Prawa chemiczne

Prawo Avogadra – równe objętości różnych gazów w tych samych warunkach ciśnienia
i temperatury zawierają jednakową liczbę cząsteczek.

Prawo Boyle'a i Mariotte'a – ciśnienie gazu jest odwrotnie proporcjonalne do objętości,
jaką gaz zajmuje, czyli iloczyn objętości i ciśnienia jest wielkością stałą w stałej
temperaturze.

Prawo Charlesa – ciśnienie danej masy gazu doskonałego o stałej objętości jest wprost
proporcjonalne do jego temperatury bezwzględnej.

Prawo Daltona – ciśnienie wywierane przez mieszaninę gazów nie reagujących ze
sobą, jest równe sumie ciśnień jakie wywierałby każdy z gazów wchodzących w skład
mieszaniny, gdyby sam został umieszczony w całej objętości zajmowanej przez
mieszaninę (w tej samej temperaturze); jeśli pierwiastki chemiczne, łącząc się ze sobą,
tworzą kilka związków chemicznych, to ilości wagowe jednego pierwiastka łączące się z
jedną i tą samą ilością wagową drugiego pierwiastka pozostają do siebie w stosunku
niewielkich liczb całkowitych. W związkach N

2

O, NO, N

2

O

3

, NO

2

, N

2

O

5

ilości wagowe

tlenu pozostają w tosunku 16:32:48:64:80.

Prawo Dulonga i Petita – ciepło atomowe jest dla pierwiastków w stanie stałym w
przybliżeniu jednakowe i wynosi 6,3 cal.

Prawa elektrolizy – prawa M. Faradaya

1. Masa jakiejkolwiek substancji odłożonej, wydzielonej lub rozpuszczonej na

elektrodzie jest wprost proporcjonalna do ilości elektryczności, jaka przepłynęła
przez elektrolit.

2. Masy różnych substancji odłożonych, wydzielonych lub rozpuszczonych na

elektrodach wskutek przepływu tej samej ilości elektryczności są proporcjonalne
do ich równoważników chemicznych.

Prawo Guldberga i Waagego – prawo działania mas, prawo równowagi chemicznej –
stosunek iloczynu stężeń molowych substancji reagujących w jednym kierunku
(produktów reakcji) do iloczynu stężeń molowych substancji reagujących w kierunku
przeciwnym (substratów reakcji) jest wielkością stałą.

Prawo Gay–Lussaca – objętość danej masy gazu pod stałym ciśnieniem jest wprost
proporcjonalna do temperatury bezwzględnej.

Prawo Henry'ego – masa gazu rozpuszczonego w danej objętości cieczy jest w stałej
temperaturze proporcjonalna do ciśnienia cząstkowego p tego gazu nad roztworem, m =
kp, gdzie k – współczynnik proporcjonalności zależny od rodzaju gazu i od temperatury.

Prawo Hessa – ciepło reakcji zależy tylko od stanu początkowego i końcowego reakcji,
nie zależy natomiast od drogi przebiegu reakcji.

Prawo Joule'a – energia wewnętrzna gazu doskonałego zależy jedynie od temperatury.

Prawo Kirchhoffa – zależność efektu cieplnego reakcji od temperatury jest określona
przez zmianę sumy pojemności cieplnych produktów i substratów reakcji w stanie
początkowym i końcowym.

Prawo Moseleya – częstość drgań promieniowania rentgenowskiego danej linii, danej
serii, wysyłanego przez atom, jest kwadratową funkcją liczby atomowej tego atomu. Z
prawa tego wynika, że liczba atomowa powinna być równa liczbie ładunków w jądrze
atomowym i liczbie elektronów otaczających jądro.

Prawo okresowości – Mendelejewa – własności fizyczne i chemiczne pierwiastków (a
więc i utworzonych przez nie substancji prostych i złożonych) uporządkowanych według
wzrastajacych wartości ciężarów atomowych (mas atomowych), zmieniają się w sposób
okresowy.

Prawo Prousta – pierwiastki łączą się ze sobą w związki chemiczne zawsze w tym
samym stosunku wagowym, a więc stosunek mas pierwiastków w określonym związku
chemicznym jest wielkością stałą.

Prawo ruchomej równowagi – zwane regułą przekory – sformułował H.L. Le
Chatelier; naukowo uzasadnił K.F. Braun – jeśli układ będący w stanie równowagi jest

poddany takiemu działaniu z zewnątrz, które usiłuje zmienić parametry (temperaturę,
ciśnienie, stężenie) warunkujące równowagę, to w układzie tym zajdą przemiany, jeśli
jest to w danym układzie możliwe, zmiejszające wpływ tego działania.

Prawo zachowania masy – (A.L. Lavoisier i niezależnie do niego M. Łomonosow) –
ogólna masa substancji powstających wskutek jakiejkolwiek przemiany chemicznej
(produktów reakcji) jest równa ogólnej masie substancji wyjściowych (substratów reakcji).

Reguła R. Abegga – suma bezwzględnych wartości maksymalnej dodatniej i
maksymalnej ujemnej wartościowości pierwiastka jest równa 8. Obecnie jest ona
formułowana inaczej: Najtrwalszą konfiguracją w atomach jest konfiguracja z całkowicie
wypełnionymi podpowłokami s i p powłoki walencyjnej (konfiguracja helowca).