ekonomia_warsztaty7

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 7)

WARSZTATY 7

ROZWIĄZANIA ZADAŃ

ZADANIA OBOWIĄZKOWE

Zadanie 1

A. Scharakteryzuj główne cechy monopolu jako jednej ze struktur rynkowych konkurencji
niedoskonałej.

Monopol pełny występuje wówczas, gdy spełnione są następujące warunki:

A. na rynku działa jeden producent (sprzedawca) i wielu kupujących
B. nie ma moŜliwości wejścia na rynek opanowany przez jednego producenta – monopolistę,
co  moŜe  wynikać  z  przyczyn  technicznych  (wymagany  patent),  ekonomicznych  (wysokie
nakłady finansowe na budowę nowej firmy, np. fabryki samochodów) lub administracyjno –
prawnych (ustalony przez państwo monopol spirytusowy ect.)
C. produkty są zróŜnicowane, nie mają bliskich substytutów
D. uczestnicy rynku dysponują doskonałą informacją
E.  przedsiębiorstwa  monopolistyczne  mają  wpływ  na  podaŜ i na ceny. Kontrolując sytuację
na  rynku  mogą  one  ograniczać  rozmiary  podaŜy  i  sprzedawać  towary  po  wyŜszych  cenach.
Oznacza  to  równocześnie,  Ŝe  przy  podejmowaniu  decyzji  o  zwiększeniu  rozmiarów
produkcji monopolista musi się liczyć z koniecznością obniŜenia ceny.
F.  Monopolista  jako  jedyny  producent  na  rynku  nie  bierze  pod  uwagę  zachowania  innych
firm, gdyŜ nie ma konkurentów. Musi się jednak liczyć z istniejącym popytem. Oznacza to,
Ŝ

e monopolista nie moŜe zwiększyć rozmiarów sprzedaŜy bez równoczesnego obniŜenia

ceny lub moŜe sprzedawać mniej po wyŜszej cenie.

B. Opisz skutki (makro – i mikroekonomiczne, czyli: dla gospodarki, konsumentów)

związane z istnieniem monopolu w określonej branŜy. Odwołaj się do adekwatnych
przykładów.

Istnienie  monopolu  dotyka  (niekorzystnie)  przede  wszystkim  konsumenta.  Źródłem  zysku
monopolistycznego  są  ceny  dóbr  i  usług  wyŜsze  niŜ  w  warunkach  konkurencji.  Ograniczanie
popytu  przez  monopol  prowadzi  do  niepełnego  wykorzystania  mocy  produkcyjnych  w
gospodarce,  a  co  się  z  tym  wiąŜe  do  utrwalania  bezrobocia.  Stabilizacja  rynkowa  i  brak
konkurencji  cenowej  powodują,  Ŝe  monopoliści  „nie  czują  nacisku”  na  wprowadzanie  działań
proefektywnościowych;  nie  muszą  oni  za  wszelką  cenę  obniŜać  kosztów  produkcji  oraz
wprowadzać postępu technicznego w postaci lepszych i nowych metod produkcji oraz lepszych i
nowych  produktów/  usług.  NaleŜy  teŜ  pamiętać,  Ŝe  ewentualne  koszty  dla  monopolistów
związane np. z reklamą w ostatecznym rozrachunku płaci konsument.
Istnienie  monopolu  ma  takŜe  niekorzystny  wpływ  na  małe  firmy,  które  nie  mając  szans
prowadzenia walki konkurencyjnej z powaŜnym rywalem, upadają (bankrutują) lub wegetują na
krawędzi bankructwa.
Dalszy  ciąg  odpowiedzi  powinien  odnosić  się  do  wybranej  przez  Ciebie  branŜy  gospodarki  –
wraz z podaniem konkretnych przykładów.

C. Jakie – według Ciebie – działania powinny podejmować rządy, aby nie dochodziło do

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 7)

powstawania monopoli? Czy uwaŜasz, Ŝe działania te są konieczne? Uzasadnij
wypowiedź.

