1

.

- Stomatologia zachowawcza – zajmuje się profilaktyką próchnicy zębów oraz
leczeniu już powstałych ubytków próchniczych, odbudową tkanek zęba
materiałami światłoutwardzalnymi (wypełnienia).

- Endodoncja – zajmuje się rozpoznawaniem i leczeniem chorób miazgi zęba i
tkanek okołowierzchołkowych. Podstawową metodą leczenia jest tu leczenie
kanałowe. Leczenie takie wykonuje się przy bardzo głębokich ubytkach
próchniczych, martwicy miazgi, po złamaniu lub zwichnięciu zęba, ze wskazao
protetycznych – przed wykonaniem korony i mostu.

- Pedodoncja (stomatologia dziecięca) – zajmuje się profilaktyką i leczeniem
zębów mlecznych i stałych niedojrzałych. Poza tym zajmuje się leczeniem
chorób błony śluzowej i dzieci, ząbkowaniem i jego zaburzeniami.

- Ortodoncja - zajmuje się profilaktyką i leczeniem wad zgryzu oraz wad
szczękowo- twarzowych u dzieci, młodzieży i dorosłych. Leczenie wpływa na
właściwe stosunki międzyzębowe i proporcje dolnego i środkowego odcinka
twarzy.

- Periodontologia – zajmuje się profilaktyką i leczeniem chorób przyzębia
(nauka o aparacie zawieszeniowym zęba) i błony śluzowej jamy ustnej

- Chirurgia stomatologiczna i szczękowo-twarzowa – zajmuje się leczeniem
operacyjnym jamy ustnej i okolic przyległych w tym części twarzowej głowy
oraz szyję. W Zakres chirurgii stomatologicznej wchodzą najczęściej: ekstrakcje,
leczenie ropni oraz przetok, resekcje korzeni, leczenie nowotworów, usuwanie
torbieli, plastyka połączeo jamy ustnej z zatoką szczękową itd.

- Protetyka stomatologiczna – zajmuje się odtwarzaniem pierwotnych
warunków zgryzowych po utracie zębów naturalnych lub po ich znacznym
uszkodzeniu. Do odtworzenia wykorzystuje się uzupełnienia protetyczne
(protezy) stałe, ruchome bądź kombinowane.

Nowe dziedziny stomatologii:
- Implantologia
- Stomatologia estetyczna

2

.

Zespół stomatologiczny - stanowią przede wszystkim osoby uczestniczące
bezpośrednio w wykonywaniu zabiegu stomatologicznego. W jego skład
wchodzą:

1. Lekarz dentysta (zabiegi profilaktyczne i lecznicze, porady, konsultacje,

kierowanie pracą zespołu stomatologicznego)

2. Asysta stomatologiczna (przygotowanie i sprzątanie stanowiska pracy,

aktywne uczestnictwo w zabiegu, zabiegi profilaktyczne)

3. Technik dentystyczny (laboratoryjne wykonawstwo prac protetycznych i

ortodontycznych)

4. Higienistka stomatologiczna (zabiegi profilaktyczne, oświata zdrowotna)

3.

- Periodontologia – zajmuje się profilaktyką i leczeniem chorób przyzębia
(nauka o aparacie zawieszeniowym zęba) i błony śluzowej jamy ustnej

- Gerostomatologia - jest specjalistyczną dziedziną stomatologii obejmującą
leczenie osób w wieku powyżej 65 roku życia w zakresie stomatologii
zachowawczej, chorób błony śluzowej a przede wszystkim z uwagi na często
rozległe braki zębowe w zakresie wybranych zagadnieo z protetyki
stomatologicznej.

- Ergonomia - to nauka zajmująca się zależnością między człowiekiem, a jego
otoczeniem podczas pracy.

4.

Podstawowe narzędzia do diagnostyczne i narzędzia do wypełniania

ubytków. Nazwy i do czego służą ?

Narzędzia diagnostyczne:

Lusterko dentystyczne:

• oglądanie powierzchni niewidocznych w widzeniu bezpośrednim,
• skierowanie snopu światła lampy na leczoną powierzchnię zęba,
• odsunięcie tkanek miękkich.

Zgłębnik:

• badanie powierzchni zębiny, powierzchni wypełnienia oraz ocena

twardości zębiny.

Szczypczyki dentystyczne (pęsety):

• przenoszenie wałków ligniny, wacików, tamponów do i z jamy ustnej.

5.

Podstawowe narzędzia do rozdrabniania i przygotowania wypełnieo i

podkładów. Nazwy i do czego służą ?

- płytki szklane z jednej strony matowe - rozdrabnianie cementu
- metalowa łopatka - cementy siarczanowe i fosforanowe na matowej stronie
- łopatka agatowa lub plastikowa -cementy krzemowe na gładkiej tronie
-moździerz lub mieszadło szklane -rozcieranie amalgamatu
-szybkie ucieranie amalgamatu ściany moździerza i koniec pistela są
zmatowione
-rtęd przechowuje się w specjalnych dawkomierzach
-wygodne w użyciu są dozowniki wagowe lub automatyczne do amalgamatu
srebra
-do ucierania amalgamatu stosuje się też mieszadło elektryczne sizamat
- podstawowymi narzędziami są upychadła i nadkładacze

6

. Różnice w budowie między kleszczami Bertena i Meisnera.

Kleszcze Meissnera- uniwersalne, nie anatomiczne. Usuwa się nimi wszystkie
zęby(górne, dolne, mleczne, korzenie) Podstawowy zestaw to 3 pary kleszczy:
wąskie- korzeniowe, średnie i szerokie.

