Ochrona ppoz 03-2006.qxd 23-08-2006 8:14 AM Page 2
OCHRONA PRZECIWPO�AROWA W BUDOWNICTWIE
Projektowanie elementów
oddzielenia przeciwpoŻarowego  nie"atwe zadanie
Adam Biczycki
Przepisy techniczno-budowlane stawiają coraz towanie i wykonanie przegród budowlanych, które 7. Dopuszcza si� stosowanie w strefach poŻaro-
bardziej rygorystyczne wymagania w zakresie bezpie- w ustalonym czasie zapobiegną rozprzestrzenieniu wych PM niezamykanego otworu w Ęcianie oddziele-
czeł
stwa poŻarowego. Aby im sprosta�, a jednocze- si� poŻaru poza ĘciĘle okreĘlone granice strefy poŻa- nia przeciwpoŻarowego, s"uŻącego przeprowadzeniu
Ęnie zrekompensowa� ograniczenia wynikające z ist- rowej. urządzeł
technologicznych, w postaci tunelu o d"ugo-
niejących uwarunkował
, zachodzi cz�sto koniecz- Ęci co najmniej 4 m chronionego na ca"ej d"ugoĘci
noĘ� zastosowania elementów oddzielenia przeciw- sta"ym urządzeniem gaĘniczym zraszaczowym, obu-
Uwarunkowania techniczne
poŻarowego, w dalszej cz�Ęci artyku"u zwanych dla dowanego Ęcianami i stropem z materia"ów niepal-
uproszczenia elementami opp. Do typowych sytu- Podstawowe wymagania techniczne dla elemen- nych o klasie odpornoĘci ogniowej co najmniej E I 60.
acji, w których b�dą one niezb�dne, zaliczają si�: tów opp okreĘla cytowane juŻ rozporządzenie MI [4]. Pomieszczenia po"ączone tunelem powinny by� za-
utrudnienia lokalizacyjne (ma"a powierzchnia dzia"ki, Przytaczając wybiórczo ich treĘ�, pomijam jednocze- bezpieczone przed przep"ywem nim dymu, w przypad-
bliskie sąsiedztwo innych budynków, rosnący w pobli- Ęnie zasady ustalania klasy odpornoĘci ogniowej tych ku poŻaru, z jednego pomieszczenia do drugiego.
Żu las itd.), budowa magazynów logistycznych (wzno- elementów, jako wykraczające poza ramy niniejszego ż 234.1. Przepusty instalacyjne w elementach
szonych z za"oŻenia jako obiekty, w których powinno artyku"u, a jednoczeĘnie nie budzące wi�kszych wąt- oddzielenia przeciwpoŻarowego powinny mie� klas�
by� moŻliwe sk"adowanie dowolnych towarów w ilo- pliwoĘci w praktyce projektowej. odpornoĘci ogniowej (EI) wymaganą dla tych ele-
Ęci wynikającej z aktualnych potrzeb rynkowych), do- ż 232.1. �ciany i stropy stanowiące elementy mentów. (& )
budowa do istniejących obiektów budynków, którym oddzielenia przeciwpoŻarowego powinny by� wyko- ż 235.1. �cian� oddzielenia przeciwpoŻarowego
stawia si� wi�ksze wymagania bezpieczeł
stwa. Za- nane z materia"ów niepalnych, a wyst�pujące w nich naleŻy wznosi� na w"asnym fundamencie lub na stro-
stosowanie oddzielenia przeciwpoŻarowego w wielu otwory  obudowane przedsionkami przeciwpoŻaro- pie, opartym na konstrukcji noĘnej o klasie odpornoĘci
z tych przypadków okazuje si� korzystnym rozwiąza- wymi lub zamykane za pomocą drzwi przeciwpoŻaro- ogniowej nie niŻszej od odpornoĘci ogniowej tej Ęciany.
niem. JednoczeĘnie jest ono powszechnie postrzega- wych bądę innego zamkni�cia przeciwpoŻarowego. 2. �cian� oddzielenia przeciwpoŻarowego naleŻy
ne jako rozwiązanie najprostsze, chociaŻ koniec koł
- 2. W Ęcianie oddzielenia przeciwpoŻarowego wysuną� na co najmniej 0,3 m poza lico Ęciany ze-
ców juŻ nie zawsze najtał
sze. A wi�c cóŻ prostszego, "ączna powierzchnia otworów, o których mowa w ust. 1, wn�trznej budynku lub na ca"ej wysokoĘci Ęciany ze-
niŻ zaprojektowa� odpowiednie stropy i Ęciany, które nie powinna przekracza� 15 proc. powierzchni Ęcia- wn�trznej zastosowa� pionowy pas z materia"u nie-
zapewnią osiągni�cie tak postawionego celu? ny, a w stropie oddzielenia przeciwpoŻarowego  palnego o szerokoĘci co najmniej 2 m i klasie odpor-
Niestety, jak pokazują doĘwiadczenia, od tego 0,5 proc. powierzchni stropu. (& ) noĘci ogniowej EI 60.
