Temat: Bud
Temat: Bud
ż
ż
et pa
et pa
ń
ń
stwa oraz
stwa oraz
gospodarka bud
gospodarka bud
ż
ż
etowa
etowa
Zasady bud
Zasady bud
ż
ż
etowe
etowe
Istota bud
Istota bud
ż
ż
etu pa
etu pa
ń
ń
stwa oraz jego tre
stwa oraz jego tre
ść
ść
Planowanie, uchwalanie oraz wykonanie
Planowanie, uchwalanie oraz wykonanie
bud
bud
ż
ż
etu
etu
Gospodarka bud
Gospodarka bud
ż
ż
etowa i pozabud
etowa i pozabud
ż
ż
etowa
etowa
Przypomnienie
Przypomnienie
Finanse publiczne
Finanse publiczne
wg ustawy o finansach publicznych Dz.U. 2005 Nr 249, poz. 2104
wg ustawy o finansach publicznych Dz.U. 2005 Nr 249, poz. 2104
Art.3. ufp
Art.3. ufp
Finanse publiczne
Finanse publiczne
obejmuj
obejmuj
ą
ą
procesy zwi
procesy zwi
ą
ą
zane z
zane z
gromadzeniem
gromadzeniem
ś
ś
rodk
rodk
ó
ó
w publicznych oraz ich
w publicznych oraz ich
rozdysponowaniem, a w szczeg
rozdysponowaniem, a w szczeg
ó
ó
lno
lno
ś
ś
ci:
ci:
1)
1)
gromadzenie dochod
gromadzenie dochod
ó
ó
w i przychod
w i przychod
ó
ó
w publicznych;
w publicznych;
2)
2)
wydatkowanie
wydatkowanie
ś
ś
rodk
rodk
ó
ó
w publicznych;
w publicznych;
3)
3)
finansowanie potrzeb po
finansowanie potrzeb po
ż
ż
yczkowych bud
yczkowych bud
ż
ż
etu pa
etu pa
ń
ń
stwa;
stwa;
4)
4)
finansowanie potrzeb po
finansowanie potrzeb po
ż
ż
yczkowych bud
yczkowych bud
ż
ż
etu jednostki
etu jednostki
samorz
samorz
ą
ą
du terytorialnego;
du terytorialnego;
5)
5)
zaci
zaci
ą
ą
ganie zobowi
ganie zobowi
ą
ą
za
za
ń
ń
anga
anga
ż
ż
uj
uj
ą
ą
cych
cych
ś
ś
rodki publiczne;
rodki publiczne;
6)
6)
zarz
zarz
ą
ą
dzanie
dzanie
ś
ś
rodkami publicznymi;
rodkami publicznymi;
7)
7)
zarz
zarz
ą
ą
dzanie d
dzanie d
ł
ł
ugiem publicznym;
ugiem publicznym;
8)
8)
rozliczenia z bud
rozliczenia z bud
ż
ż
etem Unii Europejskiej.
etem Unii Europejskiej.
Finanse publiczne i sektor finans
Finanse publiczne i sektor finans
ó
ó
w publicznych
w publicznych
wg ustawy o finansach publicznych Dz.U. 2005 Nr 249, poz. 2104
wg ustawy o finansach publicznych Dz.U. 2005 Nr 249, poz. 2104
Art.4.1. ufp
Art.4.1. ufp
Sektor finans
Sektor finans
ó
ó
w publicznych tworz
w publicznych tworz
ą
ą
:
:
1)
1)
organy w
organy w
ł
ł
adzy publicznej, w tym organy administracji rz
adzy publicznej, w tym organy administracji rz
ą
ą
dowej, organy kontroli
dowej, organy kontroli
pa
pa
ń
ń
stwowej i ochrony prawa, s
stwowej i ochrony prawa, s
ą
ą
dy i trybuna
dy i trybuna
ł
ł
y;
y;
2)
2)
gminy, powiaty i samorz
gminy, powiaty i samorz
ą
ą
d wojew
d wojew
ó
ó
dztwa, zwane dalej "jednostkami samorz
dztwa, zwane dalej "jednostkami samorz
ą
ą
du
du
terytorialnego", oraz ich zwi
terytorialnego", oraz ich zwi
ą
ą
zki;
zki;
3)
3)
jednostki bud
jednostki bud
ż
ż
etowe, zak
etowe, zak
ł
ł
ady bud
ady bud
ż
ż
etowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek
etowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek
bud
bud
ż
ż
etowych;
etowych;
4)
4)
pa
pa
ń
ń
stwowe i samorz
stwowe i samorz
ą
ą
dowe fundusze celowe;
dowe fundusze celowe;
5)
5)
uczelnie publiczne;
uczelnie publiczne;
6)
6)
jednostki badawczo
jednostki badawczo
-
-
rozwojowe;
rozwojowe;
7)
7)
samodzielne publiczne zak
samodzielne publiczne zak
ł
ł
ady opieki zdrowotnej;
ady opieki zdrowotnej;
8)
8)
pa
pa
ń
ń
stwowe i samorz
stwowe i samorz
ą
ą
dowe instytucje kultury;
dowe instytucje kultury;
9)
9)
Zak
Zak
ł
ł
ad Ubezpiecze
ad Ubezpiecze
ń
ń
Spo
Spo
ł
ł
ecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Spo
ecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Spo
ł
ł
ecznego i
ecznego i
zarz
zarz
ą
ą
dzane przez nie fundusze;
dzane przez nie fundusze;
10)
10)
Narodowy Fundusz Zdrowia;
Narodowy Fundusz Zdrowia;
11)
11)
Polska Akademia Nauk i tworzone przez ni
Polska Akademia Nauk i tworzone przez ni
ą
ą
jednostki organizacyjne;
jednostki organizacyjne;
12)
12)
inne pa
inne pa
ń
ń
stwowe lub samorz
stwowe lub samorz
ą
ą
dowe osoby prawne utworzone na podstawie odr
dowe osoby prawne utworzone na podstawie odr
ę
ę
bnych
bnych
ustaw w celu wykonywania zada
ustaw w celu wykonywania zada
ń
ń
publicznych, z wy
publicznych, z wy
łą
łą
czeniem przedsi
czeniem przedsi
ę
ę
biorstw,
biorstw,
bank
bank
ó
ó
w i sp
w i sp
ó
ó
ł
ł
ek prawa handlowego.
ek prawa handlowego.
