Prawa chemiczne

Prawo

AVOGADRO

Równe objętości dowolnego gazu zawierają w tych samych warunkach ciśnienia i temperatury
równe ilości cząsteczek.

Prawo

BOYLE'A i MARIOTTE'A

Przy stałej masie gazu i w stałej temperaturze iloczyn ciśnienienia i objętości gazu jest stały:

PV=const.

Prawo

CHARLES'A i GAY-LUSSAC'A

Przy stałej masie gazu i pod stałym ciśnieniem objętość gazu jest wprost proporcjonalna do jego
temperatury bezwzględnej:

V=kT

Prawo

DALTONA CIŚNIEŃ CZĄSTKOWYCH

Ciśnienie wywierane przez mieszaninę gazów jest równe sumie ciśnień wywieranych przez
poszczególne składniki tej mieszany, gdyby każdy ze składników zajmował objętość równą
objętości w jakiej znajduje się mieszanina i znajdował się w tej samej temperaturze:

P=p

+......+p

Prawo

DZIAŁANIA MAS

Jeżeli reakcja chemiczna:

aA + bB = cC + dD

jest reakcją odwracalną i znajduje się w stanie równowagi, to stała równowagi tej reakcji:

Duża wartość stałej K świadczy o tym, że reakcja jest w dużym stopniu przesunięta na prawo
(w kierunku tworzenia produktów).

I prawo

FARADAYA

Masa substancji jaka wydzieli się podczas elektrolizy na anodzie lub katodzie jest wprost
proporcjonalna do wielkości ładunku elektrycznego jaki został przpuszczony przez elektrolizer:

m=kq

lub

m=kit

II prawo

FARADAYA

Stosunek masy molowej M substancji wydzielającej się na elektrodzie do iloczynu jej równoważnik
elektrochemicznego i liczby moli elektronów jaka zostaje pobrana (oddana) podczas elektrolizy
jednego mola substancji jest wielkością stałą i równą stałej faradaja F:

Prawo

GRAHAMA

Stosunek szybkości dyfuzji dwóch gazów jest odwrotnie proporcjonalny do pierwiastka
kwadratowego z stosunku ich mas molowych:

Prawo

HENRY'EGO

W stałej temperaturze rozpuszczalność gazu w cieczy jest wprost proporcjonalna do ciśnienia
cząstkowego tego gazu znajdującego się nad cieczą, gdzie:
K - stała Henry'ego
p - ciśnienie cząstkowe gazu nad cieczą (w Pascalach)
x - ułamek molowy gazu w roztworze.

Prawo

HESSA

Efekt cieplny reakcji chemicznej nie zależy od drogi przemiany danych substratów w określone
produkty, jeżeli tylko wszystkie przemiany są izobaryczne lub izochoryczne (przebiegają pod
stałym ciśnieniem lub w stałej objętości) i nie towarzyszy im praca nieobjętościowa.

Reguła

HUNDA

Elektrony zapełniają orbitale zdegenerowane (orbitale o takiej samej energii)w taki sposób by
możliwie najmniej z nich było sparowanych (w taki sposób by całkowity spin był możliwie jak
największy). Konfiguracja taka ma najmniejszą energię.

Reguła

MARKOWNIKOWA

Cząsteczki niesymetryczne HX ulegają addycji do alkenu w taki sposób, że atom wodoru przyłącza
się do tego węgla, który jest już bogatszy w atomy wodoru:

Reguła

OKTETU (HELOWCA)

Atomy tworząc wiązania chemiczne łączą się ze sobą w taki sposób by uzyskać konfigurację
walencyjną znajdującego się najbliżej helowca (dążą do uzyskania 8 elektronów na ostatniej
powłoce). Jedynym wyjątkiem jest wodór, który dąży do uzyskania dwóch elektronów.

Zakaz

PAULI'EGO

W atomie (jonie)) nie może być dwóch elektronów o takich samych czterech liczbach kwantowych.
Zakaz Pauli'ego podaje się często w formie: na jednym orbitalu nie mogą znajdować się dwa
elektrony o takim samym spinie.

Reguła

PRZEKORY (LE CHATELIERA)

Jeżeli na układ będący w stanie równowagi podziała jakiś bodziec, to układ zachowa się tak aby
działanie togo bodźca zmniejszyć.

Prawo

PRZESUNIĘĆ (SODDY'EGO i FAJANSA)

W wyniku przemiany &alfa; atom pierwiastka promieniotwórczego przechodzi w atom pierwiastka
o liczbie atomowej mniejszej o 2 i liczbie masowej mniejszej o 4:

Natomiast w wyniku przemiany β atom przechodzi w atom pierwiastka o liczbie atomowej większej
o 1, a liczba masowa nie ulega zmianie:

Prawo

RAOULTA

Prężność pary nad roztworem jest wprost proporcjonalna do ułamka molowego rozpuszczalnika:

p˜P

gdzie:
P

- prężność pary nasyconej czystego rozpuszczalnika;

x-ułamek molowy rozpuszczalnika.

Prawo

STAŁOŚCI SKŁADU (PROUSTA)

Stosunek mas pierwiastków jakie wchodzą w skład związku chemicznego jest wartością stałą,
niezależną od warunków powstawania tego związku, ani o miejsca jego pochodzenia.

Prawo

STOSUNKÓW OBJĘTOŚCIOWYCH

Stosunek objętościowy gazów tworzących związek chemiczny, jak i stosunek objętościowy
gazowych produktów reakcji do gazowych substratów wyraża się niewielkimi liczbami
naturalnymi.

Prawo

STOSUNKÓW WIELOKROTNYCH

W przypadku, kiedy dwa pierwiastki tworzą między sobą więcej niż jeden związek chemiczny, to
ilości wagowe jednego z pierwiastków w tych związkach chemicznych przypadające na jednostkę
wagową drugiego pierwiastka mają się do siebie jak niewielkie liczby całkowite.

Reguła

VAN'T HOFFA

Jeżeli temperaturę mieszaniny reakcyjnej zwiększymy o 10

C to prędkość reakcji w tej mieszaninie

zwiększy się dwukrotnie (często przyjmuje się, że prędkość zwiększy się od 2 do 4 razy).

Prawo

ZACHOWANIA ŁADUNKU

W każdej reakcji chemicznej ładunek substratów jest równy ładunkowi produktów.
Prawo to służy do szybkiego sprawdzenia poprawności zapisanej reakcji redoks pisanych w formie
jonowej

Prawo

ZACHOWANIA MASY

W każdej reakcji chemicznej łączna masa substratów jest równa masie produktów tej reakcji
(wyjątkiem są reakcje jądrowe, ale dla nich można zastosować prawo zachowania energii).

Równanie

CLAPYERONA

pV = nRT

p – ciśnienie
V – objętość
n – liczba moli gazu (będąca miarą liczby cząsteczek (ilości) rozważanego gazu)
T – temperatura (bezwzględna), T [K] = t [°C] + 273,15
R – uniwersalna stała gazowa: R = N

gdzie: N

– stała Avogadra (liczba Avogadra),

– stała Boltzmanna, R = 8,314 J/(mol·K)

_______________________________________________________________________________

Wzory chemiczne

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Stężenie procentowe:

rozt

- masa roztworu (=m

rozp)

- masa substancji

Stężenie molowe:

n - liczba moli substancji
V - objętość roztworu

[dm

]

= (C

*M*100%) /d

= (C

)/M*100%

Wzór Nernsta

lub

Gęstość roztworu:

m - masa substancji
V - objętość jaką zajmuje substancja