanej wody do celów

gospodarczych.

Argumenty „przeciw”:

dewastacja ekosystemu w czasie wykonywania prac

technicznych, wprowadzania ciężkiego sprzętu na brzegi rzeki
lub bezpośrednio do jej koryta,

zmiany w składzie gatunkowym flory i fauny,
ograniczenie wędrówki ryb,
zmniejszenie retencji wody,
obniżenie poziomu wód gruntowych i wody w korycie rzeki,
ograniczenie możliwości samooczyszczania się rzeki,
możliwość wystąpienia powodzi w następstwie nałożenia się

fal z dopływów bocznych na falę rzeki głównej.

0 - 2

za podanie:

dwóch argumentów „za” – 1 p.
dwóch argumentów „przeciw” – 2 p.