Składają się z rękojeści, szyjki z zamkiem oraz dziubków. Kleszcze można
rozłożyd uzyskując dźwignię boczną prawa i lewą.

Dobór kleszczy, szerokośd dziubków jest uzależniona od szyjki zęba. Kleszcze
powinny byc tak założone, aby były przedłużeniem długiej osi zęba.

Podstawowa cech odróżniająca od kleszcze Bertena: zaokrąglone rękojeści.

Kleszcze Bertena- kleszcze anatomiczne, gdyż każdy ząb ma przypisaną
określoną parę kleszczy. Podstawowy zestaw składa się z 16 par kleszczy

Berteny do zębów szczęki:

1. do zębów przednich- wąskie, średnie i szerokie.
2. do zębów górnych bocznych- pod lekkim kątem by wyprowadzid rękojeśd

z jamy ustnej

3. do zębów trzonowych górnych- prawe i lewe. Kolec na kleszczach musi

wejśd do rozdwojenia(bifurkacji)korzeni bocznych trzonowców.

4. Kleszcze do trzonowców górnych, zębów mądrości- Berteny nie mają

kolców

Berteny do zębów żuchwy(papużki):

1. zęby przednie- dziubki wąskie lub średnie
2. zęby przedtrzonowe- dziubki średnie lub szersze
3. zęby trzonowe- posiadają dwa kolce
4. dolne, korzeniowe

7

. Rodzaje dźwigni Beina i ich zastosowanie.

Dźwignie Beina służą do usuwania całych zębów i korzeni lub tylko korzeni.



Prosta-służy do usuwania zębów i korzeni w szczęce. Dźwignią

pracujemy, jako przedłużenie naszego ramienia



Boczna prawa i lewa- służy do usuwania zębów i korzeni w żuchwie

+ dźwignia Lecluzea- dźwignia służąca do usuwania dolnych zębów mądrości

8

. Rodzaje maszynowych narzędzi do opracowywania tkanek twardych zęba.

• Szybkoobrotowe:

turbina powietrzna to zawsze kątnica

prędkośd obrotów:

250.000-400.000 obr./min.

wiertła dł. 19 mm, śr. 1,6 mm

• Wolnoobrotowe:

mikrosilniki napędzające prostnicę lub kątnicę

max. prędkośd do 40.000 obr./min.

wiertła dł. 22 (26) mm, śr. 2,35mm

Wiertła składają się z: trzonu i główki. Wg ISO oznaczane są kodem: A B C D E

A – materiał główki

B – kształt trzonka

C – długośd narzędzia

D – kształt główki + nasyp

E – wielkośd główki

9.

Do czego służą turbina, kątnica i prostnica?

Turbina służy do:

- otwierania ubytków, nadawania zarysu, opracowywania pod wkłady
koronowe i korony, opracowywania wypełnieo.

Kątnica

- opracowywania zębiny, usuwania zębiny próchnicowej, wygładzania brzegów
szkliwa, opracowywania, polerowania wypełnieo.

Prostnica:

- poza jamą ustną np. opracowywanie aparatu ortodontycznego

10

. Kolory pasków na wiertłach diamentowych i ich znaczenie:

Paski na wiertłach: oznaczają ziarnistośd danego wiertła



czarny paski- bardzo grube ziarniste wiertło 150 um, służy do

zeszlifowania wszystkich guzków zęba



zielony pasek- grubo ziarniste 125 um, nim rozpoczynamy szlifowanie

albo opracowywanie ubytku



niebieski pasek/ bez paska- średnia ziarnistośd 100 um



czerwony pasek- drobno ziarniste 30 um, głównie służy do wygładzania

powierzchni szkliwa



żółty pasek- 15 um- FINIRY- opracowywanie, wykaoczanie wypełnieo

kompozytowych, opracowywanie wypełnienia



biały pasek- 8 um - FINIRY- opracowywanie, wykaoczanie wypełnieo

kompozytowych, wygładzanie wypełnienia

11

. Sterylizacja – proces polegający na zniszczeniu wszystkich form

wegetatywnych i przetrwalnikowych mikroorganizmów które znajdują się w
odkażanym materiale.
Dezynfekcja – proces mający na celu zmniejszenie liczby drobnoustrojów w
odkażanym materiale.

12

. Postępowanie przy dezynfekcji i sterylizacji koocówek maszynowych typu

kątnica, prostnica, turbina.

– sterylizacje przeprowadzamy w specjalnych sterylizatorach olejowym
- przeprowadzamy ją w temperaturze 180 stopni Celsjusza w ciągu 20 minut

- po wykonanej sterylizacji należy odwirowad puszkę z narzędziami
w ciągu 1.5– 2.5 minuty

13

. Dlaczego należy myd zęby i nitkowad na powierzchniach stycznych ?

Ponieważ na powierzchniach stycznych gromadzi się najwięcej płytki nazębnej.
Płytka nazębna nieusuwana przyczynia się do powstawania próchnicy zębów
oraz chorób przyzębia. Nieusuwana płytka nazębna może również ulec
przekształceniu w kamieo nazębny. Płytka nazębna jest stosunkowo łatwa do
usunięcia w sposób mechaniczny tzn. ruchami szczoteczki bądź nicią
dentystyczną w miejscach w których szczoteczka nie dosięga.

14

. Chlorohexydyna - jest to bardzo dobry antyseptyk. Posiada działanie

bakteriobójcze oraz statyczne w stosunku do bakterii gram dodatnich,
tlenowych, beztlenowych oraz grzybów. Powoduje dezintegrację płytki
nazębnej z zębem oraz oddzielanie się płytki od powierzchni zęba. Zmniejsza
krwawienie z dziąseł oraz chroni przed zapaleniem dziąseł. Hamuje namnażanie
i rozwój mikroorganizmów odpowiedzialnych za powstawanie płytki nazębnej.

