Datowanie zapisu skalnego

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Datowanie zapisu skalnego

Geologiczna skala czasu

Wiliam Smith na pocz. XIX w. wprowadził pojęcie - następstwo skamieniałości.

Baron Georges Cuvier – pierwszy naukowiec, który zasugerował, że poszczególne gatunki

mogły wymierać w historii Ziemi.

Systemy geologiczne

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Datowanie zapisu skalnego

Adam Sedgwick oraz Roderick Murchison opublikowali w roku 1835 we wspólnej pracy wnioski wynikające z badań, które

prowadzili w Walii. Wyróżnili oni systemy kambryjski oraz sylurski.

Cumbria to rzymska nazwa Walii, sylur zaś to określenie

plemienia walijskiego – Sylurów. W 1879 r. Charles Lapworth na podstawie skamieniałości wykazał, że istnieje także

system rozdzielający te wyróżnione uprzednio przez Sedgwicka i Murchisona. System ten nazwał on ordowikiem.

Adam Sedgwick

Roderick Murchison

Jednostki stratygraficzne

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Datowanie zapisu skalnego

Jednostka

geochronologiczna

Przykład

Jednostka

chronostratygraficzna

Przykład

Era

Paleozoik

Eratem

Paleozoik

Okres

Dewon

System

Dewon

Epoka

Późny dewon

Oddział

Górny dewon

Wiek

Famen

Piętro

Famen

Promieniotwórczość a wiek bezwzględny

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Datowanie zapisu skalnego

Wybrane metody datowania radiometrycznego

Rb-Sr

Rb występuje zarówno w skałach magmowych jak i metamorficznych. Jednak ze względu na długi okres połowicznego

rozpadu nadaje się do datowania skał o wieku powyżej 100 mln lat. Uzyskaną datę interpretuje się jako wiek intruzji.

Dzisiaj uważa się, że daty uzyskane tą metoda są obarczone dużym błędem i mało wiarygodne.

U-Th

Najbardziej użytecznym minerałem do datowań U i Th jest cyrkon. Minerał ten występuje powszechnie zarówno w skałach

magmowych, metamorficznych jak i osadowych. Datować można zarówno pojedyncze ziarna jak i całe ich populacje.

Metoda nadaje się do datowania nawet bardzo starych prekambryjskich skał. W przypadku skał magmowych i

metamorficznych o protolicie magmowym uzyskany wynik interpretuje się jako wiek intruzji. Natomiast datowania

cyrkonów pochodzących ze skał osadowych dostarczają informacji na temat obszarów, które podlegały erozji.

K-Ar

Metoda nadaje się do oznaczeń wiekowych skał, które zawierają łyszczyki oraz amfibole. Można nią datować zarówno

skały magmowe, metamorficzne jak i osadowe. W przypadku skał magmowych uzyskujemy wiek intruzji. W przypadku

skał metamorficznych otrzymany wynik interpretuje się zazwyczaj jako wiek metamorfizmu ewentualnie wyniesienia

masywu skalnego powyżej głębokości odpowiadającej tzw. temperaturze zamknięcia układu izotopowego. Metoda nadaje

się do skał bardzo różnego wieku. Nie można nią datować skał o wieku

poniżej 50 mln lat

.

14C

Z powody bardzo krótkiego czasu połowicznego rozpadu

14

C metoda może być stosowana jedynie do skał bardzo młodych,

których wiek nie przekracza 70 000 lat. Zatem metodę wykorzystuje się bardzo często w archeologii, ale także do

datowania bardzo młodych osadów, w których znajdują się szczątki organiczne takie jak pnie drzew.

