1.Fizyczne właściwości wiązao wodorowych
wm:
Woda, jako jedna z niewielu substancji, nie
zwiększa swojej objętości monotonicznie z
temperaturą w całym przedziale temperatur
od 0 do 100 °C. Poniżej +3,98 °C objętośd
zmniejsza się wraz ze wzrostem temperatury.
Anomalia spowodowana jest specyficznym
kształtem cząsteczki wody oraz istnieniem
silnych wiązao wodorowych. Wiązania te
nadają wodzie względnie dużą gęstośd, a
ponadto pękają w obszarze anomalnym,
zwiększając nieuporządkowanie wśród
cząsteczek, a co za tym idzie, zwiększając
również objętośd cieczy. Z tego samego
powodu objętośd wody wzrasta również
podczas krzepnięcia – dlatego lód pływa po
powierzchni wody, rozsadza naczynia, kruszy
spękane skały, niszczy nawierzchnię dróg itp.
Na skutek istnienia wiązao wodorowych woda
ma także znaczną pojemnośd cieplną, co
przyczynia się do złagodzenia klimatu na
Ziemi, ponieważ ogromne ilości wody
znajdujące się w morzach i oceanach powoli
się nagrzewają i powoli stygną.

2.Ściśliwośd wody morskiej - zdolnośd wody
morskiej do zmian objętości właściwej pod
wpływem zmian wywieranego na nią
ciśnienia. Miarą tej ściśliwości jest
współczynnik ściśliwości wody morskiej,
zależny od temperatury, zasolenia i ciśnienia
w wodzie. Współczynnik ściśliwości wody
morskiej wyraża względną zmianę objętości
danej masy wodnej (stosunek przyrostu lub
ubytku objętości do objętości początkowej)
pod wpływem zmiany ciśnienia o 1 Pa.
Kontrakcja objętości –zmiany objętości wm
na skutek zasolenia. Proces dynamicznych
zmian objętości wm, przy zmianach zasolenia
polega na powstawaniu hydratów jonowych,
które zajmują małe objętości i są gęsto
upakowane. Jest to spadek objętości ze
wzrostem zasolenia. Procesy te zachodzą
intensywnie: ujścia rzek, gdzie silne
parowanie, zamarzanie, topnienie oraz wlewy
wód przydennych-słonych.
Rozszerzalnośd termiczna- termodynamiczny
proces zmian objętości właściwej pod
wpływem zmian temperatury. Jest
charakteryzowany przez wskaźnik kT.

3.Promieniowanie krótkofalowe (0,1 do 4,0 μ
) i długofalowe ( 4 do 120 μ ).
Promieniowanie słoneczne składa się w 99 % z
promieniowania krótkofalowego.
Promieniowanie Ziemi i atmosfery zaliczane
jest do długofalowego gdyż składa się głównie
z fal o długości 4 do 120 mikrometrów.

9.Adwekcyjny strumieo ciepła w morzu-
strumieo ciepła unoszący się nad pow.
Morza. Jest to stosunek objętości płynu
przepływającego przez pow. do pola tej
pow.

38.Poziom wód MB:
Poziom wód Bałtyku jest wyższy niż w Oceanie
Atlantyckim i Morzu Północnym i wynika z
jego śródlądowego położenia. Powodem jest
zbyt słaba wymiana wód przez wąskie
Cieśniny Duoskie aby nastąpiło pełne
wyrównanie poziomów. Wody piętrzą się w
cieśninach zależnie od kierunku wiatrów,
które albo pchają wody oceaniczne lub na
odwrót. Wysokośd wód na Bałtyku zmieniają
pływy morskie, które w południowej części
morza sięgają kilku centymetrów, natomiast
są znacznie większe na szerokości
geograficznej Zatoki Fioskiej, gdzie podnoszą
poziom wody o pół metra. Bałtyk jest morzem
burzliwym, a fale są krótkie i strome. Typowa
wysokośd fali wynosi 5 metrów, ale w czasie
bardzo silnych sztormów sięga prawie do 10
metrów.

35.

