Ochrona ppoz 03-2006.qxd 23-08-2006 8:14 AM Page 2
OCHRONA PRZECIWPOÚAROWA W BUDOWNICTWIE
Projektowanie elementów
oddzielenia przeciwpoŻarowego  nie"atwe zadanie
Adam Biczycki
Przepisy techniczno-budowlane stawiajÄ… coraz towanie i wykonanie przegród budowlanych, które 7. Dopuszcza si´ stosowanie w strefach poÅ»aro-
bardziej rygorystyczne wymagania w zakresie bezpie- w ustalonym czasie zapobiegną rozprzestrzenieniu wych PM niezamykanego otworu w Ęcianie oddziele-
czeł
stwa poÅ»arowego. Aby im sprostaç, a jednocze- si´ poÅ»aru poza ĘciĘle okreĘlone granice strefy poÅ»a- nia przeciwpoÅ»arowego, s"uŻącego przeprowadzeniu
Ęnie zrekompensowaç ograniczenia wynikajÄ…ce z ist- rowej. urzÄ…dzeÅ‚
technologicznych, w postaci tunelu o d"ugo-
niejących uwarunkował
, zachodzi cz´sto koniecz- Ęci co najmniej 4 m chronionego na ca"ej d"ugoĘci
noĘç zastosowania elementów oddzielenia przeciw- sta"ym urzÄ…dzeniem gaĘniczym zraszaczowym, obu-
Uwarunkowania techniczne
poÅ»arowego, w dalszej cz´Ä˜ci artyku"u zwanych dla dowanego Ęcianami i stropem z materia"ów niepal-
uproszczenia elementami opp. Do typowych sytu- Podstawowe wymagania techniczne dla elemen- nych o klasie odpornoĘci ogniowej co najmniej E I 60.
acji, w których b´dÄ… one niezb´dne, zaliczajÄ… si´: tów opp okreĘla cytowane juÅ» rozporzÄ…dzenie MI [4]. Pomieszczenia po"Ä…czone tunelem powinny byç za-
utrudnienia lokalizacyjne (ma"a powierzchnia dzia"ki, PrzytaczajÄ…c wybiórczo ich treĘç, pomijam jednocze- bezpieczone przed przep"ywem nim dymu, w przypad-
bliskie sąsiedztwo innych budynków, rosnący w pobli- Ęnie zasady ustalania klasy odpornoĘci ogniowej tych ku poŻaru, z jednego pomieszczenia do drugiego.
Żu las itd.), budowa magazynów logistycznych (wzno- elementów, jako wykraczające poza ramy niniejszego ż 234.1. Przepusty instalacyjne w elementach
szonych z za"oÅ»enia jako obiekty, w których powinno artyku"u, a jednoczeĘnie nie budzÄ…ce wi´kszych wÄ…t- oddzielenia przeciwpoÅ»arowego powinny mieç klas´
byç moÅ»liwe sk"adowanie dowolnych towarów w ilo- pliwoĘci w praktyce projektowej. odpornoĘci ogniowej (EI) wymaganÄ… dla tych ele-
Ęci wynikajÄ…cej z aktualnych potrzeb rynkowych), do- ż 232.1. Âciany i stropy stanowiÄ…ce elementy mentów. (& )
budowa do istniejÄ…cych obiektów budynków, którym oddzielenia przeciwpoÅ»arowego powinny byç wyko- ż 235.1. Âcian´ oddzielenia przeciwpoÅ»arowego
stawia si´ wi´ksze wymagania bezpieczeÅ‚
stwa. Za- nane z materia"ów niepalnych, a wyst´pujÄ…ce w nich naleÅ»y wznosiç na w"asnym fundamencie lub na stro-
stosowanie oddzielenia przeciwpoŻarowego w wielu otwory  obudowane przedsionkami przeciwpoŻaro- pie, opartym na konstrukcji noĘnej o klasie odpornoĘci
z tych przypadków okazuje si´ korzystnym rozwiÄ…za- wymi lub zamykane za pomocÄ… drzwi przeciwpoÅ»aro- ogniowej nie niÅ»szej od odpornoĘci ogniowej tej Ęciany.
niem. JednoczeĘnie jest ono powszechnie postrzega- wych bÄ…dÄ™ innego zamkni´cia przeciwpoÅ»arowego. 2. Âcian´ oddzielenia przeciwpoÅ»arowego naleÅ»y
ne jako rozwiązanie najprostsze, chociaŻ koniec koł
- 2. W Ęcianie oddzielenia przeciwpoÅ»arowego wysunÄ…ç na co najmniej 0,3 m poza lico Ęciany ze-
ców juŻ nie zawsze najtał
sze. A wi´c cóŻ prostszego, "Ä…czna powierzchnia otworów, o których mowa w ust. 1, wn´trznej budynku lub na ca"ej wysokoĘci Ęciany ze-
niÅ» zaprojektowaç odpowiednie stropy i Ęciany, które nie powinna przekraczaç 15 proc. powierzchni Ęcia- wn´trznej zastosowaç pionowy pas z materia"u nie-
zapewniÄ… osiÄ…gni´cie tak postawionego celu? ny, a w stropie oddzielenia przeciwpoÅ»arowego  palnego o szerokoĘci co najmniej 2 m i klasie odpor-
Niestety, jak pokazują doĘwiadczenia, od tego 0,5 proc. powierzchni stropu. (& ) noĘci ogniowej EI 60.
etapu zaczynajÄ… si´ dopiero prawdziwe problemy. Ich 4. WymaganÄ… klas´ odpornoĘci ogniowej ele- 3. W budynku z dachem rozprzestrzeniajÄ…cym
ęród"em jest brak odpowiedniej wiedzy inŻynierskiej. mentów oddzielenia przeciwpoŻarowego oraz zam- ogieł
Ęciany oddzielenia przeciwpoŻarowego naleŻy
Nie b´dzie przesadÄ… stwierdzenie, iÅ» co najmniej kni´ç znajdujÄ…cych si´ w nich otworów okreĘla poniÅ»- wyprowadziç ponad pokrycie dachu na wysokoĘç co
50 proc. zaprojektowanych i wzniesionych Ęcian opp sza tabela. najmniej 0,3 m lub zastosowaç pas z materia"u nie-
najprawdopodobniej nie zapobiegnie rozprzestrzenie-
Klasa odpornoĘci ogniowej
niu si´ ognia podczas poÅ»aru.
elementów oddzielenia drzwi z przedsionka
Celem tego artyku"u jest przede wszystkim
Klasa
przeciwpoŻarowego przeciwpoŻarowego
drzwi przeciwpoŻarowych
uwraŻliwienie stron procesu inwestycyjnego na sy- odpornoĘci
lub innych zamkni´ç
Ęcian i stropów, na korytarz
poŻarowej
stropów przeciwpoÅ»arowych na klatk´
gnalizowany problem, a przy tej okazji wskazanie naj-
z wyjÄ…tkiem i do
budynku
wZL schodowÄ…*
stropów w ZL pomieszczenia
bardziej typowych b"´dnych rozwiÄ…zaÅ‚
i jednoczeĘnie
sposobów ich eliminowania. Wbrew pozorom nie jest A REI 240 REI 120 EI 120 EI 60 E 60
to zadanie "atwe. Cz´sto moÅ»na odnieĘç wraÅ»enie, Å»e B i C REI 120 REI 60 EI 60 EI 30 E 30
wiele osób dostrzega problem, jednak nie ma odwa- D i E REI 60 REI 30 EI 30 EI 15 E 15
gi si´ z nim zmierzyç. Publikacje na ten temat sÄ… nie-
* Dopuszcza si´ osadzenie tych drzwi w Ęcianie (znajdujÄ…cej si´ mi´dzy przedsionkiem a klatkÄ… schodowÄ…) o klasie odpornoĘci ogniowej
okreĘlonej dla drzwi w kol. 6.
liczne [1], [2], [3].
Wydaje si´, Å»e istot´ poruszonego problemu od-
daje teŻ w znamienny sposób koł
cowa cz´Ä˜ç refera- (& ) 6. W Ęcianie oddzielenia przeciwpoÅ»arowego palnego o szerokoĘci co najmniej 1 m i klasie odpor-
tu [2], którÄ… warto w tym miejscu przytoczyç: dopuszcza si´ wype"nienie otworów materia"em prze- noĘci ogniowej EI 60, równolegle do po"aci dachu,
 Ogólnie moÅ»na powiedzieç, Å»e wi´kszoĘç zasad pro- puszczajÄ…cym Ęwiat"o, takim jak luksfery, ceg"a bezpoĘrednio pod pokryciem, które na tej szerokoĘci
jektowych (& ) nie jest przestrzegana. Tego, co si´ szklana lub inne przeszklenie, jeÅ»eli powierzchnia wy- powinno byç nierozprzestrzeniajÄ…ce ognia.
dzieje podczas wykonywania Ęcian p.pp.,1 nie moÅ»na pe"nionych otworów nie przekracza 10 proc. po- Wi´kszoĘç wymienionych wymagaÅ‚
jest w prakty-
nazwaç b"´dami; jest to zwyk"e niechlujstwo spowo- wierzchni Ęciany, przy czym klasa odpornoĘci ognio- ce projektowej i wykonawczej spe"niana. Do wyjÄ…t-
dowane brakiem nadzoru. wej wype"nieł
nie powinna byç niÅ»sza niÅ»: ków naleÅ»y m.in. sposób zabezpieczania otworów
Jakie są szanse, Że podzia" obiektów na strefy
poÅ»arowe b´dzie zawsze skuteczny?
Klasa odpornoĘci ogniowej wype"nienia otworu w Ęcianie
Wymagana klasa odpornoĘci ogniowej
Byç moÅ»e ten artyku" sk"oni do si´gni´cia po
Ęciany oddzielenia przeciwpoŻarowego
wskazanÄ… literatur´, do g"´bszego zastanowienia si´
b´dÄ…cej obudowÄ… drogi ewakuacyjnej innej
nad wymaganiami okreĘlonymi w żż 226 do 235
REI 240 EI 120 E 120
rozporzÄ…dzenia ministra infrastruktury z 12 kwietnia
REI 120 EI 60 E 60
2002 roku [4]. PiszÄ…c go, podjÄ…"em prób´ spojrzenia
REI 60 EI 30 E 30
na problem poprzez za"oŻony cel, jakim jest zaprojek-
|OCHRONA PRZECIWPOÚAROWA|wrzesieÅ‚
2006
2
Ochrona ppoz 03-2006.qxd 23-08-2006 8:14 AM Page 3
OCHRONA PRZECIWPOÚAROWA W BUDOWNICTWIE
technologicznych, które nie mogÄ… byç zamykane 5) Jak zaprojektowaç elementy opp w budynku typu westycji czy funkcjonalnoĘç obiektu, ale przede wszyst-
w normalnych warunkach, ale ta kwestia ma byç halowego w przypadku lokalizowania w nim obiek- kim wypracowaç optymalne rozwiÄ…zania konstrukcyjne.
uporzÄ…dkowana po obecnie przeprowadzanej noweli- tów wielokondygnacyjnych, które nie majÄ… w"asnej Jak wykazuje praktyka, pomini´cie w tej fazie projekto-
zacji przepisów. Pewne problemy rodzi takŻe w"aĘci- niezaleŻnej konstrukcji, albo których Ęciany nie są wania udzia"u specjalistów od ochrony przeciwpoŻaro-
we zrozumienie zapisów pozwalajÄ…cych na wzniesie- doprowadzone do pokrycia dachowego? wej rodzi najcz´Ä˜ciej problemy w dalszej pracy, kiedy
nie Ęciany opp na stropie zamiast na fundamencie. 6) Czy moÅ»na dokonaç podzia"u budynku w pionie na kaÅ»dy nowo wprowadzony warunek bardzo powaÅ»nie
Taki zasób wiedzy, ograniczony do przytoczonych strefy poŻarowe Ęcianą prowadzoną na ca"ej wyso- komplikuje prace zespo"u projektowego i w oczywisty
wymagał
, nie wystarczy oczywiĘcie do prawid"owego koĘci obiektu, ale nie w jednej osi pionowej? sposób podwyŻsza koszt inwestycji, a czasem zmusza
rozwiÄ…zania postawionego zadania. Trzeba si´gnÄ…ç do 7) W jaki sposób dokonaç podzia"u na strefy poÅ»a- do podejmowania kompromisów, skutkujÄ…cych obniÅ»e-
Ä™róde" wiedzy technicznej, które powinny obejmowaç rowe kondygnacji po"oÅ»onej powyÅ»ej parteru niem poziomu bezpieczeÅ‚
stwa poŻarowego.
takÅ»e statyk´ budowli w warunkach szczególnych ob- w budynku ZL? Znane sÄ… przypadki, kiedy podobne skutki powo-
ciąŻeł
powstajÄ…cych podczas poÅ»aru. A wszystko po 8) Jak skutecznie zabezpieczyç przejĘcia technolo- duje zmiana inwestora w trakcie realizacji inwestycji,
to, aby znaleÄ™ç odpowiedÄ™ chociaÅ»by tylko na nast´pu- giczne w elementach opp, jeÅ»eli nie mogÄ… byç a w konsekwencji zmiana ubezpieczyciela, czyli zmia-
jÄ…ce pytania  pytania, które powinni zadawaç sobie one zamykane w sposób tradycyjny? na wymagaÅ‚
. Ich zaostrzenie stawia wielkie wyzwa-
architekci i konstruktorzy oraz rzeczoznawcy ds. zabez- 9) Czy moÅ»na konstruowaç Ęciany opp typu lekkiego nia nie tylko przed projektantami i managerami od-
pieczeł
przeciwpoÅ»arowych, od których oczekuje si´ z p"yt typu GKF lub innego materia"u o podobnej powiedzialnymi za wynik finansowy przedsi´wzi´cia,
uzgodnienia zastosowanych rozwiązał
: charakterystyce? ale moŻe przede wszystkim przed wykonawcami.
1) W jaki sposób poprawnie rozwiÄ…zaç podzia" na Wydaje si´ jednak, Å»e istnieje jeszcze pytanie W polskim systemie prawnym nie istniejÄ… upraw-
strefy poÅ»arowe budynku typu halowego o kon- nadrz´dne: który etap procesu projektowego jest nienia budowlane w specjalnoĘci ochrona przeciwpo-
strukcji ramowej czy s"upowo-kratowej przy za- najw"aĘciwszy do rozpocz´cia dyskusji na temat spo- Å»arowa. Dlatego teÅ» najw"aĘciwszym partnerem
stosowaniu Ęcian opp wykonanych metodą trady- sobu podzia"u obiektu na strefy poŻarowe? Podzia"u w dyskusji o sposobie podzia"u obiektu na strefy po-
cyjną (murowanych, Żelbetowych wylewanych)? wynikającego z obowiązujących przepisów, jak i po- Żarowe, jak i o ca"ej koncepcji ochrony przeciwpoŻa-
2) Czy dopuszczalne jest wykorzystanie Ęcian opp dzia"u uwzgl´dniajÄ…cego interes inwestora. Nie nale- rowej, jest w praktyce rzeczoznawca ds. zabezpie-
jako elementów noĘnych dla konstrukcji dachu, Å»y takÅ»e zapominaç o wymaganiach ubezpieczyciela, czeÅ‚
przeciwpoÅ»arowych. Zaoszcz´dzenie Ęrodków fi-
w tym p"atwi? które bardzo cz´sto okazujÄ… si´ decydujÄ…ce i w do- nansowych poprzez niezatrudnienie na tym etapie
3) Czy poprawne jest wykorzystanie Ęciany opp do datku nie podlegają dyskusji. rzeczoznawcy jest w wielu przypadkach dzia"aniem
usztywnienia g"ównej konstrukcji noĘnej budynku? Nie ulega Å»adnej wÄ…tpliwoĘci, iÅ» ten w"aĘciwy etap skutkujÄ…cym w dalszych etapach inwestycji (najcz´-
4) W jaki sposób wykonaç cz´Ä˜ç Ęciany zewn´trznej to etap koncepcji projektowej, czyli jeszcze przed przy- Ęciej na etapie wykonawstwa) koniecznoĘciÄ… wy"oÅ»e-
budynku majÄ…cego obudow´ lekkÄ…, aby mog"a j´ciem schematu statycznego obiektu. Tylko wówczas nia znacznie wi´kszych sum.
ona pe"niç rol´ elementu opp o okreĘlonej klasie moÅ»na w miar´ swobodnie rozwaÅ»aç róŻne warianty Typowym tego przyk"adem z ostatnich lat sÄ… wie-
odpornoĘci ogniowej? rozwiązał
i nie tylko szacowaç ich wp"yw na koszty in- lokondygnacyjne galerie handlowo-us"ugowe. Projek-

wrzesieł
2006|OCHRONA PRZECIWPOÚAROWA|
3
Ochrona ppoz 03-2006.qxd 23-08-2006 8:14 AM Page 4
OCHRONA PRZECIWPOÚAROWA W BUDOWNICTWIE
towanie wed"ug koncepcji tradycyjnego podzia"u na fundamenty obciąŻenia pionowe i poziome. Charak- Z cytowanej instrukcji [3] wynika takŻe wiele in-
strefy poÅ»arowe jest do przyj´cia tylko do czasu uzy- terystyczne jest, Å»e element obciÄ…Å»ony wspó"pracuje nych warunków, dotyczÄ…cych:
skania pozwolenia na budow´, a prawie natychmiast ze wszystkimi innymi elementami konstrukcji ramo- a) smuk"oĘci Ęciany, czyli stosunku wysokoĘci Ęcia-
po wbiciu w ziemi´ "opaty okazuje si´ juÅ» nie do zaak- wej, wskutek czego kaÅ»dy element znajduje si´ pod ny do jej gruboĘci  dla Ęcian nienoĘnych wspó"-
ceptowania: bo ogranicza funkcjonalnoĘç, bo wyma- dzia"aniem si" i podlega odkszta"ceniom. Stosuje si´ czynnik ten nie powinien byç wi´kszy niÅ» 40, dla
ga duÅ»ych kosztów, bo jest nierealne z uwagi na brak róŻne rodzaje uk"adów ramowych z elementami wi´- Ęcian noĘnych na zaprawie zwyk"ej lub lekkiej 
odpowiednich materia"ów (np. szk"a o okreĘlonych zarowymi i st´Å»ajÄ…cymi. 27, a na zaprawie dla cienkich spoin  30; nie-
parametrach), bo zagubiono po drodze logik´ rozwiÄ…- NiezaleÅ»nie od róŻnorodnoĘci rozwiÄ…zaÅ‚
kon- dotrzymanie wskazanych wartoĘci powoduje ko-
zał
, dzielÄ…c pasaÅ»e na strefy poÅ»arowe i zapominajÄ…c strukcyjnych, w kaÅ»dym przypadku podstawowym niecznoĘç zapewnienia statecznoĘci Ęciany za
przy okazji o koniecznoĘci ewakuacji ludzi (w tym wy- i najwaÅ»niejszym warunkiem, jaki naleÅ»y spe"niç, pro- pomocÄ… dodatkowych ustrojów konstrukcyjnych,
padku przez granic´ stref poÅ»arowych zamkni´tÄ… wiel- jektujÄ…c Ęcian´ opp, jest zapewnienie, Å»e jej kon- np. s"upowo-ryglowych;
kogabarytową bramą przeciwpoŻarową) itd. strukcja nie ulegnie destrukcji nawet w razie znisz- b) wskaęnika wykorzystania noĘnoĘci ą (stosunek
Nie zraÅ»ajÄ…c si´, pomimo wszystko spróbujmy czenia konstrukcji dachowej lub innych przylegajÄ…- obliczeniowej wartoĘci si"y osiowej do obliczenio-
odpowiedzieç na postawione pytania na przyk"adzie cych elementów [2]. WiÄ…Å»e si´ to bezpoĘrednio z ko- wej noĘnoĘci na Ęciskanie) oraz odleg"oĘci Ęrod-
budynków typu halowego. niecznoĘciÄ… uwzgl´dnienia dodatkowych obciÄ…Å»eÅ‚
, ka ci´Å»koĘci zbrojenia dla Ęcian Å»elbetowych wy-
Na poczÄ…tek niezb´dne sÄ… jednak pewne podsta- które mogÄ… wystÄ…piç podczas poÅ»aru. Zgodnie z [2]: lewanych noĘnych.
wowe informacje na ich temat, chociaÅ»by tylko po to, W obliczeniach naleÅ»y uwzgl´dniç obciÄ…Å»enia sta"e JeÅ»eli moÅ»liwe jest zaprojektowanie i wzniesienie
by móc podjÄ…ç prób´ odróŻnienia g"ównej konstruk- oraz obciÄ…Å»enia zmienne w ca"oĘci d"ugotrwa"e, któ- wewnÄ…trz budynku typu halowego Ęciany opp stano-
cji noĘnej od pozosta"ych elementów budynku. re mogÄ… wyst´powaç jednoczeĘnie z poÅ»arem. Tak wiÄ…cej element niezaleÅ»ny od elementów konstruk-
W zaleÅ»noĘci od sposobu zabudowy i ukszta"to- wi´c pomija si´ np. cz´Ä˜ç obciÄ…Å»eÅ‚
dęwigowo-trans- cji tego obiektu, niepe"niący funkcji noĘnej, to za-
wania przestrzeni wewn´trznej budynki halowe dzieli portowych wynikajÄ…cÄ… z ruchu (przyjmuje si´ tylko sadniczo wystarczy zaprojektowaç odpowiedni fun-
si´ na jednonawowe i wielonawowe. W zaleÅ»noĘci od obciÄ…Å»enie statyczne), z wyjÄ…tkiem urzÄ…dzeÅ‚
s"uŻą- dament, ustaliç gruboĘç Ęciany z uwzgl´dnieniem jej
pracy statycznej i sposobu obliczania rozróŻniç moÅ»- cych do transportu, których wykorzystanie jest prze- wysokoĘci (smuk"oĘç) i podanych wczeĘniej grubo-
na uk"ady konstrukcyjne: przestrzenne z p"askich ele- widziane podczas ewakuacji. W przypadku Ęcian wy- Ęci minimalnych. JeŻeli mamy do czynienia z budyn-
mentów noĘnych (poprzeczne, pod"uÅ»ne) lub z zasto- dzielajÄ…cych pomieszczenie zagroÅ»one wybuchem kiem z kondygnacjÄ… podziemnÄ…, Ęcian´ moÅ»na
sowaniem przekryç powierzchniowych oraz samo- naleÅ»y przyjmowaç parcie poziome 15 kN/m2. W ob- wznieĘç na stropie mi´dzy parterem a podziemiem.
dzielne konstrukcje przestrzenne. liczeniach naleÅ»y uwzgl´dniç równieÅ» mimoĘród spo- B´dzie to jednak prawid"owe tylko wówczas, kiedy
W sk"ad konstrukcji wchodzÄ… podpory liniowe lub wodowany ugi´ciem termicznym Ęciany oraz niejed- strop ten b´dzie mia" klas´ odpornoĘci ogniowej wy-
s"upowe i oparte na nich dęwigary dachowe. Elemen- norodnoĘcią przekroju wywo"aną róŻnicą temperatu- maganą dla Ęciany oddzielenia przeciwpoŻarowego.
ty te na ogó" po"Ä…czone sÄ… poziomymi i pionowymi st´- ry na obu powierzchniach zewn´trznych (& ). Musi wi´c byç on wsparty na odpowiedniej kon-
Å»eniami pod"uÅ»nymi. Poprzeczne konstrukcje noĘne W instrukcji 409/2005 ITB [3] znaleÄ™ç moÅ»na nast´- strukcji noĘnej, a ponadto, jako przegroda pozioma,
dzielÄ… si´ jeszcze na belkowe, rozporowe i ramowe. pujÄ…ce warunki: spe"niaç odpowiednie wymagania EI. Czy jednak na
W uk"adach belkowo-s"upowych g"ówny ustrój Przy projektowaniu Ęcian oddzieleł
przeciwpoŻaro- pewno tylko tyle?
noĘny stanowiÄ… s"upy i spoczywajÄ…ce na nich belki wych naleÅ»y uwzgl´dniç: Nie moÅ»na zapomnieç o warunkach lokalizacji
(pe"noĘcienne, kratowe), podparte przegubowo lub " odpornoĘç na uderzenie (kryterium M wg PN-EN Ęciany. Istotne jest jej po"oÅ»enie w stosunku do
przegubowo-przesuwnie. 13501-2), wszelkich otworów w dachu oraz elementów g"ównej
Uk"ady ramowe sk"adajÄ… si´ z pr´tów poprzecz- " obciÄ…Å»enia wynikajÄ…ce z róŻnicy ciĘnieÅ‚
mi´dzy konstrukcji budynku, a takÅ»e wszelkich innych ele-
nych (zwanych ryglami) i pr´tów pionowych (s"upy), strefami poÅ»arowymi jako obciÄ…Å»enie poziome mentów, które podczas poÅ»aru mogÄ… spowodowaç
sztywno po"Ä…czonych w w´z"ach. Ramy ustawia si´ o wartoĘci co najmniej 0,1 kN/m2. dodatkowe obciÄ…Å»enia. Znane sÄ… przypadki, kiedy
w odpowiednich odst´pach i st´Å»a konstrukcjami po- Minimalna gruboĘç Ęcian oddzieleÅ‚
przeciwpoŻa- otwory w dachu (w postaci klap dymowych) u"atwi"y
d"uÅ»nymi. W konstrukcjach o duÅ»ych rozpi´toĘciach rowych powinna wynosiç: rozprzestrzenienie si´ poÅ»aru ponad ĘcianÄ… oddziele-
moÅ»na wyróŻniç ponadto uk"ady z"oÅ»one z dÄ™wigarów, " 200 mm dla Ęcian betonowych, nia przeciwpoÅ»arowego. Dlatego teÅ» naleÅ»y zachowaç
na których spoczywają p"atwie, a na nich konstrukcje " 140 mm dla noĘnych Ęcian Żelbetowych, chociaŻby minimalne obowiązujące w tym zakresie
pokrycia albo bezpoĘrednio samo pokrycie dachu. " 120 mm dla nienoĘnych Ęcian Å»elbetowych. odleg"oĘci2 [4], tj. 5 m pomi´dzy Ęwietlikiem lub kla-
W odróŻnieniu od uk"adów s"upowo-belkowych, Przy ustalaniu wymaganej gruboĘci Ęciany trzeba pą (a takŻe kaŻdym innym otworem). JeŻeli nie jest
elementy ustroju ramowego tworzÄ… ca"oĘç konstruk- stosowaç "Ä…cznie powyÅ»sze wymagania oraz mini- to moÅ»liwe, to zgodnie z ż 235 ust. 4 [4] naleÅ»y wy-
cyjnÄ…, zdolnÄ… bez pomocy murów przekazywaç na malne gruboĘci z tablicy 2 i 3. prowadziç Ęcian´ opp ponad górnÄ… ich kraw´dÄ™ na
wysokoĘç co najmniej 0,3 m. AlternatywÄ… moÅ»e byç
wykonanie Ęwietlika jako nieotwieralnego i wype"nie-
nie go materia"em o klasie odpornoĘci ogniowej co
najmniej E 30. RozwiÄ…zanie to traci jednak sens
w sytuacji, kiedy przekrycie i konstrukcja dachu nie
majÄ… takiej odpornoĘci ogniowej, co moÅ»e mieç miej-
sce we wszystkich budynkach wykonanych w klasie
odpornoĘci poŻarowej niŻszej niŻ B. W przypadku klap
dymowych takiej alternatywy nie ma. Podobne wa-
runki moÅ»na znaleÄ™ç w PN-B-02877-4 [6], gdzie do-
puszcza si´ pewne z"agodzenie minimalnej odleg"o-
Ęci (do 2,5 m) w przypadku Ęcian oddzielających
strefy poŻarowe o zróŻnicowanej odleg"oĘci.
NaleÅ»y pami´taç, iÅ» sÄ… to minimalne wymaga-
Rys. 1 nia, które w szczególnych warunkach mogą nie spe"-
|OCHRONA PRZECIWPOÚAROWA|wrzesieÅ‚
2006
4
Ochrona ppoz 03-2006.qxd 23-08-2006 8:14 AM Page 5
OCHRONA PRZECIWPOÚAROWA W BUDOWNICTWIE
bez zabezpieczenia ogniochronnego pewnego frag-
mentu konstrukcji budynku w praktyce Ęciana zosta-
nie zdyskwalifikowana jako element oddzielenia prze-
ciwpoŻarowego, czyli nie osiągniemy za"oŻonego ce-
lu, jakim by" podzia" budynku na strefy poŻarowe, i to
z wszelkimi wynikajÄ…cymi z tego konsekwencjami.
Przyk"ad ilustruje w sposób schematyczny rys. 1 [5].
Nietrudno sobie wyobraziç, na jakie obciÄ…Å»enia
mechaniczne naraÅ»ona b´dzie podczas poÅ»aru pro-
jektowana Ęciana, kiedy elementy konstrukcji budyn-
ku o niÅ»szej odpornoĘci ogniowej zacznÄ… traciç swo-
je w"aĘciwoĘci wytrzyma"oĘciowe. Potwierdzają to za-
istnia"e poŻary (patrz fot.).
Doprowadzenie tych elementów do klasy odporno-
Ęci ogniowej wymaganej dla Ęciany oddzielenia prze-
ciwpoÅ»arowego moÅ»e wyeliminowaç te zagroÅ»enia. Do-
datkowe zabezpieczenie ogniochronne powinno jed-
nak objÄ…ç nie tylko pojedynczy element konstrukcji
przebiegający w pobliŻu Ęciany, a ca"y  niezaleŻny od
pozosta"ej cz´Ä˜ci g"ównej konstrukcji  uk"ad konstruk-
cyjny. MajÄ…c na uwadze róŻnorodnoĘç typów konstruk-
cji budynków halowych, nie sposób wskazaç jedno-
znacznie, których elementów powinno to dotyczyç,
zw"aszcza Że duŻe znaczenie ma sposób ich "ączenia.
Pytanie w tym zakresie powinien zadaç rzeczoznawca
ds. zabezpieczeł
przeciwpoŻarowych, a odpowiedzi
powinien udzieliç konstruktor obiektu  indywidualnie
dla kaÅ»dego przypadku. Jednoznacznego rozstrzygni´-
cia wymaga przy tym jeszcze na wst´pie kwestia, któ-
re elementy zaliczajÄ… si´ do g"ównej konstrukcji no-
Ęnej, a które są tylko konstrukcją dachu. Wbrew pozo-
rom nie jest to "atwe, a z drugiej strony ma zasadnicze
znaczenie dla poprawnoĘci rozwiązał
.
Z praktyki wiadomo, Że stosowane są takŻe inne
sposoby rozwiÄ…zania problemu, a mianowicie dodat-
kowe pionowe elementy noĘne (s"upy) po obydwu
stronach Ęciany opp, zabezpieczające elementy po-
Zniszczenia konstrukcji budynku spowodowane poŻarem
ziome przed ugi´ciem wskutek dodatkowych obciÄ…-
niç swojej roli, zw"aszcza przy poÅ»arach szybko rozwi- Bardzo cz´sto spotykanym b"´dnym rozwiÄ…za- Å»eÅ‚
podczas poŻaru. Wymaga to oczywiĘcie stworze-
jajÄ…cych si´, o duÅ»ym przyroĘcie mocy. Z drugiej stro- niem jest takie usytuowanie Ęciany opp, Å»e wzd"uÅ» jej nia odpowiedniego schematu statycznego, który po-
ny w pe"ni uzasadnione dyskusje moÅ»e wzbudziç osi przebiegajÄ… poziome elementy g"ównej konstruk- zwoli na bezpieczne przeniesienie dodatkowych si",
wskazane wymaganie w odniesieniu do klapy dymo- cji  w tym przypadku budynku, bÄ…dÄ™ teÅ» przebiegajÄ… co wiÄ…Å»e si´ zarówno ze stopami fundamentowymi,
wej w klatce schodowej, w której z za"oŻenia przecieŻ one prostopadle do p"aszczyzny Ęciany, stanowiąc jak i odpowiednimi po"ączeniami elementów piono-
nie moÅ»e dojĘç do poÅ»aru, przyjmujÄ…c oczywiĘcie, iÅ» element g"ównej konstrukcji jednoczeĘnie w dwóch wych z poziomymi.
jest ona uŻytkowana w sposób zgodny z jej funkcją róŻnych strefach poŻarowych. W kaŻdym z tych przy- Najprostszym z logicznego punktu widzenia spo-
i pozbawiona w praktyce materia"ów palnych. Jest to padków bez wprowadzenia dodatkowych elementów sobem jest natomiast w kaŻdym przypadku rozdziele-
jednak temat do oddzielnej dyskusji. konstrukcyjnych (odpowiednio zabezpieczonych) lub nie (oddylatowanie) konstrukcji budynku w osi Ęcia-
ny opp. Taki uk"ad, o ile tylko b´dzie moÅ»liwy do za-
stosowania, jest najbardziej przejrzysty i prosty do
oceny (rys. 2 [5]).