15

. Metoda Roll

 łatwa, najmniej szkodliwa,
 główka ułożona pod kątem 45 stopni do oczyszczanej powierzchni
 kooce włosia skierowane dokorzeniowo obejmują też dziąsło
 ruchy obrotowe , wymiatanie w kierunku powierzchni żującej ( 5 x w tym

samym odcinku )

 oczyszczanie przestrzeni zębowych
 oczyszczanie powierzchni językowych zębów przednich - szczoteczka

ustawiona jest pionowo i obejmuje jeden ząb

16.

Metoda Fonesa



łatwy sposób, główka przyłożona pod kątem prostym do długiej osi

zębów



ruchy okrężna i pewnym stopniu poziome



powierzchnie policzkowe przy zwartych łukach zębowych a językowe przy

otwartych



szczególnie polecana dzieciom i młodzieży

17.

Metoda Chartersa
 trudna do wykonania od strony wewnętrznej uzębienia
 główka ułożona poziomo pod kątem 45 stopni w okolicy szyjki zęba

 włosie skierowane dokoronowo obejmuje również dziąsło (masaż dziąseł)
 lekkie ale precyzyjne ruchy drgająco-okrężne + nacisk na dziąsła ( 10x)
 po wykonaniu kilku ruchów jest przerwa aby krew ponownie napłynęła

do tkanek, pobudza to krążenie krwi i chłonki w naczyniach dziąseł

 szczoteczka powinna byd miękka
 słabe oczyszczanie powierzchni międzyzębowych
 konieczne szkolenie i okresowa kontrola gdyż może wywierad szkodliwe

działanie na dziąsła jeżeli źle stosowana

18.

Szkliwo (enamelum) – jest jedyną tkanką zęba pochodzenia nabłonkowego
(ektodermalnego). Jego grubośd wynosi od 2 do 2,5 mm w szczytach koron do
0,01 mm w okolicy przyszyjkowej. Jest najsilniej zmineralizowaną i najtwardszą
(6-7 w skali Mohsa) tkanką organizmu. Powstaje dzięki ameloblastom. Zawiera
95-98% składników nieorganicznych, w skład których wchodzą:
dwuhydroksyapatyt (89%), węglan wapnia (4%), fluorek wapnia (2%), fosforan
magnezu(1,5%). Zbudowane jest z pryzmatów i istoty międzypryzmatycznej.
Pryzmaty mają kształt arkady lub łuski, ich głównym składnikiem są kryształy
hydroksyapatytowe. Zastąpienie ich reszty hydroksylowej (-OH) jonem
fluorowym(F-) tworzy fluoroapatyty które zwiększają stabilnośd, twardośd i
odpornośd szkliwa na niskie pH wywołane działaniem kwasów np.
produkowanych przez bakterie próchnicotwórcze płytki nazębnej. Między
pryzmatami występuje istota międzypryzmatyczna równie silnie
zmineralizowana. Warstwa szkliwa przylegająca bezpośrednio do zębiny oraz
warstwa leżąca na powierzchni zbudowana jest tylko z istoty
międzypryzmatycznej. W szlifie zęba na terenie szkliwa widoczne są linie
Huntera-Schregera i linie Retziusa. Linie Huntera-Schregera – lepiej widoczne w
świetle padającym, pęczki pryzmatów przecięte pod innym kątem różnie
załamują światło. Linie Retziusa – widoczne w świetle przechodzącym, powstają
w następstwie okresowego wapnienia szkliwa. Linia neonatalna (porodowa,
urodzeniowa) – jest to poszerzona linia Retziusa występująca w szkliwie
wszystkich zębów mlecznych i na pierwszym stałym trzonowcu. Oddziela ona
szkliwo zmineralizowane w okresie płodowym od zmineralizowanego po
urodzeniu się dziecka. Składniki organiczne stanowią od 2-5 % szkliwa i są to
białka: amelogeniny (80-90%), enameliny (3-5%) i ameloblasty (5%).
Zlokalizowane są między kryształami hydroksyapatytów i biorą udział w
nukleacji kryształów.

Zębina (dentinum) – ma pochodzenie neuromezenchymatyczne, jej twardośd
wynosi 4-5 w skali Mohsa, tworzą ją składniki organiczne 28% (woda 12%) i

nieorganiczne 72%. Częśd organiczna utworzona jest z włókien kolagenowych,
kolagen stanowi 92% składników organicznych reszta to białka niekolagenowe:
- fosfoproteiny - fosforyny (DPP)
- sialoproteiny zębinowe (DSP) – mają zdolnośd przyłączania jonów Ca2+ i
odpowiedzialne są za nukleację (powstawanie kryształów).
- glikoproteidy (np. osteonektyna)
- proteoglikany
- niektóre czynniki wzrostu
- białka enzymatyczne (hydrolazy – metaloproteinazy, fosfatazy)
Częśd nieorganiczna – nadaje zębinie znaczną twardośd, głównie są to kryształy
hydroksyapatytów z domieszką węglanów wapnia (ułożone w kuliste obszary –
kalkosferyty). Zębina utworzona jest w większości tylko z istoty
międzykomórkowej. Charakter komórkowy mają jedynie wypustki
odontoblastów (włókna Tomesa) biegnące w kanalikach zębinowych przez całą
grubośd zębiny. Ich przebieg w koronie jest w kształcie litery S, natomiast w
korzeniu biegną lekko faliście.