Sektor finans
Sektor finans
ó
ó
w publicznych
w publicznych
(art. 4.2. ufp)
(art. 4.2. ufp)
Podsektor rz
Podsektor rz
ą
ą
dowy
dowy
Podsektor samorz
Podsektor samorz
ą
ą
dowy
dowy
Podsektor ubezpiecze
Podsektor ubezpiecze
ń
ń
spo
spo
ł
ł
ecznych
ecznych
Wydatki sektora finans
Wydatki sektora finans
ó
ó
w publicznych:
w publicznych:
43,68%PKB (2008)
43,68%PKB (2008)
Dochody sektora finans
Dochody sektora finans
ó
ó
w publicznych:
w publicznych:
41,67%PKB (2008)
41,67%PKB (2008)
Deficyt sektora finans
Deficyt sektora finans
ó
ó
w publicznych:
w publicznych:
1,99%PKB (2008)
1,99%PKB (2008)
Ź
Ź
r
r
ó
ó
d
d
ł
ł
o: Uzasadnienie do projektu ustawy bud
o: Uzasadnienie do projektu ustawy bud
ż
ż
etowej na rok 2008
etowej na rok 2008
Dochody, wydatki oraz saldo sektora
Dochody, wydatki oraz saldo sektora
finanas
finanas
ó
ó
w publicznych w 2008 r.
w publicznych w 2008 r.
Centralne zadania publiczne
Centralne zadania publiczne
Obrona narodowa i bezpiecze
Obrona narodowa i bezpiecze
ń
ń
stwo zewn
stwo zewn
ę
ę
trzne kraju
trzne kraju
Policja i bezpiecze
Policja i bezpiecze
ń
ń
stwo wewn
stwo wewn
ę
ę
trzne kraju
trzne kraju
S
S
ą
ą
downictwo i wymiar sprawiedliwo
downictwo i wymiar sprawiedliwo
ś
ś
ci
ci
Dzia
Dzia
ł
ł
alno
alno
ść
ść
dyplomatyczna
dyplomatyczna
Kontrola gospodarowania bogactwami naturalnymi
Kontrola gospodarowania bogactwami naturalnymi
Strategiczne dziedziny gospodarcze i urz
Strategiczne dziedziny gospodarcze i urz
ą
ą
dzenia z
dzenia z
zakresu infrastruktury
zakresu infrastruktury
Nauka i szkolnictwo wy
Nauka i szkolnictwo wy
ż
ż
sze
sze
Emerytury i renty
Emerytury i renty
Utrzymanie obiekt
Utrzymanie obiekt
ó
ó
w b
w b
ę
ę
d
d
ą
ą
cych spu
cych spu
ś
ś
cizna kulturow
cizna kulturow
ą
ą
narodu
narodu
S
S
ł
ł
u
u
ż
ż
ba zdrowia
ba zdrowia
Gromadzenie dochod
Gromadzenie dochod
ó
ó
w publicznych i zarz
w publicznych i zarz
ą
ą
dzanie
dzanie
d
d
ł
ł
ugiem publicznym
ugiem publicznym
Typowe zadania lokalnych w
Typowe zadania lokalnych w
ł
ł
adz
adz
publicznych
publicznych
O
O
ś
ś
wiata
wiata
Zaopatrzenie ludno
Zaopatrzenie ludno
ś
ś
ci w wod
ci w wod
ę
ę
pitn
pitn
ą
ą
Utrzymanie czysto
Utrzymanie czysto
ś
ś
ci
ci
Utrzymanie dr
Utrzymanie dr
ó
ó
g lokalnych
g lokalnych
Utrzymanie obiekt
Utrzymanie obiekt
ó
ó
w u
w u
ż
ż
yteczno
yteczno
ś
ś
ci publicznej o
ci publicznej o
znaczeniu lokalnym
znaczeniu lokalnym
Utrzymanie
Utrzymanie
ł
ł
adu przestrzennego
adu przestrzennego
Utrzymanie lokalnego transportu publicznego
Utrzymanie lokalnego transportu publicznego
Opieka spo
Opieka spo
ł
ł
eczna
eczna
Utrzymanie plac
Utrzymanie plac
ó
ó
wek podstawowej opieki
wek podstawowej opieki
zdrowotnej (je
zdrowotnej (je
ś
ś
li nie s
li nie s
ą
ą
one cz
one cz
ęś
ęś
ci
ci
ą
ą
odr
odr
ę
ę
bnego
bnego
systemu opieki zdrowotnej)
systemu opieki zdrowotnej)
Ewolucja bud
Ewolucja bud
ż
ż
etu
etu
Pocz
Pocz
ą
ą
tki bud
tki bud
ż
ż
etu
etu
Dokument "Oboyga Narodów - Skarbu Koronnego i
Skarbu Wielkiego Ksi
ę
stwa Litewskiego - Tabelle intrat i
ekspensy rocznej ordynaryjnej i ekstraordynaryjnej"
uznawany za pierwszy bud
ż
et Pa
ń
stwa Polskiego, zosta
ł
uchwalony przez Sejm w 1768 r.
Ustawa sejmowa przewidywa
ł
a opracowanie bud
ż
etu,
który mia
ł
uwzgl
ę
dni
ć ź
ród
ł
a dochodów i rodzaje
wydatków. Ze wzgl
ę
du na konieczno
ść
podwy
ż
szenia
wysoko
ś
ci istniej
ą
cych podatków i na
ł
o
ż
enia nowych,
„bud
ż
et” zosta
ł
jednomy
ś
lnie przyj
ę
ty przez Sejm.
Pierwsza ustawa budżetowa
Wyj
ą
tki z pierwszej ustawy bud
ż
etowej
Pa
ń
stwa Polskiego na rok 1768
Pierwszy budżet
Źródło:
Ministerstwo
Finansów
(wwww.mf.gov)
Pierwszy
Pierwszy
bud
bud
ż
ż
et w
et w
Polsce
Polsce
Źródło: Ministerstwo Finansów
(wwww.mf.gov)
Pierwszy
Pierwszy
bud
bud
ż
ż
et
et
(s.2.)
(s.2.)