Z tego zakresu pozostaje jeszcze problem p"atwi
prowadzonych nad ĘcianÄ… opp, albo wr´cz wspartych
czy nawet kotwionych do takiej Ęciany. W przypadku
konstrukcji stalowych są to na ogó" elementy o nie-
wielkich przekrojach (profile cienkoĘcienne), trudne
do jakiegokolwiek zabezpieczenia ogniochronnego,
a wi´c elementy, które w krótkim czasie od powsta-
nia poÅ»aru utracÄ… swojÄ… wytrzyma"oĘç. Prawid"owo
wykonany projekt Ęciany opp powinien uwzgl´dniaç
dodatkowe obciÄ…Å»enia mogÄ…ce wyniknÄ…ç z takiego
rozwiÄ…zania. I w tym wypadku rzeczoznawca ds. za-
Rys. 2 bezpieczeł
przeciwpoÅ»arowych powinien polegaç na

wrzesieł
2006|OCHRONA PRZECIWPOÚAROWA|
5
Ochrona ppoz 03-2006.qxd 23-08-2006 8:14 AM Page 6
OCHRONA PRZECIWPOÚAROWA W BUDOWNICTWIE
konstruktorze i jego zapewnieniu o poprawnoĘci przy- tzw. kontroli odbiorowej (prowadzonej w trybie jednym przypadku: obiekt o charakterze budynku
j´tego rozwiÄ…zania. art. 56 Prawa budowlanego), straÅ»acy odkryli, iÅ» z za- wielokondygnacyjnego wzniesiony wewnÄ…trz jedno-
Âciana opp powinna zachowaç odpowiedniÄ… angaÅ»owaniem duÅ»ych nak"adów finansowych wznie- kondygnacyjnej hali. Uwzgl´dniajÄ…c obowiÄ…zujÄ…ce za-
smuk"oĘç, co nie zawsze jest "atwe do spe"nienia, siono Ęcian´ oddzielenia przeciwpoÅ»arowego kilku- sady, bez wydzielenia jako odr´bnej strefy ca"Ä… hal´
zw"aszcza w budynkach. Najcz´Ä˜ciej spotykanym metrowej wysokoĘci, o klasie odpornoĘci ogniowej naleÅ»y traktowaç jak obiekt wielokondygnacyjny, co
w takiej sytuacji rozwiÄ…zaniem jest wykorzystanie ele- REI 120, która mia"a oddzielaç sal´ sprzedaÅ»y od w oczywisty sposób podnosi poziom wymagaÅ‚
dla
mentów g"ównej konstrukcji budynku jako ustroju cz´Ä˜ci magazynowej. Wykonano w niej odpowiednie konstrukcji. W tej sytuacji jedynym rozsÄ…dnym roz-
noĘnego Ęciany opp. Jest to oczywisty b"ąd projekto- zabezpieczenia przepustów instalacyjnych, zabudo- wiązaniem jest wykonanie obiektu wielokondygnacyj-
wy, w taki sposób opisany w referacie [2]: Konstruk- wano kosztowne bramy przeciwpoŻarowe o duŻych nego jako niezaleŻnej strefy poŻarowej. Pomijając
cja noĘna budynku jest fragmentem konstrukcji no- gabarytach. Jednak elementem usztywniającym przypadki, w których moŻliwe jest wykonanie dachu
Ęnej Ęciany, co powoduje, Å»e w razie wzrostu tempe- Ęcian´ sta"y si´ stalowe profile, powiÄ…zane na sztyw- tego obiektu jako elementu opp o odpowiedniej kla-
ratury powstają znaczne si"y poziome powodujące no z poziomymi elementami g"ównej konstrukcji sie odpornoĘci ogniowej, problem powstaje w sytu-
zniszczenie Ęciany. Âciany p.pp. nie sÄ… obliczone pod obiektu, nie majÄ…ce Å»adnych zabezpieczeÅ‚
przeciw- acji, kiedy dach (stropodach) hali jest jednoczeĘnie da-
tym kÄ…tem i nie sÄ… konstruowane w taki sposób, aby poÅ»arowych (obiekt wykonano w klasie E odpornoĘci chem (stropodachem) cz´Ä˜ci wielokondygnacyjnej.
te obciÄ…Å»enia zminimalizowaç. poÅ»arowej). Aby uniknÄ…ç negatywnej opinii organu Jest to równoznaczne z prowadzeniem elementów
Teoretycznie moÅ»liwe jest zaprojektowanie Ęciany PSP, jeszcze podczas kontroli wprowadzono zmian´ konstrukcji hali w obr´bie innej strefy poÅ»arowej, któ-
opp z uwzgl´dnieniem takich si", jednak wynik ekono- do projektu, zgodnie z którÄ… obiekt nie stanowi" juÅ» rej granice wyznaczajÄ… Ęciany opp, prowadzone od
miczny takiego rozwiązania by"by najprawdopodobniej dwóch stref poŻarowych, a tylko jedną. I problem posadzki (fundamentu) po dach. W pierwszej kolej-
odebrany jako poraÅ»ka konstruktora. Jedynym sposo- zniknÄ…". Czy jednak na pewno? noĘci naleÅ»y ustaliç rodzaj i funkcj´, jakÄ… pe"niÄ… te
bem moÅ»e znów byç ustalenie takiego fragmentu g"ów- Nie miejmy jednak kompleksów. Oto duÅ»y zak"ad elementy, czyli oceniç potencjalne obciÄ…Å»enia, które
nej konstrukcji budynku, który po doprowadzeniu do produkujÄ…cy pojazdy znanej marki, zlokalizowany pojawiÄ… si´ podczas poÅ»aru w jednej ze stref poÅ»aro-
klasy odpornoĘci ogniowej wymaganej dla Ęciany opp w jednym z sÄ…siednich krajów. OprowadzajÄ…cy przed- wych, gdyÅ» mogÄ… to byç zarówno elementy g"ównej
nie b´dzie podlegaç si"om wywiÄ…zujÄ…cym si´ podczas stawiciele zak"adu z dumÄ… pokazali kilkumetrowej konstrukcji, jak i elementy istotne tylko dla dachu.
