HIV i AIDS to to samo”- wirus HIV tylko wywołuje AIDS; nosiciele wirusa mogą latami żyć bez objawów.
„Infekcje HIV dotyczą tylko homoseksualistów i narkomanów”; NIEPRAWDA – wirus ten spotyka w takim samym stopniu także hetero- i biseksualne osoby, a także nieuzależnionych od narkotyków. Dziś używa się pojęcia „grupa zachowań ryzykownych” (np. używanie tych samych strzykawek / igieł przez różne osoby, przypadkowe kontakty seksualne bez zabezpieczenia).
„HIV można się zarazić przez ukąszenie komara, przebywanie w jednym pomieszczeniu, dotyk”; jest to NIEMOŻLIWE w przeciwnym razie mielibyśmy obecnie kilkukrotnie więcej zakażeń wirusem HIV.
Kobieta zakażona HIV nie może urodzić zdrowego dziecka”; HIV jest czasami zdolny przenieść się na płód albo zakazić dziecko podczas porodu, ale nie zawsze. Ryzyko takiego zakażenia wynosi 20-30% (cesarskie cięcie oraz odpowiednie leki zmniejszają prawdopodobieństwo nawet do 1-2%).
„Można zarazić się przez pocałunek”; ocenia się, że do zakażenia podczas pocałunku głębokiego trzeba ok. Pół litra śliny!!! Może to jednak nastąpić poprzez krew Np ranki na wargach.
33 Co to jest HIV?
Jego pochodzenie nie zostało ostatecznie wyjaśnione, najprawdopodobniej jest on wynikiem mutacji retrowirusów występujących u małp.
Jak wykazały pewne badania, wirus ten po raz pierwszy mógł przeskoczyć na polujących na szympansy w Demokratycznej Republice Kongo (ok. 1930r.).
HIV jest skrótem od angielskiego określenia dla wirusa wywołującego brak odporności immunologicznej /Human Immunodeficiency Virus/.
Nasz organizm wyposażony jest w mechanizm obronny – system immunologiczny, który zwalcza atakujące nas infekcje oraz choroby. HIV powoli osłabia ten system, aż do jego ostatecznego zniszczenia.
Wirus może przez wiele lat dokonywać uszkodzeń w systemie immunologicznym, zanim osoba zakażona zacznie chorować.
Osoba żyjąca z HIV może mieć dobre samopoczucie i nie wiedzieć nawet o tym, że jest zakażona wirusem.
Zakażenia HIV nie można rozpoznać po wyglądzie! To, że ktoś jest zakażony HIV, nie musi oznaczać, iż ma AIDS ani że wkrótce będzie poważnie chory.
34 Drogi zakażenia
Drogą płciową (przez stosunek z osobą zakażoną)
Przez transfuzje zakażonej krwi
Używanie igieł zanieczyszczonych skażoną krwią
Przez łożysko matki w trakcie porodu
Może zostać wyssane z mlekiem matki
Okres inkubacji wynosi od 0,5 roku do 3 lub więcej lat.
Swoiste przeciwciała pojawiają się już po 3-8 tyg. Są one wykorzystywane do diagnozowania AIDS i nosicielstwa HIV
33 AIDS jest skrótem od angielskiego określenia dla nabytego zespołu niedoboru odporności /Acquired Immune Deficiency Syndrome/.
AIDS nie jest pojedynczą chorobą, lecz zespołem objawów różnych chorób, które w charakterystyczny sposób atakują osoby zakażone HIV
Wiele z tych chorób występuje powszechnie i nie są one specjalnie szkodliwe dla osób z nieuszkodzonym systemem immunologicznym.
Niemniej jednak dla kogoś, kto ma poważnie uszkodzony system odpornościowy, niektóre z tych chorób mogą być nawet śmiertelne.
Lekarze posługują się listą tak zwanych chorób wskaźnikowych AIDS. W przypadku, gdy u kogoś zakażonego HIV rozwinie się stan chorobowy określony jako czynnik warunkujący AIDS, zostaje uznany za chorego na AIDS
Niektóre z opisanych stanów wiążą się z poważnymi chorobami, inne natomiast są mniej groźne dla ogólnego zdrowia pacjenta.
W wielu przypadkach, nawet gdy system odpornościowy jest poważnie uszkodzony oraz gdy wiadomo już, że mamy do czynienia z AIDS, duża liczba osób czuje się na tyle dobrze, aby wykonywać swoją normalną pracę.
Z naszej dotychczasowej wiedzy wynika, że przeważająca większość osób zakażonych HIV
ostatecznie choruje na AIDS.
Czas trwania tego procesu jest różny i zależy od wielu indywidualnych czynników organizmu.
36 Objawy
Ból brzucha, zwykle w nadbrzuszu, promieniujący do pleców, na boki, do klatki piersiowej, ramion
Ból ciągły i tępy, niekolkowy
Nudności, wymioty
Wzmożone napięcie mięśni brzucha,
Objawy porażennej niedrożności jelit
Tachykardia
Hipotonia ( niedociśnienie tętnicze)
wstrząs oligowolemiczny
gorączka
żółtaczka
hiperglikemia, kwasica metaboliczna, hipokalcemia
Objawy skórne: Cullena ( przebarwienie skóry wokół pępka) i Grey-Turnera ( bocznych okolic brzucha)
niewydolność układu oddechowego, nerek,
46 to przewlekła, układowa, metaboliczna choroba szkieletu charakteryzująca się zmniejszeniem ilości masy kostnej, zaburzoną mikroarchitekturą kości
i w konsekwencji obniżoną wytrzymałością mechaniczną na obciążenia i urazy co w ostateczności prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań.
47 Przewaga tworzenia nad resorpcją trwa do
ok. 35. roku życia. Wtedy osiągana jest tzw. szczytowa masa kostna (maksimum gęstości
i odporności kości na urazy mechaniczne).
W ciągu życia człowieka stara kość jest usuwana (tzw. resorpcja kości, którą zajmują się komórki kościogubne - osteoklasty) i zastępowana przez nową tkankę kostną (tworzenie kości - dzięki komórkom kościotwórczym, tzw. osteoblastom).