Źródło: Ministerstwo
Finansów
(wwww.mf.gov)
Wydatki wybranych kraj
Wydatki wybranych kraj
ó
ó
w w latach
w w latach
1870
1870
-
-
2005 w % PKB
2005 w % PKB
Ź
Ź
r
r
ó
ó
d
d
ł
ł
o: A. Wernik, Finanse publiczne, PWE, Warszawa 2007, s. 41
o: A. Wernik, Finanse publiczne, PWE, Warszawa 2007, s. 41
Prawo Wagnera
Prawo Wagnera
Wydatki
Wydatki
publiczne maj
publiczne maj
ą
ą
sta
sta
łą
łą
tendencje do
tendencje do
wzrostu
wzrostu
Adolf Wagner
Adolf Wagner
Zasady bud
Zasady bud
ż
ż
etowe
etowe
Podstawowe zasady bud
Podstawowe zasady bud
ż
ż
etowe
etowe
Zasada jedno
Zasada jedno
ś
ś
ci formalnej
ci formalnej
Zasada jedno
Zasada jedno
ś
ś
ci materialnej
ci materialnej
Zasada jednoroczno
Zasada jednoroczno
ś
ś
ci
ci
Zasada r
Zasada r
ó
ó
wnowagi
wnowagi
Zasada jawno
Zasada jawno
ś
ś
ci i przejrzysto
ci i przejrzysto
ś
ś
ci
ci
Zasada polityczno
Zasada polityczno
ś
ś
ci
ci
Istota bud
Istota bud
ż
ż
etu oraz jego tre
etu oraz jego tre
ść
ść
Bud
Bud
ż
ż
et pa
et pa
ń
ń
stwa
stwa
–
–
jako szczeg
jako szczeg
ó
ó
lny
lny
instrument finans
instrument finans
ó
ó
w publicznych
w publicznych
Bud
Bud
ż
ż
et pa
et pa
ń
ń
stwa jest rocznym planem
stwa jest rocznym planem
dochod
dochod
ó
ó
w i wydatk
w i wydatk
ó
ó
w oraz przychod
w oraz przychod
ó
ó
w i
w i
rozchod
rozchod
ó
ó
w:
w:
1)
1)
organ
organ
ó
ó
w w
w w
ł
ł
adzy publicznej, w tym
adzy publicznej, w tym
organ
organ
ó
ó
w administracji rz
w administracji rz
ą
ą
dowej, organ
dowej, organ
ó
ó
w
w
kontroli i ochrony prawa;
kontroli i ochrony prawa;
2)
2)
s
s
ą
ą
d
d
ó
ó
w i trybuna
w i trybuna
ł
ł
ó
ó
w.
w.
Jest uchwalany w formie ustawy bud
Jest uchwalany w formie ustawy bud
ż
ż
etowej
etowej
na okres roku kalendarzowego
na okres roku kalendarzowego
Aspekty bud
Aspekty bud
ż
ż
etu
etu
Funkcje bud
Funkcje bud
ż
ż
etu pa
etu pa
ń
ń
stwa
stwa
1.
1.
Redystrybucyjna albo rozdzielcza
Redystrybucyjna albo rozdzielcza
2.
2.
Stabilizacyjna/wyr
Stabilizacyjna/wyr
ó
ó
wnawcza, kompensacyjna/
wnawcza, kompensacyjna/
3.
3.
Alokacyjna
Alokacyjna
4.
4.
Fiskalna /skarbowa/
Fiskalna /skarbowa/
5.
5.
Ustrojowa/
Ustrojowa/
6.
6.
Kontrolna /ewidencyjno
Kontrolna /ewidencyjno
-
-
kontrolna/
kontrolna/
7.
7.
Bod
Bod
ź
ź
cowa
cowa
8.
8.
Planowania
Planowania
9.
9.
Prawna
Prawna
10.
10.
Koordynacyjna
Koordynacyjna
11.
11.
Administracyjna
Administracyjna
Bud
Bud
ż
ż
et pa
et pa
ń
ń
stwa
stwa
–
–
roczny plan
roczny plan
Rozchody
Rozchody
-
-
sp
sp
ł
ł
acone zobowi
acone zobowi
ą
ą
zania
zania
/
/
raty kapita
raty kapita
ł
ł
owe,
owe,
odsetki/
odsetki/
Przychody
Przychody
-
-
zaci
zaci
ą
ą
gni
gni
ę
ę
te
te
zobowi
zobowi
ą
ą
zania
zania
-
-
zadania publiczne,
zadania publiczne,
w tym
w tym
obs
obs
ł
ł
uga d
uga d
ł
ł
ugu
ugu
publicznego
publicznego
(odsetki
(odsetki
)
)
-
-
podatki
podatki
-
-
dochody niepodatkowe
dochody niepodatkowe
-
-
ś
ś
rodki z UE
rodki z UE
Wydatki
Wydatki
Dochody
Dochody
Dochody + Przychody = Wydatki + Rozchody
7.
7.
ROZCHODY
ROZCHODY
sp
sp
ł
ł
ata kredyt
ata kredyt
ó
ó
w i po
w i po
ż
ż
yczek; wykup
yczek; wykup
obligacji SP; udzielone z bud
obligacji SP; udzielone z bud
ż
ż
etu pa
etu pa
ń
ń
stwa
stwa
po
po
ż
ż
yczki.
yczki.
6.
6.
WYDATKI
WYDATKI
MAJ
MAJ
Ą
Ą
TKOWE
TKOWE
Maj
Maj
ą
ą
one na celu zwi
one na celu zwi
ę
ę
kszenie maj
kszenie maj
ą
ą
tku
tku
b
b
ę
ę
d
d
ą
ą
cego w posiadaniu Skarbu Pa
cego w posiadaniu Skarbu Pa
ń
ń
stwa
stwa
–
–
inwestycje rzeczowe oraz udzia
inwestycje rzeczowe oraz udzia
ł
ł
y w
y w
sp
sp
ó
ó
ł
ł
kach kapita
kach kapita
ł
ł
owych.
owych.
5.
5.
WYDATKI
WYDATKI
BIE
BIE
śĄ
śĄ
CE
CE
wynagrodzenia i pochodne; dotacje i
wynagrodzenia i pochodne; dotacje i
subwencje; por
subwencje; por
ę
ę
czenia i gwarancje;
czenia i gwarancje;
wydatki rzeczowe; obs
wydatki rzeczowe; obs
ł
ł
uga d
uga d
ł
ł
ugu
ugu
publicznego; rozliczenia z bankami; wp
publicznego; rozliczenia z bankami; wp
ł
ł
aty
aty
do bud
do bud
ż
ż
etu Unii Europejskiej
etu Unii Europejskiej
R
R
Ó
Ó
WNOWAGA FINANSOWA BUD
WNOWAGA FINANSOWA BUD
ś
ś
ETU
ETU
–
–
1+2+3+4=5+6+7
1+2+3+4=5+6+7
R
R
Ó
Ó
WNOWAGA BUD
WNOWAGA BUD
ś
ś
ETOWA
ETOWA
–
–
1+2+3=5+6
1+2+3=5+6
deficyt (1+2+3<5+6) nadwy
deficyt (1+2+3<5+6) nadwy
ż
ż
ka (1+2+3>5+6)
ka (1+2+3>5+6)
4.
4.
PRZYCHODY
PRZYCHODY
nadwy
nadwy
ż
ż
ka z lat ubieg
ka z lat ubieg
ł
ł
ych;
ych;
ś
ś
rodki z
rodki z
prywatyzacji; kredyty i po
prywatyzacji; kredyty i po
ż
ż
yczki; emisja
yczki; emisja
obligacji SP; sp
obligacji SP; sp
ł
ł
acone po
acone po
ż
ż
yczki
yczki
3.
3.
Ś
Ś
RODKI Z UNII EUROPEJSKIEJ I Z
RODKI Z UNII EUROPEJSKIEJ I Z
INNYCH
INNYCH
Ź
Ź
R
R
Ó
Ó
DE
DE
Ł
Ł
NIEPODLEGAJCE
NIEPODLEGAJCE
ZWROTOWI
ZWROTOWI
2.
2.
DOCHODY
DOCHODY
NIEPODATKOWE
NIEPODATKOWE
dywidenda; wp
dywidenda; wp
ł
ł
aty zysku NBP; c
aty zysku NBP; c
ł
ł
o;
o;
dochody jednostek bud
dochody jednostek bud
ż
ż
etowych; wp
etowych; wp
ł
ł
aty
aty
jednostek samorz
jednostek samorz
ą
ą
du terytorialnego;
du terytorialnego;
pozosta
pozosta
ł
ł
e dochody niepodatkowe.
e dochody niepodatkowe.
1.
1.
DOCHODY
DOCHODY
PODATKOWE
PODATKOWE
Podatki po
Podatki po
ś
ś
rednie
rednie
–
–
podatek od
podatek od
towar
towar
ó
ó
w i us
w i us
ł
ł
ug; podatek akcyzowy;
ug; podatek akcyzowy;
podatek od gier.
podatek od gier.
Podatki bezpo
Podatki bezpo
ś
ś
rednie
rednie
–
–
podatek
podatek
dochodowy od os
dochodowy od os
ó
ó
b fizycznych; podatek
b fizycznych; podatek
dochodowy od os
dochodowy od os
ó
ó
b prawnych
b prawnych
D
D
O
O
C
C
H
H
O
O
D
D
Y
Y
W
W
Y
Y
D
D
A
A
T
T
K
K
I
I
Struktura bud
Struktura bud
ż
ż
etu pa
etu pa
ń
ń
stwa
stwa
Struktura dochod
Struktura dochod
ó
ó
w bud
w bud
ż
ż
et pa
et pa
ń
ń
stwa w 2008
stwa w 2008
/ uzasadnienie/
/ uzasadnienie/
Struktura wydatk
Struktura wydatk
ó
ó
w bud
w bud
ż
ż
etu pa
etu pa
ń
ń
stwa
stwa
w 2008 r.
w 2008 r.
Daniny publiczne = podatki +
Daniny publiczne = podatki +
parapodatki
parapodatki
Podatkiem
Podatkiem
jest publicznoprawne, nieodp
jest publicznoprawne, nieodp
ł
ł
atne,
atne,
przymusowe oraz bezzwrotne
przymusowe oraz bezzwrotne
ś
ś
wiadczenie
wiadczenie
pieni
pieni
ęż
ęż
ne na rzecz Skarbu Pa
ne na rzecz Skarbu Pa
ń
ń
stwa,
stwa,
wojew
wojew
ó
ó
dztwa, powiatu lub gminy, wynikaj
dztwa, powiatu lub gminy, wynikaj
ą
ą
ce
ce
z ustawy podatkowej
z ustawy podatkowej
Parapodatek
Parapodatek
(quasi
(quasi
-
-
podatek) to obci
podatek) to obci
ąż
ąż
enie z
enie z
tytu
tytu
ł
ł
u ubezpiecze
u ubezpiecze
ń
ń
spo
spo
ł
ł
ecznych i zdrowotnych
ecznych i zdrowotnych
Art. 1 ustawy bud
Art. 1 ustawy bud
ż
ż
etowej
etowej
Ź
Ź
r
r
ó
ó
d
d
ł
ł
o:
o:
www.sejm.gov.pl
www.sejm.gov.pl
246 609 986
246 609 986
228 194 400
228 194 400
164 890 000
164 890 000
111 700 000
111 700 000
52 200 000
52 200 000
990 000
990 000
27 150 000
27 150 000
36 154 000
36 154 000
400
400
18 415 586
18 415 586
3 510 000
3 510 000
1 993 000
1 993 000
9 841 008
9 841 008
730 000
730 000
2 164 645
2 164 645
176 933
176 933
35 282 110
35 282 110
1. Dochody podatkowe i niepodatkowe
1. Dochody podatkowe i niepodatkowe
1,1. Dochody podatkowe
1,1. Dochody podatkowe
1,1,1. Podatki po
1,1,1. Podatki po
ś
ś
rednie
rednie
z tego: Podatek od towar
z tego: Podatek od towar
ó
ó
w i us
w i us
ł
ł
ug
ug
Podatek akcyzowy
Podatek akcyzowy
Podatek od gier
Podatek od gier
1,1,2. Podatek dochodowy od os
1,1,2. Podatek dochodowy od os
ó
ó
b prawnych
b prawnych
1,1,3. Podatek dochodowy od os
1,1,3. Podatek dochodowy od os
ó
ó
b fizycznych
b fizycznych
1,1,4. Podatek tona
1,1,4. Podatek tona
ż
ż
owy
owy
1,2. Dochody niepodatkowe
1,2. Dochody niepodatkowe
1,2,1. Dywidendy
1,2,1. Dywidendy
1,2,2. C
1,2,2. C
ł
ł
o
o
1,2,3. Dochody jednostek bud
1,2,3. Dochody jednostek bud
ż
ż
etowych
etowych
1,2,4. Pozosta
1,2,4. Pozosta
ł
ł
e dochody niepodatkowe
e dochody niepodatkowe
1,2,5. Wp
1,2,5. Wp
ł
ł
aty jednostek samorz
aty jednostek samorz
ą
ą
du terytorialnego
du terytorialnego
1,2,6. Dochody zagraniczne
1,2,6. Dochody zagraniczne
2.
2.
Ś
Ś
rodki z Unii Europejskiej i z innych
rodki z Unii Europejskiej i z innych
ź
ź
r
r
ó
ó
de
de
ł
ł
niepodlegajce zwrotowi
niepodlegajce zwrotowi
281 892 096
281 892 096
DOCHODY OG
DOCHODY OG
Ó
Ó
Ł
Ł
EM
EM
Budżet państwa w roku 2008
Prof. US dr hab. Teresa Lubi
ń
ska
Dochody bud
Dochody bud
ż
ż
etu pa
etu pa
ń
ń
stwa
stwa
2008
2008
Dochody bud
Dochody bud
ż
ż
etu pa
etu pa
ń
ń
stwa w 2008 r.
stwa w 2008 r.
-
-
struktura
struktura
13%
13%
35 282 110
35 282 110
2.
2.
Ś
Ś
rodki z Unii Europejskiej i z innych
rodki z Unii Europejskiej i z innych
ź
ź
r
r
ó
ó
de
de
ł
ł
niepodlegaj
niepodlegaj
ą
ą
ce zwrotowi
ce zwrotowi
0%
0%
176 933
176 933
1.2.6. Dochody zagraniczne
1.2.6. Dochody zagraniczne
1%
1%
2 164 645
2 164 645
1.2.5. Wp
1.2.5. Wp
ł
ł
aty jednostek samorz
aty jednostek samorz
ą
ą
du terytorialnego
du terytorialnego
0%
0%
730 000
730 000
1.2.4. Pozosta
1.2.4. Pozosta
ł
ł
e dochody niepodatkowe
e dochody niepodatkowe
3%
3%
9 752 008
9 752 008
1.2.3. Dochody jednostek bud
1.2.3. Dochody jednostek bud
ż
ż
etowych
etowych
1%
1%
1 993 000
1 993 000
1.2.2. C
1.2.2. C
ł
ł
o
o
1%
1%
3 510 000
3 510 000
1.2.1. Dywidendy
1.2.1. Dywidendy
7%
7%
18 326 586
18 326 586
1.2. Dochody niepodatkowe
1.2. Dochody niepodatkowe
0%
0%
400
400
1.1.4. Podatek tona
1.1.4. Podatek tona
ż
ż
owy
owy
13%
13%
36 154 000
36 154 000
1.1.3. Podatek dochodowy od os
1.1.3. Podatek dochodowy od os
ó
ó
b fizycznych
b fizycznych
10%
10%
27 150 000
27 150 000
1.1.2. Podatek dochodowy od os
1.1.2. Podatek dochodowy od os
ó
ó
b prawnych
b prawnych
0%
0%
990 000
990 000
Podatek od gier
Podatek od gier
19%
19%
52 200 000
52 200 000
Podatek akcyzowy
Podatek akcyzowy
40%
40%
111 700 000
111 700 000
z tego: Podatek od towar
z tego: Podatek od towar
ó
ó
w i us
w i us
ł
ł
ug
ug
59%
59%
164 890 000
164 890 000
1.1.1. Podatki po
1.1.1. Podatki po
ś
ś
rednie
rednie
81%
81%
228 194 400
228 194 400
1.1. Dochody podatkowe
1.1. Dochody podatkowe
87%
87%
246 520 986
246 520 986
1. Dochody podatkowe i niepodatkowe
1. Dochody podatkowe i niepodatkowe
281 803 096
281 803 096
DOCHODY OG
DOCHODY OG
Ó
Ó
Ł
Ł
EM
EM
3
3
2
2
1
1
w tysi
w tysi
ą
ą
cach z
cach z
ł
ł
2008 r.
2008 r.
Struktura
Struktura
na
na
Plan
Plan
Wyszczeg
Wyszczeg
ó
ó
lnienie
lnienie
Ź
ródło: Prof. US dr hab. Teresa Lubi
ń
ska
16 455 071
16 455 071
37 167
37 167
171 198
171 198
448 713
448 713
3 077 532
3 077 532
1 649 402
1 649 402
22 000
22 000
12 674 393
12 674 393
44 544
44 544
1 444 022
1 444 022
704 448
704 448
179 915
179 915
4 102 206
4 102 206
10 426 110
10 426 110
1 866 359
1 866 359
16 565 388
16 565 388
64 320 411
64 320 411
13 015 688
13 015 688
9 363 288
9 363 288
315 177
315 177
27 809 610
27 809 610
85 274 239
85 274 239
1 610 397
1 610 397
10 744 700
10 744 700
4 633 589
4 633 589
12 649 422
12 649 422
6 691 761
6 691 761
245 403
245 403
555 264
555 264
1 430 998
1 430 998
109 556
109 556
344 766
344 766
Rolnictwo i
Rolnictwo i
ł
ł
owiectwo
owiectwo
Le
Le
ś
ś
nictwo
nictwo
Rybo
Rybo
ł
ł
ó
ó
wstwo i rybactwo
wstwo i rybactwo
G
G
ó
ó
rnictwo i kopalnictwo
rnictwo i kopalnictwo
Przetw
Przetw
ó
ó
rstwo przemys
rstwo przemys
ł
ł
owe
owe
Handel
Handel
Hotele i restauracje
Hotele i restauracje
Transport i
Transport i
łą
łą
czno
czno
ść
ść
Turystyka
Turystyka
Gospodarka mieszkaniowa
Gospodarka mieszkaniowa
Dzia
Dzia
ł
ł
alno
alno
ść
ść
us
us
ł
ł
ugowa
ugowa
Informatyka
Informatyka
Nauka
Nauka
Administracja publiczna
Administracja publiczna
Urz
Urz
ę
ę
dy naczelnych organ
dy naczelnych organ
ó
ó
w w
w w
ł
ł
adzy pa
adzy pa
ń
ń
stwowej, kontroli i ochrony prawa oraz
stwowej, kontroli i ochrony prawa oraz
s
s
ą
ą
downictwa
downictwa
Obrona narodowa
Obrona narodowa
Obowi
Obowi
ą
ą
zkowe ubezpieczenia spo
zkowe ubezpieczenia spo
ł
ł
eczne
eczne
Bezpiecze
Bezpiecze
ń
ń
stwo publiczne i ochrona przeciwpo
stwo publiczne i ochrona przeciwpo
ż
ż
arowa
arowa
Wymiar sprawiedliwo
Wymiar sprawiedliwo