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Datowanie zapisu skalnego

Geologiczna skala czasu

tabela geochronologiczna

prekabmr

Eon

Era

Okres

Wiek
[Ma]

Czwartorzęd

1,8

Neogen

23,03

Kenozoik

Paleogen

65,5

Kreda

145,5

Jura

199,6

Mezozoik

Trias

251,0

Perm

299,0

Karbon

359,2

Dewon

416,0

Sylur

443,7

Ordowik

488,3

Fanerozoik

Paleozoik

Kambr

542,0

Proterozoik

Archaik

2500,0

4600,0

http://www.stratigraphy.org/chus.pdf

James Ussher

Georges-Louis

Leclerc de Buffon

John Joly

Lord Kelvin (William Thomson)

Szacunki bezwzględnego wieku Ziemi

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Datowanie zapisu skalnego

Rok 1654.

Na podstawie Biblii.

Akt stworzenia nastąpił

w 4004 r. p.n.e.

26 października o 9

oo

.

Na dzień dzisiejszy

daje to 6011 lat.

Rok 1749.

Oszacował wiek Ziemi

na 75 000 lat

Koniec XIX w.

Oszacował wiek Ziemi

na 90 mln lat

na postawie zasolenia oceanów

Rok 1865.

Oszacował wiek Ziemi

na 20-30 mln lat

na postawie tempa

stygnięcia Ziemi

Rok 1907.

Bertram Belwood, posługując się

prostą metodą radiometryczną

oszacował wiek Ziemi na 400 mln

lat lub nawet 2 mld lat.

Tuż po II wojnie światowej

szacowano, że Ziemia liczy

2 mld lat.

Na początku 60-tych uważano, że

Ziemia liczy 3,5 mld lat.

Dziś opierając się na datowaniach

radiometrycznych minerałów

przyjmuje się, że Ziemia liczy 4,6

mld lat.

http://archiwum.wiz.pl/1998/98042500.asp

Szacunki bezwzględnego wieku Ziemi

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Datowanie zapisu skalnego

Jack Hills

(Zachodnia Australia)

Cyrkon 4,4 Ga (mld lat)

Środowiska sedymentacyjne

Środowiska sedymentacyjne

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne



Erozja - proces niszczenia powierzchni skał przez wodę, wiatr, siłę grawitacji i

działalność człowieka.



Akumulacja (depozycja) - proces gromadzenia się osadów (okruchów mineralnych,

skał, szczątków roślin i zwierząt) w wyniku działania wody, wiatru, lodowca. Występuje
akumulacja lodowcowa, rzeczna i rzeczno-lodowcowa, podstokowa oraz eoliczna. Akumulacja
odnosi się do czynników zewnętrznych kształtujących Ziemię.

Topografia den oceanicznych i kontynentów

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

brzeg

kanion
podmorski

równia
abysalna

skłon
kontynentalny

skłon
kontynentalny

szelf
kontynentalny

wybrzeże

Ryft śródatlantycki

Środowiska sedymentacyjne

G E O L O G I A

wykład nr 4 –

Środowiska sedymentacyjne

Po co badamy środowiska sedymentacyjne?



Rekonstrukcja geografii minionych okresów – poznanie paleogeografii w celu rekonstrukcji rozmieszczenia lądów i mórz.



Szczegółowe poznanie środowisk.



Analiza klimatu (paleoklimat).



Poszukiwania kopalin użytecznych (ropa, gaz ziemny, węgiel kamienny, sól kamienna …).

rafa koralowa

delta

rzeki

jeziora

środ.

glacjalne

środ. głębokomorskie

Stożek podmorski

laguna

środ.
płytkoko-
morskie

Najważniejsze środowiska sedymentacyjne



Lądowe

o

Jeziora

o

Środowiska glacjalne (lodowcowe)

o

Pustynie

o

Rzeki

o

Delty



Morskie

o

Laguny i wyspy barierowe

o

Osady szelfowe

o

Rafy koralowe

o

Podmorskie stożki i turbidyty

o

Osady pelagiczne

Środowiska sedymentacyjne

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Jeziorne i lodowcowe środowiska sedymentacji

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Jeziora słodkowodne

Istnienie jezior jest uwarunkowane intensywnymi opadami, zatem jest to wskaźnik wilgotności klimatu.