etapu zaczynają si� dopiero prawdziwe problemy. Ich 4. Wymaganą klas� odpornoĘci ogniowej ele- 3. W budynku z dachem rozprzestrzeniającym
ęród"em jest brak odpowiedniej wiedzy inŻynierskiej. mentów oddzielenia przeciwpoŻarowego oraz zam- ogieł
Ęciany oddzielenia przeciwpoŻarowego naleŻy
Nie b�dzie przesadą stwierdzenie, iŻ co najmniej kni�� znajdujących si� w nich otworów okreĘla poniŻ- wyprowadzi� ponad pokrycie dachu na wysokoĘ� co
50 proc. zaprojektowanych i wzniesionych Ęcian opp sza tabela. najmniej 0,3 m lub zastosowa� pas z materia"u nie-
najprawdopodobniej nie zapobiegnie rozprzestrzenie-
Klasa odpornoĘci ogniowej
niu si� ognia podczas poŻaru.
elementów oddzielenia drzwi z przedsionka
Celem tego artyku"u jest przede wszystkim
Klasa
przeciwpoŻarowego przeciwpoŻarowego
drzwi przeciwpoŻarowych
uwraŻliwienie stron procesu inwestycyjnego na sy- odpornoĘci
lub innych zamkni��
Ęcian i stropów, na korytarz
poŻarowej
stropów przeciwpoŻarowych na klatk�
gnalizowany problem, a przy tej okazji wskazanie naj-
z wyjątkiem i do
budynku
wZL schodową*
stropów w ZL pomieszczenia
bardziej typowych b"�dnych rozwiązał
i jednoczeĘnie
sposobów ich eliminowania. Wbrew pozorom nie jest A REI 240 REI 120 EI 120 EI 60 E 60
to zadanie "atwe. Cz�sto moŻna odnieĘ� wraŻenie, Że B i C REI 120 REI 60 EI 60 EI 30 E 30
wiele osób dostrzega problem, jednak nie ma odwa- D i E REI 60 REI 30 EI 30 EI 15 E 15
gi si� z nim zmierzy�. Publikacje na ten temat są nie-
* Dopuszcza si� osadzenie tych drzwi w Ęcianie (znajdującej si� mi�dzy przedsionkiem a klatką schodową) o klasie odpornoĘci ogniowej
okreĘlonej dla drzwi w kol. 6.
liczne [1], [2], [3].
Wydaje si�, Że istot� poruszonego problemu od-
daje teŻ w znamienny sposób koł
cowa cz�Ę� refera- (& ) 6. W Ęcianie oddzielenia przeciwpoŻarowego palnego o szerokoĘci co najmniej 1 m i klasie odpor-
tu [2], którą warto w tym miejscu przytoczy�: dopuszcza si� wype"nienie otworów materia"em prze- noĘci ogniowej EI 60, równolegle do po"aci dachu,
 Ogólnie moŻna powiedzie�, Że wi�kszoĘ� zasad pro- puszczającym Ęwiat"o, takim jak luksfery, ceg"a bezpoĘrednio pod pokryciem, które na tej szerokoĘci
jektowych (& ) nie jest przestrzegana. Tego, co si� szklana lub inne przeszklenie, jeŻeli powierzchnia wy- powinno by� nierozprzestrzeniające ognia.
dzieje podczas wykonywania Ęcian p.pp.,1 nie moŻna pe"nionych otworów nie przekracza 10 proc. po- Wi�kszoĘ� wymienionych wymagał
jest w prakty-
nazwa� b"�dami; jest to zwyk"e niechlujstwo spowo- wierzchni Ęciany, przy czym klasa odpornoĘci ognio- ce projektowej i wykonawczej spe"niana. Do wyjąt-
dowane brakiem nadzoru. wej wype"nieł
nie powinna by� niŻsza niŻ: ków naleŻy m.in. sposób zabezpieczania otworów
Jakie są szanse, Że podzia" obiektów na strefy
poŻarowe b�dzie zawsze skuteczny?
Klasa odpornoĘci ogniowej wype"nienia otworu w Ęcianie
Wymagana klasa odpornoĘci ogniowej
By� moŻe ten artyku" sk"oni do si�gni�cia po
Ęciany oddzielenia przeciwpoŻarowego
wskazaną literatur�, do g"�bszego zastanowienia si�
b�dącej obudową drogi ewakuacyjnej innej
nad wymaganiami okreĘlonymi w żż 226 do 235
REI 240 EI 120 E 120
rozporządzenia ministra infrastruktury z 12 kwietnia
REI 120 EI 60 E 60
2002 roku [4]. Pisząc go, podją"em prób� spojrzenia
REI 60 EI 30 E 30
na problem poprzez za"oŻony cel, jakim jest zaprojek-
|OCHRONA PRZECIWPO�AROWA|wrzesieł
2006
2
Ochrona ppoz 03-2006.qxd 23-08-2006 8:14 AM Page 3
OCHRONA PRZECIWPO�AROWA W BUDOWNICTWIE
technologicznych, które nie mogą by� zamykane 5) Jak zaprojektowa� elementy opp w budynku typu westycji czy funkcjonalnoĘ� obiektu, ale przede wszyst-
w normalnych warunkach, ale ta kwestia ma by� halowego w przypadku lokalizowania w nim obiek- kim wypracowa� optymalne rozwiązania konstrukcyjne.
uporządkowana po obecnie przeprowadzanej noweli- tów wielokondygnacyjnych, które nie mają w"asnej Jak wykazuje praktyka, pomini�cie w tej fazie projekto-
zacji przepisów. Pewne problemy rodzi takŻe w"aĘci- niezaleŻnej konstrukcji, albo których Ęciany nie są wania udzia"u specjalistów od ochrony przeciwpoŻaro-
we zrozumienie zapisów pozwalających na wzniesie- doprowadzone do pokrycia dachowego? wej rodzi najcz�Ęciej problemy w dalszej pracy, kiedy
nie Ęciany opp na stropie zamiast na fundamencie. 6) Czy moŻna dokona� podzia"u budynku w pionie na kaŻdy nowo wprowadzony warunek bardzo powaŻnie
Taki zasób wiedzy, ograniczony do przytoczonych strefy poŻarowe Ęcianą prowadzoną na ca"ej wyso- komplikuje prace zespo"u projektowego i w oczywisty
wymagał
, nie wystarczy oczywiĘcie do prawid"owego koĘci obiektu, ale nie w jednej osi pionowej? sposób podwyŻsza koszt inwestycji, a czasem zmusza
rozwiązania postawionego zadania. Trzeba si�gną� do 7) W jaki sposób dokona� podzia"u na strefy poŻa- do podejmowania kompromisów, skutkujących obniŻe-
ęróde" wiedzy technicznej, które powinny obejmowa� rowe kondygnacji po"oŻonej powyŻej parteru niem poziomu bezpieczeł
stwa poŻarowego.
takŻe statyk� budowli w warunkach szczególnych ob- w budynku ZL? Znane są przypadki, kiedy podobne skutki powo-
ciąŻeł
powstających podczas poŻaru. A wszystko po 8) Jak skutecznie zabezpieczy� przejĘcia technolo- duje zmiana inwestora w trakcie realizacji inwestycji,
to, aby znaleę� odpowiedę chociaŻby tylko na nast�pu- giczne w elementach opp, jeŻeli nie mogą by� a w konsekwencji zmiana ubezpieczyciela, czyli zmia-
jące pytania  pytania, które powinni zadawa� sobie one zamykane w sposób tradycyjny? na wymagał
. Ich zaostrzenie stawia wielkie wyzwa-
architekci i konstruktorzy oraz rzeczoznawcy ds. zabez- 9) Czy moŻna konstruowa� Ęciany opp typu lekkiego nia nie tylko przed projektantami i managerami od-
pieczeł
przeciwpoŻarowych, od których oczekuje si� z p"yt typu GKF lub innego materia"u o podobnej powiedzialnymi za wynik finansowy przedsi�wzi�cia,
uzgodnienia zastosowanych rozwiązał
: charakterystyce? ale moŻe przede wszystkim przed wykonawcami.
1) W jaki sposób poprawnie rozwiąza� podzia" na Wydaje si� jednak, Że istnieje jeszcze pytanie W polskim systemie prawnym nie istnieją upraw-
strefy poŻarowe budynku typu halowego o kon- nadrz�dne: który etap procesu projektowego jest nienia budowlane w specjalnoĘci ochrona przeciwpo-
strukcji ramowej czy s"upowo-kratowej przy za- najw"aĘciwszy do rozpocz�cia dyskusji na temat spo- Żarowa. Dlatego teŻ najw"aĘciwszym partnerem
stosowaniu Ęcian opp wykonanych metodą trady- sobu podzia"u obiektu na strefy poŻarowe? Podzia"u w dyskusji o sposobie podzia"u obiektu na strefy po-
cyjną (murowanych, Żelbetowych wylewanych)? wynikającego z obowiązujących przepisów, jak i po- Żarowe, jak i o ca"ej koncepcji ochrony przeciwpoŻa-
2) Czy dopuszczalne jest wykorzystanie Ęcian opp dzia"u uwzgl�dniającego interes inwestora. Nie nale- rowej, jest w praktyce rzeczoznawca ds. zabezpie-
jako elementów noĘnych dla konstrukcji dachu, Ży takŻe zapomina� o wymaganiach ubezpieczyciela, czeł
przeciwpoŻarowych. Zaoszcz�dzenie Ęrodków fi-
w tym p"atwi? które bardzo cz�sto okazują si� decydujące i w do- nansowych poprzez niezatrudnienie na tym etapie
3) Czy poprawne jest wykorzystanie Ęciany opp do datku nie podlegają dyskusji. rzeczoznawcy jest w wielu przypadkach dzia"aniem
usztywnienia g"ównej konstrukcji noĘnej budynku? Nie ulega Żadnej wątpliwoĘci, iŻ ten w"aĘciwy etap skutkującym w dalszych etapach inwestycji (najcz�-
4) W jaki sposób wykona� cz�Ę� Ęciany zewn�trznej to etap koncepcji projektowej, czyli jeszcze przed przy- Ęciej na etapie wykonawstwa) koniecznoĘcią wy"oŻe-
budynku mającego obudow� lekką, aby mog"a j�ciem schematu statycznego obiektu. Tylko wówczas nia znacznie wi�kszych sum.
ona pe"ni� rol� elementu opp o okreĘlonej klasie moŻna w miar� swobodnie rozwaŻa� róŻne warianty Typowym tego przyk"adem z ostatnich lat są wie-
odpornoĘci ogniowej? rozwiązał
i nie tylko szacowa� ich wp"yw na koszty in- lokondygnacyjne galerie handlowo-us"ugowe. Projek-

wrzesieł
2006|OCHRONA PRZECIWPO�AROWA|
3
Ochrona ppoz 03-2006.qxd 23-08-2006 8:14 AM Page 4
OCHRONA PRZECIWPO�AROWA W BUDOWNICTWIE
towanie wed"ug koncepcji tradycyjnego podzia"u na fundamenty obciąŻenia pionowe i poziome. Charak- Z cytowanej instrukcji [3] wynika takŻe wiele in-
strefy poŻarowe jest do przyj�cia tylko do czasu uzy- terystyczne jest, Że element obciąŻony wspó"pracuje nych warunków, dotyczących:
skania pozwolenia na budow�, a prawie natychmiast ze wszystkimi innymi elementami konstrukcji ramo- a) smuk"oĘci Ęciany, czyli stosunku wysokoĘci Ęcia-
po wbiciu w ziemi� "opaty okazuje si� juŻ nie do zaak- wej, wskutek czego kaŻdy element znajduje si� pod ny do jej gruboĘci  dla Ęcian nienoĘnych wspó"-
ceptowania: bo ogranicza funkcjonalnoĘ�, bo wyma- dzia"aniem si" i podlega odkszta"ceniom. Stosuje si� czynnik ten nie powinien by� wi�kszy niŻ 40, dla
ga duŻych kosztów, bo jest nierealne z uwagi na brak róŻne rodzaje uk"adów ramowych z elementami wi�- Ęcian noĘnych na zaprawie zwyk"ej lub lekkiej 
odpowiednich materia"ów (np. szk"a o okreĘlonych zarowymi i st�Żającymi. 27, a na zaprawie dla cienkich spoin  30; nie-
parametrach), bo zagubiono po drodze logik� rozwią- NiezaleŻnie od róŻnorodnoĘci rozwiązał
kon- dotrzymanie wskazanych wartoĘci powoduje ko-
zał
, dzieląc pasaŻe na strefy poŻarowe i zapominając strukcyjnych, w kaŻdym przypadku podstawowym niecznoĘ� zapewnienia statecznoĘci Ęciany za
przy okazji o koniecznoĘci ewakuacji ludzi (w tym wy- i najwaŻniejszym warunkiem, jaki naleŻy spe"ni�, pro- pomocą dodatkowych ustrojów konstrukcyjnych,
padku przez granic� stref poŻarowych zamkni�tą wiel- jektując Ęcian� opp, jest zapewnienie, Że jej kon- np. s"upowo-ryglowych;
kogabarytową bramą przeciwpoŻarową) itd. strukcja nie ulegnie destrukcji nawet w razie znisz- b) wskaęnika wykorzystania noĘnoĘci ą (stosunek
Nie zraŻając si�, pomimo wszystko spróbujmy czenia konstrukcji dachowej lub innych przylegają- obliczeniowej wartoĘci si"y osiowej do obliczenio-
odpowiedzie� na postawione pytania na przyk"adzie cych elementów [2]. WiąŻe si� to bezpoĘrednio z ko- wej noĘnoĘci na Ęciskanie) oraz odleg"oĘci Ęrod-
budynków typu halowego. niecznoĘcią uwzgl�dnienia dodatkowych obciąŻeł
, ka ci�ŻkoĘci zbrojenia dla Ęcian Żelbetowych wy-
Na początek niezb�dne są jednak pewne podsta- które mogą wystąpi� podczas poŻaru. Zgodnie z [2]: lewanych noĘnych.
wowe informacje na ich temat, chociaŻby tylko po to, W obliczeniach naleŻy uwzgl�dni� obciąŻenia sta"e JeŻeli moŻliwe jest zaprojektowanie i wzniesienie
by móc podją� prób� odróŻnienia g"ównej konstruk- oraz obciąŻenia zmienne w ca"oĘci d"ugotrwa"e, któ- wewnątrz budynku typu halowego Ęciany opp stano-
cji noĘnej od pozosta"ych elementów budynku. re mogą wyst�powa� jednoczeĘnie z poŻarem. Tak wiącej element niezaleŻny od elementów konstruk-
W zaleŻnoĘci od sposobu zabudowy i ukszta"to- wi�c pomija si� np. cz�Ę� obciąŻeł
dęwigowo-trans- cji tego obiektu, niepe"niący funkcji noĘnej, to za-
wania przestrzeni wewn�trznej budynki halowe dzieli portowych wynikającą z ruchu (przyjmuje si� tylko sadniczo wystarczy zaprojektowa� odpowiedni fun-
si� na jednonawowe i wielonawowe. W zaleŻnoĘci od obciąŻenie statyczne), z wyjątkiem urządzeł
s"uŻą- dament, ustali� gruboĘ� Ęciany z uwzgl�dnieniem jej
pracy statycznej i sposobu obliczania rozróŻni� moŻ- cych do transportu, których wykorzystanie jest prze- wysokoĘci (smuk"oĘ�) i podanych wczeĘniej grubo-
na uk"ady konstrukcyjne: przestrzenne z p"askich ele- widziane podczas ewakuacji. W przypadku Ęcian wy- Ęci minimalnych. JeŻeli mamy do czynienia z budyn-
mentów noĘnych (poprzeczne, pod"uŻne) lub z zasto- dzielających pomieszczenie zagroŻone wybuchem kiem z kondygnacją podziemną, Ęcian� moŻna
sowaniem przekry� powierzchniowych oraz samo- naleŻy przyjmowa� parcie poziome 15 kN/m2. W ob- wznieĘ� na stropie mi�dzy parterem a podziemiem.
dzielne konstrukcje przestrzenne. liczeniach naleŻy uwzgl�dni� równieŻ mimoĘród spo- B�dzie to jednak prawid"owe tylko wówczas, kiedy
W sk"ad konstrukcji wchodzą podpory liniowe lub wodowany ugi�ciem termicznym Ęciany oraz niejed- strop ten b�dzie mia" klas� odpornoĘci ogniowej wy-
s"upowe i oparte na nich dęwigary dachowe. Elemen- norodnoĘcią przekroju wywo"aną róŻnicą temperatu- maganą dla Ęciany oddzielenia przeciwpoŻarowego.
ty te na ogó" po"ączone są poziomymi i pionowymi st�- ry na obu powierzchniach zewn�trznych (& ). Musi wi�c by� on wsparty na odpowiedniej kon-
Żeniami pod"uŻnymi. Poprzeczne konstrukcje noĘne W instrukcji 409/2005 ITB [3] znaleę� moŻna nast�- strukcji noĘnej, a ponadto, jako przegroda pozioma,
dzielą si� jeszcze na belkowe, rozporowe i ramowe. pujące warunki: spe"nia� odpowiednie wymagania EI. Czy jednak na
W uk"adach belkowo-s"upowych g"ówny ustrój Przy projektowaniu Ęcian oddzieleł
przeciwpoŻaro- pewno tylko tyle?
noĘny stanowią s"upy i spoczywające na nich belki wych naleŻy uwzgl�dni�: Nie moŻna zapomnie� o warunkach lokalizacji
(pe"noĘcienne, kratowe), podparte przegubowo lub " odpornoĘ� na uderzenie (kryterium M wg PN-EN Ęciany. Istotne jest jej po"oŻenie w stosunku do
przegubowo-przesuwnie. 13501-2), wszelkich otworów w dachu oraz elementów g"ównej
Uk"ady ramowe sk"adają si� z pr�tów poprzecz- " obciąŻenia wynikające z róŻnicy ciĘnieł
mi�dzy konstrukcji budynku, a takŻe wszelkich innych ele-
nych (zwanych ryglami) i pr�tów pionowych (s"upy), strefami poŻarowymi jako obciąŻenie poziome mentów, które podczas poŻaru mogą spowodowa�
sztywno po"ączonych w w�z"ach. Ramy ustawia si� o wartoĘci co najmniej 0,1 kN/m2. dodatkowe obciąŻenia. Znane są przypadki, kiedy
w odpowiednich odst�pach i st�Ża konstrukcjami po- Minimalna gruboĘ� Ęcian oddzieleł
przeciwpoŻa- otwory w dachu (w postaci klap dymowych) u"atwi"y
d"uŻnymi. W konstrukcjach o duŻych rozpi�toĘciach rowych powinna wynosi�: rozprzestrzenienie si� poŻaru ponad Ęcianą oddziele-
moŻna wyróŻni� ponadto uk"ady z"oŻone z dęwigarów, " 200 mm dla Ęcian betonowych, nia przeciwpoŻarowego. Dlatego teŻ naleŻy zachowa�
na których spoczywają p"atwie, a na nich konstrukcje " 140 mm dla noĘnych Ęcian Żelbetowych, chociaŻby minimalne obowiązujące w tym zakresie
pokrycia albo bezpoĘrednio samo pokrycie dachu. " 120 mm dla nienoĘnych Ęcian Żelbetowych. odleg"oĘci2 [4], tj. 5 m pomi�dzy Ęwietlikiem lub kla-
W odróŻnieniu od uk"adów s"upowo-belkowych, Przy ustalaniu wymaganej gruboĘci Ęciany trzeba pą (a takŻe kaŻdym innym otworem). JeŻeli nie jest
elementy ustroju ramowego tworzą ca"oĘ� konstruk- stosowa� "ącznie powyŻsze wymagania oraz mini- to moŻliwe, to zgodnie z ż 235 ust. 4 [4] naleŻy wy-
cyjną, zdolną bez pomocy murów przekazywa� na malne gruboĘci z tablicy 2 i 3. prowadzi� Ęcian� opp ponad górną ich kraw�dę na
wysokoĘ� co najmniej 0,3 m. Alternatywą moŻe by�
wykonanie Ęwietlika jako nieotwieralnego i wype"nie-
nie go materia"em o klasie odpornoĘci ogniowej co
najmniej E 30. Rozwiązanie to traci jednak sens
w sytuacji, kiedy przekrycie i konstrukcja dachu nie
mają takiej odpornoĘci ogniowej, co moŻe mie� miej-
sce we wszystkich budynkach wykonanych w klasie
odpornoĘci poŻarowej niŻszej niŻ B. W przypadku klap
dymowych takiej alternatywy nie ma. Podobne wa-
runki moŻna znaleę� w PN-B-02877-4 [6], gdzie do-
puszcza si� pewne z"agodzenie minimalnej odleg"o-
Ęci (do 2,5 m) w przypadku Ęcian oddzielających
strefy poŻarowe o zróŻnicowanej odleg"oĘci.