Miazga (pulpa) – tkanka łączna galaretowata pochodzenia
mezenchymatycznego wypełniająca komorę i kanał zęba. Kontaktuje się z
ozębną przez otwór wierzchołkowy, stanowiący miejsce wejścia i wyjścia
naczyo krwionośnych oraz pęczków nerwowych. Bogata w glikozaminoglikany
(kwas hialuronowy – ponad 50%) oraz proteoglikany. Włókna kolagenowe typu
I nie tworzą pęczków tylko przebiegają bezładnie. Występują również włókna
kolagenowe typu III ok. 40% oraz fibryle. Na powierzchni miazgi, na granicy z
zębiną występują odontoblasty (komórki zębinotwórcze) które mają 3 rodzaje
wypustek: 1- długa wypustka wchodzi do kanalika zębinowego i biegnie w nim
jako włókno Tomesa, 2- krótkie wypustki łączą odontoblasty między sobą, 3-
wypustka miazgowa wchodzi w głąb miazgi. Pomiędzy nimi przechodzą włókna
spiralne Korffa (grube włókna srebrochłonne) występujące w zew. warstwach
miazgi i kooczące się w zębinie. W miazdze spotykamy również fibroblasty,
komórki macierzyste miazgi, komórki prezentujące antygen (chronią miazgę
przed wniknięciem bakterii), limfocyty, plazmocyty, mastocyty, makrofagi i
granulocyty. Miazga jest silnie unaczyniona przez sied drobnych naczyo
włosowatych. Jest również silnie unerwiona zwłaszcza bólowymi włóknami
czuciowymi (współczulnymi). Włókna te tworzą w części obwodowej miazgi 2
połączone ze sobą sploty: splot Raschkowa (leżący głębiej) i splot brzeżny (pod i
pomiędzy odontoblastami). Reakcje bólowe wywołane są wzrostem ciśnienia
płynu w kanalikach zębinowych. Elementy miazgi nie są równomiernie
rozmieszczone, w jej części obwodowej (od zewnątrz) wyróżniamy 2 pasma
komórkowe przedzielone pasmem bezkomórkowym:

- pas komórkowy – odpowiadający warstwie odontoblastów

- pas bezkomórkowy Weila – przechodzą przez niego wypustki miazgowe
odontoblastów, pętle naczyo włosowatych, bezrdzenne wł. nerwowe i wł.
spiralne Korffa, splot Raschkowa.

- pas komórkowy pośredni – zagęszczenie wszystkich komórek na obszarze
miazgi właściwej

Kostniwo, cement (cementum) – pochodzenia mezenchymatycznego,
twardośd 3 lub mniej w skali Mohsa. Zbudowany z blaszek i wyróżniamy jego 2
rodzaje: bezkomórkowy (pierwotny) i komórkowy (wtórny). Cement
bezkomórkowy – bezpośrednio pokrywa cienką warstwą zębinę i kontaktuje się
ze szkliwem w szyjce. Cement komórkowy – pojawia się na wysokości 1/3
korzenia na cemencie bezkomórkowym i jego grubośd wzrasta w kierunku
wierzchołka zęba. W jamkach pomiędzy blaszkami cementu komórkowego
występują cementocyty, które podobne są do osteocytów lecz są rzadziej
ułożone, mają mniej wypustek i mniej połączeo miedzy sobą. Ich wypustki
biegną w stronę ozębnej która jest źródłem substancji odżywczych.
Powierzchowna warstwa cementu (precement) jest niezmineralizowana.
Włókna Sharpeya występują w całej warstwie cementu i są to włókna
kolagenowe dochodzące z ozębnej. Umocowują one ząb w zębodole kości
szczęk.

19

.

Stopieo zmineralizowania:

szkliwo-95-98% nieorganicznych

zębina- 72-74% nieorg.

Miazga -niezmineralizowana

cement- 57% nieorg.

Podstawowy element strukturalany części nieorganiczej to: fosforany wapnia,
kryształy hydroksyapatytów. Z niewielka domieszką węglanów wapnia.

20

. Rodzaje zębiny:

- zębina pierwszorzędowa (pierwotna) – występuje podczas rozwoju zęba, jest
słabo zmineralizowana.

- zębina drugorzędowa (wtórna) – występuje w zębach po wyrznięciu, jest w
pełni zmineralizowana.

- zębina trzeciorzędowa (sklerotyczna) – pojawia się jako reakcja obronna
zębiny na uszkodzenie zęba, następuje zamknięcie kanalików zębinowych.

21

. Poszczególne warstwy miazgi zęba w kolejności ułożenia przestrzennego:

Elementy miazgi nie są równomiernie rozmieszczone, w jej części obwodowej
(od zewnątrz) wyróżniamy 2 pasma komórkowe przedzielone pasmem
bezkomórkowym:

- pas komórkowy – odpowiadający warstwie odontoblastów

- pas bezkomórkowy Weila – przechodzą przez niego wypustki miazgowe
odontoblastów, pętle naczyo włosowatych, bezrdzenne wł. nerwowe i wł.
spiralne Korffa, splot Raschkowa.

- pas komórkowy pośredni – zagęszczenie wszystkich komórek na obszarze
miazgi właściwej

22.

Zawartośd kanalików zębinowych

W kanalikach zębinowych znajdują się wypustki odontoblastów czyli włókna
Tomesa. Wypustkom mogą towarzyszyd bezosłonkowe włókna nerwowe, a w
początkowych odcinkach bliskich miazgi także wypustki komórek
prezentujących antygen (umożliwia to wcześniejsze uruchomienie reakcji
obronnych, np. przed dostaniem się bakterii do miazgi). Wolne przestrzenie
kanalików wypełnione są płynem bogatym w jony potasu. Wzrost ciśnienia w
tym płynie powoduje reakcje bólowe.

23.

Splot Raschkowa – jest to splot utworzony przez bólowe włókna czuciowe

(współczulne) i który połączony razem ze splotem brzeżnym (położonym pod i
pomiędzy odontoblastami) unerwia miazgę zęba. Występuje w pasie
bezkomórkowym Weila miazgi zęba.

24.

Grupy zębów ludzkich stałych i mlecznych wraz z nazwami łacioskimi .

Grupy zębów stałych ludzkich – Siekacze( dentes incisivi) , kły( dentes canini) ,
przedtrzonowce (dentes premolares) , trzonowce( dentes molares).

Grupy zębów mlecznych ludzkich – Siekacze( dentes incisivi) , kły( dentes
canini) , trzonowce( dentes molares).

25

. Co oznacza termin uzębienie heterodontyczne a co difiodontyczne.

Heterodontyzm - rodzaj uzębienia spotykany u ssaków. Charakteryzuje się
zróżnicowaniem kształtów i wielkości zębów w zależności od ich przeznaczenia.

Difiodontyzm - dwuzmiennośd zębów, cecha ssaków polegająca na
występowaniu dwóch generacji zębów. Siekacze, kły i zęby trzonowe uzębienia
mlecznego zastępowane są zębami stałymi: siekaczami, kłami i zębami
przedtrzonowymi. Pojawiają się również za ostatnimi zębami mlecznymi
(trzonowcami) stałe zęby trzonowe, które nie podlegają wymianie.

26.

Liczba zębów w pełnym uzębieniu człowieka dorosłego i w podziale na

poszczególne grupy zębów.

U człowieka w pełnym uzębieniu występują 32 zęby. Siekacze – 8 , kły – 4 ,
przedtrzonowce – 8 , trzonowce -12.

27.

Cechy Muhleitera:

1. - „cecha korzenia” – korzeo jest odchylony w stronę, z której pochodzi

2. - „cecha krzywizny” – powierzchnia wargowa jest wypukła, po stronie
mezjalnej zęby mają większy stopieo krzywizny niż po stronie dystalnej

3. - „cecha kąta” – kąt jaki tworzy brzeg sieczny z powierzchnią styczną korony
jest po stronie mezjalnej bardziej ostry niż po stronie dystalnej (kąt po stronie
mezjalnej jest to kat prosty, po stronie dystalnej kąt rozwarty, łukowato ścięty)

Wspólną cechą zębów żuchwy jest sposób nachylenia ich koron. (pochylone od
osi korzenia w kierunku językowym).

28

. Do jakich zębów przednich szczęki odnoszą się wszystkie trzy cechy

Muhlreitera.

Siekacze górne przyśrodkowe (sikacze górne boczne i kły górne)

29

. Które zęby wykazują odstępstwo od poszczególnych cech Muhleitera.

Siekacze dolne nie wykazują cech Muhleitera.

30

. Cechy zgryzu (zwarcia) prawidłowego w uzębieniu stałym.

1. kształt łuku zębowego: szczęka – elipsa, żuchwa – parabola
2. przednie zęby szczęki zachodzą na przednie zęby żuchwy w 1/3 wysokości
3. występowanie I klasy Angle’a (guzek policzkowy bliższy zęba trzonowego
pierwszego górnego wchodzi w bruzdę międzyguzkową zęba trzonowego
pierwszego dolnego).
4. łuk szczęki jest szerszy od łuku żuchwy (guzki policzkowe zębów górnych
obejmują guzki policzkowe zębów dolnych)

31

. Systemy oznaczania zębów. Umiejętnośd oznaczania poszczególnych

zębów stałych i mlecznych metodami: Zsigmondiego, Haderupa,
międzynarodowym FDI – „komputerowym” oraz amerykaoskim.

Schemat zębowy wg. Zsigmondiego

Schemat zębowy wg. Haderupa

Schemat amerykaoski

Schemat międzynarodowym FDI – „komputerowym”

32

. Liczba i kształt korzeni w poszczególnych zębach.

Siekacze górne przyśrodkowe
Liczba korzeni- 1, kształt wyraźnie wydłużonego stożka, spłaszczony mezjalno-
dystalnie, zakrzywiony w kierunku zęba bocznego zgodnie z cechą korzenia.jest
prosty.
Siekacze górne boczne
Liczba korzeni- 1 spłaszczony bocznie(mezjalno-dystalnie), podobny do zęba
siecznego górnego przyśrodkowego, jednak jest mniejszy i znacznie węższy.
Siekacze dolne przyśrodkowe
Liczba korzeni- 1
Siekacze dolne boczne
Liczba korzeni- 1
Kły górne
Liczba korzeni- 1, korzeo w stosunku do korony jest dłuższy, jest korzeniem
najmasywniejszym w uzębieniu stałym. Najszerszy w okolicy przyszyjkowej po
czym zwęża się stożkowato. Jest prosty, odchyla się lekko od osi zęba w stronę
boczną zgodnie z „cechą korzenia” Muhleitera.
Kły dolne
Liczba korzeni- 1, korzeo w stosunku do korony jest krótszy
Przedtrzonowce górne pierwsze
Liczba korzeni- 2 (podniebienny i policzkowy) w 20% 1 korzeo
Przedtrzonowce górne drugie
Liczba korzeni- 1, spłaszczony w kierunku przednio-tylnym, odchyla się zgodnie
z „cechą korzenia” Muhleitera.
Przedtrzonowce dolne pierwsze
Liczba korzeni- 1
Przedtrzonowce górne pierwsze
Liczba korzeni- 1
Trzonowce górne pierwsze
Trzonowce górne drugie
Trzonowce dolne pierwsze
Liczba korzeni -2 (przedni i tylny) szerokie w kierunku policzkowo-językowym i
spłaszczone w kierunku przednio-tylnym, ich korzeo wykazuje „cechę korzenia”
Trzonowce dolne drugie
Liczba korzeni -2 (przedni i tylny) pod względem ilości, kształtu i położenia
prawie takie same jak trzonowce dolne pierwsze, wykazuje „cechę korzenia”

33.

Nazewnictwo powierzchni zębów przednich oraz zębów bocznych i

krawędzi ograniczających poszczególne powierzchnie – nazewnictwo polskie i
łacioskie.

Powierzchnie zęba

1. Powierzchnia przedsionkowa (facies vestibularis)

1a. Powierzchnia wargowa (facies labialis) - częśd środkowa powierzchni
przedsionkowej

1b. Powierzchnia policzkowa (facies buccalis) - części boczne powierzchni
przedsionkowej

2. Powierzchnia sieczna (facies incisalis) - dla zębów przednich
3. Powierzchnia żująca (facies masticatoria) - dla zębów tylnych
4. Powierzchnia językowa (facies lingualis) - dla żuchwy
5. Powierzchnia podniebienna (facies palatinum) - dla szczęki
6. Powierzchnia styczna medialna (bliższa) (facies mesialis)
7. Powierzchnia styczna dystalna (dalsza) (facies distalis)

Krawędzie zęba

1. Krawędź przedsionkowo-styczno-bliższa limbus vestibulo-contactus mesialis
2. Krawędź przedsionkowo-styczno-dalsza limbus vestibulo contactus distalis
3. Krawędź językowo-styczno-bliższa l. linguo- contactus mesialis
4. Krawędź językowo-styczno-dalsza l.linguo-contactus distalis
5. Krawędź zgryzowo-przedsionkowa l. occluso-vestibularis
6. Krawędź zgryzowo-językowa l.occluso- lingualis
7. Krawędź zgryzowo-styczno-bliższa l. occluso-contactus mesialis
8. Krawędź zgryzowo-styczno-dalsza l. occluso- contactus distalis
9. Brzeg sieczny (zęby przednie) – margo incisivus

34

.

Równik zęba – największy obwód korony zęba na jego długiej osi, linia równika
ma zwykle przebieg falisty
Szczyt guzka – najbardziej wysunięta częśd guzków zębów na koronie (guzki są
zakooczone szczytami zębów trzonowych i przedtrzonowych)
Bruzda centralna guzka – oddziela ona dwa sąsiednie guzki na powierzchni
żującej. Guzki funkcjonalnie kontaktują się z bruzdą centralną antagonisty.
Listwa brzeżna – po obu stronach powierzchni językowej przebiegają dwa wałki
szkliwa i zbiegają się przy szyjce zęba tworząc tzw. guzek zęba (w siekaczu
centralnym).
Grzbiet guzka – guzki połączone są ze sobą poprzecznymi grzbietami
szkliwnymi, które biegną pomiędzy guzkami policzkowymi i językowymi.
Stok guzka – na powierzchni żującej, biegnie pod kątem od szczytu do
podstawy guzka.
Grao guzka – szczytowa, często nierówna częśd grzbietu guzków.
Wypukłośd trójkątna –
Dołek środkowy – jest to najgłębszy dołek trójkątny znajdujący się między
guzkami językowymi a policzkowym środkowym (powierzchnia żująca), w
punkcie krzyżowania się bruzd głównych.

35.

Szczegółowa anatomia korony siekacza górnego centralnego

-korona kształtu dłutowatego
Powierzchnia wargowa- nieregularnie wypukła o kształcie zbliżonym do
trapezu, szerszy brzeg sieczny, węższa linia szyjki, ograniczona krawędzią
sieczną, linią wargowo przyśrodkową i wargowo dalszą oraz linią szyjki.
Krawędź sieczna prosta, jednakże niżej przebiega od strony przyśrodkowej a

wyżej od strony bocznej. W 1/3 od strony bocznej występuje zaokrąglenie
brzegu siecznego w kierunku linii wargowo bocznej.
Dwa wklęśnięcia dzielące brzeg sieczny na 3 równe części.
Linia wargowa przyśrodkowa tworzy z brzegiem siecznym kąt nieco mniejszy od
prostego.
Linia wargowa boczna tworzy z brzegiem siecznym kąt trochę większy od
prostego, jest krótsza i bardziej wypukła od poprzedzającej.
Wykazuje cechę korony- największa krzywizna w części przyszyjkowej i od
strony przyśrodkowej

Powierzchnia podniebienna-
-kształt trójkąta
-wklęsło wypukła- 2/3 od brzegu siecznego wklęsła, 1/3 od linii szyjki wypukła
-wklęsłośd ograniczona z dwóch stron wałkami, które zbiegają się ku górze
tworząc guzek zęba
-mniejsza od powierzchni wargowej
-ograniczona brzegiem siecznym, linią podniebienno przyśrodkową, linią
podniebienno boczną

Powierzchnia przyśrodkowa-
-kształtu wklęsłego trójkąta
-ograniczona linią wargowo-przyśrodkową, podniebienno- przyśrodkową, linią
szyjki i kawałkiem brzegu siecznego
-nierównomiernie wypukła, największa krzywizna w 1/3 od linii szyjki
-łagodnie przechodzi w powierzchnię wargową i podniebienną
- w 1/5 od brzegu siecznego znajduje się punkt styczny siekaczy
przyśrodkowych

Powierzchnia boczna
-krótsza i węższa od przyśrodkowej

36.

Szczegółowa anatomia korony kła górnego

-powierzchnia wargowa i podniebienna zbiegają się na brzegu siecznym
Powierzchnia wargowa-
-ograniczona linią wargowo bliższą, wargowo dalszą, linią szyjki i brzegiem
siecznym
- krawędź sieczna podzielona na dwie części guzkiem siecznym ( kąt rozwarty w
załamaniu)

-przechodzi w powierzchnię przyśrodkową pod kątem 120 st, a w powierzchnię
boczną pod kątem 130 st
-linia wargowa przyśrodkowa jest wypukła, dłuższa od wargowej bocznej,
tworzy miejsce styczne zaraz przy przejściu brzegu siecznego w powierzchnię
przyśrodkową
-linia wargowa boczna bardziej wypukła od przyśrodkowej, krótsza, w 1/3 od
brzegu siecznego tworzy punkt styczny z pierwszym górnym przedtrzonowcem-
największa wklęsłośd, następnie przechodzi we wklęsłośd
-nieregularnie wypukła- miejsce centralne zajmuje wałek dzielący ją na dwie
części- przyśrodkową węższą i tylną szerszą
-wykazuje cechę korony- największa krzywizna w 1/5 od brzegu siecznej i od
strony przyśrodkowej

Powierzchnia podniebienna
-czworokąt
-wklęsło-wypukła
-lustrzane odbicie powierzchni wargowej- ale mniejsza i węższa
-zwęża się ku szyjce
-trzy wyraźnie zaznaczone wałki- dwa boczne (przyśrodkowy i tylny) i trzeci
przebiegający od załamania brzegu siecznego do wypukłości znajdującej się
przy szyjce
- w 1/3podniebiennej przy szyjce znajduje się wypukłośd zwana guzkiem
podniebiennym
-wałek środkowy dochodzi do podstawy guzka podniebiennego, dzieli
powierzchnie podniebienna na dwie części- przyśrodkowa węższą, lecz dłuższą i
na tylną szerszą, krótszą

37.

Szczegółowa anatomia korony przedtrzonowa górnego drugiego

38.

Szczegółowa anatomia korony trzonowca dolnego pierwszego

Powierzchnia policzkowa - składa się z 3 łukowatych odcinków linii,
zwróconych wypukłościami ku górze. Odcinek przedni jest najdłuższy, a tylny
najkrótszy i położony nieco niżej. Odcinki te tworzą wyniosłośd guzków
policzkowych. Na tej powierzchni przebiegają 2 podłużne bruzdy dzielące pole
powierzchni policzkowej na 3 części: przednią – największą, środkową i tylną
najmniejszą. Powierzchnia ta jest nachylona w kierunku języka.

Powierzchnia językowa – jest krótsza i węższa od policzkowej. Jej ograniczenie
stanowią: krawędź żująco-językowa, linie językowo-przednia i językowo-tylna

oraz linia szyjki. Krawędź żująco-językowa składa się z 4 odcinków tworzących
kąty rozwarte. Wyniosłości utworzone z tych odcinków tworzą szczyty guzków
językowych.
Powierzchnia przednia – jest płaska, patrząc od strony powierzchni przedniej
widad zarys guzków przednich: policzkowego niższego, bardziej zaokrąglonego i
językowego – ostrzejszego. Widad także przesuniecie zagłębienia bruzdy
przednio-tylnej w stronę językową.
Powierzchnia tylna – podobna do przedniej, lecz znacznie od niej mniejsza,
bardziej wypukła. Patrząc od strony tej powierzchni widzimy zarys guzków
tylnych, najniższego policzkowego i językowego – wyższego i ostrzejszego.
Powierzchnia ta łagodniej przechodzi w policzkową niż powierzchnia
przeciwległa.
Powierzchnia żująca – jej zarys przypomina pięciobok i jest ograniczona
krawędzią żującą. Na powierzchni tej znajdują się 3 guzki po stronie policzkowej
i 2 po stronie językowej. Najmniejszy jest guzek policzkowy tylny. Guzki
językowe są nieco wyższe od policzkowych (najwyższy językowy przedni). Brzeg
żująco-językowy wraz z guzkami językowymi jest ostrzejszy niż brzeg żująco-
policzkowy i szczyty guzków policzkowych. Guzki policzkowe są oddzielone od
językowych bruzdą przednio-tylną. Bruzda policzkowa-przednia oddziela guzek
pol. przedni od środkowego, bruzda policzkowa-tylna oddzielająca guzek pol.
tylny od środkowego i bruzda językowa oddzielająca guzek jęz. przedni od
tylnego. Guzki przednie i tylne na krawędziach żująco-stycznych połączone są
listwami brzeżnymi (przednią i tylną). Występuje tutaj dołek środkowy czyli
najgłębszy dołek trójkątny znajdujący się między guzkami językowymi a
policzkowym środkowym. Stoki guzków policzkowych nie mają grzbietów,
natomiast na guzkach językowych są one wyraźnie zaznaczone.

39.

