W

W

W

y

y

y

p

p

p

a

a

a

d

d

d

e

e

e

k

k

k

–

–

–

Z

Z

Z

a

a

a

s

s

s

a

a

a

d

d

d

y

y

y

P

P

P

o

o

o

s

s

s

t

t

t

ę

ę

ę

p

p

p

o

o

o

w

w

w

a

a

a

n

n

n

i

i

i

a

a

a

!

!

!

Jeśli jesteś świadkiem wypadku - bezwzględnie zatrzymaj się, oceń

sytuację, stan poszkodowanych i powiadom odpowiednie służby. Nie staraj się
wyciągać ofiar z samochodu, chyba że: uważasz, że doszło do NZK lub
pozostawienie poszkodowanego może zagrozić jego życiu i zdrowiu.

W każdym nagłym zdarzeniu stosuj się do poniższych zasad:

1. Zaparkuj przed miejscem zdarzenia celem zabezpieczenia go i kierując koła
w stronę pobocza, włącz światła awaryjne. Pamiętaj o własnym

B

B

B

e

e

e

z

z

z

p

p

p

i

i

i

e

e

e

c

c

c

z

z

z

e

e

e

ń

ń

ń

s

s

s

t

t

t

w

w

w

i

i

i

e

e

e

!

2. Nocą, przyczep sobie jakiś materiał odblaskowy i używaj latarki.
3. Wyślij świadków wypadku, aby ostrzegali nadjeżdżających kierowców oraz
powiadomili pogotowie ratunkowe, policję ewentualnie straż pożarną.
4. Ustaw trójkąty ostrzegawcze lub światła w odpowiedniej odległości od miejsca
wypadku z obu stron.
5. Wyłącz zapłon we wszystkich uszkodzonych pojazdach i jeśli potrafisz, odłącz
akumulator. Zamknij dopływ paliwa w pojazdach z silnikiem Diesla.
6. W stojącym na kołach pojeździe, zaciągnij hamulec ręczny, włącz bieg lub
zablokuj koła, spróbuj zabezpieczyć pojazd przed przewróceniem się lub
stoczeniem.
7. Rozejrzyj się, czy istnieją fizyczne zagrożenia. Czy ktoś pali papierosa? Czy
w najbliższym otoczeniu są pojazdy z oznakowaniem wskazującym na
niebezpieczny ładunek? Czy została zerwana napowietrzna linia energetyczna? Czy
w pobliżu jest rozlane paliwo, Czy widzisz dym i/lub ogień, itp.?
8. Zajmij się w pierwszej kolejności tymi, których życie jest zagrożone (osoby
nieprzytomne lub z masywnymi krwotokami). Przeszukaj teren, żeby nie
pozostawić ofiar rzuconych gdzieś dalej od miejsca wypadku, lub, które same się
oddaliły (szok powypadkowy).
9. Bezzwłocznie, jeśli jest potrzeba, przystąp do RKO i opatrzenia obrażeń
zagrażających życiu lub wyglądających niebezpiecznie. Jeśli to możliwe, zajmij się
poszkodowanymi nie zmieniając ich pozycji - wyjątek RKO.
10. Wstępnie zakładaj, że nastąpiło uszkodzenie kręgosłupa z tego względu jeżeli
musisz poszkodowanego ewakuować z miejsca zdarzenia nie rób tego sam
a wszelkie czynności wykonuj ostrożnie i bez gwałtownych ruchów (stabilizacja
głowy i utrzymanie ciała poszkodowanego w jednej osi i płaszczyźnie). W miarę
możliwości obserwuj stale wszystkich poszkodowanych aż do nadejścia fachowej
pomocy.

Częstym zagrożeniem życia u ofiar wypadków są krwotoki – zlokalizuj je

(jeszcze przed przystąpieniem do czynności resuscytacyjnych jeśli są one
niezbędne) i przy pomocy dostępnych środków (opatrunki z apteczki lub czysty
ręcznik) postaraj się je zatamować (nie zakładaj opasek uciskowych powyżej czy
poniżej krwawienia lecz załóż opatrunek w miejscu krwawienia, bezpośrednio na
ranę oraz unieś kończynę). Jeżeli w ranie tkwi ciało obce (odłamki szkła lub inne)
nie usuwaj go (zagrożenie masywnym krwawieniem) a jedynie zaopatrz jałowym
opatrunkiem (stabilizacja). Do innych najczęściej spotykanych obrażeń u ofiar
wypadków należą złamania. Pamiętaj nie próbuj ich nastawiać, a jedynie co
możesz zrobić to ustabilizować je w zastanej pozycji do czasu przybycia pogotowia
(działanie przeciwbólowe) przy pomocy wałka z koca lub zwiniętych ubrań.
W przypadkach oparzeń, należy izolować taką osobę od źródła ognia lub czynnika
uszkadzającego a pomoc polega na szybkim stłumieniu płomieni i schładzaniu
miejsc oparzonych (chłodna woda w czasie 10 do 20 minut). Nie zrywaj ubrań
chyba, że nadal się palą (tlą). Oparzenia zaopatrz suchym jałowym opatrunkiem.

W oparciu o „Wytyczne 2005” Resuscytacji Krążeniowo – Oddechowej ERC ds. BLS’u

przygotował: piel. Piotr Korkosz – SRM Chełm

P

P

o

o

d

d

s

s

t

t

a

a

w

w

o

o

w

w

e

e

Z

Z

a

a

b

b

i

i

e

e

g

g

i

i

R

R

e

e

s

s

u

u

s

s

c

c

y

y

t

t

a

a

c

c

y

y

j

j

n

n

e

e

u

u

O

O

s

s

ó

ó

b

b

D

D

o

o

r

r

o

o

s

s

ł

ł

y

y

c

c

h

h

„

„

B

B

a

a

s

s

i

i

c

c

L

L

i

i

f

f

e

e

S

S

u

u

p

p

p

p

o

o

r

r

t

t

”

”

Chełm 2007

Człowiek do życia potrzebuje stałego zaopatrzenia wszystkich narządów

w życiodajny tlen. W przeciwnym razie choruje a nawet może umrzeć! Aby
organizm ludzki mógł prawidłowo funkcjonować potrzebne są do tego drożne drogi
oddechowe, samoistne oddychanie oraz spontaniczne krążenie krwi. Brak tych
trzech funkcji prowadzi do nagłego zatrzymania krążenia (NZK). Co roku wiele
osób traci przytomność i umiera z powodu NZK. Tym tragediom w wielu
przypadkach można było zapobiec, ponieważ NZK nie oznacza definitywnego
ustania pracy serca i jest ono stanem potencjalnie odwracalnym, pod warunkiem
wczesnego wdrożenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO) przez świadków
zdarzenia. RKO to czynności polegające na uciskaniu klatki piersiowej (które
zapewniają krążenie krwi) i oddechach ratowniczych (które zapewniają
dostarczenie tlenu do płuc). Powyższe czynności zapobiegają uszkodzeniu
narządów życiowo ważnych, takich jak mózg czy serce, nie są skomplikowane
i każdy, nawet bez wykształcenia medycznego jest w stanie je wykonać.
W większości przypadków RKO nie przywraca spontanicznej akcji serca, jednakże
prawidłowa RKO kupuje czas a tym samym zwiększa szanse na przeżycie poprzez
wymuszenie krążenia, które to wspomagane przez oddechy ratownicze dostarczy
tlen do organizmu człowieka – zatrzyma proces umierania! Liczą się minuty, które
decydują o czyimś życiu lub śmierci. Tym kimś może być ktoś tobie bliski lub Ty
sam. Twoja bierność i obojętność – Zabija! Podejmując RKO stajesz się
ogniwem łańcucha życia!

„Łańcuch życia” składa się z: wczesnego rozpoznania i wezwania

pomocy, wczesnego rozpoczęcia RKO, szybkiej defibrylacji (AED) oraz opieki
poresuscytacyjnej (ALS). Każde z elementów tego łańcucha wpływa na szanse
przeżycia!

Rozpoczynając udzielanie pomocy oceń czy miejsce zdarzenia jest

B

B

B

e

e

e

z

z

z

p

p

p

i

i

i

e

e

e

c

c

c

z

z

z

n

n

n

e

e

e

! Podchodź ostrożnie i upewnij się że żadne niebezpieczeństwo nie

zagraża tobie ani poszkodowanemu. Uważaj na zagrożenia: prąd, gaz, ruch
uliczny, urządzenia mechaniczne w ruchu, dym i/lub ogień oraz osoby postronne!

Następnie podejdź do poszkodowanego

(od przodu – twarzą w twarz) i sprawdź czy
reaguje. Przedstaw się, powiedz że chcesz mu
pomóc oraz delikatnie potrząśnij go za ramiona
i głośno zapytaj: co się stało, jak się nazywa,
czy wszystko w porządku?

Pamiętaj, nieprzytomny nie zareaguje!
Natomiast gdy nie reaguje wołaj o pomoc – zwróć
na siebie uwagę, zapewnij sobie wsparcie oraz
ochronę!

Kolejnym krokiem w przypadku osoby która nie reaguje jest udrożnienie

dróg oddechowych! Nieprzytomny czyli ten bez reakcji na bodźce zewnętrzne
może się udusić przez opadający ku tyłowi język, który zablokuje drogi
oddechowe. Aby temu zapobiec, poszkodowanego ostrożnie obróć na plecy
i delikatnie odegnij głowę do tyłu oraz unieś
brodę do góry. Czynności te udrażniają drogi
oddechowe. Teraz oceń czy poszkodowany
prawidłowo oddycha. Używając wzroku,
słuchu i czucia sprawdź: czy widzisz ruchy
klatki piersiowej, słyszysz szmer towarzyszący
oddychaniu oraz poczuj strumień powietrza
wydobywającego się z ust poszkodowanego.
Na tą ocenę masz tylko 10 sekund!
Pojedyncze lub głośne westchnienia nie są uznawane za prawidłowe oddechy!

Poszkodowanego-chorego, który nie reaguje ale prawidłowo oddycha

należy ułożyć w pozycji bezpiecznej – na boku.

Pozycja ta utrzymuje drożność dróg

oddechowych oraz zapobiega zapadaniu się
języka

i

ułatwia

wydostanie

się

treści

pokarmowej! Pamiętaj! Jeżeli poszkodowany-
chory doznał urazu, utrzymując drożność dróg
oddechowych - pozostaw go w pozycji
Zastanej!

Jeżeli natomiast poszkodowany nie reaguje i prawidłowo nie oddycha

bezzwłoczne wezwij fachową pomoc dzwoniąc pod numer alarmowy

9

9

9

9

9

9

lub

1

1

1

1

2

2

a następnie podejmij czynności resuscytacyjne (RKO).

Wzywając pogotowie (pomoc) zachowaj spokój, nie

krzycz i nie poganiaj dyspozytora. To nie przyspieszy dojazdu
karetki a wręcz może opóźnić jej przybycie na miejsce zdarzenia!
Pamiętaj, stosuj się do poleceń twojego rozmówcy i nigdy
nie odkładaj pierwszy słuchawki!

Wzywając pomoc należy podać:

•

miejsce zdarzenia (adres, okolica, punkty orientacyjne),

•

dane wzywającego (nazwisko i nr telefonu),

•

dane poszkodowanego (wiek, płeć ew. nazwisko, ksywa, itp.),

•

oraz co się z nim dzieje (stan zdrowia, ew. że doszło do NZK).

Wiedząc że poszkodowany nie reaguje i prawidłowo nie oddycha,

oceń czy nie ma masywnych krwotoków (jeśli są to je zatamuj – ręczny ucisk
w miejscu krwawienie ew. prosty opatrunek z dostępnych materiałów) oraz
niezwłocznie rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową (uciskanie
klatki piersiowej oraz sztuczne oddychanie) - RKO.

Podczas wykonywania tych czynności, poszkodowany-chory powinien

leżeć na plecach na twardym i nie elastycznym podłożu (wolnym od szkła,
kamieni, patyków, itp.). Na wybranym miejscu (centralnie na klatce piersiowej –
w linii międzysutkowej) kładziemy jedną dłoń, drugą zaś kładziemy na grzbiet
dolnej ręki. Ramiona muszą znajdować się w pozycji prostopadłej do klatki

piersiowej. Przy wyprostowanych łokciach, na
zasadzie dźwigni, naciskamy na mostek wgłębiając
go na 4 - 5 cm (

↓

) w kierunku kręgosłupa

z częstotliwością około 100/min.. Siła uciskania
powinna wynikać z przeniesienia masy ciała
ratującego, a nie z pracy jego mięśni. Podczas akcji
ratunkowej (resuscytacji) stosunek uciśnięć do
wdechów wynosi 30:2 (trzydzieści uciśnięć mostka
na dwa oddechy).

Po 30 uciśnięciach klatki piersiowej

wykonaj 2 oddechy ratownicze, zaczynając od
odgięcia głowy i uniesienia brody. Ręka spoczywająca na czole odgina głowę do
tyłu i palcem wskazującym oraz kciukiem zaciska skrzydełka nosa, druga zaś unosi
brodę do góry i delikatnie rozwiera usta. Teraz weź normalny wdech a następnie
obejmij swoimi wargami usta poszkodowanego i wdmuchnij powietrze do jego płuc
(metoda usta-usta).

Wdech powinien trwać 1 sekundę i wywołać
widoczne

unoszenie

się

klatki

piersiowej.

Po wdechu daj szansę by powietrze z płuc
poszkodowanego mogło swobodnie się wydostać
(ok. 1 sek.). Jeżeli przy pierwszej próbie
wdechów ratowniczych klatka piersiowa nie unosi
się, sprawdź usta poszkodowanego czy nie ma
w nich ciał obcych (uszkodzone protezy zębowe,

resztki jedzenia). Jeśli są, to je usuń!

Podczas

czynności

ratunkowych

pamiętać

należy

o

własnym

bezpieczeństwie,

zawsze

używaj

maseczki

do

sztucznego

oddychania

i rękawiczek lateksowych. Zapobiegnie to twojemu kontaktowi z wydzielinami oraz
z krwią poszkodowanego.

Czynności resuscytacyjne kontynuuj na przemian:

3

3

0

0

u

u

c

c

i

i

ś

ś

n

n

i

i

ę

ę

ć

ć

k

k

l

l

a

a

t

t

k

k

i

i

p

p

i

i

e

e

r

r

s

s

i

i

o

o

w

w

e

e

j

j

n

n

a

a

2

2

o

o

d

d

d

d

e

e

c

c

h

h

y

y

r

r

a

a

t

t

o

o

w

w

n

n

i

i

c

c

z

z

e

e

,

,

do czasu kiedy przybędzie na miejsce zdarzenia wykwalifikowana pomoc

lub do momentu wyczerpania sił.