1
Podejście elastycznościowe do
bilansu handlowego
Jan J. Michałek
Bilans handlowy zrównoważony, w
walucie krajowej: skutki dewaluacji
Oznaczenia
nx:
elastyczność popytu zagranicy na towary eksportowane przez nasz kraj (pod wpływem zmiany E)
nm:
elastyczność popytu krajowego na towary importowane przez nasz kraj
q:
ilość dóbr
pk:
ceny dóbr importowanych i eksportowanych w walucie krajowej
pz:
ceny dóbr importowanych i eksportowanych w walucie zagranicznej
qpk:
globalne wydatki na import i wpływy z eksportu w walucie krajowej
qpz:
globalne wydatki na import i wpływy z eksportu w walucie zagranicznej
Zał.: Wyjściowy kurs waluty 1:1, tzn E=1; bilans handlowy zrównoważony
Badamy skutki 10% dewaluacji (w zależności od różnych elastyczności)
Zmiany w bilansie wyrażone w walucie krajowej
Eksport
Import
Bilans
nx
q
Pz Pk
qPk
nm
q
Pz
Pk
qPk
handlowy
1
100
10
10
1000
100
10
10
1000
0
2
0,2
102
9
10
1020
0,2
98
10
11
1078
-58
3
0,4
104
9
10
1040
0,4
96
10
11
1056
-16
4
0,5
105
9
10
1050
0,5
95
10
11
1045
+ 5
5
0,6
106
9
10
1060
0,5
95
10
11
1045
+ 15
6
0,6
106
9
10
1060
0,6
94
10
11
1034
+ 26
7
0,7
107
9
10
1070
0,6
94
10
11
1034
+ 36
Lp.
Bilans handlowy zrównoważony,
w walucie zagranicznej: skutki dewaluacji
Oznaczenia
nx:
elastyczność popytu zagranicy na towary eksportowane przez nasz kraj (pod wpływem zmiany E)
nm:
elastyczność popytu krajowego na towary importowane przez nasz kraj
q:
ilość dóbr
pk:
ceny dóbr importowanych i eksportowanych w walucie krajowej
pz:
ceny dóbr importowanych i eksportowanych w walucie zagranicznej
qpk:
globalne wydatki na import i wpływy z eksportu w walucie krajowej
qpz:
globalne wydatki na import i wpływy z eksportu w walucie zagranicznej
Zał.: Wyjściowy kurs waluty 1:1, tzn E = 1; bilans handlowy zrównoważony
Badamy skutki 10% dewaluacji (w zależności od różnych elastyczności)
Zmiany w bilansie wyrażone w walucie zagranicznej
Eksport
Import
Bilans
nx
q
Pz
Pk
qPz
nm
q
Pz
Pk
qPz
handlowy
1
100
10
10
1000
100
10
10
1000
0
2
0,2
102
9
10
918
0,2
98
10
11
980
-62
3
0,4
104
9
10
936
0,4
96
10
11
960
-24
4
0,5
105
9
10
945
0,5
95
10
11
950
-5
5
0,6
106
9
10
954
0,5
95
10
11
950
4
6
0,6
106
9
10
954
0,6
94
10
11
940
14
7
0,7
107
9
10
963
0,6
94
10
11
940
23
Wnioski:
Gdy nx+nm<1 ==> dominuje efekt pogorszenia terms of trade ==> pogorszenie b.h.
Dopiero gdy nx+nm>1 ==> możemy oczekiwać poprawy bilansu handlowego
Lp.
2
Bilans handlowy niezrównoważony,
w walucie krajowej: skutki dewaluacji
Oznaczenia
nx:
elastyczność popytu zagranicy na towary eksportowane przez nasz kraj (pod wpływem zmiany E)
nm:
elastyczność popytu krajowego na towary importowane przez nasz kraj
q:
ilość dóbr
pk:
ceny dóbr importowanych i eksportowanych w walucie krajowej
pz:
ceny dóbr importowanych i eksportowanych w walucie zagranicznej
qpk:
globalne wydatki na import i wpływy z eksportu w walucie krajowej
qpz:
globalne wydatki na import i wpływy z eksportu w walucie zagranicznej
Zał.: Wyjściowy kurs waluty 1:1, tzn E=1; bilans handlowy niezrównoważony
Badamy skutki 10% dewaluacji (w zależności od różnych elastyczności)
Zmiany w bilansie wyrażone w walucie krajowej
Eksport
Import
Bilans
nx
q
Pz
Pk
qPk
nm
q
Pz
Pk
qPk
handlowy
1
100
10
10
1000
150,0
10
10
1500,0
-500,0
2
0,6
106
9
10
1060
0,3
155,5
10
11
1600,5
-540,5
3
0,3
103
9
10
1030
0,6
141,0
10
11
1551,0
-521,0
4
0,5
105
9
10
1050
0,5
142,5
10
11
1567.5
-517,5
5
0,1
101
9
10
1010
0,9
136,5
10
11
1501,5
-491,5
6
0,9
109
9
10
1090
0,2
147,0
10
11
1617,0
-527,0
7
0,2
102
9
10
1020
0,9
136,5
10
11
1501,5
-481,5
8
0,7
107
9
10
1070
0,7
139,5
10
11
1534,5
-464,5
Lp.