W ich obrębie deponowane są skały klastyczne (okruchowe).

Osady przybrzeżne charakteryzują się większą grubością ziarna aniżeli te osadzane na jego środku.

W rozpoznaniu genezy bardzo pomocne są skamieniałości.

Sandr - rozległy, bardzo płaski stożek napływowy zbudowany ze żwirów i piasków osadzonych i wypłukanych przez wody

pochodzące z topnienia lądolodu. Powstaje podczas recesji lub postoju lądolodu na jego przedpolu.

Oz (od szw. ås) — wał lub silnie wydłużony pagórek o wysokości najczęściej kilkunastu metrów i długości nawet kilkudziesięciu

kilometrów, wyniesiony wskutek osadzania piasku i żwiru przez wody płynące pod lodowcem lub w jego szczelinach. Jest

długim, wijącym się wałem lub ciągiem pagórków. Ozy powstają podczas postoju lub cofania się lądolodu w czasie deglacjacji.

Kem – forma ukształtowania powierzchni ziemi: garb, pagórek lub stoliwo o wys. od kilku do kilkunastu metrów i średnicy

kilkuset metrów, o kształcie stożka lub z płaskim wierzchołkiem i stromymi zboczami. Tworzą go warstwowo ułożone piaski,

muły i żwiry osadzane w szczelinach i zagłębieniach w obrębie lądolodu, martwego lodu, bądź między sąsiednimi lobami

lodowca przez wody roztopowe lub wody stojące.

Środowisko glacjalne

Ślad erozji – rysy i zgłady lodowcowe.

Ślady akumulacji -

Glina zwałowa (tillit).

Morena.

Warwity.

Osady (ozy, sandry i kemy).

Pustynie

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Osady pustynne są świetnym wyznacznikiem obszarów o deficycie opadów. Taki

suchy klimat występuje obecnie głównie w strefie pasatów. Jednak takie

warunki klimatyczne mogą pojawić się także poza tą strefą, w obszarach, gdzie

opady są ograniczane przez masywy górskie oraz w wewnętrznych obszarach

kontynentów (np. pustynia Gobi), które leżą daleko od oceanów. Obszary

pustynne charakteryzuje pewien typowy zespół skał osadowych.

Spadające niezwykle rzadko na tych obszarach deszcze prowadzą do erozji, a

następnie akumulacji produktów wietrzenia chemicznego. Dochodzi do

wytrącania się minerałów w wyniku odparowywania wody (ewaporacja) co

jest typowe wyłącznie dla tego środowiska. Ponadto strumienie, które na

obszarach pustynnych istnieją wyłącznie w porze deszczowej mają charakter

efemeryczny. Zanikają z powodu wysokiego parowania i infiltracji wody w

wysuszony grunt, co nie prowadzi do stałego odpływu wód. W efekcie obszary

te są bezodpływowe. Jeziora na takich obszarach są określane jako playa.

Okresowe rzeki dostarczają do nich roztwory soli oraz osady transportowane w

formie zawiesiny. Ponieważ cały czas dochodzi do intensywnego parowania i

zmniejszania powierzchni takich jezior to rozpuszczone w wodzie sole wytrącają

się jako ewaporaty.

kanion

masyw górski

aluwia

stożek aluwialny

Pustynie

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Dolina Śmierci

Okresowe potoki, wcinające się w skały masywu górskiego transportują materiał skalny do doliny, tworząc stożki aluwialne.