ś
ś
ci
ci
Dochody od os
Dochody od os
ó
ó
b prawnych, od os
b prawnych, od os
ó
ó
b fizycznych i od innych jednostek nieposiadajcych
b fizycznych i od innych jednostek nieposiadajcych
osobowo
osobowo
ś
ś
ci prawnej oraz wydatki zwi
ci prawnej oraz wydatki zwi
ą
ą
zane z ich poborem
zane z ich poborem
Obs
Obs
ł
ł
uga d
uga d
ł
ł
ugu publicznego
ugu publicznego
Ro
Ro
ż
ż
ne rozliczenia
ne rozliczenia
O
O
ś
ś
wiata i wychowanie
wiata i wychowanie
Szkolnictwo wy
Szkolnictwo wy
ż
ż
sze
sze
Ochrona zdrowia
Ochrona zdrowia
Pomoc spo
Pomoc spo
ł
ł
eczna
eczna
Pozosta
Pozosta
ł
ł
e zadania w zakresie polityki spo
e zadania w zakresie polityki spo
ł
ł
ecznej
ecznej
Edukacyjna opieka wychowawcza
Edukacyjna opieka wychowawcza
Gospodarka komunalna i ochrona
Gospodarka komunalna i ochrona
ś
ś
rodowiska
rodowiska
Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego
Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego
Ogrody botaniczne i zoologiczne oraz naturalne obszary i obiekt
Ogrody botaniczne i zoologiczne oraz naturalne obszary i obiekt
y chronionej przyrody
y chronionej przyrody
Kultura fizyczna i sport
Kultura fizyczna i sport
308 982 737
308 982 737
WYDATKI OG
WYDATKI OG
Ó
Ó
Ł
Ł
EM
EM
Budżet państwa w roku 2008 - wydatki
Wydatki bud
Wydatki bud
ż
ż
etu pa
etu pa
ń
ń
stwa
stwa
Wydatki publiczne w wybranych krajach w latach
Wydatki publiczne w wybranych krajach w latach
2003
2003
-
-
2005 w % PKB
2005 w % PKB
Ź
Ź
r
r
ó
ó
d
d
ł
ł
o: A. Wernik, Finanse publiczne, PWE, Warszawa 2007, s. 39.
o: A. Wernik, Finanse publiczne, PWE, Warszawa 2007, s. 39.
Pa
Pa
ń
ń
stwowe fundusze celowe
stwowe fundusze celowe
instytucja o charakterze finansowym
instytucja o charakterze finansowym
gromadz
gromadz
ą
ą
ca
ca
ś
ś
rodki pozabud
rodki pozabud
ż
ż
etowe
etowe
dla
dla
realizacji okre
realizacji okre
ś
ś
lonych zada
lonych zada
ń
ń
pa
pa
ń
ń
stwa,
stwa,
powo
powo
ł
ł
ana na mocy ustawy.
ana na mocy ustawy.
Ź
Ź
r
r
ó
ó
d
d
ł
ł
a finansowania:
a finansowania:
Sk
Sk
ł
ł
adki obowi
adki obowi
ą
ą
zkowe (
zkowe (
parapodatki
parapodatki
)
)
Dop
Dop
ł
ł
aty z bud
aty z bud
ż
ż
etu pa
etu pa
ń
ń
stwa
stwa
Dzia
Dzia
ł
ł
alno
alno
ść
ść
zarobkowa
zarobkowa
Zatrzymane nadwy
Zatrzymane nadwy
ż
ż
ki z lat ubieg
ki z lat ubieg
ł
ł
ych
ych
Fundusze celowe 2007
Fundusze celowe 2007
175 615
175 615
128 600
128 600
Fundusz Promocji Kultury
Fundusz Promocji Kultury
196 111
196 111
307 735
307 735
Fundusz Gwarantowanych
Fundusz Gwarantowanych
Ś
Ś
wiadcze
wiadcze
ń
ń
Pracowniczych
Pracowniczych
364 000
364 000
182 470
182 470
Fundusz Reprywatyzacji
Fundusz Reprywatyzacji
507 397
507 397
503 743
503 743
Fundusz Administracyjny
Fundusz Administracyjny
517 757
517 757
517 757
517 757
Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej
Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej
676 170
676 170
464 425
464 425
Fundusz Restrukturyzacji Przedsi
Fundusz Restrukturyzacji Przedsi
ę
ę
biorc
biorc
ó
ó
w
w
871 982
871 982
701 982
701 982
Fundusz Rekompensacyjny
Fundusz Rekompensacyjny
1 070 170
1 070 170
847 000
847 000
Narodowy Fundusz Ochrony
Narodowy Fundusz Ochrony
Ś
Ś
rodowiska i Gospodarki
rodowiska i Gospodarki
Wodnej
Wodnej
3 960 834
3 960 834
3 405 532
3 405 532
Pa
Pa
ń
ń
stwowy Fundusz Rehabilitacji Os
stwowy Fundusz Rehabilitacji Os
ó
ó
b
b
Niepe
Niepe
ł
ł
nosprawnych
nosprawnych
6 373 360
6 373 360
7 565 000
7 565 000
Fundusz Pracy
Fundusz Pracy
15 538 422
15 538 422
15 578 396
15 578 396
Fundusz Emerytalno
Fundusz Emerytalno
-
-
Rentowy KRUS
Rentowy KRUS
123 253 798
123 253 798
124 411 912
124 411 912
Fundusz Ubezpiecze
Fundusz Ubezpiecze
ń
ń
Spo
Spo
ł
ł
ecznych FUS
ecznych FUS
Wydatki
Wydatki
Przychody
Przychody
Fundusz
Fundusz
w tys. zł
Prof. US dr hab. Teresa Lubińska
Fundusze celowe 2007
Fundusze celowe 2007
(cd)
(cd)
1 377
1 377
800
800
Fundusz Promocji Tw
Fundusz Promocji Tw
ó
ó
rczo
rczo
ś
ś
ci
ci
2 301
2 301
2 315
