10/3. Prace gazoniebezpieczne i prace
niebezpieczne przy budowie i eksploatacji sieci
gazowych – polecenie wykonania prac
Rozdzia³ 10/3.
10/3. Prace gazoniebezpieczne – polecenie wykonania prac
10. Ochrona przeciwpo¿arowa
maj 2010
Dariusz P³ochocki
Spis treœci
1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1
2. Prace gazoniebezpieczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1
3. Prace niebezpieczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
Wzór „Polecenia wykonania prac gazoniebez-
piecznych nietypowych” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
Wzór „Polecenia wykonania prac niebezpiecznych
nietypowych” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
Wzór „Powiadomienia o rozpoczêciu prac
gazoniebezpiecznych lub prac niebezpiecznych”. . .
9
Wzór „Zawiadomienia o rozpoczêciu prac
gazoniebezpiecznych” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10
Wzór „Arkusza do zapisywania pomiarów
stê¿enia metanu i tlenu”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11
1. Wprowadzenie
W rozporz¹dzeniu Ministra Gospodarki z 28.12.2009 r. w sprawie bezpieczeñstwa
i higieny pracy przy budowie i eksploatacji sieci gazowych oraz uruchamianiu in-
stalacji gazowych gazu ziemnego (Dz.U. z 2010 r. Nr 2, poz. 6) wprowadzono pojê-
cia prac gazoniebezpiecznych oraz prac niebezpiecznych (zakwalifikowanych jako
prace szczególnie niebezpieczne), które s¹ wykonywane przy budowie i eksploata-
cji sieci gazowych.
Nale¿y tutaj nadmieniæ, ¿e definicja prac szczególnie niebezpiecznych podana zo-
sta³a w § 80 ust. 1 rozporz¹dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.9.1997 r.
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy (tj. Dz.U. z 2003 r.
Nr 169, poz. 1650, ze zm.): „przez prace szczególnie niebezpieczne rozumie siê prace, o któ-
rych mowa w rozdziale 6 rozporz¹dzenia, oraz prace okreœlone jako szczególnie niebezpieczne
w innych przepisach dotycz¹cych bezpieczeñstwa i higieny pracy lub w instrukcjach eksplo-
atacji urz¹dzeñ i instalacji, a tak¿e inne prace o zwiêkszonym zagro¿eniu lub wykonywane
w utrudnionych warunkach,
uznane przez pracodawcê jako szczególnie niebezpieczne.”
Pracodawca jest obowi¹zany do ustalenia i aktualizowania wykazu prac szcze-
gólnie niebezpiecznych wystêpuj¹cych w zak³adzie pracy.
2. Prace gazoniebezpieczne
Definicja
Prace gazoniebezpieczne zdefiniowano jako prace szczególnie niebezpieczne
w rozumieniu ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy, wykonywane
na urz¹dzeniach, instalacjach i sieciach gazowych, nape³nionych lub nape³nianych
maj 2010
1
OPINIE
Rozdział 10/3.
gazem ziemnym oraz opró¿nianych z gazu ziemnego, podczas których mo¿e dojœæ
do wyp³ywu gazu ziemnego powoduj¹cego zagro¿enie ¿ycia i zdrowia ludzkiego,
wybuchu lub po¿aru.
Powy¿sze prace przypisane zosta³y operatorowi sieci gazowej – przedsiêbiorstwu
energetycznemu, które zajmuje siê transportem gazu ziemnego, jest odpowie-
dzialne za bezpieczeñstwo funkcjonowania sieci gazowej, eksploatacjê, konser-
wacjê, remonty oraz niezbêdn¹ rozbudowê tej sieci, w tym po³¹czeñ z innymi
sieciami gazowymi.
Odpowiedzial-
ność operatora
Operator sieci gazowej mo¿e powierzyæ czêœæ swoich zadañ z zakresu prac gazonie-
bezpiecznych innemu pracodawcy, jednak¿e odpowiada on za sporz¹dzenie:
l
wykazu prac gazoniebezpiecznych eksploatacyjnych, awaryjnych i nietypowych,
l
instrukcji ruchu,
l
instrukcji eksploatacji sieci.
Koordynator
Ponadto w przypadku równoczesnego wykonywania prac gazoniebezpiecznych
i niebezpiecznych przez ró¿nych pracodawców operator sieci gazowej powo³uje
koordynatora prac oraz okreœla szczegó³owy zakres jego obowi¹zków i sposób ich
realizacji.
Prace gazoniebezpieczne dzielimy na:
l
eksploatacyjne — okreœlone w instrukcjach ruchu i eksploatacji sieci przez
operatora sieci gazowej, wykonywane przez wyznaczonych pracowników,
l
awaryjne — zwi¹zane z ratowaniem ¿ycia i zdrowia ludzi, mienia oraz
zwi¹zane z usuwaniem awarii sieci gazowej,
l
nietypowe — inne ni¿ eksploatacyjne i awaryjne, które wykonywane s¹ na pod-
stawie pisemnego polecenia, a nie zosta³y okreœlone w instrukcji ruchu i eksplo-
atacji sieci przez operatora sieci gazowej.
Szczegó³owy wykaz prac gazoniebezpiecznych eksploatacyjnych, awaryjnych
i nietypowych ustala i aktualizuje operator sieci gazowej.
Do zakresu prac gazoniebezpiecznych zalicza siê:
l
prace w pomieszczeniach i przestrzeniach, w których wystêpuje zagro¿enie
przekroczenia najwy¿szego dopuszczalnego stê¿enia czynnika szkodliwego
dla zdrowia ludzkiego lub przekroczenia dolnej granicy wybuchowoœci czyn-
nika wybuchowego (np. metanu),
l
prace w nawanialniach i w magazynach œrodka nawaniaj¹cego gaz ziemny,
l
prace przy czynnych sieciach gazowych i instalacjach gazu ziemnego,
l
odpowietrzanie, opró¿nianie i nape³nianie sieci gazowych i instalacji gazo-
wych, w tym metod¹ pró¿niow¹,
l
badanie i czyszczenie t³okiem czynnych gazoci¹gów,
l
prace zwi¹zane z dehydratyzacj¹,
l
prace spawalnicze prowadzone w obiektach technologicznych sieci gazowych
w strefach zagro¿onych wybuchem.
3. Prace niebezpieczne
Definicja
Prace niebezpieczne zdefiniowano jako inne prace szczególnie niebezpieczne w ro-
zumieniu ogólnych przepisów bezpieczeñstwa i higieny pracy oraz w rozumieniu
przepisów prawa budowlanego, które nie zosta³y ujête w wykazie prac gazoniebez-
piecznych, przy wykonywaniu których istnieje du¿e zagro¿enie wypadkiem.
2
maj 2010
OPINIE
10. Ochrona przeciwpożarowa
Rozdział 10/3.
Powy¿sze prace przypisane zosta³y pracodawcy, który niekoniecznie musi byæ
operatorem sieci gazowej.
Prace niebezpieczne dzielimy na:
l
eksploatacyjne — okreœlone w instrukcjach stanowiskowych, wykonywane
przez pracowników wyznaczonych na sta³e albo doraŸnie do wykonywania
tych prac;
l
awaryjne — zwi¹zane z ratowaniem zdrowia, ¿ycia ludzkiego i mienia oraz
z zabezpieczaniem urz¹dzeñ przed zniszczeniem;
l
nietypowe — inne ni¿ eksploatacyjne i awaryjne, które wykonywane s¹ na pod-
stawie pisemnego polecenia, a nie zosta³y okreœlone w instrukcjach stanowi-
skowych.
Szczegó³owy wykaz prac niebezpiecznych eksploatacyjnych, awaryjnych i nie-
typowych ustala i aktualizuje pracodawca.
Do zakresu prac niebezpiecznych zalicza siê:
l
transport, za³adunek i roz³adunek rur stalowych o œrednicy zewnêtrznej wiêk-
szej ni¿ 150 mm lub o masie wiêkszej ni¿ 100 kg i rur w wi¹zkach,
l
transport i roz³adunek rur z tworzyw sztucznych o œrednicy zewnêtrznej wiêk-
szej ni¿ 200 mm i rur w krêgach,
l
za³adunek i roz³adunek elementów o masie wiêkszej ni¿ 300 kg,
l
badania radiograficzne z³¹czy spawanych gazoci¹gów,
l
opuszczanie do wykopów gazoci¹gów o œrednicy zewnêtrznej wiêkszej ni¿
200 mm,
l
wykonywanie przekroczeñ gazoci¹gów nad przeszkodami terenowymi,
l
próby ciœnieniowe gazoci¹gów o maksymalnym ciœnieniu roboczym wiêkszym
ni¿ 0,5 MPa,
l
prace na wysokoœciach wiêkszych ni¿ 2 m wykonywane ze sk³adanych pomo-
stów lub rusztowañ,
l
prace prowadzone w zbiornikach i kana³ach, wewn¹trz urz¹dzeñ technologicz-
nych oraz w studzienkach instalacyjnych,
l
wykonywanie wykopów o œcianach pionowych bez rozparcia o g³êbokoœci wiê-
kszej ni¿ 1,5 m oraz wykopów o bezpiecznym nachyleniu œcian o g³êbokoœci
wiêkszej ni¿ 3,0 m,
l
prace w bliskiej odleg³oœci od nieos³oniêtych kabli i urz¹dzeñ elektroener-
getycznych lub ich czêœci znajduj¹cych siê pod napiêciem,
l
prace zwi¹zane z czyszczeniem t³okiem gazoci¹gów bez gazu ziemnego.
Przed rozpoczę-
ciem prac
Prace gazoniebezpieczne nietypowe oraz prace niebezpieczne nietypowe wyko-
nuje siê na podstawie pisemnego polecenia.
Przed rozpoczêciem prac gazoniebezpiecznych lub prac niebezpiecznych praco-
dawca powiadamia w³aœcicieli lub zarz¹dzaj¹cych uzbrojeniem podziemnym
i urz¹dzeniami nadziemnymi znajduj¹cymi siê w strefie zagro¿enia o zamiarze roz-
poczêcia ww. prac.
Przed rozpoczêciem prac gazoniebezpiecznych, które mog¹ wp³ywaæ na bez-
pieczeñstwo publiczne, pracodawca zawiadamia o nich w³aœciwe jednostki sa-
morz¹du terytorialnego odpowiedzialne za zarz¹dzanie kryzysowe oraz Policjê
i Pañstwow¹ Stra¿ Po¿arn¹.
Poni¿ej podajemy, utworzone przez nas, przyk³ady formularzy takich poleceñ
– do ewentualnego wykorzystania.
maj 2010
3
10/3. Prace gazoniebezpieczne – polecenie wykonania prac
OPINIE
Rozdział 10/3.
……………………………….....……
(jednostka organizacyjna zak³adu pracy)
Rozdzia³ 10/3.
Rozdzia³ 10/3.
Polecenie wykonania prac gazoniebezpiecznych nietypowych
......................................................................................................................................................................
(numer oraz data wystawienia polecenia)
1. Miejsce wykonywania prac gazoniebezpiecznych nietypowych .............................................................
......................................................................................................................................................................
(opis obiektu, instalacji, urz¹dzenia, w tym lokalizacja)
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
2. Opis prac gazoniebezpiecznych nietypowych .........................................................................................
......................................................................................................................................................................
(m.in. podaæ sposób odciêcia dop³ywu gazu)
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
3. Termin wykonania prac gazoniebezpiecznych nietypowych ...................................................................
......................................................................................................................................................................
(planowana data i godzina rozpoczêcia i zakoñczenia prac)
......................................................................................................................................................................
4. Imienny wykaz pracowników wyznaczonych do wykonania prac gazoniebezpiecznych nietypowych
1. .................................................................................................................................................................
(osoba nadzoruj¹ca pracami; imiê, nazwisko oraz stanowisko pracy wraz z numerem uprawnieñ
oraz dat¹ wa¿noœci uprawnieñ)
2. ..................................................................................................................................................................
(imiê, nazwisko oraz stanowisko pracy wraz z numerem uprawnieñ oraz dat¹ wa¿noœci uprawnieñ)
3. ..................................................................................................................................................................
4. ..................................................................................................................................................................
5. ..................................................................................................................................................................
6. ..................................................................................................................................................................
4
Rozdział 10/3.
WZÓR
7. ..................................................................................................................................................................
8. ..................................................................................................................................................................
5. Instrukcja wykonywania prac ..................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
(sporz¹dziæ i za³¹czyæ instrukcjê wykonywania prac gazoniebezpiecznych nietypowych; z ww. instrukcj¹
nale¿y zapoznaæ pracowników przed dopuszczeniem ich do wykonywania prac; pracownik w³asnorêcznym
podpisem powinien potwierdziæ fakt zapoznania siê z instrukcj¹)
......................................................................................................................................................................
6. Szkice, schematy .....................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
(sporz¹dziæ i za³¹czyæ szkic sytuacyjny miejsca pracy lub schemat technologiczny urz¹dzeñ z zaznaczonym
miejscem odciêcia dop³ywu gazu)
......................................................................................................................................................................
7. Œrodki ochrony indywidualnej .................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
(wymieniæ œrodki ochrony indywidualnej, których stosowanie na stanowisku pracy jest obligatoryjne, np. szelki
bezpieczeñstwa, linka asekuracyjna, odzie¿ trudno zapalna, sprzêt ochrony dróg oddechowych,
he³my ochronne, tarcze lub okulary ochronne, itp.)
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
8. Sprzêt przeciwpo¿arowy ........................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
(wymieniæ sprzêt ppo¿., np. gaœnice, koce przeciwpo¿arowe oraz podaæ iloœæ sprzêtu ppo¿., która jest wymagana
przy wykonaniu okreœlonej pracy)
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
9. Œrodki do udzielania pierwszej pomocy ..................................................................................................
......................................................................................................................................................................
(nale¿y podaæ imiê i nazwisko osoby przeszkolonej w udzielaniu pierwszej pomocy oraz wymieniæ œrodki niezbêdne
do udzielenia pierwszej pomocy, np. apteczka)
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
5
WZÓR
Rozdział 10/3.
10. Wykaz sprzêtu zabezpieczaj¹cego (w tym œrodki techniczne i ochronne niezbêdne do zapewnienia
bezpieczeñstwa)...........................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
(wypisaæ jaki sprzêt zabezpieczaj¹cy jest wymagany na stanowisku pracy: np. przyrz¹dy do wykrywania obecnoœci
metanu i pomiaru stê¿enia tlenu, œrodki ³¹cznoœci, rusztowania robocze, drabiny, je¿eli prace prowadzone bêd¹
w wykopie – sposób zabezpieczenia œcian wykopu, itp.)
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
Za³¹czniki do polecenia (zaznaczyæ w³aœciwe):
¨
Instrukcja wykonania prac gazoniebezpiecznych nietypowych,
¨
Szkic sytuacyjny miejsca pracy lub schemat technologiczny urz¹dzeñ z zaznaczonym miejscem odciêcia
dop³ywu gazu,
¨
Powiadomienie w³aœciciela lub zarz¹dcy uzbrojenia podziemnego i urz¹dzeñ nadziemnych znajduj¹cych
siê w strefie zagro¿enia o zamiarze prowadzenia prac,
¨
Zawiadomienie w³aœciwej jednostki samorz¹du terytorialnego odpowiedzialnej za zarz¹dzanie kryzysowe,
¨
Zawiadomienie Policji,
¨
Zawiadomienie Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej,
¨
Arkusz do zapisywania pomiarów stê¿enia metanu i tlenu,
¨
Inne za³¹czniki ........................................................................................................................................
(wymieniæ jakie)
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
Polecenie przygotowa³ .................................................................................................................................
(imiê i nazwisko, stanowisko s³u¿bowe, podpis)
Polecenie zatwierdzi³ ...................................................................................................................................
(imiê i nazwisko, stanowisko s³u¿bowe, podpis)
6
Rozdział 10/3.
WZÓR
……………………………….....……
(jednostka organizacyjna zak³adu pracy)
Polecenie wykonania prac niebezpiecznych nietypowych
......................................................................................................................................................................
(numer oraz data wystawienia polecenia)
1. Miejsce wykonywania prac niebezpiecznych nietypowych ....................................................................
......................................................................................................................................................................
(opis obiektu, instalacji, urz¹dzenia, w tym lokalizacja)
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
2. Opis prac niebezpiecznych nietypowych ................................................................................................
......................................................................................................................................................................
(rodzaj oraz zakres wykonywanych prac)
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
3. Termin wykonania prac niebezpiecznych nietypowych ..........................................................................
......................................................................................................................................................................
(planowana data i godzina rozpoczêcia i zakoñczenia prac)
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
4. Imienny wykaz pracowników wyznaczonych do wykonania prac niebezpiecznych nietypowych
1. ..................................................................................................................................................................
(osoba nadzoruj¹ca prace; imiê, nazwisko oraz stanowisko pracy)
2. ..................................................................................................................................................................
(imiê, nazwisko oraz stanowisko pracy)
3. ..................................................................................................................................................................
7
WZÓR
Rozdział 10/3.
4. ..................................................................................................................................................................
5. ..................................................................................................................................................................
6. ..................................................................................................................................................................
7. ..................................................................................................................................................................
8. ..................................................................................................................................................................
5. Wykaz sprzêtu zabezpieczaj¹cego ..........................................................................................................
......................................................................................................................................................................
(wypisaæ wymagany na stanowisku pracy sprzêt zabezpieczaj¹cy, np.: rusztowania robocze, drabiny, maszyny
i urz¹dzenia transportowe, jeœli prace prowadzone bêd¹ w wykopie – sposób zabezpieczenia œcian, itp.)
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
Polecenie przygotowa³ ................................................................................................................................
(imiê i nazwisko, stanowisko s³u¿bowe, podpis)
Polecenie zatwierdzi³ ...................................................................................................................................
(imiê i nazwisko, stanowisko s³u¿bowe, podpis)
8
Rozdział 10/3.
WZÓR
……………………………….....……
(jednostka organizacyjna zak³adu pracy)
................................................................................
(dane w³aœciciela lub zarz¹dcy)
................................................................................
................................................................................
Powiadomienie o rozpoczêciu prac gazoniebezpiecznych lub prac niebezpiecznych
......................................................................................................................................................................
(numer oraz data wystawienia polecenia)
1. Miejsce wykonywania prac gazoniebezpiecznych lub prac niebezpiecznych .........................................
......................................................................................................................................................................
(opis obiektu, instalacji, urz¹dzenia, w tym lokalizacja)
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
2. Opis prac gazoniebezpiecznych lub prac niebezpiecznych ....................................................................
......................................................................................................................................................................
(opis prac, w tym zakres oddzia³ywania na uzbrojenie podziemne i urz¹dzenia nadziemne
podleg³e w³aœcicielowi lub zarz¹dcy)
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
3. Termin wykonania prac gazoniebezpiecznych lub prac niebezpiecznych ...............................................
......................................................................................................................................................................
(data i godzina planowanego rozpoczêcia i zakoñczenia prac)
4. Osoba wyznaczona do udzielania informacji dotycz¹cych prowadzonych prac gazoniebezpiecznych
lub prac niebezpiecznych .............................................................................................................................
(imiê, nazwisko, stanowisko pracy oraz numer telefonu kontaktowego)
…………………………………………..
(podpis osoby wystawiaj¹cej powiadomienie)
9
WZÓR
Rozdział 10/3.
……………………………….....……
(jednostka organizacyjna zak³adu pracy)
………………………………………
(dane w³aœciwej jednostki samorz¹du
terytorialnego odpowiedzialnej
za zarz¹dzanie kryzysowe i
Policji i Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej
*)
………………………………………
………………………………………
Zawiadomienie o rozpoczêciu prac gazoniebezpiecznych
......................................................................................................................................................................
(numer oraz data wystawienia zawiadomienia)
1. Miejsce wykonywania prac gazoniebezpiecznych ...................................................................................
......................................................................................................................................................................
(opis obiektu, instalacji, urz¹dzenia, w tym lokalizacja)
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
2. Opis prac gazoniebezpiecznych ..............................................................................................................
......................................................................................................................................................................
(opis prac, w tym zakres oddzia³ywania – wp³yw na bezpieczeñstwo publiczne)
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
3. Termin wykonania prac gazoniebezpiecznych ........................................................................................
......................................................................................................................................................................
(data i godzina planowanego rozpoczêcia i zakoñczenia prac)
......................................................................................................................................................................
4. Osoba wyznaczona do kontaktu w zakresie udzielania informacji dotycz¹cych prowadzonych prac
gazoniebezpiecznych ....................................................................................................................................
(imiê, nazwisko, stanowisko pracy oraz numer telefonu kontaktowego)
…………………………………………..
(podpis osoby wystawiaj¹cej zawiadomienie)
*)
Do ka¿dego z organów nale¿y przes³aæ odrêbne pismo powiadamiaj¹ce.
10
Rozdział 10/3.
WZÓR
Arkusz
do
zapisywania
pomiarów
stê¿enia
metanu
i
tlenu
Lp.
Data
Godzina
Miejsce
wykonywania
pomiaru
ZawartoϾ
tlenu
(%)
ZawartoϾ
metanu
(%)
Imiê
i
nazwisko
wykonuj¹cego
pomiar
Podpis
wykonuj¹cego
pomiar
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
WZÓR
Rozdział 10/3.
11
Rozdział 10/3.
WZÓR
12