Efekt substytucyjny i dochodowy 
zmiany ceny 

Jak  wskazuje  sam  tytuł  będziemy  badać  ww.  efekty,  gdy  zmieni  się  cena  jednego  z  analizowanych 
dóbr. 

Efekt substytucyjny – wyznaczamy na pierwotnej krzywej obojętności. Dowiadujemy się jak zmienia 
się konsumpcja dobra pod wpływem zmiany cen relatywnych 

Efekt dochodowy – wyznaczamy na podstawie dochodowej krzywej konsumpcji (ICC) 

W rozpatrywanym przykładzie załóżmy:  



 

konsument  zarabia  minimalną  krajową  1300  zł  miesięcznie.  Wartość  ta  jest  dochodem 
nominalnym a więc wyrażona w jednostkach pieniężnych. 



 

Wydaje ten dochód na dwa dobra: 

o  Papierosy 13zł za paczkę (dobro X) 
o  Żywność 50 zł za koszyk w popularnym dyskoncie (dobro Y) 

 

 

 

 

 

 

 

Powyższy  model  rozszerzamy  o  mapę  preferencji,  które  odzwierciedla  jak  analizowane  dobra 
podobają się konsumentowi 

 

 

 

 

 

 

 

X 

Y 

26 

100 

BL = 1300 



 

Konsument może nabyć albo 26 koszyków Y, 
albo 100 paczek za swój dochód nominalny 
1300 



 

Linia budżetowa przedstawia dochód realny, 
czyli ile konsument może nabyć koszyków 
dóbr i paczek (jedn. naturalne) 

X 

Y 

26 

100 

BL = 1300 

PKT równowagi 

konsumenta 

Zakładamy, że cena papierosów wzrosła do 20zł za paczkę  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Z punktu x1 do x1’ (są na pierwotnej krzywej obojętności) zaznaczony jest efekt substytucyjny. W 
wyniku wzrostu ceny Px, konsumpcja X spadła. (-) 

Z punktu x1’ do punktu x2 zaznaczony jest efekt dochodowy. Dochód spadł i konsumpcja spadła (+) 

X 

26 

100 

BL1 

65 

A 

B 

A’ 

Przesunęliśmy równolegle BL2 aż do punktu styczności z I1; 
tak wyznaczyliśmy A’ 

BL2 

I1 

I2 

x1 

x1’ 

x2