ekonomia warsztaty8

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 8)

WARSZTATY 8

ROZWIĄZANIA ZADAŃ

ZADANIA OBOWIĄZKOWE

Zadanie 1

Do każdej z wymienionych niżej sytuacji dopasuj odpowiednią formę rynku. Wstaw (+) we właściwej rubryce.

Sytuacja

Konkurencja

Monopol

Oligopol

Konkurencja Monopson

doskonała

monopolist.

a) dość duża liczba przedsiębiorstw

oferujących obuwie markowe po

zbliżonych cenach

b) wyłączny dostawca usług

telekomunikacyjnych

c) bardzo duża liczba rolników

oferujących marchewkę po

identycznych cenach

d) kilka wielkich przedsiębiorstw

zaspokajających całość popytu na

rynku opon samochodowych

e) wyłączny nabywca kombajnów

węglowych

f) wyłączny dostawca kolejowych

usług przewozowych

Komentarz do (f)

Dostawca jest monopolistą w dziedzinie transportu kolejowego, ale zdaje sobie sprawę z możliwości konkurencji ze strony innych dostawców usług transportowych. Będzie więc prawdopodobnie zachowywał się jak oligopolista, a nie jak monopolista.

Zadanie 2

Poniższa tabela pokazuje hipotetyczne wskaźniki koncentracji oraz dostarcza pewnych informacji o korzyściach skali w różnych gałęziach.

Gałąź

Wskaźnik koncentracji CR3

Liczba przedsiębiorstw mieszczących

(udział w rynku 3 największych

się na rynku przy produkcji równej

przedsiębiorstw)

minimalnej skali efektywnej

100

II.

221

III.

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 8)

IV.

195

Polecenia:

1. Która z tych gałęzi najprawdopodobniej stanie się monopolem?

Gałąź I ze względu na występowanie znaczących (w porównaniu z rozmiarami rynku) korzyści skali.

2. Która z gałęzi będzie działać w warunkach zbliżonych do konkurencji doskonałej?

Gałęzie II i V. W obu gałęziach trzy największe przedsiębiorstwa dostarczają niewielką

część całej podaży rynkowej. W dodatku widać wyraźnie, że nie występują duże korzyści skali, ponieważ minimalna efektywna skala produkcji jest bardzo mała w porównaniu z rozmiarami rynku.

3. W której gałęzi warunki sprzyjają powstaniu oligopolu?

Wydaje się, że gałęzie III i IV mogą zapewnić egzystencję tylko kilku firmom.

4. W której gałęzi powstanie oligopolu nie jest prawdopodobne?

Powstanie oligopolu nie jest prawdopodobne w gałęziach II lub V, ponieważ działać w nich będzie zapewne wiele przedsiębiorstw. Czy gałąź I mogłaby być oligopolem? Być może. Nie mamy jednak pewności, gdyż znamy jedynie wskaźnik koncentracji produkcji dla trzech największych przedsiębiorstw; nie wiemy również czy osiągają one minimalną skalę

produkcji zapewniającą efektywność. Praktyki monopolistyczne mogą być ograniczane przez obowiązujące prawo; monopoliście mogą również zagrażać konkurenci z innych gałęzi. Istotne jest również to, że krzywa kosztu przeciętnego poniżej minimalnej skali efektywnej ma stromy przebieg.

Zadanie 3

Które z poniższych cech są typowe dla stanu długotrwałej równowagi w gałęzi, w której panuje konkurencja monopolistyczna? Wstaw (+) w odpowiedniej rubryce (tak / nie) Cechy

Tak

Nie

a) poszczególne przedsiębiorstwa osiągają jedynie niewielkie zyski

monopolistyczne

b) poszczególne przedsiębiorstwa chętnie sprzedałyby więcej przy istniejącej

cenie

c) ma miejsce różnicowanie produktu

d) wszystkie przedsiębiorstwa mają do czynienia z opadającą krzywą popytu

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 8)

e) przedsiębiorstwa wytwarzają poniżej swoich możliwości produkcyjnych

f) przedsiębiorstwa maksymalizują zyski w punkcie, w którym koszt

krańcowy równa się utargowi krańcowemu

g) między przedsiębiorstwami działającymi w gałęzi istnieje zmowa

h) zyski realizowane przez przedsiębiorstwa pokrywają jedynie koszt

alternatywny wyłożonego kapitału

Komentarz:

(a) W długim okresie przedsiębiorstwa osiągają równowagę w punkcie styczności utargu przeciętnego z kosztem przeciętnym - nie mogą więc na dłuższą metę mieć zysków monopolowych. Gdyby było inaczej, zadziałałyby bodźce zachęcające nowe firmy do wejścia do tej gałęzi.

(g) W gałęzi, w której panuje konkurencja monopolistyczna, istnieje duża liczba przedsiębiorstw, co ogranicza możliwość zmowy.

ZADANIA DODATKOWE

Zadanie 1

Z konkurencją monopolistyczną mamy do czynienia, kiedy w danej gałęzi działa wielu producentów wytwarzających bliskie substytuty, co powoduje, że każdy z nich ma ograniczoną możliwość wpływania na cenę swoich wyrobów. Przykładem może być dość duża liczba przedsiębiorstw oferujących obuwie markowe po zbliżonych cenach. Podaj inne przykłady, na ich podstawie scharakteryzuj główne cechy konkurencji monopolistycznej, jednej ze struktur rynkowych.

Odpowiedź:

Przykładami firm działających w warunkach konkurencji monopolistycznej są (m.in.):

• małe sklepiki spożywcze na osiedlu (mogą one wykorzystywać swoje dogodne położenie i ustalać ceny do pewnego stopnia wyższe niż w supermarkecie);

• restauracje (zróżnicowane pod względem wystroju wnętrza i atrakcyjności potraw);

• zakłady fryzjerskie (salony);

• salony kosmetyczne oraz innego rodzaju usługi.

Firma działająca w warunkach konkurencji monopolistycznej ma do czynienia z opadającą

krzywą popytu. Pojedyncze firmy, wykorzystując niejednorodność oferowanych produktów, dysponują pewnym stopniem siły monopolowej, pozwalającym im często na utrzymanie istniejącego poziomu cen, a w pewnych szczególnych warunkach nawet na niewielkie podniesienie cen bez ryzyka utraty klientów.

Równocześnie są świadome tego, że nie mają szans na opanowanie rynku i przejęcie na nim kontroli. Muszą się także liczyć z tym, że wysokie zyski, jakie osiągają, mogą przyciągać

nowe firmy, które w długim okresie pomniejszą ich udziały w rynku, a tym samym wpłyną

na możliwość kształtowania cen i poziomu zysku.

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 8)

Dążąc do utrzymania lub umocnienia swojej pozycji na rynku stosują różne formy walki konkurencyjnej. Mogą np. zaoferować niższą cenę od cen oferowanych przez konkurentów.

Tę formę walki konkurencyjnej nazywamy konkurencją cenową. Dla konkurencji monopolistycznej bardziej charakterystyczna jest jednak konkurencja niecenowa, której celem jest zróżnicowanie produktów przez wprowadzenie zmian jakościowych produktów, popularyzację marki firmowej, uatrakcyjnienie form sprzedaży, stosowanie efektownych opakowań, korzystnych warunków gwarancji, serwisu, etc.

Ważnym elementem konkurencji niecenowej jest postęp techniczny stwarzający warunki dalszego różnicowania produktów oraz promocja sprzedaży (w tym: reklama) umożliwiająca dotarcie do nowych klientów.

Podsumowując,

konkurencja

monopolistyczna

występuje

gałęziach,

które

charakteryzują się następującymi cechami:

• na rynku działa wielu producentów i wielu nabywców;

• istnieje nieograniczona swoboda wejścia nowych firm na rynek całej gałęzi;

• produkty wytwarzane przez różne firmy nie są jednorodne, są zróżnicowane pod względem cech użytkowych oraz mają bliskie substytuty;

• producenci i konsumenci mają doskonałe informacje o rynku.

Zadanie 2

Poniższy rysunek pokazuje zachowanie się przedsiębiorstwa maksymalizującego zysk w warunkach konkurencji monopolistycznej.

RÓWNOWAGA PRZEDSIĘBIORSTWA W KONKURENCJI MONOPOLISTYCZNEJ

EKONOMIA – E-LEARNING (WARSZTATY 8)

Polecenia:

1. Jaką wielkość produkcji wytworzy przedsiębiorstwo?

MR = MC przy produkcji OG

2. Po jakiej cenie produkcja zostanie sprzedana?

3. Czy przedsiębiorstwo osiągnie w tej sytuacji zysk nadzwyczajny? Jeśli tak, to wskaż jej wielkość.

Tak - pole EFLK

4. Czy jest to, według Ciebie - obraz równowagi danego przedsiębiorstwa w krótkim czy w długim okresie? Uzasadnij odpowiedź. Wskaż, jak wyglądałaby sytuacja przedsiębiorstwa w innym co do długości okresie (tzn. w okresie, którego nie dotyczy rysunek)?

Rysunek przedstawia równowagę krótkookresową. Występowanie zysków nadzwyczajnych przyciągnie bowiem do gałęzi nowe firmy, co sprawi, że krzywa popytu na produkty rozpatrywanego przedsiębiorstwa stanie się bardziej elastyczna przy dowolnej cenie i przesunie się w lewo. Stanie się tak na skutek zwiększenia się liczby produktów substytucyjnych oraz utraty niektórych klientów na rzecz nowych firm, przybywających do gałęzi. Proces ten będzie trwał tak długo, aż przeciętne pod względem poziomu rentowności przedsiębiorstwo w gałęzi osiągnie równowagę w punkcie styczności krzywej popytu z długookresową krzywą kosztów przeciętnych, zadowalając się zyskiem normalnym.