Uwzględniając negatywne skutki związane z istnieniem monopoli i zagroŜenia z tego wynikające
–  próbują  im  przeciwdziałać  –  istniejące  w  większości  rozwiniętych  gospodarek  –  organizacje
konsumenckie i inne instytucje.
WaŜną rolę w zwalczaniu praktyk monopolistycznych odgrywa państwo, które podejmuje róŜne
działania  na  rzecz  ochrony  rynku  i  konkurencji.  SłuŜy  temu  tzw.  ustawodawstwo
antymonopolowe.
W  Polsce  –  na  straŜy  konkurencji  i  przeciwdziałaniu  praktykom  monopolistycznym  stoi  Urząd
Ochrony  Konkurencji  i  Konsumentów  (

www.uokik.gov.pl

). Zapoznaj się z działaniem Urzędu,

przejrzyj informacje zawarte na podanej stronie internetowej.
UOKiK  stosuje  róŜne  sankcje  wobec  podmiotów,  które  wykorzystują  swoją  pozycję
monopolistyczną  na  rynku.  Mogą  to  być  nakazy  zaniechania  praktyk  monopolistycznych,
obniŜenia cen, nałoŜone kary pienięŜne ect.
Wydaje  się,  Ŝe  działania  te  są  niezbędne  –  biorąc  pod  uwagę  niekorzystne  skutki  związane  z
istnieniem monopoli, z naduŜywaniem przez firmy dominujące swojej pozycji rynkowej.
Tutaj – wskazane jest abyś podał określone argumenty – jeśli Twoje zdanie jest zbliŜone.

Zadanie 2

Przestudiuj uwaŜnie poniŜsze sytuacje i wyjaśnij, które z nich występują na rynku doskonałej
konkurencji, a które dotyczą monopolu (lub obu przypadków)? Zakładamy, Ŝe przedsiębiorstwa
dąŜą do maksymalizacji zysku.

Cena jest wyŜsza od kosztu krańcowego

Sytuacja  ta  dotyczy  monopolu.  Monopolista  wybiera  wielkość  produkcji,  przy  której  koszt
krańcowy  jest  równy  utargowi  krańcowemu.  W  punkcie  tym  utarg  przeciętny  (czyli  ustalona
cena) przewyŜsza utarg krańcowy.

2. Cena równa się utargowi krańcowemu.
Przedsiębiorstwo  działające  w  warunkach  doskonałej  konkurencji  nie  ma  wpływu  na  wysokość
ceny,  a  zatem  ma  do  czynienia  z  poziomą  linią  popytu,  kiedy  utarg  przeciętny  (równy  cenie)
pokrywa się z utargiem krańcowym.

3. Utarg krańcowy równa się kosztowi krańcowemu
Sytuacja ta odpowiada warunkowi maksymalizacji zysku przez dowolne przedsiębiorstwo, a
zatem dotyczy wszystkich rodzajów rynku, od konkurencji doskonałej do monopolu, poprzez
inne odmiany struktur rynkowych.

W stanie długookresowej równowagi zysk przedsiębiorstwa jest równy zyskowi
normalnemu.

Sytuacja ta odpowiada długookresowej tendencji w przypadku, gdy przedsiębiorstwa działające
w warunkach wolnej konkurencji są jednakowo efektywne; mogłaby ona odnosić się równieŜ do
monopolu, jednak w tym przypadku wszystko zaleŜy od przebiegu krzywej kosztu przeciętnego i
jej połoŜenia względem linii popytu. W wielu przypadkach monopol moŜe osiągać dodatni zysk
nawet w stanie równowagi długookresowej, zaleŜnie od skuteczności barier wejścia.

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 7)

5. Nowe przedsiębiorstwa nie mogą wejść na rynek.
Sytuacja ta dotyczy monopolu.

6. Przedsiębiorstwo określa poziom ceny i wielkość produkcji.
Sytuacja  ta  dotyczy  monopolu.  Jeśli  chodzi  o  przedsiębiorstwo  działające  w  warunkach
doskonałej  konkurencji  -  moŜe  ono  jedynie  wybierać  wielkość  produkcji  i  jest  zmuszone
akceptować  cenę  istniejącą  na  rynku.  Monopolista  moŜe  wybierać  kombinację  ceny  i wielkości
produkcji, jednak ograniczeniem dla niego jest linia popytu.