Osteoporoza pojawia się, gdy resorpcja kości
jest zbyt szybka lub gdy tworzenie (odnowa) następuje zbyt wolno.
48 Kobiety w okresie menopauzy
Mężczyźni w okresie andropauzy
Dzieci i młodzież w okresie wzrostu
Osoby z czynnikami ryzyka i chorobami sprzyjającymi osteoporozie
CZYNNIKI RYZYKA OSTEOPOROZY
Czynniki, na które mamy wpływ
Czynniki, na które nie mamy wpływu
Płeć kobieca
Starzenie się
Rasa kaukaska
Wywiad rodzinny
(ze strony matki)
Drobna budowa ciała
Niedobór wapnia i witaminy D
Brak aktywności fizycznej
Niedożywienie
Niedobór hormonów płciowych
Palenie tytoniu
Nadużywanie alkoholu
Stosowanie niektórych leków
(antyandrogeny, hormony tarczycy, związki glinu, kortykosteroidy, heparyna,pochodne fenytoiny)
9
dystrofie mięśniowe jest to schorzenie pierwotnie mięśniowe.
Jej objawy wynikają z osłabienia mięśni kończyn lub mięśni unerwianych przez nerwy czaszkowe.
Objawy mają charakter postępujący.
Choroba ta uznawana jest za wrodzoną, nawet jeśli nie ma podobnych przypadków w rodzinie.
dystrofie sprzężone z chromosomem X ( dystrofia Duchenne’a, dystrofia Beckera, dystrofia Emery-Dreifussa),
dystrofie o dziedziczeniu autosomalnym recesywnym ( dystrofia obręczowo-kończynowa,
dystrofie o dziedziczeniu autosomalnym dominującym ( dystrofia twarzowo-łopatkowo-ramieniowa, dystrofia łopatkowo-strzałkowa, dystrofia oczna i oczno-gardzielowa).
Dystrofia Duchenne’a jest to najczęstsza i najcięższa spośród dystrofii. Chorują chłopcy, a nosicielkami są matki.
Objawy ujawniają się w dzieciństwie ( około 3-4.rż.).
Dziecko jest niesprawne ruchowo, często się przewraca, nie biega, ma trudności z wchodzeniem po schodach, z trudem wstaje z pozycji leżącej ( w charakterystyczny sposób ze wspinaniem się po sobie - tzw. objaw Gowersa).
Chód staje się kaczkowaty, dochodzi do nadmiernej lordozy lędźwiowej. Początkowo zajęta jest obręcz miedniczna, z czasem również barkowa.
11 kąpiele solankowe
masaż wirowy
łagodny masaż klasyczny
ultradźwięki o małym natężeniu 0, 1-0, 2 W/cm przykręgosłupowo w celu uzyskania ogólnego wpływu autonomicznego i poprawę ukrwienia tętniczego [Ketz. Kihn]
elektrostymulację prądem niskiej czętotliwości [Scott O]
6 Omdlenie – krótkotrwała utrata przytomności wywołana przejściowym globalnym zmniejszeniem perfuzji mózgowej. Charakteryzuje się szybkim rozwojem objawów aż do zupełnej utraty przytomności, krótkim czasem trwania oraz samoistnym i pełnym odzyskaniem przytomności.
7 Poszkodowanego układamy na plecach, aby zapewnić dopływ krwi do mózgu.
Podnosimy wszystkie kończyny do góry pod kątem 90 stopni do tułowia.
W przypadku ciężarnych kobiet (ostatni trymestr) podczas leżenia na plecach może dochodzić do omdleń, wskutek ucisku powodowanego przez ciężarną macicę na żyłę główną dolną – wówczas też powrót żylny do serca jest zmniejszony.
Należy zastosować ułożenie poszkodowanej na lewym boku. (żyła główna dolna biegnie po prawej stronie).
Należy zapewnić dostęp świeżego powietrza oraz umożliwić swobodny przepływ powietrza przez krtań (należy rozpiąć krawat, kołnierzyk, zdjąć szal).
Do momentu odzyskania przytomności kontrolujemy parametry życiowe.
Spróbować ustalić przyczynę omdlenia; sprawdzić czy ratowany doznał urazu i czy krwawi.
Sprawdzić czy u ratowanego pojawiły się następujące objawy: nierówność źrenic, zaburzenia mowy, widzenia, osłabienie siły mięśniowej prawej lub lewej części ciała, opadanie prawego lub lewego kącika ust (może to być udar mózgu),
Jeżeli świadomość nie powróci, to ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej bezpiecznej i wezwać Pogotowie Ratunkowe, tel. 999
Gdy osoba oprzytomnieje musimy utrzymywać z nią kontakt.
skurczowe bóle lub uczucie zmęczenia mięśni, występujące w obu lub tylko jednej kończynie dolnej, pojawiające się w czasie wysiłku fizycznego (chodzenie) i ustępujące po odpoczynku.
24 Ból, uczucie napięcia, osłabienie kończyny
Ból występuje w czasie chodzenia i ustępuje podczas odpoczynku (stąd nazwa choroby), co znacznie ogranicza aktywność życiową chorych
Zaniki mięśni i owłosienia kończyn dolnych
Chorzy często starają się oszczędzać chorą kończynę i w związku z tym utykają.
Chromanie przestankowe jest objawem przewlekłego niedokrwienia kończyn w przebiegu tzw. miażdżycy zarostowej tętnic.
25 Zaprzestanie palenia oraz unikanie przebywania w pomieszczeniach, w których pali się papierosy
Zmniejszenie masy ciała u osób otyłych
Aktywność ruchowa, regularne wykonywanie ćwiczeń fizycznych
Zmniejszenie ilości cholesterolu i tłuszczów nasyconych w pożywieniu
Prawidłowe leczenie i kontrola cukrzycy oraz nadciśnienia tętniczego
Podstawowym zaleceniem jest zaprzestanie palenia tytoniu.
2. Wskazana jest regularna aktywność ruchowa – spacery i ćwiczenia fizyczne, nawet jeżeli ruch wywołuje ból kończyny. W razie wystąpienia dolegliwości należy przerwać wysiłek fizyczny, odpocząć aż do ustąpienia bólu, a następnie znów podjąć marsz. Ruch pobudza tworzenie się nowych, drobnych naczyń krwionośnych w tkance podskórnej i mięśniach, które mogą częściowo zastępować zatkane duże tętnice (tzw. krążenie oboczne).