Ciśnienie hydrostatyczne to ciśnienie

spowodowane ciężarem cieczy. Jeśli w
naczyniu lub zbiorniku znajduje się słup cieczy
o wysokości h, to wywiera on na dno ciśnienie
hydrostatyczne o wartości: ph = d ⋅ g ⋅ h, gdzie
d oznacza gęstośd cieczy, a g oznacza
przyspieszenie ziemskie. Ciśnienie
hydrostatyczne na Ziemi zależy tylko od
gęstości cieczy i wysokości słupa cieczy. Nie
zależy od ilości cieczy w naczyniu lub
zbiorniku. Ciśnienie wody w stawie i w
oceanie na tej samej głębokości h jest
jednakowe (przy założeniu, że woda w stawie
ma taką samą gęstośd jak w oceanie).
Ciśnienie dynamiczne - siła, z jaką powietrze
wywiera nacisk na powierzchnie ciała, w
przypadku prostopadłego ustawienia ścianki
ciała do napływających strug. Ciśnienie
dynamiczne pochodzi od energii kinetycznej
cząstek powietrza, jaką mają one w ruchu.
Zależy ono od kwadratu prędkości cząstek
powietrza i wyraża się wzorem: q=(ro*v

2

)/2

39.Estuaria:
Odra, Czerwona

40.Arktyka i Antarktyka:
-podobieostwa-dni i noce polarne, podobna
ilośd opadów w ciągu roku, występowanie
lądolodu, bogata fauna, stacje badawcze
-różnice-Arktyka-mała częśd lądu, lód,
obejmuje ocean a nie ląd, położony na płk N,
profil cyklonalny, bogatsza flora, wyższe temp,
nie ma pingwinów, Grenlandia należy do Danii
Antarktyka-duża pow.lądu, masywny lądolód,
wysokie góry, płk S, profil antycyklonalny,
uboga flora, niskie temp, są pingwiny, ziemia
naturalna.

41.Morza:
-bezbrzeżne-Sargassowe
-zamknięte- Kaspijskie
-otwarte-Norweskie,Rossa
-półzamknięte- Północje
-najb.zasolone-Czerwone
-najm.zasolone- Bałtyckie
-interkontynentalne-Śródziemne
-inkontynentalne-Czarne
-największe-Arktyczne

36.

Nie tylko woda i powietrze atmosferyczne

tworzą granicę dwóch ośrodków o różnych
gęstościach. Wewnątrz środowiska wodnego
mogą zachodzid warunki, w których spotyka
się granice gęstościowej nieciągłości.
Najczęściej występują one w strefie skoku
gęstości - piknoldinie, związanej ze skokiem
temperatury - termokliną. W głębi oceanu,
analogicznie do jego powierzchni, następuje
przemieszczenie energii na styku ośrodków o
różnej gęstości. W wyniku zaburzenia jej
stratyfikacji pojawiają się fale, zwane
wewnętrznymi. Powstają one podobnie jak
fale powierzchniowe wskutek oddziaływania:
silnego wiatru, zmian ciśnienia
atmosferycznego, sił związanych z pływami, z
aktywnością sejsmiczną i wulkaniczną, a
nawet mogą byd generowane przez płynące
statki. Parametry fal wewnętrznych są
nieporównywalnie większe ód występujących
nad nimi fal powierzchniowych, ponieważ
przemieszczają się wzdłuż linii nieciągłości o
małych różnicach gęstości. Ich wysokośd
przekracza 100 m przy długości od setek
metrów do wielu kilometrów. Prędkośd fal
wewnętrznych jest znacznie mniejsza od
prędkości fal powierzchniowych. Zależy od
różnicy gęstości horyzontalnie zalegających i
graniczących ze sobą dwóch warstw oraz od
grubości strefy górnej. Na powierzchni
objawiają się jako wstęgi piany z domieszkami
zawiesin o orientacji prostopadłej do kierunku
przemieszczania fal. Swoją natura
przypominają pasma wiatrowe towarzyszące
cyrkulacji komórkowej Langmuira. Fale
wewnętrzne są przesunięte względem fal
powierzchniowych. Wykorzystuje się to do
oznaczenia amplitud wahao i faz danej
charakterystyki na różnych głębokościach.
Innym sposobem ich rozpoznania jest
ustalenie izoplet. Odzwierciedlają one kształt
fali wewnętrznej przemieszczającej się i w
danej chwili w konkretnym punkcie.
Najczęściej fale wewnętrzne są związane z
pływami. Występują na dużych głębokościach
i w ich następstwie zachodzi, obok
pionowego, także poziome przemieszczanie
wód, czyli wewnętrzne prądy pływowe. W
sąsiedztwie kontynentów spotykają się fale
wewnętrzne o okresie w przybliżeniu
półdobowym. Mogą byd generowane
dwukierunkowo - ku brzegom oraz w stronę
otwartego morza. Ich amplitudy zależą od
charakteru skłonu kontynentalnego. Na
obrzeżach oceanów wewnętrzne fale tworzą
się także pod wpływem silnych prądów. W
strefie otwartych wód wzbudzanie tego typu
jest mało skuteczne. Tam za zaburzenia
stratyfikacji odpowiedzialne jest nałożenie
prądów pływowych na ich niejednolity układ
pionowy.