NaleŻy pami�ta�, iŻ są to minimalne wymaga-
Rys. 1 nia, które w szczególnych warunkach mogą nie spe"-
|OCHRONA PRZECIWPO�AROWA|wrzesieł
2006
4
Ochrona ppoz 03-2006.qxd 23-08-2006 8:14 AM Page 5
OCHRONA PRZECIWPO�AROWA W BUDOWNICTWIE
bez zabezpieczenia ogniochronnego pewnego frag-
mentu konstrukcji budynku w praktyce Ęciana zosta-
nie zdyskwalifikowana jako element oddzielenia prze-
ciwpoŻarowego, czyli nie osiągniemy za"oŻonego ce-
lu, jakim by" podzia" budynku na strefy poŻarowe, i to
z wszelkimi wynikającymi z tego konsekwencjami.
Przyk"ad ilustruje w sposób schematyczny rys. 1 [5].
Nietrudno sobie wyobrazi�, na jakie obciąŻenia
mechaniczne naraŻona b�dzie podczas poŻaru pro-
jektowana Ęciana, kiedy elementy konstrukcji budyn-
ku o niŻszej odpornoĘci ogniowej zaczną traci� swo-
je w"aĘciwoĘci wytrzyma"oĘciowe. Potwierdzają to za-
istnia"e poŻary (patrz fot.).
Doprowadzenie tych elementów do klasy odporno-
Ęci ogniowej wymaganej dla Ęciany oddzielenia prze-
ciwpoŻarowego moŻe wyeliminowa� te zagroŻenia. Do-
datkowe zabezpieczenie ogniochronne powinno jed-
nak obją� nie tylko pojedynczy element konstrukcji
przebiegający w pobliŻu Ęciany, a ca"y  niezaleŻny od
pozosta"ej cz�Ęci g"ównej konstrukcji  uk"ad konstruk-
cyjny. Mając na uwadze róŻnorodnoĘ� typów konstruk-
cji budynków halowych, nie sposób wskaza� jedno-
znacznie, których elementów powinno to dotyczy�,
zw"aszcza Że duŻe znaczenie ma sposób ich "ączenia.
Pytanie w tym zakresie powinien zada� rzeczoznawca
ds. zabezpieczeł
przeciwpoŻarowych, a odpowiedzi
powinien udzieli� konstruktor obiektu  indywidualnie
dla kaŻdego przypadku. Jednoznacznego rozstrzygni�-
cia wymaga przy tym jeszcze na wst�pie kwestia, któ-
re elementy zaliczają si� do g"ównej konstrukcji no-
Ęnej, a które są tylko konstrukcją dachu. Wbrew pozo-
rom nie jest to "atwe, a z drugiej strony ma zasadnicze
znaczenie dla poprawnoĘci rozwiązał
.
Z praktyki wiadomo, Że stosowane są takŻe inne
sposoby rozwiązania problemu, a mianowicie dodat-
kowe pionowe elementy noĘne (s"upy) po obydwu
stronach Ęciany opp, zabezpieczające elementy po-
Zniszczenia konstrukcji budynku spowodowane poŻarem
ziome przed ugi�ciem wskutek dodatkowych obcią-
ni� swojej roli, zw"aszcza przy poŻarach szybko rozwi- Bardzo cz�sto spotykanym b"�dnym rozwiąza- Żeł
podczas poŻaru. Wymaga to oczywiĘcie stworze-
jających si�, o duŻym przyroĘcie mocy. Z drugiej stro- niem jest takie usytuowanie Ęciany opp, Że wzd"uŻ jej nia odpowiedniego schematu statycznego, który po-
ny w pe"ni uzasadnione dyskusje moŻe wzbudzi� osi przebiegają poziome elementy g"ównej konstruk- zwoli na bezpieczne przeniesienie dodatkowych si",
wskazane wymaganie w odniesieniu do klapy dymo- cji  w tym przypadku budynku, bądę teŻ przebiegają co wiąŻe si� zarówno ze stopami fundamentowymi,
wej w klatce schodowej, w której z za"oŻenia przecieŻ one prostopadle do p"aszczyzny Ęciany, stanowiąc jak i odpowiednimi po"ączeniami elementów piono-
nie moŻe dojĘ� do poŻaru, przyjmując oczywiĘcie, iŻ element g"ównej konstrukcji jednoczeĘnie w dwóch wych z poziomymi.
jest ona uŻytkowana w sposób zgodny z jej funkcją róŻnych strefach poŻarowych. W kaŻdym z tych przy- Najprostszym z logicznego punktu widzenia spo-
i pozbawiona w praktyce materia"ów palnych. Jest to padków bez wprowadzenia dodatkowych elementów sobem jest natomiast w kaŻdym przypadku rozdziele-
jednak temat do oddzielnej dyskusji. konstrukcyjnych (odpowiednio zabezpieczonych) lub nie (oddylatowanie) konstrukcji budynku w osi Ęcia-
ny opp. Taki uk"ad, o ile tylko b�dzie moŻliwy do za-
stosowania, jest najbardziej przejrzysty i prosty do
oceny (rys. 2 [5]).