Bilans handlowy niezrównoważony,
w walucie zagranicznej; skutki dewaluacji
nx:
elastyczność popytu zagranicy na towary eksportowane przez nasz kraj (pod wpływem zmiany E)
nm:
elastyczność popytu krajowego na towary importowane przez nasz kraj
q:
ilość dóbr
pk:
ceny dóbr importowanych i eksportowanych w walucie krajowej
pz:
ceny dóbr importowanych i eksportowanych w walucie zagranicznej
qpk:
globalne wydatki na import i wpływy z eksportu w walucie krajowej
qpz:
globalne wydatki na import i wpływy z eksportu w walucie zagranicznej
Zał.: Wyjściowy kurs waluty 1:1, tzn E=1; bilans handlowy niezrównoważony
Badamy skutki 10% dewaluacji (w zależności od różnych elastyczności)
Zmiany w bilansie wyrażone w walucie zagranicznej
Eksport
Import
Bilans
nx
q
Pz
Pk
qPk
nm
q
Pz
Pk
qPk
handlowy
1
100
10
10
1000
150,0
10
10
1500
-500
2
0,6
106
9
10
954
0,3
145,5
10
11
1455
-501
3
0,3
103
9
10
927
0,6
141,0
10
11
1410
-483
4
0,5
105
9
10
945
0,5
142,5
10
11
1425
-480
5
0,1
101
9
10
909
0,9
136,5
10
11
1365
-456
6
0,9
109
9
10
981
0,2
147,0
10
11
1470
-489
7
0,2
102
9
10
918
0,9
136,5
10
11
1365
-447
8
0,7
107
9
10
963
0,7
139,5
10
11
1395
-432
Wnioski:
1. Przy znacznym deficycie b.h. decydujące znaczenie ma elastycz. Cenowa krajowego popytu na import (nm);
2. Znaczenie ma również elastyczność podaży krajowej dóbr na eksp. (założenie implicite, że jest doskonała) ==> jeżeli mała to nie
nastąpi odpowiedni przyrost eksportu
3. Trzeba jeszcze uwzględnić reakcje importerów (mogą nie podnosić cen w tym samym stopniu co dewaluacja)
Lp.
Warunek Marshalla-Lernera: wyjściowe
założenia:
{
Wyjściowo: prosta wersja bezwzględna parytetu siły
nabywczej: E=P/P* lub EP*=P
{
Uproszczona mała otwarta gospodarka (bez ograniczeń
podażowych) w której wytwarza się jedynie dwa dobra:
eksportowe i importowe
{
NX: EX – IM
{
EX: (popyt na) eksport
{
IM: (popyt) na import
{
NX: eksport netto, (bilans handlowy: BH, lub CA w uprosz.):
{
Analiza przy braku ograniczeń podażowych:
{
Najprostsza wersja teorii cenowej: popyt zagraniczny na
towary eksportowane i popyt krajowy na towary importowane
zależą od poziomu cen światowych i kursu.
JJ Michałek
3
Bilans handlowy: sytuacja wyjściowa
Przyjmijmy:
p
x
: cena światowa w eksporcie; p
m
*
: cena światowa w imporcie; E:
kurs walutowy.
NX: eksport netto mierzony w walucie krajowej = wartość eksportu –
wydatki w walucie krajowej na import
)
(
)
(
E
IM
E
P
E
EX
P
NX
M
x
⋅
⋅
−
⋅
=
Przyjmując, że wyjściowo: P
x
=P
m
)
(
)
(
E
IM
E
E
EX
NX
⋅
−
=
JJ Michałek
Zmiana eksportu netto (NX) pod wpływem
zmiany kursu E
IM
dE
dIM
E
dE
dEX
dE
dNX
−
−
=
Definiując cenową elastyczność krajowego popytu na import jako:
IM
E
dE
dIM
m
⋅
−
=
η
Oraz elastyczność cenową popytu zagranicy na eksport z naszego kraju jako:
EX
E
dE
dEX
x
⋅
=
η
JJ Michałek
Zmiana eksportu netto:
E
EX
E
EX
EX
E
dE
dEX
dE
dEX
x
η
=
⋅
⋅
=
)
(
oraz
1
1
1
−
=
−
−
=
−
−
M
dE
dIM
IM
E
IM
IM
dE
dIM
E
η
Mnożąc zatem lewą i prawą stronę równania NX przez 1/IM
Otrzymujemy:
1
1
−
+
⋅
⋅
=
m
x
E
IM
EX
IM
dE
dNX
η
η
JJ Michałek
4
Warunek Marshalla-Lernera
A zatem poprawa salda bilansu handlowego (dNX/dE>0) następuje gdy:
A w przypadku wyjściowej równowagi bilansu handlowego (EX=IM) -->
Poprawa bilansu handlowego wymaga by:
1
>
+
m
x
η
η
co jest nazywane warunkiem Marshalla-Lernera
1
0
>
+
⋅
⋅
>
m
x
E
IM
EX
gdy
wtedy
dE
dNX
η
η
JJ Michałek
Ogólny warunek skuteczności dewaluacji
Joan Robinson
Warunek Marshalla-Lernera: uproszczona wersja w przypadku kraju małego i
uprzemysłowionego z rezerwami pomocy produkcyjnych (zakładami implicite
doskonała elastyczność podaży eksportowej kraju i zagranicy). Bo dewaluacja:
- wywołuje wzrost eksportu bez spadku ceny światowej
- wzrost eksportu nie wywołuje wzrostu ceny krajowej:
Natomiast warunek ogólny (tzw. warunek Joan Robinson) by nastąpiła poprawa
bilansu handlowego pod wpływem dewaluacji wygląda następująco:
(
)
(
)
x
m
m
m
x
x
x
x
η
ε
η
ε
η
ε
ε
η
+
−
>
+
+
1
1
gdzie:
ε
x
: elastyczność krajowej podaży eksportowej
ε
m
: elastyczność (zagranicznej) podaży importowej
JJ Michałek
Czynniki ograniczające
skuteczność dewaluacji:
-
konkurencyjne dewaluacje za granicą
(Wielki kryzys);
-
brak obniżki cen eksportowych krajowych
producentów (chcą przechwycić zyski);
-
podniesienie cen krajowych
-
fundamentalny brak równowagi bilansu
handlowego (niewielki przyrost eksportu
przy wzroście importu wskutek
pogorszenia terms of trade
-
niedostateczna elastyczność podaży
krajowej eksportowej
JJ Michałek
5
Skuteczność dewaluacji: krzywa „J”
(-)
0
t
o
(+)
czas
Krzywa „J”
(B
ila
ns
ha
nd
lo
w
y
JJ Michałek
Opóźnienia w skutkach dewaluacji:
krzywa „J”
{
Kurs zmienia się od razu a ceny i popyt zmieniają się dopiero
po pewnym czasie
{
Æ pierwszym efektem dewaluacji może być pogorszenie się
bilansu handlowego Æ krzywa J
{
Po dewaluacji: towary są kupowane po cenie światowej a
popyt krótkookresowo jest nieelastyczny Æ nie obniżają się
wydatki na import
{
- ceny światowe towarów eksportowych obniżają się: ale
początkowo brak reakcji w postaci większego popytu na
eksport krajowy (pogorszenie się terms of trade)
{
Î może wystąpić początkowe pogorszenie się bilansu
handlowego.
JJ Michałek
Ocena skuteczności dewaluacji:
elastyczności i szybkości reakcji
Mediany 6 niezależnych badań dla USA (Hallwood, Macdonald s. 30) Import
Eksport
Długoterminowa elastyczność cenowa
1,1
0,8
Opóźnienie (w latach) od dewaluacji do reakcji ilościowej 0,6
0,8
Wpływ zmiany kurs na ceny
0,9
0,2
Elastyczność dochodowa
1,8
1,2
JJ Michałek