Powstają one w miejscach, gdzie zbocza gór dochodzą do dna doliny, powodując gwałtowny spadek prędkości wód strumieni. Te

ostatnie tracąc siłę transportową zrzucają prawie cały niesiony materiał. Powstające stożki zbudowane są z materiału bardzo źle

wysortowanego od głazów po ziarna drobnego piasku. Potoki transportują materiał osadowy aż do samego centrum basenu,

gdzie sporadyczne dostawy wody powodują powstawanie jezior okresowych (playa). Po wyparowaniu wód następuje

gromadzenie się minerałów ewaporatowych. Minerały te mogą również powstawać tam gdzie dochodzi do podsiąkania wód

gruntowych do powierzchni i ich parowania. Ewaporaty w Dolinie Śmierci składają się głównie z halitu, gipsu i anhydrytu.

Naprzemianległe okresy suche i wilgotne prowadzą do powstania poligonalnych szczelin z wysychania. Może powstawać również

caliche.

Pustynie

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Dolina Śmierci

Pustynie

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Dolina Śmierci

Pustynie

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Wydmy piaszczyste to wzgórza

piasku nagromadzonego przez

wiatr. Zwykle zajmują niewielki

procent powierzchni pustyni.

Pojawiają się one także na

plażach piaszczystych nad

brzegami oceanów czy nawet

jezior. Piasek jest

transportowany przez wiatr.

Jednak nawet najmniejsza

przeszkoda wystarczy, aby

zaczął się on gromadzić

(akumulować) i zainicjować

powstawanie wydm.

kierunek

kierunek
opadania
piasku

wiania wiatru

barchan

gwiaździsta

podłużna

Rzeki, Indus

A

B

C

D

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Zespół środowisk

sedymentacyjnych

jakie tworzą się w

efekcie działalności

rzek omówimy na

przykładzie rzeki

Indus.

kanion

masyw górski

aluwia

stożek aluwialny

Stożki aluwialne

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Stożki aluwialne i osady rzek roztokowych

Osady stożków aluwialnych (podobnie jak stożki aluwialne w

suchym klimacie) gromadzą się u podnóża gór i stromych wzgórz

i zbudowane są z grubookruchowych osadów. Jednak w

przypadku klimatu wilgotnego stożki te mają łagodniejsze

nachylenie. Wody rzeczne po powierzchni tych stożków płyną

szybko transportując okruchy o dość dużych rozmiarach.

Stożki aluwialne

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Rzeki

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

A

Rzeki

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

B

Rzeki roztokowe

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

W takim środowisku woda płynie w złożonej sieci

wzajemnie powiązanych koryt. Jest to rzeka

roztokowa. Obszary leżące pomiędzy poszczególnymi

korytami tworzą wyniesione łachy materiału

gruboziarnistego.

Rzeki roztokowe

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Rzeki

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

C

Rzek meandrującei

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

W rzekach meandrujących przepływ odbywa się

jednym, tworzącym zakola korytem. Niosą one

relatywnie mało materiału okruchowego i o znacznie

mniejszej średnicy okruchów. Jest to spowodowane

małym spadkiem terenu i słabą siła

transportową/nośną rzeki. Jakakolwiek

nieregularność terenu powoduje zakrzywienie

kierunku biegu rzeki. Większa prędkość przepływu

ma miejsce po stronie zewnętrznej tworzonego

łuku. Zatem ten brzeg podlega erozji. Po stronie

wewnętrznej łuku prędkość przepływu jest mała i

materiał skalny jest akumulowany. W ten sposób

powstaje łacha meandrowa. Poza krawędzią

koryta rzeki meandrującej znajduje się płaski obszar

zalewany podczas wysokiego (powodziowego) stanu

wód. Jest to równia zalewowa, która jest

obszarem bagnistym. Po obu stronach koryta, tuż

przy jego krawędzi z najgrubszych osadów

deponowanych podczas okresów powodziowych

formowany jest wał przykorytowy. Równia

zalewowa często porośnięta jest przez gęstą szatę

roślinną.

równia
zalewowa

łacha
meandrowa

równia
zalewowa

równia
zalewowa

krewasa

3. Mułowce oraz iłowce warstwowane
poziomo często z dużą ilością detrytusu
organicznego. Wkładki piaskowców w
tych osadach powstają, gdy w trakcie
powodzi przerywany jest wał
przykorytowy. Są o osady krewasy.

2. Piaskowiec warstwowany przekątnie.
Ku górze wielkość ziarna maleje.

1. Zlepieńce grubookruchowe (okruchy
różnych skał ale także i mułowców oraz
iłowców z niżejleżących osadów równi
zalewowe).

równia
zalewowa

wał przykoryt.

łacha
meandrowa

Delty

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

D

Delty

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Gdy rzeka uchodzi do morza lub jeziora, jej prąd rozprasza się, a niesiony osad jest deponowany przy ujściu w formie stożka.

Osady złożone z piasków, iłów i mułów powstałe w ten sposób określane są jako delty. Jako pierwszy deponowany jest

materiał najgrubszych frakcji – piasek. Dalej niesiony jest muł, zaś najdalej od ujścia rzeki deponowany jest ił. Typowa delta

składa się z równi deltowej, czoła delty i prodelty.

Warstwy równi deltowej są ułożone

niemal poziomo i zbudowane są z

piasków i mułów. Niektóre utwory

równi deltowej deponowane są w

korytach. Przy spadku prędkości

rzeki osady deponowane są na dnie

koryt, powodując podział koryta na

liczne mniejsze. Te kanały

rozprowadzające zbudowane są z

piasków warstwowanych

przekątnie. Pomiędzy kanałami

rozprowadzającymi znajdują się

bagna równi deltowej. Tutaj

osadzają się muły i iły porośnięte

często gęstą szatą roślinną,

dostarczającą materiału do

przyszłych pokładów węgla.

Warstwy czoła delty są nachylone

w kierunku morza. Budują je

głównie muły i iły i charakteryzuje

je obecność fauny morskiej. Osady

prodelty zbudowane są wyłącznie z

iłów.

równia deltowa

prodelta

Środowiska sedymentacji morskiej – wyspy barierowei laguny

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Wyspy barieriowe i laguny tworzą znacznie dłuższe aniżeli delty odcinki wybrzeży. Wyspy barierowe budują piaski

nagromadzone przez procesy falowania. Większość takich struktur jest zaopatrywanych w piasek nie przez rzeki, ale przez fale i

płytko płynące prądy wzdłużbrzegowe. Obszar morza oddzielony przez barierę określany jest jako laguna. Tam właśnie

gromadzi się drobnoziarnisty materiał głównie iły oraz muły. Wyspy barierowe są często oddzielone od siebie wąskimi

przesmykami (kanałami) pływowymi. Prądy pływowe, wpływające do laguny i wypływające z niej, powodują osadzanie się na

dnie przesmyków przekątnie warstwowanych piasków. Przy brzegu laguny znajduje się równia pływowa zbudowana z piasków

przeławiconych z mułami i iłami. Znaczne odcinki wybrzeży wielu lagun porastają bagna. Zatem warunki te sprzyjają akumulacji

materii organicznej i powstawaniu złóż torfu czy węgla.

wyspa barierowa

laguna

Środowiska sedymentacji morskiej – wyspy barierowei laguny

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Środowiska sedymentacji morskiej – osady szelfowe

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

W tych partiach szelfu, gdzie występują silne prądy pływowe a dostawa materiału klastycznego jest duża, prądy mogą

prowadzić do akumulacji materiału piaszczystego. Dla tych środowisk depozycyjnych typowa jest fauna organizmów

ryjących (np. ramienionogi, trylobity).

Środowiska sedymentacji morskiej – rafy

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Rafy

Środowiska sedymentacji morskiej – rafy

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

W płytkich i ciepłych wodach przybrzeżnych w niskich szerokościach geograficznych (pomiędzy zwrotnikami) kiedy jest

ograniczona dostawa materiały silikoklastycznego dominuje sedymentacja węglanowa. Wtedy rozpoczyna się tworzenie raf

koralowych. Rafy koralowe to masywne struktury wyrastające ponad dna płytkich mórz w wodach o pełnomorskim zasoleniu.

