14

Okno na świat

E l e k t r o n i k a d l a W s z y s t k i c h

Jak to robią inni...

Rubryka "Jak to robią inni..." prezentuje intere−

sujące rozwiązania układowe, pojawiające się

w prasie obcojęzycznej. Przedstawione sche−

maty mogą być punktem wyjścia do własnych

opracowań. Można też sięgnąć do oryginalne−

go artykułu i zapoznać się ze szczegółami.

Prenumeratorzy mogą zamawiać kserokopie

artykułów (w języku oryginału) bezpłatnie, po−

dając jedynie swój numer prenumeratora oraz

numer zamawianego artykułu (np.: Prasa 030).

Odbitki zostaną dołączone do najbliższej wy−

syłki prenumeraty.

Wiatromierz 1
ELV

Słynne niemieckie czasopismo ELV zawiera opis prostej przystawki do
multimetru, pozwalającej mierzyć prędkość przepływu powietrza. Urzą−
dzenie takie może się okazać przydatne także w pomieszczeniach, gdy
trzeba wykryć i zmierzyć nawet niewielkie ruchy powietrza. Na sche−
macie ideowym nie pokazano obwodów zasilania − układ jest zasilany
napięciem 12V (0,5A). Dwa stabilizatory (7912 i 7908) wytwarzają na−
pięcie +8/−4V. Działanie tej prostej przystawki pomiarowej opiera się na
chłodzeniu drutu oporowego (RD − Hitzdraht) mającego duży dodatni
współczynnik temperaturowy. Prąd płynący przez ten drut rozgrzewa go
do wysokiej temperatury. Każdy ruch powietrza polepsza
warunki chodzenia i temperatura drutu spada. Spada też
rezystancja drutu.

Czujnik ten umieszczony jest w gałęzi mostka Whe−

atstone'a. Potencjometr R1 pozwala ustawić napięcie
wyjściowe równe zeru przy zerowym ruchu powietrza.
R10 umożliwia kalibrację. Niemieccy czytelnicy ELV
są w dobrej sytuacji, bo mogą zamówić komplet ele−
mentów w cenie około 30DM, natomiast próba samo−
dzielnego zdobycia odpowiedniego drutu oporowego
niewątpliwie napotka duże trudności. W układzie wy−
korzystano bowiem specjalny drut oporowy o bardzo
dużym współczynniku cieplnym (+32% na 100°C),
bardzo cienki (0,05mm). Odcinek tego drutu o długości
5,4cm ma w stanie zimnym rezystancję 8,3

Ω

, a pod−

czas pracy około 28

Ω

, co przy okazji wskazuje na wysoką tempera−

turę pracy.
Próba użycia przypadkowo zdobytego drutu oporowego skończy się
niepowodzeniem. Po pierwsze drut taki musi mieć dużą rezystancję,
czyli musi być bardzo cieniutki, po drugie musi mieć jak największy
współczynnik cieplny. Przepływający przezeń prąd musi być na tyle
duży, by rozgrzać go do temperatury kilkuset stopni lub więcej. Nie
warto więc testować układu z drutem pochodzącym z jakiegoś grzej−
nika o dużej mocy (bo rezystancja będzie mała), ani z drutem z rezy−
storów drutowych (bo ma znikomy współczynnik cieplny).
Zaprezentowaną ciekawą ideę można jednak wykorzystać w podob−
nych układach pomiarowych i regulacyjnych.

Prasa 036

Wiatromierz 2
Everyday Practical Electronics

W brytyjskim czasopiśmie EPE w rubryce Ingenuity unlimited zapre−
zentowano schemat prostego wskaźnika przepływu powietrza. We−
dług opisu, może on służyć jako kontroler pracy wentylatora chłodzą−
cego odpowiedzialne elementy, np. procesor komputera.

Działanie opiera się na zmianach rezystancji termistora R1. Jest to

specjalny termistor PTC (o dodatnim współczynniku temperaturo−
wym) o oporności 25W w stanie zimnym. Termistor taki gwałtownie
zwiększa swą rezystancję, gdy jego temperatura wzrasta powyżej
+140°C. Termistor jest ogrzewany prądem płynącym przezeń i przez
rezystor R2. W stanie normalnej pracy, gdy występuje ruch powietrza,
chłodzenie jest na tyle dobre, że temperatura termistora jest niższa niż
wspomniane +140°C. Gdy jednak ruchu powietrza nie ma, rezystancja
R1 wzrasta, napięcie na wejściu odwracającym wzmacniacza spada
i zaczyna przewodzić tranzystor TR1, zaświecając lampkę LP1.
Działanie układu uwarunkowane jest obecnością odpowiedniego ter−
mistora. Musi on mieć na tyle małą rezystancję, by przy niewielkim

napięciu zasilania rozgrzał się do temperatury około +140°C. Jak
wspomniano, nie może to być typowy, popularny termistor NTC
(o ujemnym współczynniku cieplnym), tylko odpowiedni termistor
PTC. Choć notka w EPE o tym nie wspomina, zamiast termistora
PTC można spróbować zastosować tzw. elektroniczny bezpiecznik
(np. rodziny LittleFuse), który działa na podobnej zasadzie. Po prze−
projektowaniu, układ może służyć też jako czujnik przeciągu.

Prasa 037