poÅ»aru w pozosta"ej cz´Ä˜ci konstrukcji. wysokoĘci Ęcian´ oddzielenia przeciwpoÅ»arowego Etap drugi to dobór Ęrodków eliminujÄ…cych wynikajÄ…-
Nieco inaczej wyglÄ…da przypadek, kiedy Ęciana, z równie pot´Å»nymi bramami przeciwpoÅ»arowymi, ale ce z tego tytu"u zagroÅ»enia. MogÄ… one obejmowaç
by zachowaç wymaganÄ… smuk"oĘç, wyposaÅ»ana jest pytanie o klas´ odpornoĘci ogniowej stalowych dÄ™wi- wyznaczone w´z"y statyczne, których elementy nale-
we w"asny ustrój noĘny  pod warunkiem, Å»e nie zo- garów przechodzÄ…cych przez t´ Ęcian´ wp´dzi"o ich Å»y doprowadziç do odpowiedniej odpornoĘci ognio-
stanie on zakotwiony do elementów g"ównej konstruk- juŻ w wielkie zak"opotanie. wej, lub tylko odpowiednie sposoby po"ączeł
po-
cji hali, co niestety cz´sto ma miejsce (rys. 3 [5]). W budynkach typu halowego trudnym wyzwa- szczególnych elementów konstrukcyjnych.
Skutki zastosowania takiego w"aĘnie nieprawid"owe- niem moÅ»e byç takÅ»e Ęciana opp, której celem jest Pozosta"e problemy zwiÄ…zane z oddzieleniami
go rozwiązania przedstawiają prezentowane w arty- zrekompensowanie niedostatecznej odleg"oĘci przeciwpoŻarowymi, a w tym m.in.: Ęciany opp
kule fotografie. obiektu od granicy dzia"ki lub od innego budynku. w budynkach wielokondygnacyjnych, moŻliwoĘci
wykonywania otworów w elementach opp, warunki
wykonywania po"ączeł
elementów opp z dachami
i Ęcianami zewn´trznymi budynków oraz Ęciany opp
typu lekkiego zostanÄ… omówione w nast´pnym arty-
kule.
St. bryg. mgr inŻ. Adam Biczycki jest g"ównym spe-
cjalistÄ… w KW PSP w Katowicach.
Konsultacja treĘci artyku"u: mgr inŻ. arch. Janusz
Grychowski.
Literatura
[1] M. Kosiorek, Âciany oddzieleÅ‚
przeciwpoŻarowych, Materia"y
Rys. 3
Budowlane nr 4/99.
[2] M. Kosiorek, Âciany oddzieleÅ‚
przeciwpoŻarowych, konferencja
Pewnym podsumowaniem omówionych przyk"a- Przedstawione wczeĘniej problemy w tej sytuacji są  Bezpieczeł
stwo poŻarowe budynków , Szczecin 2003; KW
PSP Szczecin, SITP Oddzia" Szczecin.
dów niech b´dzie jedna z podstawowych zasad pro- jeszcze bardziej wyraziste. Taka Ęciana odznacza si´
[3] Instrukcja ITB 409/2005 Projektowanie elementów Żelbeto-
jektowania Ęcian opp wg [2]: Do konstrukcji Ęcia- duŻą wysokoĘcią i z regu"y jednoczeĘnie duŻą rozle-
wych i murowych z uwagi na odpornoĘç ogniowÄ…, Warszawa
ny p.pp. mogÄ… byç w"Ä…czone elementy budynku g"oĘciÄ…. Oczywistym b"´dem jest wykonanie jej jako 2005.
[4] RozporzÄ…dzenie ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r.
o odpornoĘci ogniowej nie niÅ»szej niÅ» odpornoĘç fragmentu Ęciany zewn´trznej hali, poprzez wype"nie-
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadaç
ogniowa Ęciany p.pp. nie szkieletowej konstrukcji odpowiednimi elementa-
budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690 z póęn. zm.).
Do cytowanych wczeĘniej opinii o przyczynach mi. Tylko po doprowadzeniu do odpornoĘci ogniowej [5] Bezpieczeł
stwo poŻarowe budynków. Poradnik, Mercor, SITP,
2005.
wykonywania nieskutecznych Ęcian opp moŻna do- wymaganej dla Ęciany opp wszystkich elementów
[6] PN-B-02877-4 Ochrona przeciwpoŻarowa budynków. Instala-
daç jeszcze jednÄ…: ca"kowity brak wyobraÄ™ni ze stro- g"ównej konstrukcji budynku tworzÄ…cych niezaleÅ»ny
cje grawitacyjne do odprowadzania dymu i ciep"a. Zasady pro-
ny zespo"u projektowego i uzgadniajÄ…cego projekt uk"ad statyczny moÅ»na b´dzie mówiç o spe"nieniu za- jektowania.
rzeczoznawcy. "oŻonego celu. W kaŻdym innym wypadku tego typu
Oto charakterystyczny przyk"ad zaobserwowany Ęcian´ naleÅ»y wznieĘç jako niezaleÅ»ny, samodzielny
1
W kontekĘcie niniejszego artyku"u skrót stosowany w [2]
w jednym z duŻych hipermarketów (ponad 20 tys. m2 element budynku, spe"niający wszystkie sygnalizowa-
 Ęciana p.pp. naleÅ»y rozumieç jako  Ęciana oddzielenia prze-
powierzchni) znanej sieci handlowej w mieĘcie b´dÄ…- ne wczeĘniej kryteria i warunki.
ciwpoŻarowego (przyp. autora).
2
cym niedawno jeszcze stolicÄ… województwa. Podczas W tej cz´Ä˜ci artyku"u warto wspomnieç o jeszcze Nie dotyczy zabudowy jednorodzinnej.
|OCHRONA PRZECIWPOÚAROWA|wrzesieÅ‚
2006
6