Rafy zbudowane są głównie z organizmów wytwarzających węglanowe szkielety.

Zasadnicza część współczesnej rafy zbudowany jest z węglanowych szkieletów koralowców. Ta konstrukcja jest wzmocniona przez

organizmy cementujące powierzchnie rafy. W efekcie są to struktury porowate i w stanie kopalnym stanowią świetne pułapki dla

weglowodorów.

W obrębie raf wyróżnić możemy, idąc od strony otwartego morza (oceanu), talus, jądro rafy oraz lagunę w obrębie, której

bardzo często spotyka się drobne wysepki utworzone przez rafy kępowe. Talus to nagromadzenie detrytusu powstałe przez

erozje morską stromego czoła rafy. Jądro rafy to właściwa rafa. Jej górna część, znajdująca się blisko powierzchni morza

zbudowana jest z żywych organizmów. Jej dolna część to jedynie martwe szkielety organizmów niegdyś kolonizujących rafę.

Laguna zaś to płytki obszar położony pomiędzy jądrem rafy a brzegiem.

Typy raf:

rafy przybrzeżne

rafy kępowe,

rafy barierowe

atole

rafa kępowa

rafa
barierowa

atoll

rafa przybrzeżna

Środowiska sedymentacji morskiej – atole

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Atole tworzą się na obszarze wysp wulkanicznych. Są

powszechne na przyrównikowym obszarze Pacyfiku. Początek

rozwoju atolu to powstanie wokół wyspy wulkanicznej rafy

przybrzeżnej. Stopniowe pogrążanie się wyspy powoduje

ewolucje tej początkowo przybrzeżnej rafy do rafy barierowej.

Jednocześnie, pomiędzy wyspą a rafą rozwija się laguna. W

końcu wyspa wulkaniczna całkowicie pogrąża się w wodzie,

pozostawiając przy powierzchni jedynie kolistą strukturę cały

czas nadbudowującej się rafy. W jej środku znajduje się płytka

laguna, w której dominuje akumulacja węglanowa.

wyspa wulkaniczna

rafa

wyspa wulkaniczna

rafa

atol

podwodna wyspa wulkaniczna

Środowiska sedymentacji morskiej – osady głębokomorskie

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Niektóre osady zdeponowane u krawędzi skłonu kontynentalnego są efektem działalności prądów zawiesinowych. Czyli

spływów w kierunku podnóża stoku wód przeciążonych osadem pod wpływem siły ciężkości. Gdy nachylenie stoku zmniejsza się

następuje spadek prędkości przemieszczania się prądu zawiesinowego i depozycja niesionego materiału. Osady powstałe w ten

sposób określa się jako turbidyty.

bezstrukturalny żwir oraz piasek

piasek płaskorównolegle warstwowany

piasek przekątnie warstwowany

muł

osadzony materiał

szelf

Stożek

kaniony

Środowiska sedymentacji morskiej – osady głębokomorskie

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Środowiska sedymentacji morskiej

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Środowiska sedymentacji morskiej – osady pelagiczne

G E O L O G I A

wykład nr 3 –

Środowiska sedymentacyjne

Do głębin oceanicznych materiał klastyczny dostarczany jest z

kilku źródeł. Są to:

Prądy zawiesinowe,

Opadanie materiału ilastego z wód oceanicznych,

Podmorskie wietrzenie skał wulkanicznych.

Osad deponowany na równi abysalnej określany jest jako

pelagiczny.

Skały, które w ten sposób powstają to:

Iły pelagiczne.

Muły krzemionkowe zbudowane głównie ze szkieletów okrzemek.

Muły węglanowe zbudowane ze szkieletów organizmów

planktonicznych np. otwornic.