Edukacja ekologiczna jako nauka. Pojęcie świadomości ekologicznej.

Proces pedagogiczny i wychowawczy oddziaływania na człowieka w celu kształtowania jego świadomości, osobowości, postawy proekologicznej, nazywamy edukacją ekologiczną.

Edukacja ekologiczna to składnik wielostronnego rozwoju osobowości człowieka, rozumienie zagrożeń, wrażliwość na niszczenie środowiska naturalnego, aktywność w reagowaniu na jego degradację.

Edukacja ekologiczna kształtuje cechy osobowościowe, przekonania, przyzwyczajenia, poglądy i zasady postępowania.

Edukacja ekologiczna zwana jest również edukacją środowiskową. Kształtuje ona pełny obraz relacji między człowiekiem, społeczeństwem i przyrodą, ukazuje zależności człowieka od środowiska, uczy odpowiedzialności za zmiany dokonywane w środowisku przyrodniczym.

Nurty koncepcji edukacji ekologicznej :

*Nurt konserwatywny, opierający się na naukach o Ziemi, opowiada się za przekazywaniem rzetelnej wiedzy o przyrodzie bez zagłębiania się w aspekty społeczne i gospodarcze.

*Zwolennicy nurtu radykalnego podkreślają rolę bezpośredniego kontaktu człowieka z przyrodą (ekologia głęboka) kosztem gruntownej wiedzy o środowisku.

*Najbardziej powszechny wśród popularyzatorów edukacji ekologicznej jest nurt umiarkowany, wiążący wiedzę z wychowaniem i działaniem w myśl filozofii ekorozwoju. Według tej koncepcji „edukacja ekologiczna powinna dostarczać rzetelnej wiedzy o środowisku, przemawiać do naszej wyobraźni, rozbudzać w nas z jednej strony sumienie ekologiczne, z drugiej zaś wrażliwość na piękno i bogactwo natury, a także kształtować umiejętność i chęć działania na rzecz środowiska”.

Cele edukacji ekologicznej

Cele edukacji ekologicznej pokrywają się z zaleceniami deklaracji opracowanej na konferencji w Rio de Janeiro w 1992 r. Do głównych celów ekoedukacji należą:

- nauczanie podstaw zrównoważonego gospodarowania środowiskiem naturalnym,

- wprowadzanie w życie technik i technologii ochrony środowiska,

- działanie na rzecz oszczędnego korzystania z dóbr środowiska przyrodniczego,

- kształtowanie nawyków kultury ekologicznej i kreowanie moralnych postaw,

- rozwijanie idei ekologicznych ruchów międzynarodowych.

Świadomość ekologiczna to system norm, wartości, wiedzy, wierzeń, sentymentów, zasad etycznych, wzorców myślowych”

Świadomość ekologiczna stanowi obszar świadomości społecznej, skierowanej na relację człowiek - środowisko przyrodnicze. Elementami świadomości ekologicznej są:

- wiedza,

- wyobraźnia ekologiczna,

- system wartości, w którym "być" jest ponad "mieć".

Świadomość ekologiczna odzwierciedla się w prezentowaniu postaw i przekonań dotyczących emocjonalnych więzi z przyrodą i odpowiedzialności za stan środowiska naturalnego. Kultura osobista to także jeden z aspektów kultury ekologicznej, a czystość naszego języka i poprawność wysławiania się to czystość środowiska. Nie zaśmiecajmy więc natury wulgaryzmami.

Świadomość ekologiczna przejawia się wiedzą, wyobraźnią i wrażliwością ekologiczną. Świadomość ekologiczna jest zjawiskiem subiektywnym, polegającym na uzupełnianiu się wiedzy i wyobraźni ekologicznej, nie jest sumą zdobytej wiedzy na temat ochrony środowiska przyrodniczego, jest efektem własnych przemyśleń, doznań, doświadczeń. Świadomość ekologiczna to trzy pojęcia: poznanie, zrozumienie i działanie.

Omów krótko kierunki określające relacje między człowiekiem a śr. natur.

Rola środowiska w rozwoju społeczeństw stanowi przedmiot sprzecznych poglądów. Wynikają one z przeceniania znaczenia środowiska w rozwoju społeczeństw i z niedoceniania jego znaczenia. Na bazie tych poglądów narodziły się kierunki określające relacje między człowiekiem a środowiskiem.

*Determinizm głosi absolutną zależność człowieka od środowiska. Determiniści dowodzili, że czynnikiem decydującym o rozwoju społecznym i gospodarczym, a także życiu kulturalnym jest środowisko geograficzne, przede wszystkim klimat wywierający ogromny wpływ na psychikę człowieka, obyczaje, prawa i ustrój społeczny.

*Geopolityka propaguje hasła imperializmu, jego zaborczą ekspansję, wyolbrzymia rolę środowiska i postuluje taki międzynarodowy podział pracy, który utrwaliłby podział państw na słabe rolnicze kraje kolonialne i niezależne kraje przemysłowe.

*Nihilizm (indeterminizm, woluntaryzm geograficzny), będący przeciwieństwem determinizmu, neguje jakikolwiek wpływ środowiska na rozwój społeczno-gospodarczy.

*Posybilizm to reakcja przeciwko determinizmowi i nihilizmowi. Zakłada równowagę, współzależność i wzajemne oddziaływanie czynników naturalnych i społecznych. Posybilizm docenia rolę społeczeństwa w przeobrażaniu przyrody i kształtowaniu krajobrazu.

*Ekorozwój to proces wzrostu gospodarczego, dokonującego się z uwzględnieniem ochrony środowiska. Dba o zachowanie zasobów środowiska dla przyszłych pokoleń. Zakłada zrównoważony rozwój (sustainable development) społeczeństw przez uznanie nadrzędności wymogów ekologicznych nad gospodarczymi i bytowymi celami działalności człowieka, prowadząc do utrzymania stanu równowagi w środowisku.

Wymień negatywne skutki wpływu człowieka na środowisko (7 przykładów)

-kwaśne deszcze

- efekt cieplarniany

-ubytek w warstwie ozonu

-wycinanie lasów przyspiesza także erozję gleby, a w konsekwencji pustynnienie obszarów

-karczowanie lasów powoduje zmianę obiegu wody, i zwiększenie jej deficytu na danym obszarze

-niszcząc lasy, niszczymy siedliska życia wielu gatunków roślin i zwierząt, które mogą być zagrożone wyginięciem

-spływy wód terenów rolniczych, które niosą ze sobą wodę, które zawierają w sobie środki ochrony roślin, zanieczyszczenia z nawozów organicznych i mineralnych,

-kumulacja substancji toksycznych w roślinach staje się przyczyną skażenia wszystkich ognił łańcucha pokarmowego.

Podaj definicję i główne cele zrównoważonego rozwoju.

Zrównoważony rozwój to rozwój gwarantujący zaspokojenie potrzeb obecnych pokoleń , nie zagraża jednocześnie zdolności przyszłych pokoleń do zaspokajania ich własnych potrzeb.

Cełe:

Zasada 1: Istoty ludzkie są w centrum zainteresowania w procesie zrównoważonego rozwoju. Mają prawo do zdrowego i twórczego życia w harmonii z przyrodą.

Zasada 3: Prawo do rozwoju musi być wypełnione tak, ażeby sprawiedliwie połączyć rozwojowe i środowiskowe potrzeby obecnych i przyszłych generacji.

Zasada 4: Aby osiągnąć zrównoważony rozwój, ochrona środowiska powinna stanowić nierozłączną część procesu rozwoju i nie może być rozpatrywana oddzielnie od niego.

Zasada 5: Wszystkie państwa i wszyscy ludzie powinni współpracować w zasadniczym zadaniu wykorzenienia ubóstwa, jako niezbędnego wymogu zrównoważonego rozwoju, aby zmniejszyć różnice w poziomie życia i dążyć do zaspokojenia potrzeb większości ludzi na świecie.

Zasada 6: Wyjątkowa sytuacja i potrzeby krajów rozwijających się, szczególnie tych mniej rozwiniętych oraz najbardziej podatnych na zagrożenia środowiskowe, powinny otrzymać specjalne przywileje. Międzynarodowe działania w dziedzinie ochrony środowiska i rozwoju, powinny także brać pod uwagę interesy i potrzeby wszystkich krajów.

Zasada 8: Aby osiągnąć zrównoważony rozwój i wyższą jakość życia dla wszystkich ludzi, państwa powinny zredukować bądź wyeliminować niezrównoważone systemy produkcji lub konsumpcji oraz promować odpowiednią politykę demograficzną.

wymień metody gospodarki odpadami (w kolejności od najlepszej do najgorszej).

- zapobieganie powstawaniu odpadów

-ograniczenie powstawania odpadów

-segregacja lub selektywne zbieranie odpadów

- powtórne wykorzystywanie

- kompostowanie i recykling

- unieszkodliwianie zgodnie z zasadą ochrony środowiska

- bezpieczne ekologiczne składowanie

Aby ochronić przyrodę przed zniszczeniem, tworzy się parki narodowe oraz... (wymień jeszcze 5 form)

Tworzy się :

-parki krajobrazowe

- rezerwaty ochrony ścisłej

- obszary chronionego krajobrazu

- obszary natura 2000

- pomniki przyrody

- stanowiska dokumentacyjne

- zespoły przyrodniczo- krajobrazowe

- użytki ekologiczne

Czym odznacza się park narodowy jako forma ochrony przyrody?

Park narodowy - powierzchnia nie mniejsza niż 1000 ha , na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe wyróżnia się szczególnymi wartościami przyrodniczym, naukowymi, społecznymi ,kulturowymi i edukacyjnymi.

Wymień 6 rodzajów rezerwatów (ze względu na przedmiot ochrony)

- leśny

- wodny

- stepowy

- faunistyczny

- florystyczny

- torfowiskowy

- przyrody nieożywionej

- krajobrazowy

Scharakteryzuj w dwóch zdaniach program Natura 2000

Program utworzony w krajach UE wspólnego systemu obszarów objętych ochroną przyrody. Podstawami dla tego programu jest Dyrektywa Ptasia , Dyrektywa Siedliskowa oraz szereg innych rozporządzeń i dokumentów wykonawczych.

Wymień 4 przykłady stanowisk dokumentacyjnych.

- formacji geologicznych, np. synklina, antyklina

-nagromadzenia skamienialości lub tworów mineralnych: flisz karpacki, skorupiaki, muszle

-Jaskinie, schroniska podskalne, wraz z namuliskami

- fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych lub podziemnych.

Wymień po 2 przykłady abiotycznych, biotycznych i antropogenicznych przyczyn degradacji lasów.

1. Czynniki antropogeniczne:

-zanieczyszczenie powietrza: energetyka, transport

-zanieczyszczenie wód, gleb: rolnictwo, przemysł

-pożary lasów

-niewłaściwa gospodarka lasów: zaniechanie pielęgnacji

b)czynniki biotyczne:

-grzybowe choroby infekcyjne pni, liści, korzeni

-nadmierne występowanie roślinożernych ssaków

-szkodniki owadzie: brudnica mniszka, zwójka(rdzawa, zieloneczka), boreczniki

c)czynniki abiotyczne:

-czynniki termiczno - wilgotnościowe: niedobór wilgoci

-warunki fizjogeograficzne: warunki górskie

-wiatr: dominujący kierunek, huragan

-anomalia pogodowe: ciepłe zimy, niskie temperatury, późne przymrozki, obfity śnieg.

Wymień ekonomiczne i ekologiczne funkcje lasów (6)

Funkcje lasów:

- chronią i współtworzą inne zasoby przyrody

- stanowią filtr zanieczyszczeń powietrza

- regulują stosunki wodne (gromadzą wodę)

- łagodzą efekt cieplarniany (wiążą CO2)

- odnawiają zapas tlenu w atmosferze

- stabilizują klimat (wpływają łagodząco na temp.)

- tworzą miejsce wypoczynku

- są odnawialnym źródłem surowców (runa leśnego i drewna)

- stanowią środowisko życia wielu zwierząt

-chronią glebę przed wywiewaniem

-hamują gwałtowny spływ wód opadowych i roztopowych

-lasy dają ludziom pracę, otrzymujemy z nich drewno.

Czym jest monitoring drzewostanów? Do jakich pomiarów jest stosowany?

Monitoring drzewostanu jest to system oceny środowiska leśnego i kondycji zdrowotnej drzewostanów na podstawie ciągłych lub periodycznych obserwacji i pomiarów wybranych drzew.

Rodzaje pomiarów:

-uszkodzeń drzewostanów

-chemizmu aparatu asymilacyjnego drzew

-zdrowotności nasion sosny

-fitopatologicznych

-entomologicznych (owady)

-depozytu zanieczyszczeń

Wymień i opisz jednym zdaniem funkcje opakowań

1. Funkcja ochronna: zabezpieczają żywność przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych, np. temperatury, światła słonecznego.

2. Funkcja informacyjna: umieszczonym w widocznym miejscu, czytelnym nadrukiem informuje konsumenta o nazwie produktu, składzie surowcowym, masowym, liczbie sztuk, wartości kalorycznej, dacie minimalnej trwałości, dacie przydatności do spożycia.

3. Funkcja techniczna: ułatwia obrót towarowy produktu podczas jego transportu, magazynowania, sprzedaży i użytkowania.

4. Funkcja promocyjna: przyczynia się do zwiększenia zainteresowania towarem poprzez umieszczenie odpowiedniej barwy, informacji o promocjach, poprzez promowanie logo tej firmy lub wyrobu.

O czym informuje ekolabeling? Narysuj 3 przykłady oznaczeń ekologicznych na opakowaniach.

Ekooznakowanie, przyznaje się produktowi, usługom, spełniającym publiczne dostępne kryteria środowiskowe i użytkowe.

Wymień naturalne i sztuczne źródła infradźwięków.

-silne burze, wybuchy wulkanów, wyładowania atmosferyczne, duże wulkany, tornada, fale morskie, zwierzęta: słoń, nietoperz, wieloryb,

-wybuchy nuklearne, sprężarki, silniki wysokoprężne, klimatyzatory, maszyny wodne w zaporach, lotniska, głośniki, rurociągi.

Jak walczyć z hałasem? Podaj 5 przykładów.

OCHRONA PRZED HAŁASEM

W celu ochrony środowiska i zdrowia ludzkiego przed hałasem, należy podjąć działania zmierzające do:

1)Przeanalizowania i wprowadzenia koniecznych zmian w inżynierii ruchu drogowego:

-wprowadzenia stref ograniczonego ruchu lub całkowitej eliminacji pojazdów z wybranych ulic i rejonów miasta

-poprawienia organizacji ruchu gwarantującej płynność jazdy

-budowę obwodnic miejskich

-ukończenie pierwszej i budowy następnych linii metra

-poprawienie stanu nawierzchni ulic i torowisk tramwajowych

-budowę ścieżek rowerowych

-stworzenie systemu preferencji dla komunikacji zbiorowej, rozwijanie systemu „Park and Ride”(dojazd do przystanku komunikacji zbiorowej, zaparkowanie pojazdu i kontynuowanie jazdy komunikacją zbiorową)

-wyeliminowania z produkcji oraz stopniowe eliminowanie z użytkowania środków transportu, maszyn i urządzeń, których hałaśliwość nie odpowiada standardom UE

-zmniejszenie uciążliwości związanej z istniejącym poziomem hałasu poprzez:

• Budowę ekranów i przegród akustycznych

• Zwiększenie ilości izolacyjnych pasów zadrzewień

• Stosowanie dźwiękochłonnych elewacji

• Wymianę okien na dźwiękoszczelne w domach mieszkalnych przy trasach intensywnego ruchu

-opracowania kompleksowego planu akustycznego oraz prowadzenie odpowiedniego planowania przestrzennego, które pozwoli na…………………………………

2)Unikanie hałasu

3)redukcja źródła, czyli ograniczanie generacji (tłumienie w źródle)

4)ograniczenie propagacji hałasu(tłumienie w ośrodku, w którym się rozchodzą(likwidacja hałasu hałasem, materiały dźwiękochłonne)

5)ochrona indywidualna(stopery, nauszniki, selektony)

---