7. Nie istnieją Ŝadne bariery wejścia
Sytuacja ta dotyczy konkurencji doskonałej.

8. Utarg przeciętny jest większy od utargu krańcowego
Sytuacja ta dotyczy monopolu. Monopolista wybiera wielkość produkcji, przy której koszt
krańcowy jest równy utargowi krańcowemu. W punkcie tym utarg przeciętny (czyli ustalona
cena) przewyŜsza utarg krańcowy.

9. Cena równa się kosztowi krańcowemu
Sytuacja  ta  dotyczy  konkurencji  doskonałej.  Brak  barier  wejścia  powoduje,  Ŝe  stan
długookresowej  równowagi  takiej  gałęzi,  kiedy  cena  zrównuje  się  z  kosztem  krańcowym,  jest
stanem  najkorzystniejszym  dla  społeczeństwa  jako  całości.  W  przypadku  monopolu  cena  moŜe
natomiast zostać ustalona powyŜszej kosztu krańcowego.

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 7)

ZADANIA DODATKOWE

Zadanie 1

PoniŜej znajduje się kilka stwierdzeń. Część z nich jest prawdziwa, część nie. Wstaw (+) w
odpowiednich rubrykach

Stwierdzenie

Prawdziwe

Fałszywe

a) w warunkach konkurencji doskonałej cena jest

równa utargowi krańcowemu

b) krótkookresowa krzywa podaŜy przedsiębiorstwa

działającego w warunkach konkurencji doskonałej
jest bardziej płaska niŜ długookresowa krzywa
podaŜy

W długim okresie większa

elastyczność zachowań producenta

powoduje, Ŝe krzywa podaŜy

przebiega bardziej płasko niŜ w

krótkim okresie.

c) o firmie, która osiąga zysk ekonomiczny, moŜna

powiedzieć, Ŝe osiąga zysk normalny

Zysk normalny osiąga ta firma,

której zysk ekonomiczny jest równy

zeru

d) w gałęzi, w której długookresowe koszty przeciętne

maleją wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji,
panują idealne warunki dla konkurencji doskonałej

Gałąź taka jest monopolem

naturalnym.

e) krzywą podaŜy gałęzi wyznaczamy przez

zsumowanie ilości produktów oferowanych przez
wszystkie przedsiębiorstwa działające w tej gałęzi
przy róŜnych poziomach ceny

Trzeba uwzględnić takŜe

potencjalną produkcję tych

przedsiębiorstw, które obecnie nie

wytwarzają danego produktu, ale

pojawiają się na rynku przy

wyŜszych cenach.

f) monopolista będzie zawsze wytwarzał takie ilości

produktu, które mieszczą się na nieelastycznej części
krzywej popytu na jego produkt

Monopolista nigdy nie będzie

produkował na nieelastycznej

części krzywej popytu

g) wzrost kosztów zmiennych (przy innych warunkach

nie zmienionych) spowoduje, Ŝe monopolista
zwiększy produkcję i obniŜy cenę

h) monopolista osiąga zyski nadzwyczajne, poniewaŜ

produkuje efektywniej niŜ gałąź, w której panuje
konkurencja doskonała

Monopolista ma wpływ na cenę i

moŜe wykorzystać swą siłę

rynkową w celu osiągnięcia zysku

nadzwyczajnego

i) przy danej krzywej popytu na produkt monopolisty

nadwyŜka ceny nad utargiem krańcowym wzrasta w
miarę zwiększania produkcji

j) utarg całkowity osiąga maksimum, gdy utarg

przeciętny jest maksymalny

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 7)

k) monopolista moŜe zwiększyć sumę swych zysków,

ustalając róŜne ceny dla róŜnych rynków

l) pionowej krzywej podaŜy odpowiada elastyczność

cenowa równa zeru

m) przedsiębiorca, działający w warunkach konkurencji

doskonałej, sprzedaje wyroby po cenie równej
kosztowi krańcowemu, monopolista moŜe natomiast
ustalić cenę na poziomie przewyŜszającym koszt
krańcowy

n) w przeciwieństwie do duŜych przedsiębiorstw, które

dysponują świetnie zorganizowanymi i
wyposaŜonymi ośrodkami badawczymi, bardzo małe
firmy nie prowadzą na ogół prac badawczo-
rozwojowych na większą skalę