Z tego zakresu pozostaje jeszcze problem p"atwi
prowadzonych nad Ęcianą opp, albo wr�cz wspartych
czy nawet kotwionych do takiej Ęciany. W przypadku
konstrukcji stalowych są to na ogó" elementy o nie-
wielkich przekrojach (profile cienkoĘcienne), trudne
do jakiegokolwiek zabezpieczenia ogniochronnego,
a wi�c elementy, które w krótkim czasie od powsta-
nia poŻaru utracą swoją wytrzyma"oĘ�. Prawid"owo
wykonany projekt Ęciany opp powinien uwzgl�dnia�
dodatkowe obciąŻenia mogące wynikną� z takiego
rozwiązania. I w tym wypadku rzeczoznawca ds. za-
Rys. 2 bezpieczeł
przeciwpoŻarowych powinien polega� na

wrzesieł
2006|OCHRONA PRZECIWPO�AROWA|
5
Ochrona ppoz 03-2006.qxd 23-08-2006 8:14 AM Page 6
OCHRONA PRZECIWPO�AROWA W BUDOWNICTWIE
konstruktorze i jego zapewnieniu o poprawnoĘci przy- tzw. kontroli odbiorowej (prowadzonej w trybie jednym przypadku: obiekt o charakterze budynku
j�tego rozwiązania. art. 56 Prawa budowlanego), straŻacy odkryli, iŻ z za- wielokondygnacyjnego wzniesiony wewnątrz jedno-
�ciana opp powinna zachowa� odpowiednią angaŻowaniem duŻych nak"adów finansowych wznie- kondygnacyjnej hali. Uwzgl�dniając obowiązujące za-
smuk"oĘ�, co nie zawsze jest "atwe do spe"nienia, siono Ęcian� oddzielenia przeciwpoŻarowego kilku- sady, bez wydzielenia jako odr�bnej strefy ca"ą hal�
zw"aszcza w budynkach. Najcz�Ęciej spotykanym metrowej wysokoĘci, o klasie odpornoĘci ogniowej naleŻy traktowa� jak obiekt wielokondygnacyjny, co
w takiej sytuacji rozwiązaniem jest wykorzystanie ele- REI 120, która mia"a oddziela� sal� sprzedaŻy od w oczywisty sposób podnosi poziom wymagał
dla
mentów g"ównej konstrukcji budynku jako ustroju cz�Ęci magazynowej. Wykonano w niej odpowiednie konstrukcji. W tej sytuacji jedynym rozsądnym roz-
noĘnego Ęciany opp. Jest to oczywisty b"ąd projekto- zabezpieczenia przepustów instalacyjnych, zabudo- wiązaniem jest wykonanie obiektu wielokondygnacyj-
wy, w taki sposób opisany w referacie [2]: Konstruk- wano kosztowne bramy przeciwpoŻarowe o duŻych nego jako niezaleŻnej strefy poŻarowej. Pomijając
cja noĘna budynku jest fragmentem konstrukcji no- gabarytach. Jednak elementem usztywniającym przypadki, w których moŻliwe jest wykonanie dachu
Ęnej Ęciany, co powoduje, Że w razie wzrostu tempe- Ęcian� sta"y si� stalowe profile, powiązane na sztyw- tego obiektu jako elementu opp o odpowiedniej kla-
ratury powstają znaczne si"y poziome powodujące no z poziomymi elementami g"ównej konstrukcji sie odpornoĘci ogniowej, problem powstaje w sytu-
zniszczenie Ęciany. �ciany p.pp. nie są obliczone pod obiektu, nie mające Żadnych zabezpieczeł
przeciw- acji, kiedy dach (stropodach) hali jest jednoczeĘnie da-
tym kątem i nie są konstruowane w taki sposób, aby poŻarowych (obiekt wykonano w klasie E odpornoĘci chem (stropodachem) cz�Ęci wielokondygnacyjnej.
te obciąŻenia zminimalizowa�. poŻarowej). Aby unikną� negatywnej opinii organu Jest to równoznaczne z prowadzeniem elementów
Teoretycznie moŻliwe jest zaprojektowanie Ęciany PSP, jeszcze podczas kontroli wprowadzono zmian� konstrukcji hali w obr�bie innej strefy poŻarowej, któ-
opp z uwzgl�dnieniem takich si", jednak wynik ekono- do projektu, zgodnie z którą obiekt nie stanowi" juŻ rej granice wyznaczają Ęciany opp, prowadzone od
miczny takiego rozwiązania by"by najprawdopodobniej dwóch stref poŻarowych, a tylko jedną. I problem posadzki (fundamentu) po dach. W pierwszej kolej-
odebrany jako poraŻka konstruktora. Jedynym sposo- znikną". Czy jednak na pewno? noĘci naleŻy ustali� rodzaj i funkcj�, jaką pe"nią te
bem moŻe znów by� ustalenie takiego fragmentu g"ów- Nie miejmy jednak kompleksów. Oto duŻy zak"ad elementy, czyli oceni� potencjalne obciąŻenia, które
nej konstrukcji budynku, który po doprowadzeniu do produkujący pojazdy znanej marki, zlokalizowany pojawią si� podczas poŻaru w jednej ze stref poŻaro-
klasy odpornoĘci ogniowej wymaganej dla Ęciany opp w jednym z sąsiednich krajów. Oprowadzający przed- wych, gdyŻ mogą to by� zarówno elementy g"ównej
nie b�dzie podlega� si"om wywiązującym si� podczas stawiciele zak"adu z dumą pokazali kilkumetrowej konstrukcji, jak i elementy istotne tylko dla dachu.