Różnice anatomiczne – diagnostyka różnicowa w grupie siekaczy

Siekacze górne są większe od dolnych. Występują centralne (przyśrodkowe) i
boczne. Kąt bliższy prosty w przyśrodkowych, kąt bliższy w bocznych ostry,
zaokrąglony. Cecha krzywizny korzenia słabo zaznaczona w przyśrodkowych,
mocno zaznaczona w bocznych siekaczach. Powierzchnie wargowe są wypukłe,
a językowe są wklęsłe. Powierzchnie styczne trójkątne. Wszystkie mają po 1,
stożkowatym korzeniu. Górne: Kształt korony podobny do kształtu łopaty.
Największy jest siekacz przyśrodkowy górny. Korona siekacza bocznego

mniejsza i węższa od przyśrodkowego. Dolne: Siekacze dolne są najmniejszymi
zębami ludzkimi. Przyśrodkowe mniejsze niż boczne. Korony przypominają
dłuto. Powierzchnia wargowa nieznacznie wypukła w porównaniu do górnych
siekaczy.

40.

Różnice anatomiczne – diagnostyka różnicowa w grupie kłów

Kły to najdłuższe zęby człowieka, górne są dłuższe od dolnych. Korzeo
masywny, stożkowaty, pojedynczy. Korona wypukła. Nie posiadają mamelonów
jak siekacze. Brzeg sieczny załamany przez pojedynczy guzek tworząc kąt
rozwarty (tu odcinek mezjalny w kącie jest krótszy niż dystalny). Płaska
powierzchnia językowa. W kłach dolnych, które są mniejsze, guzek kąta
siecznego jest słabiej widoczny, czasem w ogóle niewidoczny. Cała
powierzchnia wargowa kłów dolnych gładka i mniej wypukła (w górnych
biegnie wałek szkliwny od guzka siecznego do guzka językowego). Guzek
brzegu siecznego odchylony wargowo w kłach górnych, językowo w dolnych.
Kły prawe od lewych różnią się na podstawie cech Muhlreitera. Pow. styczna
mezjalna jest węższa niż dystalna i dlatego przejście w brzeg siecznej leży dalej
od szyjki zęba aniżeli powierzchni dystalnej.

41 .

Różnice anatomiczne – diagnostyka różnicowa w grupie przedtrzonowców

Korona przedtrzonowców jest pięcioboczna. Powierzchnie językowe i
policzkowe są wypukłe. Styczne są gładkie. Dwa guzki: językowy i policzkowy,
oddzielone bruzdą. ! Ale przedtrzonowe drugie dolne mogą mied 3 guzki: 1
policzkowy, 2 językowe. Powierzchnie styczne są czworoboczne.
Przedtrzonowe przeważnie mają jeden korzeo, ! ale pierwsze górne mają dwa
korzenie (policzkowy i językowy). Guzek policzkowy jest zawsze wyższy i szerszy
niż językowy. Przedtrzonowiec pierwszy górny w porównaniu do drugiego ma
większy od językowego guzek policzkowy, drugi jest też mniejszy niż pierwszy
przedtrzonowiec. W drugim przedtrzonowcu guzki są podobnej wielkości.
Korony zębów dolnych są bardziej okrągłe od górnych. Przedtrzonowiec
pierwszy dolny jest większy od drugiego i ma większy guzek policzkowy. Ale
drugi dolny ma koronę trochę szerszą niż pierwszy. Korzenie przedtrzonowców
górnych są spłaszczone w kierunku bliższo- dalszym, a dolnych – zaokrąglone.

42.

Różnice anatomiczne – diagnostyka różnicowa w grupie trzonowców

W szczęce i żuchwie pierwsze trzonowce są największe trzecie- najmniejsze.
Drugi dolny jest nieco mniejszy od pierwszego dolnego natomiast drugi górny
znacznie mniejszy od pierwszego. Zęby trzonowe górne mają po 3 korzenie,
dolne po 2. Korony zębów górnych są nieco mniejsze niż korony zębów
dolnych. W zębach trzonowych dolnych szyjka jest wyżej położona po stronie
językowej niż na powierzchni policzkowej. Pierwszy dolny trzonowiec ma 5
guzków, pozostałe- po 4.

43.

Anatomiczne kontakty zwarciowe w zwarciu centralnym – guzki

utrzymujące wysokośd zwarcia

Guzki zwarciowe- guzki policzkowe zębów dolnych i podniebienne górnych

44.

Anatomiczne kontakty zwarciowe w zwarciu centralnym – guzki nie

utrzymujące wysokośd zwarcia

Guzki artykulacyjne- guzki językowe dolne i policzkowe górne

45.

Kontakty zwarciowe na przykładzie przedtrzonowa górnego drugiego i

trzonowca dolnego pierwszego
Drugi ząb przedtrzonowy górny ma na guzku podniebiennym trzy punkty
kontaktu, umiejscowione wokół jego szczytu. Odpowiadające im punkty styku
znajdują się na częściach tylnych stoków wewnętrznych guzków drugiego zęba
przedtrzonowego dolnego i jeden a listwie brzeżnej tylnej tego zęba.

Pierwszy ząb trzonowy dolny zwiera się guzkiem policzkowym przednim i
guzkiem policzkowym środkowym z zębami górnymi. Punkty kontaktu guzka
przedniego położone są na krawędzi strzałkowej przed i za jego szczytem.
Odpowiadające im punkty styku są umiejscowione na listwach brzeżnych- tylnej
drugiego zęba przedtrzonowego drugiego i przedniej pierwszego zęba
trzonowego. Następne trzy punkty kontaktu znajdują się na guzku środkowym.
Dwa na krawędzi strzałkowej guzka środkowego, a jeden na krawędzi
poprzecznej. Odpowiadają im miejsca styku na stokach wewnętrznych
pierwszego zęba trzonowego górnego. Stoki te nachylone są zbieżnie do dołka
centralnego