1

ĆWICZENIA TERENOWE Z OGÓLNEJ UPRAWY ROLI I ROŚLIN ORAZ HERBOLOGII

Stacja Doświadczalna Wydziału Rolnictwa i Biologii w Skierniewicach

W czasie ćwiczeń terenowych z ogólnej uprawy roli i roślin oraz herbologii zostaną wykonane nastę-

pujące zadania:

 ocena aktualnej wilgotności gleby

 weryfikacja występowania podeszwy płużnej

 porównanie i ocena sposobów uprawy roli i techniki siewu nasion

 określanie faz rozwojowych i obsady roślin uprawnych

 ocena płodozmianu

 demonstracja magazynu na środki ochrony roślin i stanowiska do mycia opryskiwaczy

 rozpoznawanie siewek chwastów

 ocena zachwaszczenia roślin uprawnych

Ogólna uprawa roli i roślin

Zadanie 1.2. Pomiar i porównanie aktualnej wilgotności gleby z wilgotnością odpowiadającą polo-

wej pojemności wodnej

Dokonaj pomiaru (w trzech powtórzeniach) aktualnej wilgotności gleby (Wakt.) w warstwie ornej za

pomocą miernika TDR oraz porównaj (i oceń) poziom aktualnej wilgotności w stosunku do wilgotności gleby
odpowiadającej polowej pojemności wodnej (PPW). Jeśli poziom Wakt. jest mniejszy niż PPW, oblicz, ile
wody, np. w postaci opadu może gleba jeszcze zatrzymać (zretencjonować) w warstwie ornej 0-25 cm.

Wilgotność aktualna (Wakt.) w porównaniu do polowej pojemności wodnej (PPW) w warstwie ornej gleby
(wartość PPW podaje prowadzący)

Powtórzenie

Wakt. w % obj.

PPW w % obj.

1

2

3

Średnio

Wnioski…………………………………………………………………………………………………………...

…………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………

Zawartość wody w warstwie ornej gleby (0-25 cm) oraz ilość wody, którą gleba może jeszcze w tej warstwie
zretencjonować

Średnia aktualna zawartość
wody w warstwie 0-25 cm

Zawartość

wody

przy

PPW w warstwie 0-25 cm

Ilość wody którą gleba może jeszcze zretencjo-
nować w warstwie 0-25 cm

% obj.

t·ha

-1

mm

% obj.

t·ha

-1

mm

t·ha

-1

mm

2

Wnioski: …………………………………………………………………….....................................................
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 1.3. Ocena czy wilgotność aktualna gleby odpowiada optymalnej wilgotności uprawowej

W celu zdiagnozowania, czy gleba uzyskała wilgotność uprawową optymalną, przeprowadź badania

organoleptyczne próbek gleby pobranych szpadlem z całej głębokości warstwy uprawnej. Przy optymalnej
wilgotności uprawowej gleba ściśnięta w garści nie lepi się, lecz kruszy, a swobodnie rzucona z wysokości 1
m rozpada się na grudki.

Celem uzyskania odpowiedzi na pytanie, czy wilgotność aktualna gleby mieści się w zakresie wilgot-

ności optymalnej, można także wykorzystać dane z zadania nr 1.2. Wystarczy aktualną wilgotność porównać
z danymi podanymi przez IUNG, wg których optymalna wilgotność uprawowa dla gleb bardzo lekkich i lek-
kich wynosi ok. 10% wagowych, dla średnich i ciężkich odpowiednio 13-18% oraz 23% wagowych.
……………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 1.4. Sprawdzenie występowania podeszwy płużnej na podstawie pomiaru zwięzłości gleby

Występowanie podeszwy płużnej można stwierdzić m.in. poprzez pomiar zwięzłości gleby w po-

szczególnych warstwach, do głębokości ok. 45 cm. Na ćwiczeniach oznaczanie zwięzłości gleby zostanie
przeprowadzone za pomocą sondy hydraulicznej wciskanej w glebę ręcznie. Przy przeliczeniach jednostek z
N na kPa (1Pa = 1N·m

-2

), należy mieć na względzie to, że powierzchnia stożka którym zakończona jest iglica

sondy wynosi 2 cm

2

.

Oznaczanie zwięzłości gleby

Odczyt w N

Warstwa

w cm

I

II

Średnio

Zwięzłość

w kPa

0-5

5-10

10-15

15-20

20-25

25-30

30-35

35-40

40-45

Na podstawie danych zamieszczonych w powyższej tabeli należy sporządzić wykres zwięzłości gleby

w poszczególnych warstwach i dokonać oceny, czy uzyskane wyniki potwierdzają występowanie podeszwy
płużnej.

3

Wykres zwięzłości gleby

Ocena zwięzłości gleby i wnioski dla praktyki rolniczej……………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 3. Pomiar i ocena głębokości orki

Podczas wykonywania orki dokonaj pięciu pomiarów głębokości orki bruzdomierzem. Wyniki wpisz

do poniższej tabeli, a następnie oblicz średnią głębokość orki oraz współczynnik równomierności głębokości.

Pomiar głębokości orki i ocena równomierności głębokości (planowana głębokość orki wynosi …….. cm)
Pomiar

Głębokość w cm

Średnia głębo-
kość w cm

Odchylenie stan-
dardowe

Współczynnik równomierności
głębokości orki w %

1

2

3

4

5

………..

………..

………..

Ocena głębokości orki……………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………

Współczynnik równomierności głębokości obliczamy wg wzoru:

R = 100 - (S/X)·100

gdzie R – równomierność głębokości wyrażona w %, S – odchylenie standardowe, X – średnia głębokość
orki.

4

Odchylenie standardowe niezbędne do obliczenia współczynnika równomierności głębokości orki ob-

liczamy w sposób uproszczony dzieląc różnicę między maksymalną i minimalną wartością głębokości przez
współczynnik którego wartość dla 5 pomiarów wynosi 2.

Zadanie 5. Porównanie orki zagonowej i jednostronnej

Na podstawie przeprowadzonej demonstracji, porównaj sposób wykonania, występowanie bruzd i

grzbietów oraz praco- i energochłonność orki zagonowej i orki bezzagonowej (jednostronnej).

Porównanie orki zagonowej z orką jednostronną

Cechy orki

Orka zagonowa

Orka jednostronna

Czy konieczny jest podział szerokie-
go pola na składy i dlaczego

Zastosowany rodzaj/typ pługa

Rodzaje nawrotów na uwrociach

Obecność bruzd i grzbietów na za-
oranym polu

Pracochłonność i zużycie paliwa

Wnioski dla praktyki rolniczej……………………………………………………………………………….….

……………………………………………………………………………………………………………….….

……………………………………………………………………………………………………………….….

………………………………………………………………………………………………………………..…

………………………………………………………………………………………………………………….

Zadanie 6. Ocena efektów przedsiewnej uprawy gleby narzędziami działającymi na glebę biernie i
czynnie

Na podstawie przeprowadzonej demonstracji, oceń efekty przedsiewnej uprawy gleby biernym zesta-

wem (kultywator + wał strunowy) oraz glebogryzarką (działanie czynne na glebę).
Porównanie efektów uprawy gleby narzędziami działającymi na glebę biernie i czynnie

Efekty uprawy

Kultywator+wał strunowy

Glebogryzarka

Działanie na glebę pod-
czas pracy

Wyrównanie powierzchni
pola, obecność brył

Potrzeba dalszego dopra-
wienia

przedsiewnego

gleby

Wnioski dla praktyki rolniczej………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………..

5

Zadanie 7. Ocena skutków uprawy gleby pługiem (uprawa płużna) oraz agregatem do uprawy ścierni-
ska (uprawa bezpłużna)

Na podstawie przeprowadzonej demonstracji, porównaj i oceń efekty uprawy gleby pługiem oraz

agregatem do uprawy ścierniska składającym się z …………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………

Porównanie efektów uprawy gleby pługiem oraz agregatem ścierniskowym

Efekty uprawy

Pług obracalny

Agregat ścierniskowy

Stopień odwrócenia gleby

Zaleganie resztek pożniwnych na
powierzchni pola

Potrzeba doprawienia gleby

Prędkość robocza, wydajność,
oszczędność czasu i paliwa

Wnioski dla praktyki rolniczej………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 8. Porównanie przedsiewnej uprawy roli oraz techniki siewu nasion

zależnie od systemu uprawy roli

Na podstawie przeprowadzonych demonstracji oraz wiedzy wyniesionej z ćwiczeń i wykładów, po-

równaj uprawę przedsiewną (zespół zabiegów przedsiewnych pod oziminy) oraz dobór odpowiednich siewni-
ków zależnie od stosowanego systemu uprawy roli.

Porównanie przedsiewnej uprawy roli oraz techniki siewu nasion zależnie od systemu uprawy roli

Zabiegi

Uprawa płużna

Uprawa bezpłużna

Siew bezpośredni

Uprawa podstawowa: nazwa
zabiegu i narzędzia

Uprawa uzupełniająca: nazwy
zabiegów i narzędzi

Stosowanie herbicydów niese-
lektywnych w okresie przed-
siewnym

Pokrycie gleby resztkami po-
żniwnymi w okresie siewu

Dobór siewnika: typ siewnika,
typ redlic, masa siewnika

Wnioski dla praktyki rolniczej…………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………..