Ad.28. PRĄDY WSTECZNE NA RÓWNIKU
W wąskim pasie na równiku przeważa
dodatni ładunek elektryczny. W strefach
tych, pod wpływem oddziaływania
stycznego działającego na ładunki
dodatnie, powstają dodatkowe trzy
prądy płynące przeciwnie do
sąsiadujących prądów pierwotnych. Na
równiku, w strefie największego
zagęszczenia dodatniego ładunku
elektrycznego, powstaje równikowy prąd
wsteczny płynący z zachodu na wschód, -
dzieli on pierwotny równikowy prąd
wschodni na dwa prądy: - prąd północny
równikowy i prąd równikowy
południowy.

7.Bilans radiacyjny- energia docierająca
do Ziemi od Słooca i wypromieniowana
przez Ziemię do atmosfery (prom. Krótk-i
długofalowe)

10.Południkowy rozkład temp.

12.Pionowy rozkład temp.

13.Skł.wm:
-jony-Na

+

,K

+

,Mg

2+

,Ca

2+

,Br

-

,Cl

-

,HCO

3

-

,SO

4

2-

-metale śladowe-Ba,Zn,Cu,Cr,Fe,
-subst.żółte-barwniki,pigmenty
-zawiesiny-plankton,detrytus,cz.min.
-gazy rozp.-CO

2

,O

2

Zasolenie-masa soli nieorg. Wyrażona w
g/kg wm, w której wszystkie halogenki
podst.równoważn.ilością chlorków,
węglany zamieniono w tlenki,
pozostałośd wysuszono do stałego
ciężaru w temp. 480.

14.Wody tropikalne- najwyższe
parowanie na Ziemi. WM paruje, sól
zostaje-zwiększa zasolenie i gęstośd.

15.Pionowy rozkład T,S,ro:
-gęstośd-zależna od TiS. Wzrasta ze
spadkiem T i wzrostem S.

-temp-spada wraz z głębokością do
momentu dojścia do termokliny, gdzie
następuje gwałtowna zmiana. Później
stała.

-Zasolenie-wzrasta wraz z głębokością.
Dochodzi do halokliny. Następnie
stabilizuje się wraz z głęb.

16.Gęstośd wm-masa w jednostce obj.
Jej postad jest równ. stanu i wyraża
zależnośd T,S i p lub obj. właściwej.

17.Anomalia termstatyczna gęst.wł.
to obj. pomniejszona o obj.
standardową. Podst. parametr stanu to
gęstośd kg/m

3

20.Kryteria ruchu burzliwego:
-siły bezwładności przeważają nad siłami
lepkości(wyraża to liczba Re)
-w ośrodku jednorodnym gęstościowo
Re>1
-w warunkach silnego warstwowienia,
np.termoklina Ri<1
Zatem powinna byd duża liczba Re i mała
liczba Ri

24.Pompa Ekmana- powoduje upwellingi
i downwellingi. Upwellingom towarzyszy
powstawanie wirów cyklonalnych.

23.Prądy dryfowe są wywołane siłami
tarcia powietrza o pow.morza.
Prądy geostroficzne wynikają z
gradientu ciśnienia i siły Coriolisa.

25.Stommel-wykazuje znaczenie zmian
parametru Coriolisa względem
szerokości geograficznej dla zagęszczenia
linii prądu wzdłuż zachodniego brzegu
oceanu.

26.Wiry subtropikalne występują w
miejscach podwyższonego zasolenia.

27. Cyrkulacja polarna

29.Rodzaje wirowości w oceanie:
-względna-odnoszona wzgl Ziemi
-planetarna-określana parametrem
Coriolisa
-absolutna-suma względnej i planetarnej
-potencjalna
Wirowośd-charakterystyka kinematyki
płynu, wykazująca zdolnośd do rotacji.

32.Rodzaje up i down:
-przybrzeżny (Bałtyk)
-równikowy
-spowodowany przez pr.morskie
-lokalny(Galapagos)
-spowodowany przez cyklon tropikalny
-upwellingi sztuczne

37.Różnice topografii
+85 Północny Atlantyk
-170 Ocean Indyjski

21.Coriolis w wm:

Siła Coriolisa-Stokesa – siła obserwowana w
układzie ruchu związanym z obracającą się
cieczą powodowana oddziaływaniem efektu
Coriolisa i dryftu Stokesa. Efekt ten nie zależy
od prędkości wiatru i jego oddziaływania z
powierzchnią wody. Dryft Stokesa – średnia
prędkośd w wodzie (cieczy) obserwowana w
ruchu falowym, powodowana na przykład
przez zmniejszenie amplitudy (eliptycznych)
trajektorii cząstek w wodzie wraz z
głębokością. Różnica pomiędzy horyzontalną
amplitudą ruchu z głębokością powoduje, że
cząstki na powierzchni wody poruszają się
nieco bardziej w kierunku przemieszczającej
się fali niż w kierunku przeciwnym na pewnej
głębokości w wodzie. Powoduje to dryft,
nazywany dryftem Stokesa. Dryft Stokesa
istnieje, nawet jeżeli nie ma średniego
przepływu wody, a jedynym mechanizmem
jest falowanie*2+. Dryft Stokesa nie zależy
także bezpośrednio od prędkości wiatru.
Nawet kiedy prędkośd wiatru jest zerowa
istnienie propagujących się fal oceanicznych
powoduje dryft Stokesa. Ocenia się jednak, że
w pierwszym przybliżeniu dryft Stokesa na
powierzchni oceanu wynosi około 3%
prędkości wiatru w obszarze rozbiegu fal.
Natomiast prędkośd prądów dryftowych (pod
powierzchnią ocanu) wynosi około 20-80%
prędkości dryftu Stokesa na powierzchni. Z
pomiarów prądów oceanicznych, prędkości
wiatru i pola falowania można ocenid jaka
częśd energii prądów oceanicznych jest
wywoływana bezpośrednio przez wiatr (patrz
warstwa Ekmana), a jaka przez dryft
Stokesa*3+ W układzie związanym z
obracającą się cieczą (np na Ziemi) przepływ
wody związany z dryftem Stokesa jest
poddawany efektowi Coriolisa (patrz siła
Coriolisa-Stokesa). Dryft Stokesa jest ważny
m.in. w opisie transportu zanieczyszczeo na
powierzchni wody.

22.Euler vs Reynolds

W równ. Eulera zawarte jet równ. Reynoldsa
plus Coriolis.

19.Dekompozycja Reynoldsa
Jest to ruch średni plus ruch pulsacyjny.

8.Występuje na powierzchni pokrywy lodowej
albo na styku warstw lód-woda. Na pow.
pokrywy bilans to strumieo
prom.krótkofalowego pomniejszony o albedo,
straty na sublimację i promieniowanie
długofalowe. Lód-woda-strumieo ciepła
przenikający przez lód i strumieo ciepła pod
lodem do wody.

33.Skoki pływów:
Pływy morskie (przypływy i odpływy) –
regularnie powtarzające się podnoszenie i
opadanie poziomu wody w oceanie.
Wywołuje je zjawisko pływowe, którego
przyczyną są siły grawitacyjne Księżyca i
Słooca. Pływy powodowane są również przez
siłę odśrodkową wywołaną obrotem Ziemi
wokół środka ciężkości układu Ziemia – ciało
niebieskie działające na naszą planetę.
Najsilniejsze pływy (syzygijne) występują, gdy
wpływy Słooca i Księżyca dodają się do siebie
(tj. gdy Księżyc, Ziemia i Słooce znajdują się w
linii prostej – w trakcie pełni oraz nowiu
Księżyca). Natomiast gdy wpływ Słooca i
Księżyca nie sumuje się (Księżyc, Ziemia i
Słooce tworzą kąt prosty), pływy są najsłabsze
(pływ kwadraturowy).
-strefa brzegowa- Skutkiem pływów są
oscylacyjne prądy nazywane prądami
pływowymi, które są ważne przy nawigacji
przybrzeżnej. Pas nabrzeża, który jest
zatapiany przez przypływ i odsłaniany przez
odpływy, zwany wattem, jest ważnym
ekologicznie skutkiem przypływów.
-otwarty ocean
-morza zamknięte- Pływy w obszarze mórz
śródlądowych np. Bałtyku są prawie
niewidoczne. Nie jest to spowodowane
brakiem szerokiego połączenia z oceanem
światowym, ale małą masą wody w basenie
mórz śródlądowych, które są znacznie płytsze
od oceanów. Mniejsza masa wody jest
przyciągana z mniejszą siłą.

4.Czynniki decydujące o wielkości
prom.krótkofalowego:
-odl. Ziemi od Słooca
-zachmurzenie
-parowanie
-gazy

5.dzieo polarny, zachmurzenie

6.Zyski-prom.słoneczne pochłonięte przez
wodę docierające z kosmosu, promieniowanie
odbite od chmur wracające na Ziemię,
powracające w wyniku efektu cieplarnianego
Straty-związane z parowaniem, emitowane
prom.długofalowe, promieniwanie odbite od
chmur, lodu, powierzchni,

34.Rodzaje fal: