Hasła na literę D:

D'ARCY M

ARTIN

C

YRILL

DÀI ZHÈN [taj czen]
DAK

ŠIÒÂCÂRA [dakszinaaciaara] lub DAKŠIÒÂMÂRGA

DALAJLAMA (tyb. t

â-la’i bla-ma [tale lama, wg dialektu płd.: dalaj lama], rgyal-ba rin-

po-che [gielła rimpoćhe], z mongolskiego tale lama)
DAMIANI P

IOTR

DANILEWSKI N

IKOŁAJ

J

AKOWLEWICZ

DANTE ALIGHIERI
DÀO [tau] (z chiń. – droga; jap. michi, d÷)
DÀO’ĀN (Dào Ān) [tau an]
DÀOSHĒNG (Zhù Dàoshēng [czu tauszeng])
DARŚANA [darsiana] (sanskr. widzenie)
DARUMA-SHŪ [daruma-siu]
DARWIN C

HARLES

R

OBERT

DARWINIZM
DASEIN (Da-Sein, Dass-sein)
DASEINSANALYSE (niem. Dasein – byt; Analyse – analiza)
DAUB K

AROL

DAUBERT J

OHANNES

DAUMER G

EORG

F

RIEDRICH

DAVIDSON D

ONALD

H

ERBERT

DAWID J

AN

P

AWEŁ

W

ŁADYSŁAW

DAWID Z DINANT (David de Dinanto)
DAWSON C

HRISTOPHER

DÀXUÉ (Dà Xué) [daksu]
D

ÂYÂNANDA SARASVATÎ (Swami Dayanand Saraswati, właśc. Mûla Śaókara)

DĄBROWSKI K

AZIMIERZ

DĄBRÓWKA JAN
DĄMBSKA I

ZYDORA

H

ELENA

M

ARIA

DÉ [te]
DE DICTO – DE RE
DE FACTO – DE IURE (łac. de – z, od; factum – czynność, dzieło, fakt; ius – prawo,
uprawnienie)
DE LA FORGE L

OUIS

DE MORGAN A

UGUSTUS

DE RAEYMAEKER L

OUIS

DE RUGGIERO G

UIDO

DE VRIES J

OSEPH

DE WULF M

AURICE

DEBOLSKI N

IKOŁAJ

G

AWRIŁOWICZ

DECYZJA (gr.

προαιρεσις

[proajresis], łac. electio – postanowienie)

DECYZJONIZM (łac. decisio – postanowienie, rozstrzygnięcie)
DEDUKCJA (łac. deductio – rozumowanie, dyskurs, wyprowadzenie)
DEDUKCJONIZM (łac. deductio – rozumowanie, dyskurs)
DEFINICJA
DEHUMANIZACJA
DEIFIKACJA
DEIZM

DEKADENCJA
DEKALOG (gr.  [dekálogos], od:   [deka lógoi])
DEKLARACJA POWSZECHNA PRAW CZŁOWIEKA ONZ (Powszechna Deklaracja
Praw Człowieka)
DEKONSTRUKCJONIZM
DEL NOCE A

UGUSTO

DELEUZE G

ILLES

DEMATERIALIZACJA
DEMIURG (gr.  [demiourgós] – rękodzielnik, rzemieślnik)
DEMOKRACJA (gr.  [demokratía], od  [demos] – lud, obywatele; 
[kratos] – władza, rządy, siła)
DEMOKRYT (



[Demókritos], Democritus) Z ABDERY

DEMONOLOGIA (gr.  [dáimon] – duch, bóstwo, demon;  [logos] –
rozważanie, myśl, teoria)
DEMONY (gr.  [dáimon],  [daimónion] – duch, bóstwo)
DEMORALIZACJA
DEMPF A

LOIS

DENOTACJA
DEONTOLOGIA (gr.  [deon] – trzeba, powinno się;  [logos] –rozum, nauka)
DEONTOLOGIZM (gr.



[deon] – trzeba, powinno się,



[logos] –rozum, nauka)

DEONTONOMIZM (gr.



[deon] – trzeba, powinno się;



[nomos] – nakaz, prawo,

przepis)
DEONTYCZNA LOGIKA (gr.  [deon] – trzeba, powinno się)
DERRIDA J

ACQUES

DESCARTES RENÉ → KARTEZJUSZ
DESCHAMPS M

ARIE

-L

ÉGER

DESCOQS P

EDRO

DESIDERIUM NATURALE
DESKRYPCJA (łac. descriptio – opis, wizerunek)
DESPOTYZM (gr.  [despotes] – pan, władca, właściciel)
DESSOIR M

AX

DESTUTT DE TRACY A

NTOINE

L

OUIS

C

LAUDE

DETERMINACJA
DETERMINIZM
DEUTINGER M

ARTIN

DEVA (

Âryadeva, Kâòadeva, Nîlanetra, Piógalanetra)

DEVAS

ÛRIVÂDIN [dewasuri-wadin], (Vâdideva Sûri, Vâdipravara – Wielki Mówca)

DEVOTIO MODERNA
DEWANTARA (Ki Hadjar Dewantara lub Dewantoro, właśc. Soeardi Soerjaningrat)
DEWEY J

OHN

DEZZA P

AOLO

DĘBICKI W

ŁADYSŁAW

M

ICHAŁ

DGE-LUGS [geluk]
DHAMMAPADA (Ścieżka dharmy)
DHAMMAP

ÂLA [Dammapola] (Âcariya Dhammapâla)

DHAMMASA

ÓGAÒÎ (Wyliczenie zjawisk)

DH

ÂRAÒÂ (trzymanie, podtrzymywanie)

DHARMA (nośnik, podłoże, podstawa, norma; od sanskr. dhrr – nieść, utrzymywać,
podtrzymywać)
DHARMAK

ÎRTI (Kîrti, tyb. Chos-kyi grags-pa [ćhögji dżakpa]

DHARMAP

ÂLA (chiń. Hùfǎ)

DHARMAR

ÂJÂDHVARIN [dharamaraadzia-adhvarin]

DHARMARAK

ŠA [dharmaraksza] (chiń. Făhù lub Zhù Făhù [czu fahu])

DHARMAŚ

ÂSTRA [dharmasiaastra] (sanskr. dharma – prawo[ść], śâstra – nauka)

DHARMAŚR

Î (Dharmaśrešþhin, chiń. Fǎshèng)

DHARMOTTARA (tyb. Chos-mchog [ćhöćhok])
DH

ÂTU (element, składnik)

DH

ÂTUKATHÂ (Dyskusja o elementach)

DHY

ÂNA [dhjaana] (pali: jhâna [dźhaana]; chiń. chanding [czhanting], channa [czhanna],

jinglu [cinglu]; tyb. bsam gtan [samten]; jap. zenna – medytacja, kontemplacja)
DIÁ TÍ (gr. – dla-czego?; łac. propter quid – dzięki czemu?)
DIADA (gr.  [dyás],  [dyados], od:  [dyo] – dwa)
DIAGRAMY W LOGICE (gr.



[diágramma] – rysunek, plan, figura, coś

oznaczonego liniami)
DIALEKTYKA (gr.   () [he dialektiké (techne)] – sztuka dyskutowania,
od  [diálektos] – mowa, dyskusja,  [dialégesthai] – rozmawiać,
dyskutować, argumentować; łac. dialectica – sztuka rozumowania, logika)
DIALOG (gr.



[diálogos];



[dialégein], od



[diá] – przez, za sprawą,

dzięki;



[légein] – mówić, twierdzić, myśleć)

DIALOGU FILOZOFIA
DIANOIA (gr.  – umysł, intelekt, myśl, sposób myślenia, rozsądek)
DIATRYBA (gr.



[diatribé])

DICTUM DE OMNI ET NULLO
DIDEROT D

ENIS

DIELS H

ERMANN

A

LEXANDER

DIFFERENTIA SPECIFICA (różnica gatunkowa)
DIGAMBARA (odziany w przestwór, nagi; od sanskr. diś – strona świata, przestwór,
przestrzeń i ambara – szata, odzienie)
DIGN

ÂGA (Diónâga [dingnaaga], Mahâdignâgârjuna [mahaa-dignaaga-ardziuna], tyb.

Blo-gros brTan-pa [lodżö tenpa], chiń. Chenna [czhenna] lub Dayulongshu [tajülong szu],
jap. Jinna [dzinna])
D

ÎKŠÂ [diikszaa]

DILTHEY W

ILHELM

DING AN SICH
DINGLER H

UGO

DIOGENES LAERTIOS (



Diogenes Laërtius)

DIOGENES (



) Z APOLLONII

DIOGENES (



) Z SELEUCJI

DIOGENES Z SYNOPY (



Diogenes)

DIONIZJOS (



Dionysios, Dionysius) Z HERAKLEI

DIONIZY AREOPAGITA (Pseudo-Dionizy,



, Dionysius)

DIONIZY KARTUZ (Dionysius Cartusiensis)
D

ÎPAÔKARA ŚRÎJÑÂNA [diipankara śriidźniaana] (Candragarbha [ciandragarbha],

At

îśa [atiisia], tyb. Jo-bo rJe [dziobo dzie], dPal-ldan A-ti-śa [pelden atisia])

DISPOSITIO (układ, podział, plan; od: disponere – rozmieścić, rozdzielić, ułożyć)
DISPUTATIO
DISTINCTIO
DŁUGOSZ (Dlugossius, Longinus) J

AN

DMOWSKI J

ÓZEF

A

LOJZY

(niekiedy mylnie: Jan)

DMOWSKI R

OMAN

DOBOSZYŃSKI A

DAM

W

ŁADYSŁAW

DOBRO (gr.  [agathón], łac. bonum)
DOBRO WSPÓLNE (łac. bonum commune)
DOBRZAŃSKI J

AN

DOBSZEWICZ B

ENEDYKT

DOCTA IGNORANTIA (uczona, oświecona niewiedza)
DŌGEN (D

÷gen Kigen)

DOGMATYZM (gr.



[dogma])

DOKSA (gr.  – mniemanie, opinia, przekonanie, przypuszczenie, sąd)
DOKTRYNA (łac. doctrina – nauka, umiejętność, nauczanie, od: docere – uczyć,
wykazywać, powiadamiać)
DOMINIK GUNDISALVI → GUNDISALVI
DOMINIK (Franciszek) DE SOTO
DOMINIK Z FLANDRII (Beaudouin Lottin)
DOMIŃCZAK S

TANISŁAW

DONAT J

OSEF

DONATI B

ENVENUTO

DONDEYNE A

LBERT

DǑNG ZHÒNGSHŪ [tung czungszu]
DÒNGSH

ÂN LIÁNGJIÈ [tungszen liangcie] (Liángqiè [liangćhie])

DORDA J

AN

DOSKONAŁOŚĆ (łac. perfectio – dokonanie, spełnienie; od perficere)
DOSTOJEWSKI F

IODOR

M

ICHAJŁOWICZ

DOŚWIADCZENIE (łac. experientia; gr.  [empeiría])
DOŚWIADCZENIE RELIGIJNE
DOWGIRD A

NIOŁ

DOWODY NA ISTNIENIE BOGA
DOWODZENIE FAKTYCZNE (gr. [hoti]; łac. demonstratio quia – dowodzenie: że
jest) I WYJAŚNIAJĄCE (gr. [dioti]; łac. demonstratio propter quid – dowodzenie:
dlaczego jest)
DOWÓD (gr.



[apódeiksis],



[logos],



[tekmérion]; łac. demonstratio,

argumentatio, probatio)
DOZNAWANIE → ACTIO – PASIO
DOZYTEUSZ ([Dosítheos], Dositeos, Dostai)
DRAMAT (gr.



[drama])

DRASKI A

DAM

J

ACEK

(DRASCIUS)

DRA

ŠÞRR [drasztry]

DRAVYA [drawja]
DREWNOWSKI J

AN

F

RANCISZEK

DRIESCH H

ANS

A

DOLF

E

DUARD

DRIYARKARA [Drijarkara] N

ICOLAUS

DROBISCH M

ORITZ

W

ILHELM

DROYSEN J

OHAN

G

USTAW

DRUIDYZM – (od celtyckiego: dru-vid – bardzo mądry)
DRZAZGA J

ÓZEF

DRZEWO PORFIRIUSZA (łac. arbor porphyriana, arbor Porphyrii)
DUALIZM (gr.  [dyás] – dwa, dwoistość; łac. dualis – podwójny)
DUCASSE C

OURT

J

OHN

DUCH (gr.  [nous] oraz  [pneuma]; łac. animus, spiritus)
DUCH ŚWIĘTY (gr.







[to Hágion Pnéuma], łac. Spiritus Sanctus)

DUFRENNE M

IKEL

DUHAMEL J

EAN

B

APTISTE

DUHEM P

IERRE

DU

ŸKHA (pali: dukkha; cierpienie, niewygoda, uciążliwość, przykrość, smutek, kłopot,

trudność)
DÜHRING E

UGEN

K

ARL

DUMMETT M

ICHAEL

A

NTHONY

E

ARDLEY

DUNS SZKOT J

AN

(Duns Scotus Joannes)

DURAND Z SAINT-POURÇAIN (Durandus de Sancto Portiano)
DURANDELLUS
DURKHEIM É

MILE

DUSZA LUDZKA (gr.  [psyché], łac. anima)
DUSZA ŚWIATA (gr.     [he tou kósmou psyché]; łac. anima mundi)
DVAITA-VED

ÂNTA [dwajta-wedaanta] (sanskr. dvaita – dwójnia; tattva-vâda – doktryna

prawdy)
DVAIT

ÂDVAITA-VEDÂNTA [dwajtaadwajta-wedaanta] (sanskr. dvaitâdvaita – dwójnia

[w] niedwójni)
DWORAK K

AZIMIERZ

DYFUZJONIZM (łac. diffusio, diffusum, diffundere – rozlanie się, rozprzestrzenianie)
DYGASIŃSKI A

DOLF

DYKTATURA
DYLEMAT (gr.  [dilémmatos])
DYNAMIS ( [dýnamis])
DYROFF A

DOLF

DYSKUSJA (łac. discussio – badanie, roztrząsanie)
DZIAŁANIE → ACTIO – PASIO
DZIEDUSZYCKI W

OJCIECH

DZIEJÓW FILOZOFIA
DZIELSKI M

IROSŁAW

DŻINIZM (sanskr. jaina-darśana, jaina-mata, ârhata-darśana)