Ekologia

Wielogatunkowe zespoły zwierz

ą

t

Dr Joanna Furmankiewicz

Zakład Ekologii Ptaków, Instytut Zoologiczny UWr.

Podział zespołów ekologicznych zwierz

ą

t

(np. ssaki, ptaki…)

(n

p

.

o

w

o

c

o

ż

e

n

e

,

o

w

a

d

o

ż

e

rn

e

,

le

ś

n

e

…

)

(np.
nektaro

ż

erne

ptaki…)

Gildia

grupa gatunków wykorzystuj

ą

cych wspóln

ą

pul

ę

zasobów

w podobny sposób

•

Kolibry i inne ptaki nektaro

ż

erne

•

Owady

ż

eruj

ą

ce na kapu

ś

cie

•

Gryzonie i mrówki od

ż

ywiaj

ą

ce si

ę

ziarnem

Gildia = funkcjonalna rola

Gildie

Nektaro

ż

erne ptaki lasów w Kostaryce

szmaragdzik plantacjowy

(Amazilia saucerrottei)

agresywny dominant

złocik widłosterny

(Chlorostilbon canivetii)

rzadko broni swoje kwiaty

uszatek zielony

(Colibri thalassinus)

koliberek kostaryka

ń

ski

(Philodice bryantae)

+ 10 innych gatunków

Gildie

Owady

ż

eruj

ą

ce na kapu

ś

cie

minuj

ą

ce

18 gatunków

wy

ż

eraj

ą

ce mi

ę

kisz

li

ś

ciowy

17 gatunków

wysysaj

ą

ce soki

ro

ś

linne

59 gatunków

Gildie

Gryzonie i mrówki od

ż

ywiaj

ą

ce si

ę

nasionami ro

ś

lin

(za Brown i Davidson 1977)

Gildie

Wpływ oddziaływa

ń

konkurencyjnych na gildie gatunków konkuruj

ą

cych

i na ilo

ść

zasobów

ś

rodowiska

5,5

-

-

Usuni

ę

te

gryzonie

i mrówki

1,0

1,0

1,0

Zag

ę

szczenie

nasion wzgl

ę

dem

kontroli

122

144

-

Liczebno

ść

gryzonie

318

-

543

Liczba mrowisk

Kontrola

Usuni

ę

te

mrówki

Usuni

ę

te

gryzonie

(za Brown i Davidson 1977)

Gildie

Zmienno

ść

wielko

ś

ci nasion zjadanych przez mrówki i gryzonie

(za Brown i Davidson 1977)

Pokrywanie si

ę

nisz pokarmowych gryzoni i mrówek

Gildie

Ka

ż

dy gatunek mrówki specjalizuje si

ę

w zbieraniu nasion

o wielko

ś

ci odpowiedniej do wielko

ś

ci ciała robotnic

(za Davidson 1977)

Gildie

Strategie

ż

erowania mrówek

•

Ż

erowanie grupowe

•

Ż

erowanie indywidualne

Gildie

Rozmieszczenie ró

ż

nych gatunków mrówek w przestrzeni

P

o

d

o

b

n

a

s

tr

a

te

g

ia

ż

e

ro
w

a

n

ia

Ro

ż

na strategia

ż

erowania

(za Davidson 1977)

Zró

ż

nicowane korzystanie ze

ś

rodowiska

Wnioski z bada

ń

nad gildiami mrówek i gryzoni

•

Konkurowa

ć

ze sob

ą

mog

ą

odległe taksony

•

Mo

ż

liwa jest koegzystencja konkuruj

ą

cych gatunków

•

Konkuruj

ą

ce i współwyst

ę

puj

ą

ce ze sob

ą

gatunki

wykazuj

ą

tendencj

ę

do zró

ż

nicowania sposobów

korzystania z zasobów

•

Ka

ż

dy gatunek charakteryzuje si

ę

specyficznymi cechami

Zale

ż

no

ś

ci mi

ę

dzy gatunkami w gildiach

•

Konkurencja (niezale

ż

nie od taksonomicznego

pokrewie

ń

stwa)

•

Rozdział nisz pokarmowych, siedliskowych

•

Zast

ę

powanie jednych gatunków przez drugie

Po co bada

ć

gildie?

•

Badanie konkurencji wszystkich gatunków niezale

ż

nie od

ich pokrewie

ń

stwa taksonomicznego

•

Badanie rozdziału nisz

•

Porównanie biocenoz za pomoc

ą

konkretnych grup

funkcjonalnych

•

Analiza organizacji biocenozy (gildie jako podstawowe

elementy konstrukcyjne biocenoz)

Ć

wiczenie

Zespoły i gildie w

ś

ród nietoperzy

Czy jest konkurencja o zasoby

ś

rodowiska?

Czy prowadzi ona do rozdziału nisz?

Nisze zajmowane

oddzielnie przez ró

ż

ne

gatunki?

Nakładanie si

ę

nisz?

Ć

wiczenie

Zespoły i gildie w

ś

ród nietoperzy

Ś

rodowisko i wysoko

ść ż

erowanie

Kształt skrzydeł

Strategia

ż

erowania

Charakterystyka echolokacji

Ć

wiczenie

Zespoły i gildie w

ś

ród nietoperzy

Ś

rodowisko i wysoko

ść ż

erowanie

otwarta przestrze

ń

w pobli

ż

u ro

ś

linno

ś

ci (przestrze

ń

zamkni

ę

ta i półotwarta)

nad wod

ą

Kształt skrzydeł

długie i w

ą

skie

krótkie i szerokie

Ć

wiczenie

Zespoły i gildie w

ś

ród nietoperzy

Strategia

ż

erowania

łapanie w locie

zbieranie z powierzchni wody

zbieranie z powierzchni listowia i gruntu

polowanie z zasiadki

Charakterystyka echolokacji

najlepsza cz

ę

stotliwo

ść

pulsów echolokacyjnych

struktura (kształt) pulsu echolokacyjnego

zakres cz

ę

stotliwo

ś

ci w pulsach: szerokopasmowe vs. w

ą

skopasmowe

Nietoperze poluj

ą

ce

w pobli

ż

u koron drzew

i w

ś

ród g

ę

stej ro

ś

linno

ś

ci

– wysokie cz

ę

stotliwo

ś

ci

–

szerokopasmowe, krótkie

Zró

ż

nicowana cz

ę

stotliwo

ść

sygnałów echolokacyjnych nietoperzy

Nietoperze lataj

ą

ce

i poluj

ą

ce na otwartej

przestrzeni
– niskie cz

ę

stotliwo

ś

ci

–

w

ą

skopasmowe, długie

Silne tłumione w powietrzu
Ni

ż

sze nat

ęż

enie d

ź

wi

ę

ku

Mały zasi

ę

g sonaru

Du

ż

a dokładno

ść

echolokacji

Słabiej tłumione w powietrzu
Wi

ę

ksze nat

ęż

enie d

ź

wi

ę

ku

Du

ż

y zasi

ę

g sonaru

Mniejsza dokładno

ść

echolokacji

Zró

ż

nicowanie sygnałów echolokacyjnych i sylwetek nietoperzy

Sylwetki krajowych gatunków
nietoperzy a cz

ę

stotliwo

ść

emitowanych ultrad

ź

wi

ę

ków