ĆWICZENIE 1

Weryfikacja automatycznej kalibracji energetycznej spektrometru gamma

“Mucha X-Ray Test” oraz sprawdzenie zakresu liniowości dla

131

I.

I. Zagadnienia:

•

Promieniowanie jonizujące, oddziaływanie promieniowania jonizującego z
materią

•

Prawo rozpadu promieniotwórczego

•

Schematy rozpadu promieniotwórczego izotopów:

131

I,

99m

Tc,

57

Co,

137

Cs,

133

Ba,

22

Na.

•

Budowa i zasada działania detektorów scyntylacyjnych

•

Kalibracja energetyczna

•

Linowość układów pomiarowych

II. Przebieg ćwiczenia

- Przed rozpoczęciem ćwiczenia należy zapoznać się z instrukcją obsługi spektrometru
Mucha X-raytest” oraz programu komputerowego „Gina Star 4” .

-wykonać pomiar tła (instrukcja MUCHA punkt 4.6.3)

- Umieścić źródło kalibracyjne

137

Cs przed detektorem. Przeprowadzić automatyczną

kalibrację energetyczną (instrukcja MUCHA punkt 4.6.2)

- Podłączyć spektroskop „Mucha X-Ray Test” do komputera

-Uruchomić program „Gina Star 4” (ikonka na pulpicie) i włączyć Measurement →
Mucha

UWAGA!
Na ekranie spektrometrze powinna pojawić się informacja „REMOTE CONTROL”

1. Weryfikacja automatycznej kalibracji energetycznej

a) Umieścić przed detektorem wybrane źródło promieniotwórcze, na podstawie

otrzymanego widma ustalić optymalną odległość źródła od detektora.

b) Ustalić czas pomiaru, wpisać nazwę pomiaru, włączyć start.
c) Po zakończeniu pomiaru nacisnąć save widmo

zastanie zapisane w folderze

„MUCHA”- skrót na pulpicie

d) kliknąć prawym przyciskiem myszy na widmo, wybrać:

View

→ Values i eksportować widmo do notatnika

e) Ostatnie 4 punkty powtórzyć dla wszystkich wydanych źródeł

promieniotwórczych.

2. Liniowość

Do pomiaru liniowości należy użyć eppendorfów z izotopem

131

I, średnia aktywność

w eppendorfie należy określić w [MBq]. Aby uzyskać zależność liczby zliczeń od
aktywności należy wykonać szereg pomiarów. W każdym pomiarze zwiększać liczbę
eppendorfów, zwiększając tym samym sumaryczną aktywność. Pomiary wykonać
według schematu:

a) Umieścić przed detektorem eppendorfy- dla wszystkich pomiarów stała odległość!
b) Włączyć Measurement → Mucha, pisać nazwę pomiaru, ustalić czas pomiaru w

zależności od liczby zliczeń (im mniejsza liczba zliczeń na sekundę (CPS) tym
większy czas pomiaru), start.

c) Zapisać widmo i wyeksportować dane do notatnika - zapisać dane w notatniku do

analizy w sprawozdaniu

Sprawodzanie:

Sprawozdanie powinno zwierać, wstęp teoretyczny opisujący podstawy zastosowanej

metodyki pomiarowej i obliczeniowej. W drugiej części należy opisać szczegółowo

wykonane pomiary i zaprezentować otrzymane wyniki. Punkt 1 musi zawierać:

- wykres zależności pomiędzy energią rzeczywistą, a mierzoną,
- dopasowanie odpowiedniej zależności,
- analizę błędu pomiarowego
- wniosek dotyczący kalibracji energetycznej

Literatura

1)

Massalski, J. M Detek cje promieniowania jonizującego. Warszawa : Państwowe
Wydawnictwo Naukowe, 1958.

2)

Strzałkowski, A. Wstęp do fizyki jądra atomowego, PWN 1979