2 315
Fundusz Rozwoju Przywi
Fundusz Rozwoju Przywi
ę
ę
ziennych Zak
ziennych Zak
ł
ł
ad
ad
ó
ó
w Pracy
w Pracy
6 201
6 201
5 158
5 158
Fundusz Modernizacji Bezpiecze
Fundusz Modernizacji Bezpiecze
ń
ń
stwa Publicznego
stwa Publicznego
10 602
10 602
10 600
10 600
Fundusz Wsparcia Policji
Fundusz Wsparcia Policji
14 001
14 001
14 500
14 500
Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej
Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej
19 641
19 641
19 654
19 654
Centralny Fundusz Ochrony Grunt
Centralny Fundusz Ochrony Grunt
ó
ó
w Rolnych
w Rolnych
22 630
22 630
15 500
15 500
Fundusz Zaj
Fundusz Zaj
ęć
ęć
Sportowo
Sportowo
-
-
Rekreacyjnych dla Uczni
Rekreacyjnych dla Uczni
ó
ó
w
w
26 161
26 161
23 919
23 919
Centralny Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i
Centralny Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i
Kartograficznym
Kartograficznym
28 780
28 780
28 000
28 000
Fundusz Prewencji i Rehabilitacji
Fundusz Prewencji i Rehabilitacji
60 000
60 000
60 000
60 000
Fundusz Nauki i Technologii Polskiej
Fundusz Nauki i Technologii Polskiej
62 745
62 745
62 745
62 745
Fundusz Modernizacji Si
Fundusz Modernizacji Si
ł
ł
Zbrojnych
Zbrojnych
77 000
77 000
77 000
77 000
Fundusz Skarbu Pa
Fundusz Skarbu Pa
ń
ń
stwa
stwa
137 883
137 883
84 677
84 677
Fundusz
Fundusz
–
–
Centralna Ewidencja Pojazd
Centralna Ewidencja Pojazd
ó
ó
w i Kierowc
w i Kierowc
ó
ó
w
w
Wydatki
Wydatki
Przychody
Przychody
Fundusz
Fundusz
w tys. zł
Prof. US dr hab. Teresa Lubińska
Agencje państwowe
instytucja gromadz
instytucja gromadz
ą
ą
ca
ca
ś
ś
rodki
rodki
„
„
pozabud
pozabud
ż
ż
etowe
etowe
”
”
dla realizacji zada
dla realizacji zada
ń
ń
pa
pa
ń
ń
stwa, powsta
stwa, powsta
ł
ł
a na mocy
a na mocy
ustawy
ustawy
Ź
Ź
r
r
ó
ó
d
d
ł
ł
a finansowania:
a finansowania:
Dotacje bud
Dotacje bud
ż
ż
etowe
etowe
Dochody publiczne (sk
Dochody publiczne (sk
ł
ł
adki)
adki)
Kredyty
Kredyty
Darowizny
Darowizny
Odsetki
Odsetki
dywidendy
dywidendy
Planowanie, uchwalanie i
Planowanie, uchwalanie i
wykonanie bud
wykonanie bud
ż
ż
etu
etu
Proces opracowywania i uchwalania budżetu
państwa – art. 120 ufp „Tryb opracowywania
budżetu państwa”
1.
Założenia projektu minister finansów przedstawia rządowi
2.
Materiały do projektu ustawy budżetowej opracowują i przedkładają
ministrowi finansów dysponenci części budżetowych
3.
Projekt budżetu wraz z uzasadnieniem minister finansów przedstawia
rządowi
4.
Negocjacje minister finansów – ministrowie, rząd
5.
Do 30 września projekt ustawy budżetowej Premier przekazuje Sejmowi
6.
Sejm ma 4 miesiące (do 31 stycznia następnego roku):
- pierwsze czytanie projektu ustawy budżetowej – prezentuje minister
finansów
- praca w Komisji Finansów Publicznych i komisjach branżowych
- sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych (projekt ustawy
budżetowej z poprawkami)
- wnioski mniejszości
Komisja nie może proponować odrzucenia ustawy
Wybrane kategorie makroekonomiczne
Wybrane kategorie makroekonomiczne
–
–
„
„
Uzasadnienie
Uzasadnienie
”
”
do ustawy bud
do ustawy bud
ż
ż
etowej
etowej
9,9%
9,9%
11,3%
11,3%
14,9%
14,9%
17,60%
17,60%
19,00%
19,00%
Stopa bezrobocia [%]
Stopa bezrobocia [%]
1 509
1 509
1 735
1 735
2 309
2 309
2773
2773
2999,6
2999,6
Liczba bezrobotnych zarejestrowanych
Liczba bezrobotnych zarejestrowanych
12%
12%
14,9%
14,9%
6,2%
6,2%
1,40%
1,40%
15,20%
15,20%
Realna dynamika importu [%]
Realna dynamika importu [%]
8%
8%
8,6%
8,6%
6,1%
6,1%
5,80%
5,80%
14,00%
14,00%
Realna dynamika exportu [%]
Realna dynamika exportu [%]
1
1
370,00
370,00
1
1
314,00
314,00
1
1
261,00
261,00
1 171,00
1 171,00
1 141,00
1 141,00
Przeci
Przeci
ę
ę
tna emerytura i renta [z
tna emerytura i renta [z
ł
ł
]
]
2
2
843,00
843,00
2
2
684,00
684,00
2
2
477,00
477,00
2 364,00
2 364,00
2 273,00
2 273,00
Przeci
Przeci
ę
ę
tne wynagrodzenie [z
tne wynagrodzenie [z
ł
ł
]
]
2,77
2,77
2,85
2,85
3,10
3,10
3,23