6

Zadanie 9. Określanie stadiów rozwojowych w skali BBCH i obsady roślin

Określanie obsady rzeczywistej dla siewu wąskorzędowego

 Zmierzyć odległość między 11 rzędami (10 międzyrzędzi).
 Policzyć kilkakrotnie liczbę roślin w losowo wybranych odcinkach rzędu o długości 1 m – obli-

czyć średnią

Odległość między rzędami 125 cm :10 międzyrzędzi = 12,5 cm
Ilość rzędów na 1m bieżącym 100 cm : 12,5 cm = 8
policzona ilość roślin na 1m rzędu wynosi 48
Liczba roślin na 1 m

2

wynosi 8 ·48 = 384

Odległość roślin w rzędzie wynosi średnio 100 cm : 48 = 2,1 cm
Po rozkrzewieniu zbóż można policzyć nie liczbę roślin, ale liczbę źdźbeł w rzędzie; nie wylicza się odle-
głości roślin w rzędzie.

Określenie obsady rzeczywistej dla roślin uprawianych w szerokie rzędy

 Zmierzyć odległość między np 6 rzędami (5 międzyrzędzi)
 Policzyć rozstawę rzędów 375 cm : 5 = 75 cm
 Obliczyć na jakiej długości rzędu należy policzyć rośliny, aby odpowiadało to 1m

2

(obsada to

liczba roślin na 1m

2

)

10000 cm

2

: 75 = 133 cm

 W rzędzie na 133 cm uzyskano wynik 4 roślin – obsada wynosi 4 rośliny na 1 m

2

 Obliczenie odległości roślin w rzędzie 133 cm : 4 = 33,25 cm
Pomiar należy wykonać w kilku powtórzeniach

7

Określić obsadę i stadia rozwojowe roślin uprawnych

Obsada (liczba roślin/m

2

)

Gatunek

Stadium roz-

wojowe

BBCH

Odległość

między rzę-

dami

(cm)

Odległość
w rzędach

(cm)

(dla zbóż liczba źdźbeł/m

2

)

jęczmień jary

X

pszenica jara

X

żyto

X

X

X

pszenżyto oz.

X

ziemniak

łubin wąskolistny

Interpretacja wyników……………………………………………………………………………………..……
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 10. Analiza płodozmianu

Analizowany płodozmian jest rozplanowany na kompleksie………………………………………..

1. Przedstawić rośliny na kolejnych polach płodozmianu w bieżącym roku, a następnie rozpisać płodo-

zmian na kolejne cztery lata

rok

pole I

pole II

pole III

pole IV

pole V

2015

2016

2017

2018

2019

2. Obliczyć strukturę zasiewu:
……………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….

3. Ocenić dobór gatunków do płodozmianu
…………………………………………………………………………………………………………….…
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………

4. Wskazać rośliny poprawiające żyzność gleby
………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………….

8

5. Obliczyć bilans materii organicznej za rotację płodozmianu. Jeśli bilans jest ujemny zaproponować

nowe źródła materii organicznej (międzyplon, przyorana słoma).

…………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………

Herbologia

Zadanie 1.

1.1. Opisz magazyn środków ochrony roślin














1.2. Opisz stanowisko do mycia sprzętu rolniczego (Biobed)

9

Zadanie 2.

Ocena zachwaszczenia metodą ilościową (ramkową)

Chwasty (szt./m

2

)

Grupa

roślin

Gatunek

roślin

Gatunki chwastów

z podziałem na grupy biologiczne

w grupie

biologicznej

suma

1

2

Z

boż

a

oz

im

e

Pszenżyto
ozime

3

1

2

Z

boż

a

ja

re

Jęczmień
jary

3

1

2

O

kopow

e

Ziemniak

3

Objaśnienia: 1 – jare; 2 – zimujące i ozime; 3 – trwałe

Sposób wykonania – metoda ilościowa (4 powtórzenia przy użyciu ramki o wymiarach ….... cm na .........
cm).

10

Zadanie 3. Rozpoznawanie pokrojów chwastów i wybranych siewek gatunków jedno- i dwuliściennych

Gatunek chwastu

Charakterystyka

11

Zadanie 4.

a) Przedstawić możliwości wykorzystania herbicydów nieselektywnych w doświadczalnictwie. Podać termin
ich stosowania

………………………………………………………………………………………………………………..….

………………………………………………………………………………………………………………..….

……………………………………………………………………………………………………………….…..

…………………………………………………………………………………………………………………...

b) Przedstawić działanie herbicydów selektywnych w wybranych roślinach

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………