poŻaru w pozosta"ej cz�Ęci konstrukcji. wysokoĘci Ęcian� oddzielenia przeciwpoŻarowego Etap drugi to dobór Ęrodków eliminujących wynikają-
Nieco inaczej wygląda przypadek, kiedy Ęciana, z równie pot�Żnymi bramami przeciwpoŻarowymi, ale ce z tego tytu"u zagroŻenia. Mogą one obejmowa�
by zachowa� wymaganą smuk"oĘ�, wyposaŻana jest pytanie o klas� odpornoĘci ogniowej stalowych dęwi- wyznaczone w�z"y statyczne, których elementy nale-
we w"asny ustrój noĘny  pod warunkiem, Że nie zo- garów przechodzących przez t� Ęcian� wp�dzi"o ich Ży doprowadzi� do odpowiedniej odpornoĘci ognio-
stanie on zakotwiony do elementów g"ównej konstruk- juŻ w wielkie zak"opotanie. wej, lub tylko odpowiednie sposoby po"ączeł
po-
cji hali, co niestety cz�sto ma miejsce (rys. 3 [5]). W budynkach typu halowego trudnym wyzwa- szczególnych elementów konstrukcyjnych.
Skutki zastosowania takiego w"aĘnie nieprawid"owe- niem moŻe by� takŻe Ęciana opp, której celem jest Pozosta"e problemy związane z oddzieleniami
go rozwiązania przedstawiają prezentowane w arty- zrekompensowanie niedostatecznej odleg"oĘci przeciwpoŻarowymi, a w tym m.in.: Ęciany opp
kule fotografie. obiektu od granicy dzia"ki lub od innego budynku. w budynkach wielokondygnacyjnych, moŻliwoĘci
wykonywania otworów w elementach opp, warunki
wykonywania po"ączeł
elementów opp z dachami
i Ęcianami zewn�trznymi budynków oraz Ęciany opp
typu lekkiego zostaną omówione w nast�pnym arty-
kule.
St. bryg. mgr inŻ. Adam Biczycki jest g"ównym spe-
cjalistą w KW PSP w Katowicach.
Konsultacja treĘci artyku"u: mgr inŻ. arch. Janusz
Grychowski.
Literatura
[1] M. Kosiorek, �ciany oddzieleł
przeciwpoŻarowych, Materia"y
Rys. 3
Budowlane nr 4/99.
[2] M. Kosiorek, �ciany oddzieleł
przeciwpoŻarowych, konferencja
Pewnym podsumowaniem omówionych przyk"a- Przedstawione wczeĘniej problemy w tej sytuacji są  Bezpieczeł
stwo poŻarowe budynków , Szczecin 2003; KW
PSP Szczecin, SITP Oddzia" Szczecin.
dów niech b�dzie jedna z podstawowych zasad pro- jeszcze bardziej wyraziste. Taka Ęciana odznacza si�
[3] Instrukcja ITB 409/2005 Projektowanie elementów Żelbeto-
jektowania Ęcian opp wg [2]: Do konstrukcji Ęcia- duŻą wysokoĘcią i z regu"y jednoczeĘnie duŻą rozle-
wych i murowych z uwagi na odpornoĘ� ogniową, Warszawa
ny p.pp. mogą by� w"ączone elementy budynku g"oĘcią. Oczywistym b"�dem jest wykonanie jej jako 2005.
[4] Rozporządzenie ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r.
o odpornoĘci ogniowej nie niŻszej niŻ odpornoĘ� fragmentu Ęciany zewn�trznej hali, poprzez wype"nie-
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada�
ogniowa Ęciany p.pp. nie szkieletowej konstrukcji odpowiednimi elementa-
budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690 z póęn. zm.).
Do cytowanych wczeĘniej opinii o przyczynach mi. Tylko po doprowadzeniu do odpornoĘci ogniowej [5] Bezpieczeł
stwo poŻarowe budynków. Poradnik, Mercor, SITP,
2005.
wykonywania nieskutecznych Ęcian opp moŻna do- wymaganej dla Ęciany opp wszystkich elementów
[6] PN-B-02877-4 Ochrona przeciwpoŻarowa budynków. Instala-
da� jeszcze jedną: ca"kowity brak wyobraęni ze stro- g"ównej konstrukcji budynku tworzących niezaleŻny
cje grawitacyjne do odprowadzania dymu i ciep"a. Zasady pro-
ny zespo"u projektowego i uzgadniającego projekt uk"ad statyczny moŻna b�dzie mówi� o spe"nieniu za- jektowania.
rzeczoznawcy. "oŻonego celu. W kaŻdym innym wypadku tego typu
Oto charakterystyczny przyk"ad zaobserwowany Ęcian� naleŻy wznieĘ� jako niezaleŻny, samodzielny
1
W kontekĘcie niniejszego artyku"u skrót stosowany w [2]
w jednym z duŻych hipermarketów (ponad 20 tys. m2 element budynku, spe"niający wszystkie sygnalizowa-
 Ęciana p.pp. naleŻy rozumie� jako  Ęciana oddzielenia prze-
powierzchni) znanej sieci handlowej w mieĘcie b�dą- ne wczeĘniej kryteria i warunki.
ciwpoŻarowego (przyp. autora).
2
cym niedawno jeszcze stolicą województwa. Podczas W tej cz�Ęci artyku"u warto wspomnie� o jeszcze Nie dotyczy zabudowy jednorodzinnej.
|OCHRONA PRZECIWPO�AROWA|wrzesieł
2006
6