3,23
3,65
3,65
Kurs PLN/USD
Kurs PLN/USD
3,74
3,74
3,83
3,83
3,90
3,90
4,03
4,03
4,53
4,53
Kurs PLN/EUR
Kurs PLN/EUR
-
-
5,2%
5,2%
-
-
4,0%
4,0%
-
-
2,3%
2,3%
-
-
1,40%
1,40%
4,20%
4,20%
Saldo obrot
Saldo obrot
ó
ó
w bie
w bie
żą
żą
cych [%PKB]
cych [%PKB]
2,3%
2,3%
2,2%
2,2%
1%
1%
2,10%
2,10%
3,50%
3,50%
Dynamika cen towar
Dynamika cen towar
ó
ó
w i us
w i us
ł
ł
ug
ug
konsumpcyjnych
konsumpcyjnych
-
-
CPI [%]
CPI [%]
5,5%
5,5%
6,5%
6,5%
6,1%
6,1%
3,40%
3,40%
5,40%
5,40%
Dynamika PKB [%]
Dynamika PKB [%]
1
1
252,5
252,5
1
1
156,9
156,9
1
1
057,9
057,9
980,9
980,9
885,3
885,3
PKB [mld z
PKB [mld z
ł
ł
]
]
Prognoza
Prognoza
2008
2008
PW
PW
2007
2007
2006
2006
2005
2005
2004
2004
Wyszczeg
Wyszczeg
ó
ó
lnienie
lnienie
Sprawozdanie z wykonania ustawy bud
Sprawozdanie z wykonania ustawy bud
ż
ż
etowej
etowej
powinno zawiera
powinno zawiera
ć
ć
:
:
1)
1)
dochody, wydatki oraz nadwy
dochody, wydatki oraz nadwy
ż
ż
k
k
ę
ę
lub deficyt sektora finans
lub deficyt sektora finans
ó
ó
w
w
publicznych;
publicznych;
2)
2)
dochody i wydatki wynikaj
dochody i wydatki wynikaj
ą
ą
ce z zamkni
ce z zamkni
ęć
ęć
rachunk
rachunk
ó
ó
w bud
w bud
ż
ż
etu pa
etu pa
ń
ń
stwa,
stwa,
sporz
sporz
ą
ą
dzone wed
dzone wed
ł
ł
ug szczeg
ug szczeg
ó
ó
ł
ł
owo
owo
ś
ś
ci i uk
ci i uk
ł
ł
adu ustawy bud
adu ustawy bud
ż
ż
etowej;
etowej;
3)
3)
przychody i wydatki pa
przychody i wydatki pa
ń
ń
stwowych zak
stwowych zak
ł
ł
ad
ad
ó
ó
w bud
w bud
ż
ż
etowych i gospodarstw
etowych i gospodarstw
pomocniczych pa
pomocniczych pa
ń
ń
stwowych jednostek bud
stwowych jednostek bud
ż
ż
etowych oraz pa
etowych oraz pa
ń
ń
stwowych
stwowych
funduszy celowych;
funduszy celowych;
4)
4)
om
om
ó
ó
wienie wykonania bud
wienie wykonania bud
ż
ż
etu pa
etu pa
ń
ń
stwa, z uwzgl
stwa, z uwzgl
ę
ę
dnieniem r
dnieniem r
ó
ó
ż
ż
nic mi
nic mi
ę
ę
dzy
dzy
bud
bud
ż
ż
etem uchwalonym a wykonanym;
etem uchwalonym a wykonanym;
5)
5)
informacj
informacj
ę
ę
o realizacji wydatk
o realizacji wydatk
ó
ó
w, kt
w, kt
ó
ó
re nie wygas
re nie wygas
ł
ł
y z up
y z up
ł
ł
ywem roku
ywem roku
bud
bud
ż
ż
etowego;
etowego;
6) om
6) om
ó
ó
wienie wielko
wienie wielko
ś
ś
ci
ci
ś
ś
rodk
rodk
ó
ó
w w
w w
ł
ł
asnych Unii Europejskiej oraz
asnych Unii Europejskiej oraz
ś
ś
rodk
rodk
ó
ó
w
w
pochodz
pochodz
ą
ą
cych z bud
cych z bud
ż
ż
etu Unii Europejskiej, z uwzgl
etu Unii Europejskiej, z uwzgl
ę
ę
dnieniem r
dnieniem r
ó
ó
ż
ż
nic
nic
mi
mi
ę
ę
dzy wielko
dzy wielko
ś
ś
ciami uchwalonymi a wykonanymi;
ciami uchwalonymi a wykonanymi;
7)
7)
informacj
informacj
ę
ę
o wykorzystaniu
o wykorzystaniu
ś
ś
rodk
rodk
ó
ó
w funduszy motywacyjnych z
w funduszy motywacyjnych z
wyodr
wyodr
ę
ę
bnieniem poszczeg
bnieniem poszczeg
ó
ó
lnych funduszy;
lnych funduszy;
8)
8)
zestawienie dochod
zestawienie dochod
ó
ó
w w
w w
ł
ł
asnych pa
asnych pa
ń
ń
stwowych jednostek bud
stwowych jednostek bud
ż
ż
etowych oraz
etowych oraz
wydatk
wydatk
ó
ó
w nimi sfinansowanych;
w nimi sfinansowanych;
Gospodarka bud
Gospodarka bud
ż
ż
etowa i
etowa i
pozabud
pozabud
ż
ż
etowa
etowa
Gospodarka bud
Gospodarka bud
ż
ż
etowa
etowa
Gospodarka bud
Gospodarka bud
ż
ż
etowa to wszystkie czynno
etowa to wszystkie czynno
ś
ś
ci
ci
podejmowane przez organy w
podejmowane przez organy w
ł
ł
adzy pa
adzy pa
ń
ń
stwowej
stwowej
oraz administracji rz
oraz administracji rz
ą
ą
dowej wraz z podleg
dowej wraz z podleg
ł
ł
ymi
ymi
im jednostkami organizacyjnymi w zakresie
im jednostkami organizacyjnymi w zakresie
planowania dochod
planowania dochod
ó
ó
w i wydatk
w i wydatk
ó
ó
w oraz
w oraz
gromadzenia i wykorzystywania
gromadzenia i wykorzystywania
ś
ś
rodk
rodk
ó
ó
w
w
bud
bud
ż
ż
etu pa
etu pa
ń
ń
stwa, zgodnie z wyznaczonymi tym
stwa, zgodnie z wyznaczonymi tym
organom zadaniami podlegaj
organom zadaniami podlegaj
ą
ą
cymi finansowaniu
cymi finansowaniu
bud
bud
ż
ż
etowemu.
etowemu.
Dzi
Dzi
ę
ę
kuj
kuj
ę
ę
za uwag
za uwag
ę
ę