Próba rozciągania – polega na rozciąganiu badanej próbki, na ogół aż do zerwania, w celu
wyznaczenia jednej lub więcej własności mechanicznych. Jeżeli nie ustalono inaczej próbę należy
prowadzić w temp. Otoczenia, od 10 do 35 stopni Celsjusza. W warunkach kontrolnych próbę należy
prowadzić w temperaturze 23 plus/minus 5 stopni Celsjusza.

Granica sprężystości – maksymalne naprężenie przy jakim dany materiał odkształca się jeszcze
sprężyście – tzn. po odjęciu tego naprężenia wraca do swojego dawnego kształtu.

Wyraźna granica plastyczności – jeśli metal cechuje wyraźna granica plastyczności, naprężenie
odpowiadające osiągniętemu podczas próbki punktowi, w którym występuje przyrost odkształcenia
plastycznego bez żadnego wzrostu siły. Rozróżnia się:
- górna granica plastyczności (ReH) – wartość naprężenia w momencie kiedy następuje pierwszy
spadek siły
- dolna granica plastyczności (ReL) – najmniejsza wartość naprężenia podczas płynięcia, z
pominięciem ewentualnego początkowego efektu przejściowego.

Umowna granica plastyczności:
- przy wydłużeniu nieproporcjonalnym (Rp) określone przy wydłużeniu nieproporcjonalnym, równym
umownemu procentowi długości pomiarowej ekstensometru(Le).
- przy wydłużeniu całkowitym (Rt) określone przy wydłużeniu całkowitym(sprężystym i plastycznym),
równym umownemu procentowi długości pomiarowej ekstensometru(Le).
- przy wydłużeniu trwałym (Rr) – naprężenie, przy którym , po odjęciu siły, wydłużenie trwałe
początkowej długości pomiarowej (Lo) lub wydłużenie trwałe długości pomiarowej
ekstensometru(Le) nie przekroczyły umownej wartości.

Granica wytrzymałości na rozciąganie – naprężenie odpowiadające największej sile występującej w
próbce podczas badania, po przekroczeniu wyraźnej granicy plastyczności. Dla materiałów
niewykazujących wyraźnej granicy plastyczności jest to największa wartość siły podczas badania.

Naprężenie – siła(F) w dowolnej chwili badania, podzielona przez początkowe pole przekroju (So)
próbki do badań.

Wydłużenie A – przyrost długości pomiarowej w danym momencie próby.

Kształty próbek – blachy, płyty, płaskowniki, druty, pręty, kształtowniki.

Krotność - Najczęściej stosowanymi próbkami są próbki o przekroju kołowym bądź prostokątnym, o
krotności równej 5 lub 10, co oznacza, że długość odcinka pomiarowego L

0

jest równa odpowiednio: 5

lub 10 średnicom próbki.

Granica proporcjonalności - maksymalne naprężenie, przy którym zachodzące odkształcenie jest
proporcjonalne do wywołującego je naprężenia.

Prawo Hooke’a – mówi, że odkształcenie ciała pod wpływem działającej na nie siły jest
proporcjonalne do tej siły.

Moduł Younga E – (moduł

odkształcalności liniowej) wielkość określająca sprężystość materiału.

Wyraża ona, charakterystyczną dla danego materiału, zależność

względnego odkształcenia

liniowego

ε materiału od

naprężenia

σ, jakie w nim występuje w zakresie odkształceń sprężystych.

Współczynnik Poissona v – stosunek odkształcenia poprzecznego do odkształcenia podłużnego przy
osiowym stanie naprężenia. Jest wielkością bezwymiarową określającą w jaki sposób materiał się
odkształca.

Odkształcenie – miara deformacji ciała poddanego działaniu sił zewnętrznych

Przewężenie procentowe Z – stosunek zmniejszenia się pola przekroju poprzecznego w
miejscu

zerwania

do pola przekroju poprzecznego roboczej części próbki nieobciążonej, wyrażony

w

procentach.

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA OPIS

Przykładowy wykres naprężenie - odkształcenie pokazuje rysunek powyżej. Początkowo wzrost

przykładanej siły powoduje liniowy wzrost odkształcenia, aż do osiągnięcia granicy

proporcjonalności

. W zakresie tym obowiązuje prawo Hooke'a. Następnie po osiągnięciu

wyraźnej granicy sprężystości

materiał przechodzi w stan plastyczny, a odkształcenie staje się

nieodwracalne. Jeżeli niemożliwe było określenie wyraźnej granicy sprężystości to wyznacza się

umowną granicę sprężystości

. Dalsze zwiększanie naprężenia powoduje nieliniowy wzrost

odkształcenia, aż do momentu wystąpienia zauważalnego, lokalnego przewężenia zwanego szyjką.

Naprężenie, w którym pojawia się szyjka, zwane jest wytrzymałością na rozciąganie

. Dalsze

rozciąganie próbki powoduje jej zerwanie przy naprężeniu zrywającym

(Uwaga! Wykres

przedstawia dwie linie. Przerywana pokazuje naprężenie rzeczywiste obliczane przy uwzględnieniu

przewężenia próbki. Linia ciągła pokazuje stosunek uzyskiwanych sił do przekroju początkowego.

Czyni się tak, by zaobserwować wartość

, będącą lokalnym maksimum krzywej). Ten ogólny

przypadek znacznie różni się dla różnych materiałów. Przykładowo materiały kruche nigdy nie

przechodzą w stan plastyczny, lecz wcześniej ulegają zerwaniu. Dla wielu materiałów granica

plastyczności jest trudna do określenia, gdyż nie istnieje wyraźnie przejście z zakresu sprężystego do

plastycznego. Wyznacza się wtedy umowną granicę plastyczności

. W przypadku wystąpienia

widocznego płynięcia badanego materiału wyznacza się górną

i dolną

granicę

plastyczności.

Na podstawie wyników pomiarów ze statycznej próby rozciągania można wyznaczyć:

wydłużenie

procentowe po zerwaniu

, przewężenie procentowe

, moduł sprężystości wzdłużnej

oraz liczbę Poissona .

Materiał z wyraźną granicą plastyczności:

Materiał kruchy:

Materiał bez wyraźnej granicy plastyczności: