Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadania sprawdzające wiedzę

i umiejętności z biologii

w szkole ponadgimnazjalnej

część I

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 1. 2 pkt.
Na rysunku przedstawiono budowę komórki eukariotycznej.

a) Ustal sposób odżywiania się przedstawionej na rysunku komórki. Odpowiedź uzasadnij
jednym argumentem.
...……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………............

b) Podaj nazwę królestwa, którego przedstawiciele mają komórki o podobnym planie budowy,
jak komórka przedstawiona na rysunku.
...……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………............

Zadanie 2. 2 pkt.
Spośród wymienionych niżej cech komórek prokariotycznych i eukariotycznych, zaznacz dwie
cechy wspólne dla obu rodzajów komórek.

A.

informacja genetyczna zapisana jest w kolistej cząsteczce DNA,

B.

mogą odżywiać się samożywnie lub cudzożywnie,

C.

transkrypcja i translacja są rozdzielone w czasie i miejscu,

D.

rozmnażają się dzięki podziałom mitotycznym,

E.

posiadają rybosomy.

Zadanie 3. 2 pkt.
Zarodkowe komórki macierzyste mogą różnicować się w każdy z około 200 znanych rodzajów
komórek budujących ciało człowieka, a rodzaj powstających komórek zależy od sygnałów, które
docierają ze środowiska. Ta zdolność sprawia, że zarodkowe komórki macierzyste rozpatrywane są
jako te, które mogą zostać wykorzystane do naprawy uszkodzonych tkanek, np. do leczenia choroby
Parkinsona czy cukrzycy. Ponieważ uzyskiwanie tych komórek wymaga zniszczenia zarodka,
badania nad nimi budzą wielkie kontrowersje natury etycznej.
Określ swoje stanowisko, za lub przeciw wykorzystaniu zarodkowych komórek macierzystych
w medycynie. Podaj dwa argumenty na poparcie swojego stanowiska.
…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 4. 4 pkt.

Na rysunku przedstawiono budowę błony komórkowej.

a) Skonstruuj tabelę, w której przedstawisz skład procentowy tłuszczów występujących
w błonie komórkowej.

b) Określ, na podstawie rysunku, sposób ułożenia białek względem dwuwarstwy lipidowej.

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

c) Podaj, czy przedstawiona na rysunku błona jest elementem budowy komórki roślinnej,
bakteryjnej czy zwierzęcej. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 5. 5 pkt.
W cyklu życiowym komórki można wyróżnić interfazę oraz podział komórki. Na schemacie
przedstawiono procesy (w tym proces crossing – over), zachodzące podczas interfazy oraz
następującej po niej mejozy. Allele znajdujące się chromosomach oznaczono literami.

a) Podaj dokładne nazwy faz cyklu komórkowego, podczas którego zachodzą procesy
1, 2 i 3 przedstawione na schemacie.
1 ……………………………………………………………..

2 ……………………………………………………………..

3 ……………………………………………………………..

b) Opisz mechanizm procesu crossing - over przedstawionego na schemacie. W opisie użyj
pojęć: chromosomy homologiczne, koniugacja, chiazmy, chromatydy.
...……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………............

...……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………............

c) Podaj genotyp komórki macierzystej, która podlega procesowi przedstawionemu na
schemacie.
…………………………………………………………………………………………………………
d) Wypisz genotypy gamet, które powstaną w wyniku procesu crossing – over
przedstawionego na schemacie oraz podkreśl gamety o nowej kombinacji genów w
chromosomach.
…………………………………………………………………………………………………............

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 6. 3 pkt.
Schemat przedstawia fazy mitozy.

……………………
……………………

…………………
…………………

…………………..
…………………..

……………………
……………………

a) Ponumeruj fazy tak, aby przedstawiały w prawidłowej kolejności przebieg podziału
mitotycznego komórki.

b) Nazwij poszczególne fazy mitozy.

c) Zaznacz strzałką na dowolnym rysunku centriole oraz określ ich rolę w podziale
mitotycznym.
…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 7. 2 pkt.
Na schemacie przedstawiono wpływ inhibitora na działanie enzymu oraz prawidłowy przebieg
katalizy enzymatycznej.

Podaj nazwę inhibicji przedstawionej na schemacie oraz wyjaśnij jej wpływ na przebieg
katalizy enzymatycznej, uwzględniając sposób działania inhibitora.
…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 8. 2 pkt.
W tabeli przedstawiono skład pierwiastkowy komórek człowieka i roślin.

Zawartość w suchej masie komórek w %

Pierwiastki

człowiek

rośliny

Węgiel

18

45

Tlen

65

42

Wodór

10

7,5

Azot

2,5

1,5

pozostałe

4,5

5

Narysuj diagram słupkowy porównujący zawartość pierwiastków biogennych w komórce
człowieka i roślin.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 9. 1 pkt.
Lekarze leczą wiele bakteryjnych infekcji środkami, które bezpośrednio lub pośrednio hamują
aktywność enzymów bakteryjnych. Do takich środków należą m.in. antybiotyki z grupy penicylin,
które nieodwracalnie blokują bakteryjny enzym transpeptydazę uczestniczący w tworzeniu
pewnych chemicznych połączeń w ścianie komórkowej bakterii. W obecności tych leków budowa
ś

ciany komórkowej bakterii ulega zakłóceniu i komórki stają się podatne na działanie wielu

czynników. Dla ludzi, oprócz przypadków wystąpienia alergii, penicylina jest bezpieczna.
Wyjaśnij, korzystając z informacji zawartych w powyższym tekście, dlaczego penicylinę
można stosować bezpiecznie u ludzi. W odpowiedzi posłuż się jednym argumentem.
...……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………............

Zadanie 10. 2 pkt.
W poniższej przedstawiono informacje dotyczące cech tkanek roślinnych.
Oceń prawdziwość przedstawionych informacji wpisując odpowiednio literę P, jeśli zdanie
jest prawdziwe lub F, jeśli zdanie jest fałszywe.

L.p.

Cechy tkanek

P / F

A.

Zwarcica jest tkanką mogącą pełnić w roślinie funkcje asymilacyjne.

B.

Martwymi elementami drewna są naczynia i miękisz drzewny.

C.

Silna wakuolizacja to cecha rurek sitowych.

D.

Komórki tkanek merystematycznych intensywnie się dzielą.

Zadanie 11. 2 pkt.
Na rysunku przedstawiono dwa rodzaje tkanek miękiszowych.

Podaj nazwy tkanek A i B oraz wymień po jednej charakterystycznej cesze budowy każdej
tkanki, która pozwoliła ci na jej identyfikację.
A ………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

B ………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 12. 3 pkt.
Na rysunku przedstawiono jedną z tkanek nabłonkowych.

a) Podaj dokładną nazwę tkanki przedstawionej na rysunku.
...……………………………………………………………………………………………………….

b) Określ funkcję tej tkanki oraz podaj przykład narządu w organizmie człowieka, w którym
ta tkanka występuje.
...……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………............

Zadanie 13. 1 pkt.
Na schemacie przedstawiono dwa etapy składające się na proces chemosyntezy przeprowadzany
przez niektóre bakterie.

1 etap – utlenianie związku w celu pozyskania energii:

2 etap – wytworzenie związków organicznych:

Podaj definicję procesu chemosyntezy, uwzględniając substraty, produkty oraz źródło energii
przedstawione na schematach 1 i 2.

...……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………............

...……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………............

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 14. 5 pkt.
Na schemacie przedstawiono jeden z etapów fotosyntezy – cykl Calvina.

a) Podaj nazwy procesów oznaczonych na schemacie X, Y, Z.
...……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………............

b) Określ rolę enzymu rubisco w procesie przedstawionym na schemacie.
...……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………............

c) Podaj nazwę końcowego produktu fazy ciemnej fotosyntezy stanowiącego substrat do
syntez innych związków organicznych w komórce.
...……………………………………………………………………………………………………….

d) Określ rolę NADPH oraz ATP w fazie ciemnej fotosyntezy.
...……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………............

e) Wyjaśnij, czy przedstawiony na schemacie proces fosforylacji rybulozo – 5 – monofosforanu
jest procesem egzoergicznym czy endoergicznym. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.
...……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………............

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zadanie 15. 4 pkt.
Na schemacie przedstawiono wybrane etapy oddychania komórkowego.

a) Wyjaśnij, na podstawie schematu, w jaki sposób produkty rozkładu tłuszczów włączają się
do cyklu Krebsa.
...……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………............

b) Podaj bezpośrednie źródło protonów wodoru koniecznych do funkcjonowania łańcucha
oddechowego.
...……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………............

c) Wyjaśnij, jaką rolę w łańcuchu oddechowym pełni tlen oraz, dlaczego przy braku tlenu nie
zachodzi cykl Krebsa.
...……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………............