Należy unikać potraw bogatych w tłuszcze zwierzęce oraz cukry proste i dwucukry (sacharozę), a u osób otyłych zmniejszyć wagę ciała.
4. Ważne jest unikanie wyziębiania stóp i rąk – ciepłe obuwie i rękawiczki w zimne dni.
5. Zaleca się staranne, nie za krótkie przycinanie paznokci tak, aby nie zranić otaczającej skóry
Należy chronić stopy przed otarciami i zranieniami zakładając wygodne, dobrze dopasowane buty oraz wełniane lub bawełniane skarpety. Nie należy nosić skarpet wykonanych z materiałów syntetycznych, nie mogą być one także zbyt obcisłe.
Używanie wkładek dopasowujących obuwie do stóp zabezpiecza przed niewygodą i odciskami.
Nie należy chodzić boso
Należy zadbać o staranne leczenie i kontrolę cukrzycy oraz nadciśnienia tętniczego.
W przypadku trudno gojących się ran lub owrzodzeń, stosuje się specjalne opatrunki o właściwościach adsorbcyjnych, antybakteryjnych i nawilżających oraz maści o działaniu enzymatycznym, wspomagające usuwanie tkanek martwiczych.
Leki zapobiegające nadmiernemu krzepnięciu krwi (aspiryna lub leki o podobnym działaniu – tzw. antykoagulanty)
Leki rozszerzające naczynia tętnicze
Środki obniżające poziom tłuszczów i cholesterolu we krwi (tylko w połączeniu z prawidłową dietą)
Leki poprawiające przepływ krwi przez naczynia włosowate
26 I 28 Amputacja (Amputatio)- zabieg polegający na usunięciu części lub całego narządu.
Obecnie amputację kończyn dolnych w 90% wykonuje się z powodu istniejących chorób naczyń tętniczych, pozostałe 10% to amputacje spowodowane urazami, nowotworami oraz wadami rozwojowymi.
27 BÓLE FANTOMOWE- są to bóle w amputowanej kończynie, związane z silnym poczuciem obecności utraconej kończyn lub jej części. Zazwyczaj wrażenia fantomowe łagodzi się lekami przeciwbólowymi, uspakajającymi, czasami niewielkimi dawkami leków przeciwdepresyjnych. Bóle trwają do czasu obumarcia zakończeń nerwowych.
Ból fantomowy jest nieprzewidywalny, w razie jego nasilenia się najlepiej jest skorzystać z porady lekarza. Środki farmakologiczne, masaż, ciepłe okłady, bandażowanie kikuta, elektrostymulacja, akupunktura, psychoterapia to niektóre ze sposobów jego zwalczania.
29
Obrzęki i zastoje żylne
Blizny
Zwiększone napięcie mięśniowe
Przykurcze mięśniowe
Dolegliwości bólowe
30 Ostre stany zapalne
Infekcje wirusowe i bakteryjne
Niezagojona rana po amputacji
Gorączka
Infekcje na kikucie
1 Jest to stan obniżonej perfuzji (przepływ płynu ustrojowego) komórek i tkanek powstały na skutek
-spadku objętosci krwi krążącej
-spadku rzutu serca (jest to objętość krwi, jaką serce tłoczy w ciągu jednej minuty do naczyń krwionośnych).
-redystrybucji krwi skutkującej spadkiem objętości krwi krążącej
Zimna i blada skóra skurcz naczyń skórnych i centralizacja krążenia
Zaburzenia świadomości spadek ilości O2 i Glc dostarczanych do mózgu
Obniżenie temperatury ciała procesy metaboliczne ulegają ograniczeniu z powodu ograniczenia podaży tlenu i glukozy
Wzrost temperatury we wstrząsie septycznym endotoksyny bakteryjne powodują wydzielanie pirogenów w organizmie zakażonym albo same mają takie właściwości.
Oddech szybki i głęboki stopniowo spłycający się spadek perfuzji oznacza również wzrost stężenia CO2 i nasilenie glikolizy beztlenowej w tkankach. Narstająca kwasica pobudza ośrodek oddechowy a jedncześnie obniża siełę skurczu mięśni oddechowych
2
Hipowolemiczny
Kardiogenny
Wazogenny
-anafilaktyczny
-septyczny
-neurogenny
3 Anafilaksja jest niespodziewaną i potencjalnie śmiertelną reakcją nadwrażliwości typu natychmiastowego, w której patomechanizmie odgrywają rolę przeciwciała klasy IgE.
Jest ona spowodowana uwolnieniem bardzo aktywnych mediatorów farmakologicznych, które wywołują kliniczne objawy anafilaksji, obejmując wiele organów i układów (zazwyczaj skóry, układu oddechowego, pokarmowego i sercowo-naczyniowego).
4 Anafilaksja u dzieci i młodzieży jest stanem zagrożenia życia, który wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
Nieudzielenie na czas pomocy medycznej może na skutek niedrożności dróg oddechowych lub nieodwracalnego wstrząsu doprowadzić do zgonu
Jeden z pierwszych takich śmiertelnych wypadków opisano już p.n.e., kiedy to - według hieroglifów - król Egiptu Menes zmarł po użądleniu przez osę lub szerszenia
wystąpienie anafilaksji jest bardziej prawdopodobne u kobiet niż u mężczyzn;
ryzyko wystąpienia anafilaksji zależy od rodzaju antygenu; niektóre antygeny (np. penicylina, orzeszki ziemne i skorupiaki) wywołują reakcje anafilaktyczne częściej niż pozostałe;
prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji anafilaktycznej jest większe po pozajelitowym niż po doustnym podaniu leku;
wielokrotnie powtarzane, krótkie cykle stosowania danej substancji i długie przerwy między dawkami zwiększają ryzyko wystąpienia anafilaksji.
Anafilaksja jest zależną od IgE reakcją wyzwalaną przeciwko obcemu antygenowi, takiemu jak białko, hapten czy polisacharyd.
U osób podatnych na pierwszy kontakt z antygenem prowadzi do wytworzenia swoistych, skierowanych przeciwko niemu przeciwciał klasy IgE.
Objawy przedmiotowe i podmiotowe anafilaksji różnią się znacznie pod względem początku, charakteru i przebiegu.
Reakcja może obejmować wyłącznie skórę, górne i dolne drogi oddechowe, układ sercowo-naczyniowy, przewód pokarmowy lub kilka dowolnych układów
Objawy anafilaksji pojawiają się zazwyczaj 5-30 minut po kontakcie z antygenem, ale niekiedy mogą wystąpić nawet z co najmniej godzinnym opóźnieniem.
Reakcję anafilaktyczną mogą wywoływać użądlenia owadów z rzędu błonkówek, np. mrówki ognistej (Solenopsis geminata), szerszenia, osowatych i osy oraz pszczoły miodnej. Niekiedy wywołują ją ukąszenia innych owadów, takich jak muchy jelenie (Hipoptera cervi) i pluskwiaki różnoskrzydłe (Reduvius personatus).
Każdy pokarm może spowodować reakcję anafilaktyczną, ale niektóre są bardziej alergenne od pozostałych.
Najpowszechniejszymi alergenami pokarmowymi są warzywa strączkowe (orzeszki ziemne, groch, soja i fasola), orzechy, ryby, skorupiaki, mleko krowie i jaja kurze (tab. 3). Częstość występowania reakcji anafilaktycznych na pokarmy nie jest znana - możliwe, że są one częstsze niż anafilaksja na jad owadów.
5 Wstrząs septyczny – wikłający wcześniejszą infekcję, która charakteryzuje się obecnością bakteriemii i posocznicy zakażenie naczyń; głównymi sprawcami są bakterie G-, ale mogą go wywołać wszystkie.
uprzednio istniejące ognisko zakażenia
stosowanie immunosupresji (np.: drogi moczowe – urosepsa)
choroba nowotworowa
Ostry proces zapalny, obejmujący część zewnątrzwydzielniczą trzustki oraz często także sąsiadujące i odległe tkanki i narządy
W trakcie OZT funkcje i budowa anatomiczna trzustki są znamiennie zaburzone, po jej ustąpieniu budowa i funkcje wracają do normy
Zapadalność 10-80/100 000 populacji na rok
Całkowita śmiertelność wynosi 2-10%
Zapadalność mężczyzn jest o 10-30% większa niż kobiet
U większości przebieg jest łagodny i ustępuje bez dodatkowego leczenia
U 20% OZT ma ciężki przebieg i jest obarczone 20% śmiertelnością
Choroby dróg żółciowych, najczęściej kamica, powodująca blokadę wypływu soku trzustkowego - 40-50%
Nadużywanie alkoholu – 30-40%
Przyczyna nieuchwytna –10-20% - mówi się wtedy o samoistnym ostrym zapaleniu trzustki
Inne: uszkodzenie lekami, urazy brzucha, zakażenia wirusowe, nadczynność gruczołów przytarczycznych
55 Ból brzucha, zwykle w nadbrzuszu, promieniujący do pleców, na boki, do klatki piersiowej, ramion
Ból ciągły i tępy, niekolkowy
Nudności, wymioty
Wzmożone napięcie mięśni brzucha,
Objawy porażennej niedrożności jelit
18 neuralgia - ból występujący w obszarze unerwienia określonego nerwu lub jego gałęzi, bez innych objawów uszkodzenia nerwu (niedowład, zaburzenia czucia) będący następstwem mikrouszkodzenia nerwu.
19 niedowład lub porażenie a następnie zanik mięśni unerwionych przez dany nerw.
parestezje, ból, przeczulicę na bodźce
zaburzenia pocenia, zmiany zabarwienia skóry w obrębie pola unerwienia danego nerwu.
Urazy,
choroby ogólnoustrojowe (np.cukrzyca, niedoczynność tarczycy),
procesy zapalne (np. vasculitis),
procesy autoimmunologiczne (np. zespół Guillain-Barre),
czynniki toksyczne.
21 urazy (najczęstsza przyczyna)
II. ucisk:
A. ucisk z zewnątrz:
1. obciążenie barków, np. noszenie plecaka
2. długotrwałe odwiedzenie ramienia podczas anestezji
B. ucisk od wewnątrz zespoły cieśni okolicy obręczy barkowej
zespół żebrowo - obojczykowy
- zwężenie między obojczykiem a I żebrem
- dolegliwości nasilają się w pozycji z barkami cofniętymi do tyłu ( „ na baczność” ), jest to prawie pewny objaw rozpoznawczy tego zespołu
Zespół Pancoasta (zespół Pancoasta - Tobiasa)
- mianem tym określa się nowotwory szczytu płuca (najczęściej rak) powodujące ucisk i nacieczenie splotu ramiennego.
- w obrazie klinicznym dominują silne bóle okolicy barku, zwłaszcza nocne, promieniujące do k. g.
- jednym z wczesnych objawów przedmiotowych jest objaw Hornera (uszkodzenie pnia współczulnego), później pojawiają się inne objawy zajęcia splotu.
Klasycznymi objawami zespołu Hornera związanymi z samym narządem wzroku są:
ptosis– zwężenie szpary powiekowej po zajętej stronie
miosis – zwężenie źrenicy oka po stronie uszkodzenia
enophtalmus – zapadnięcie gałki ocznej do oczodołu
neuropatia - oznacza zespół kliniczny powstały w wyniku zmian czynności i struktury nerwów (obwodowych i /lub czaszkowych) wywołanych czynnikami niezakaźnymi.
12 Skręcenie, dystorsja (łac. distorsio) – uraz polegający na przekroczeniu fizjologicznego zakresu ruchu w stawie. Na skutek skręcenia może dojść do uszkodzenia torebki stawowej, więzadeł, chrząstki stawowej, a niekiedy także uszkodzenia fragmentów kostnych.
13 Zwichnięcie (łac. luxatio) - uszkodzenie, w którym dochodzi do chwilowej bądź trwałej utraty kontaktu powierzchni stawowych, przemieszczenie kości w torebce stawowej lub całkowite wyciągnięcie z niej kości. Zwichnięciu może towarzyszyć uszkodzenie struktur wewnątrzstawowych (więzadeł, chrząstki, łąkotek) oraz naciągnięcie bądź rozerwanie torebki stawowej. Staw jest niestabilny, a dodatkowo może dojść do uciskania tętnic lub nerwów. U noworodków spotyka się wrodzone podwichnięcie lub zwichniecie biodra, w przebiegu choroby zwanej dysplazja stawu biodrowego.
14 Złamanie (łac. fractura) – całkowite przerwanie ciągłości kości (gdy dochodzi do przerwania niecałkowitego określa się je jako nadłamanie, łac. infractio).
16 Objawy złamania:
patologiczna ruchomość kości,
nieprawidłowe ułożenie,
trzeszczenie (łac. crepitatio) odłamów kości.
Mniej swoistymi objawami złamania kości są: obrzęk, ból i krwiak.
Do złamań kości – samoistnych lub nawet przy niewielkich urazach – często dochodzi w przebiegu osteoporozy.
52 i 22 Stwardnienie rozsiane
Stwardnienie rozsiane (łac. sclerosis multiplex, SM, ang. multiple sclerosis, MS) – przewlekła, zapalna, demielinizacyjna choroba centralnego układu nerwowego, w której dochodzi do wieloogniskowego uszkodzenia (demielinizacji i rozpadu aksonów) tkanki nerwowej.
Choroba ma najczęściej przebieg wielofazowy z okresami zaostrzeń i poprawy. Częstość jej występowania zależy od rejonu geograficznego i waha się od 2 do 150 na 100 000 ludności w zależności od kraju i konkretnej populacji[1]. Stwardnienie rozsiane zostało po raz pierwszy opisane w 1868 przez Jeana-Martina Charcota. Dotyczy najczęściej osób młodych, ze szczytem występowania między 20. a 40. rokiem życia, i nieznaczną przewagą zachorowań u kobiet niż mężczyzn.
W ogólnym rozumieniu SM jest chorobą dotyczącą komórek nerwowych (neuronów), glejowych (oligodendrocyty), komórek odpornościowych mózgu (mikroglej) w której dochodzi do uszkodzenia otoczki mielinowej wokół wypustek komórek nerwowych, co powoduje niemożność prawidłowego przekazywania impulsów wzdłuż dróg nerwowych w mózgowiu i rdzeniu kręgowym. Nazwa "stwardnienie rozsiane" odzwierciedla rozsianie procesu patologicznego w różnych miejscach układu nerwowego, jak również rozsiew zmian w czasie.
Aktualnie uważa się, iż stwardnienie rozsiane jest chorobą autoimmunologiczną, w której układ odpornościowy gospodarza zwalcza komórki własnego organizmu, w tym przypadku w tkance nerwowej. Mniej powszechny jest pogląd o neurodegeneracyjnym charakterze o niejasnym podłożu metabolicznym. Rozważa się również rolę zakażeń wirusowych (np. wirusem Epsteina-Barr) pewnych innych nieznanych czynników środowiskowych. Niektórzy wskazują również na znaczenie niedoboru witaminy D przede wszystkim w dzieciństwie. Najnowsze doniesienia wskazują również że przyczyną SM może być przewlekła mózgowo – rdzeniowa niewydolność żylna (CCSVI).
Stwardnienie rozsiane może powodować wiele objawów i zespołów objawów; najczęściej są to zaburzenia ruchowe, czuciowe, móżdżkowe (zaburzenia równowagi), zaburzenia widzenia, zaburzenia autonomiczne, zespoły bólowe oraz objawy psychiatryczne: zaburzenia poznawcze i zaburzenia nastroju. Częstym objawem jest również przewlekłe zmęczenie. Stwardnienie rozsiane jest jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności u osób młodych, aczkolwiek wielu pacjentów może doświadczać łagodnego przebiegu.
Stwardnienie rozsiane może dawać różne objawy, w tym zmiany czucia (niedoczulica, przeczulica), osłabienie mięśniowe, nieprawidłowe skurcze mięśni, trudności w poruszaniu się związane z problemami z koordynacją i równowagą, zaburzenia mowy (dyzartria), połykania (dysfagia), widzenia (zez, dwojenie, zapalenie nerwu wzrokowego), zmęczenie, zespół bólu przewlekłego i ostrego, problemy z pęcherzem moczowym i jelitami, osłabienie zdolności kognitywnych oraz objawy afektywne (głównie w depresji). Głównym klinicznym miernikiem postępu upośledzenia i objawów jest Rozszerzona Skala Stanu Upośledzenia (Expanded Disability Status Scale, EDSS)[1].
Początkowe rzuty choroby są często przemijające, łagodne (lub bezobjawowe) oraz samoograniczające. Często nie zmuszają do zgłoszenia się do opieki medycznej i czasami są rozpoznawane retrospektywnie po kolejnych rzutach i postawieniu rozpoznania. Do najczęstszych objawów na początku należą: zmiany czucia w kończynach górnych, dolnych lub twarzy (33%), całkowita lub częściowa utrata wzroku (zapalenie nerwu wzrokowego) (20%), osłabienie (13%), podwójne widzenie (7%), chwiejność przy chodzeniu (5%) i problemy z równowagą (3%). Do nieco rzadszych objawów można zaliczyć afazję lub zaburzenia psychiczne[2][3]. 15% pacjentów przejawia kilka objawów, gdy po raz pierwszy poszukują pomocy lekarskiej[4]. U niektórych osób początkowe rzuty są poprzedzone zakażeniami, urazami lub wyczerpującym wysiłkiem fizycznym.
Pęcherz moczowy
Problemy z pęcherzem moczowym występują u 70-80% pacjentów z SM, co ma duże znaczenie zarówno dla zwyczajów higienicznych jak i aktywności społecznej[5][6]. Są one najczęściej związane z wysokim stopniem niepełnosprawności oraz objawami piramidowymi w kończynach dolnych[7].
49 Zawał mięśnia sercowego (łac. infarctus myocardii) – martwica mięśnia sercowego spowodowana jego niedokrwieniem.
Zawał mięśnia sercowego jest postacią choroby niedokrwiennej mięśnia sercowego (obok nagłej śmierci sercowej, dławicy sercowej, przewlekłej choroby niedokrwiennej serca i tzw. "kardiomiopatii" niedokrwiennej).
Podmiotowe (subiektywne)
bardzo silny ból w klatce piersiowej (może być znacznie osłabiony lub nawet nieobecny u osób chorych na cukrzycę), trwający ponad 20 minut, nieustępujący po odpoczynku i po nitratach (nitrogliceryna), piekący, dławiący, rozpierający, promieniujący do żuchwy, lewej kończyny górnej (lub obu)
Przedmiotowe (obiektywne)
bladość
lepki pot
spadek ciśnienia tętniczego
tachykardia - wzrost częstości akcji serca, lub inne zaburzenia tętna
pobudzenie ruchowe
W badaniach dodatkowych
obecność markerów zawału we krwi (badanie decyzyjne przy rozpoznawaniu zawału)
zmiany elektrokardiograficzne
podwyższony poziom glukozy we krwi
przyspieszone opadanie krwinek (OB)
wzrost liczby leukocytów we krwi obwodowej (zwiększona leukocytoza)
Pomoc przedlekarska sprowadza się do ułożenia chorego w pozycji półsiedzącej (o ile jest przytomny) lub bocznej ustalonej (jeśli jest nieprzytomny), wezwaniu fachowej pomocy medycznej i kontroli tętna i oddechu (jeśli ustanie praca serca i oddech należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową). W warunkach domowych należy podać 300–500 mg aspiryny doustnie i 0,4-0,8 mg nitrogliceryny podjęzykowo i natychmiast wezwać karetkę. Nie podawać nitrogliceryny przy objawach wstrząsu: pacjent blady, zlany zimnym potem. Nie wolno podawać preparatów zawierających diklofenak, odradza się podawanie glikozydów nasercowych czy jakichkolwiek innych leków (w tym nasercowych lub nadciśnieniowych). Czas od wystąpienia pierwszych objawów do momentu dostarczenia chorego do szpitala decyduje o możliwości wykonania mechanicznej reperfuzji naczynia lub podania leków trombolitycznych, co ma decydujące znaczenie dla przeżywalności i stopnia uszkodzenia mięśnia sercowego.
W niektórych krajach (ostatnio także w Polsce) propaguje się dostęp przeszkolonych osób do defibrylatorów, w celu leczenia nagłego zatrzymania krążenia u osób z zawałem mięśnia sercowego.
Lekarz, jeżeli istnieje podejrzenie zawału, dokonuje pomiarów tętna, ciśnienia krwi oraz podłącza chorego do stałego monitoringu. Wykonuje EKG oraz zapewnia stały dostęp do żyły poprzez założenie kaniuli lub w cięższych przypadkach wkłucia centralnego. Podaje tlen, który powinien być nawilżony i podawany z prędkością 2-4 litrów na minutę. Powinien pobrać krew do badań oraz walczyć z bólem.
W etapie przedszpitalnym/medyczno ratunkowym stosuje się tzw. kryteria MONA (Morfina, O-tlen, Nitrogliceryna oraz Aspiryna). Pacjentowi podaje się mieszaninę tlenu z powietrzem maską twarzową, nitroglicerynę 0,4-0,8 mg podjęzykowo; aspiryna 300–500 mg doustnie; dożylna analgezja (Morfina); metoprolol p.o./i.v.; infuzja dożylna nitrogliceryny (jeśli ciśnienie pozwala) z infuzją 0,9% NaCl. Także jest ważne stworzyć kardiomonitoring - w ciągu transportu pacjent musi być monitorowany, aby w odpowiedniej chwili diagnozować zaburzenia rytmu serca.
Podczas zawału serca nie można dopuścić do stworzenia się zakrzepów, dlatego podaje się na samym początku kwas acetylosalicylowy (aspiryna) w dawce co najmniej 300 mg (aktualnie podanie aspiryny traktowane jest jako rutynowe postępowanie przedszpitalne),obecnie zaleca się również rutynowe podawanie kropidogrelu w dawce 300 mg lub 600 mg u tych pacjentów, u których planujemy PCI oraz heparynę w dawce 40-70 j.m./kg. Płytki krwi, W każdym przypadku podejrzenia zawału (potwierdzonego lub nie) pacjenta należy pilnie i jak najszybciej dostarczyć do specjalistycznego ośrodka z dyżurną pracownią hemodynamiczną lub oddziałem kardiochirurgii interwencyjnej.
Zawał obejmujący swoim zasięgiem mięsień prawej komory serca, mimo że nie częsty jest przypadkiem szczególnym, w którym postępowanie różni się od procedur przyjętych w zawale lewokomorowym. Zawał prawej komory najczęściej przebiega z bradykardią i blokiem przedsionkowo-komorowym, ze względu na towarzyszące uszkodzenie węzła przedsionkowo-komorowego, zaopatrywanego w krew przez prawą tętnicę wieńcową. W ostrej fazie zawału nie wolno stosować azotanów (nitrogliceryna) oraz diuretyków. Należy zwalczać hipotonię wlewem płynów infuzyjnych oraz podawaniem leków o działaniu inotropowym dodatnim. W przypadku znacznie nasilonej bradykardii, gdy jest to możliwe, należy zastosować czasową stymulację celem uzyskania poprawy hemodynamicznej. Zwiększenie powrotu żylnego do prawej komory można uzyskać układając chorego w pozycji Trendelenburga.
51 Jest to stan, w którym drogi oddechowe człowieka zostają zamknięte przez ciało obce.
Niedrożność dróg oddechowych powodującą zadławienie należy podzielić na dwa rodzaje: częściową i całkowitą.
Niedrożność częściowa występuje w momencie, gdy światło dróg oddechowych nie jest całkowicie zamknięte przez ciało obce (kaszel)
Z niedrożnością całkowitą mamy do czynienia w momencie, gdy ciało obce w pełni zamyka światło dróg oddechowych (świsty, utrata przytomności)
NIEDROŻNOŚĆ CZĘŚCIOWA:
„co się stało?” „czy się zadławiłeś?”
Zachęcanie do kaszlu
NIEDROŻNOŚĆ CAŁKOWITA:
Pochyl chorego lekko do przodu a następnie wykonaj do 5 uderzeń nadgarstkiem w okolicę międzyłopatkową
rękoczyn Heimlicha- uciskanie nadbrzusza (5 razy)
Jeżeli dojdzie do utraty przytomności-> RKO
UWAGA!
jeżeli ofiarą jest osoba otyła lub kobieta w ciąży, uciśnięcia nadbrzusza należy zastąpić silnymi uciśnięciami klatki piersiowej
Jeżeli dziecko kaszle efektywnie, żadne dodatkowe działania nie są potrzebne. Zachęcaj do kaszlu i nieustannie obserwuj.
NIEEFEKTYWNY KASZEL
natychmiast wezwij pomoc i oceń stan świadomości dziecka,
Wykonaj 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową, jeżeli są one nieskuteczne wykonaj uciśnięcia klatki piersiowej (niemowlę) / nadbrzusza (dzieci powyżej roku)
Jeśli dojdzie do utraty przytomności-> RKO
40 wyniesienie poszkodowanego z miejsca, w którym omdlał (np. kościół), a gdy jest to niemożliwe zapewnienie dostępu świeżego powietrza,
2. ułożenie na wznak (na plecach),
3. ocena funkcji życiowych i udrożnienie dróg oddechowych,
4. uniesienie nóg poszkodowanego do góry.
22 Do chorób neurologicznych należą m.in.:
padaczka
stwardnienie zanikowe boczne
choroba i zespół Parkinsona (zespół parkinsonowski)
choroba Alzheimera
choroba Huntingtona
choroba Creutzfeldta-Jakoba
zespół Guillaina-Barrégo
stwardnienie rozsiane
migrena
klasterowy ból głowy
udar mózgu
zapalenie opon mózgowych
encefalopatia wątrobowa
38 Objaw Blumberga (ang. Blumberg sign, rebound tenderness) – objaw stwierdzany w badaniu przedmiotowym u chorych z ostrym zapaleniem otrzewnej. Objaw charakteryzuje się brakiem lub słabo nasiloną bolesnością podczas delikatnego i powolnego wpuklania powłok brzusznych, z charakterystycznym wywołaniem ostrego, silnego bólu w momencie gwałtownego zwolnienia ucisku. Proponowany mechanizm patofizjologiczny objawu to rozklejanie się blaszek otrzewnej, bolesne w wyniku zapalenia oraz nagła zmiana ciśnienia w jamie brzusznej.
37 Punkt McBurneya
Skocz do: nawigacji, szukaj
Położenie punktu McBurneya, położonego w dwóch trzecich odległości od pępka to do kolca biodrowego górnego przedniego.
Punkt McBurneya – orientacyjny punkt na skórze jamy brzusznej, zlokalizowany w połowie odległości między przednim górnym kolcem kości biodrowej a pępkiem[1] (według niektórych autorów lokalizacja punktu to 1/3 odległości licząc od kolca kości biodrowej).
Punkt jest w rzucie strzałkowym odpowiednikiem odejścia wyrostka robaczkowego od kątnicy.[1]
Jest najczęstszym miejscem największej bolesności w ostrym procesie zapalnym wyrostka robaczkowego. Przez punkt McBurneya przeprowadza się klasyczne cięcie tzw. cięcie skośne McBurneya, którym uzyskuje się dostęp do pola operacyjnego w klasycznej appendektomii.
45 Hirudoterapia (łac. hirudo – pijawka) – metoda leczenia z wykorzystaniem niektórych gatunków pijawek. Jest to rodzaj terapii znany człowiekowi od początków cywilizacji. Pierwsze odnotowane przypadki jej stosowania znane są z malowideł ściennych starożytnego Egiptu pochodzących z okresu XVIII dynastii (1550–1292 p.n.e.)[1]. Autorem pierwszych pisanych źródeł informacji o medycznym stosowaniu pijawek jest Nikander (II wiek p.n.e.) Od I wieku naszej ery pojawiało się coraz więcej źródeł pisanych, w tym pisma chińskie oraz literatura sanskrycka, perska i arabska. W tym okresie Rzymianie nadali pijawkom nazwę "hirudo"[1], przez Karola Linneusza przyjętą za nazwę jednego z rodzajów pijawek (Hirudo Linnaeus, 1758). Pliniusz Starszy napisał, że pijawki wysysają krew i są użyteczne na "bóle reumatyczne i wszelkiego rodzaju dolegliwości i gorączki"[1]. Atrakcyjność pijawek zmieniała się w historii medycyny, a obecnie jej znaczenie wzrasta[2][1]. W czerwcu 2004 roku Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) dopuściła pijawki lekarskie (Hirudo medicinalis) do obrotu w medycynie, uznając je za środek leczniczy[3].
Do hirudoterapii wykorzystuje się kilkanaście gatunków pijawek
42 Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych (łac. Thrombophlebitis superficialis) - choroba żył znajdujących się nad powięzią, zlokalizowana najczęściej w obrębie kończyn dolnych, która polega na powstaniu zapalenia tych naczyń z różnego stopnia procesem zakrzepowym. Schorzenie to może dotyczyć zdrowych żył powierzchownych, lecz najczęściej (90%) występuje w żyłach zmienionych żylakowato.
Zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych jest schorzeniem często występującym - stwierdza się ją w ok. 25-30% osób hospitalizowanych, u których do żył powierzchownych wprowadzono cewniki (np. wenflony). Niekiedy przyczyna zapalenia jest jatrogenna - wstrzyknięcie substancji drażniącej śródbłonek żyły, zbyt długie utrzymywanie cewnika w żyle lub zła aseptyka w miejscu wprowadzenia cewnika.
Nawracające (wędrujące) zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych może być objawem prodromalnym choroby nowotworowej, choroby Bürgera lub choroby Behçeta.
Samoistne zakrzepowe zapalenie żył powierzchownych dotyczy najczęściej żyły odstrzałkowej lub odpiszczelowej.
Objawy
Bolesny, zaczerwieniony ograniczony obrzęk wzdłuż przebiegu żyły lub w miejscu i otoczeniu żylaka.
39 Najczęstszą przyczyną zakrzepowego zapalenia żył jest zmiana przepływu krwi w naczyniu z laminarnego na turbulentny oraz jego spowolnienie. Może to następować w wyniku przedłużającej się nieaktywności z powodu zabiegów chirurgicznych, urazów mechanicznych, bądź przebytego zawału serca. Do innych przyczyn zaburzenia przepływu krwi należą: niewydolność serca i układu naczyniowego, a także proste zabiegi medyczne np. cewnikowanie i umieszczanie kaniul dożylnych. Istotnym czynnikiem ryzyka są również zwiększona krzepliwość krwi, zaawansowany wiek, brak ruchu i wielogodzinne przebywanie w stałej pozycji, ciąża, żylaki kończyn dolnych, nowotwór złośliwy, cukrzyca, otyłość, przyjmowanie środków antykoncepcyjnych, spożywanie alkoholu i palenie tytoniu
43 okres późniejszy: krioterapię, elektrostymulacje. Prądy interferencyjne, jonoforeza, promieniowanie nadfioletowe, laseroterapia, prady diadynamiczne
56 Ciśnienie tętnicze (ang. blood pressure – BP) – ciśnienie wywierane przez krew na ścianki tętnic, przy czym rozumie się pod tą nazwą ciśnienie w największych tętnicach, np. w tętnicy w ramieniu. Jest ono wyższe niż ciśnienie krwi wywierane na ścianki żył.
Mierzenie ciśnienia krwi u pacjenta
Wynik pomiaru ciśnienia tętniczego na automatycznym mierniku nadgarstkowym: 126/70 mmHg
Sfigmomanometr i słuchawki lekarskie do pomiaru ciśnienia tętniczego metodą Korotkowa
Ciśnienie krwi ulega ustawicznym zmianom zarówno długookresowym (co związane jest z wiekiem, stanem zdrowia itp.), średniookresowym (zależnie od pory doby, aktywności, stanu psychicznego, spożytych używek itp.), jak i krótkookresowym (w obrębie cyklu pracy serca). W momencie skurczu serca, kiedy porcja krwi wypychana jest z serca do aorty, w tętnicach panuje najwyższe ciśnienie, wynoszące zazwyczaj u zdrowego dorosłego człowieka od ok. 90 do 135 mmHg (zazwyczaj 110–130); w chwili rozkurczu – jest najniższe, np. od ok. 50 do 90 mmHg (zazwyczaj 65–80). W praktyce medycznej, do oceny stanu zdrowia badanej osoby istotna jest wartość zarówno ciśnienia skurczowego, jak i rozkurczowego, toteż podawane są obie wartości, co zapisuje się np. 120/80 mmHg.
Systematyczne pomiary ciśnienia krwi są jedną z podstawowych metod kontrolowania stanu zaawansowania choroby osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze, jak również inne choroby układu krążenia. Pomiarów zazwyczaj dokonuje się metodą Korotkowa, przy użyciu sfigmomanometru i słuchawek lekarskich (wówczas wynik pomiaru zapisuje się też czasem: "RR 120/80"), bądź metodami półautomatycznymi, np. miernikami nadgarstkowymi, wygodniejszymi do samobadania w domu.
Średnie ciśnienie tętnicze:
Dorosły:
120 mmHg – ciśn. skurczowe (SYS – Systole)
80 mmHg – ciśn. rozkurczowe (DIA – Diastole)
Noworodek (do 28 dnia życia)[potrzebne źródło]:
102 mmHg – ciśn. skurczowe (SYS – Systole)
55 mmHg – ciśn. rozkurczowe (DIA – Diastole)
Dziecko (1–8 rok życia)[potrzebne źródło]:
110 mmHg – ciśn. skurczowe (SYS – Systole)
75 mmHg – ciśn. rozkurczowe (DIA – Diastole)
Ciśnienia krwi w aorcie u płodu wynosi około 30 mmHg w 20. tygodniu ciąży i wzrasta do ok. 45 mmHg w 40. tygodniu ciąży[1]. Średnie ciśnienie tętnicze krwi u donoszonych noworodków wynosi[2]:
skurczowe 65–95 mm Hg
rozkurczowe 30–60 mm Hg
57 Generalnie przyjmuje się, że nadciśnienie tętnicze pierwotne spowodowane jest czynnikami dziedzicznymi oraz zaburzeniami nerwicowymi. Wśród innych przyczyn najczęściej mówi się o stałym napięciu psychicznym, konfliktogennym środowisku rodzinnym lub zawodowym, poczuciu odpowiedzialności czy otyłości. Choroba ta częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn, przy czym przebieg choroby u kobiet jest jednak łagodniejszy.
58 Udar mózgu (incydent mózgowo-naczyniowy, dawniej także apopleksja; z gr. ἀποπληξία = "paraliż"; łac. apoplexia cerebri, insultus cerebri, ang. cerebro-vascular accident, CVA) – zespół objawów klinicznych związanych z nagłym wystąpieniem ogniskowego lub uogólnionego zaburzenia czynności mózgu, powstały w wyniku zaburzenia krążenia mózgowego i utrzymujący się ponad 24 godziny.
Udar mózgu może być krwotoczny (wywołany wylewem krwi do mózgu) lub niedokrwienny (wywołany zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu), przy czym udar niedokrwienny może być również wtórnie ukrwotoczniony. Do udarów krwotocznych zalicza się krwotoki śródmózgowe i podpajęczynówkowe.
Objawy udaru zależą od lokalizacji miejsca uszkodzenia. W wielu przypadkach udar mózgu jest stanem zagrażającym życiu, jako zaburzenie wymaga bezwzględnie hospitalizacji, najlepiej na wyspecjalizowanym oddziale udarowym.
59 WskAZANIA: PRZEWLEKLE ZAPALENIE NERWOW, NERWOBOLE, SYMPATIALGIE, KAUZALGIE, ZAPALENIE WIELONERWOE SPLOTÓW NERMOWYCH, ZESPOL WYPADNIECIA KRAZKA MIEDZYKREGOWEGO, ZAPALENIE PRZEDNICH ROGOW RDZENIA, STANY PO URAZACH OSRODKOWEG UKL NERMOWEGO, BEZSENNOSC, PARKINSON, CHOROBY MOZGU, OPON MOZGOWYCH NACZYN KRWIONOSNYCH MOZGU