Ochrona fizyczna

Rozważania pracownicze celowo opieram na unormowa-
niach prawnych, dających podstawy do ujednolicenia słow-
nictwa i zasad działania. Ich znajomość pozwoli też określić
nienaruszalne sfery tematyki związanej z ochroną fizyczną.
Ustawa o ochronie osób i mienia

określa:

„Zadania ochrony osób i mienia realizowane przez we-
wnętrzne służby ochrony oraz przedsiębiorców, którzy
uzyskali koncesję w zakresie usług ochrony osób i mienia,
wykonują pracownicy ochrony…”
Ustawa precyzuje również samo pojęcie „„p

prraacco

niik

occh

hrro

nyy””

– osoba posiadająca licencję pracownika ochrony fizycznej
lub licencję pracownika zabezpieczenia technicznego i wy-
konująca zadania ochrony w ramach wewnętrznej służby
ochrony albo na rzecz przedsiębiorcy, który uzyskał konce-
sję na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie
ochrony osób i mienia,

– lub osoba wykonującą zadania ochrony w zakresie niewy-
magającym licencji.
Ustawowo – p

prraacco

niik

k o

occh

hrro

nyy tto

o k

kaażżd

daa o

osso

baa w

wyyk

ujjąą--

ccaa zzaad

daan

niiaa o

occh

hrro

nyy,, a nie tylko posiadająca licencję, jak cza-

sem błędnie interpretuje się ustawę!
Ustawa nadaje licencji priorytetowe znaczenie zawodowe
w działalności ochronnej, określając ją jako „„…

…zzeezzw

olleen

niiee

a w

wyyk

nyyw

niiee zza

ań

ń zzw

wiią

ązza

nyycch

h zz o

occh

hrro

ną

ą o

ossó

ób

ii m

miieen

niia

a w

w zza

krreessiiee w

wyym

agga

nyym

m u

usstta

wą

3))

””..

Pracownicy ochrony bez licencji nie mają określonej specja-
lizacji. Nadaje ją dopiero licencja I lub II stopnia. Licencjo-
nowanie powoduje tym samym kategoryzację poziomą
i pionową pracowników ochrony (rys. 2):

Ze względu na specjalność zawodową Czytelników, w dal-
szej części pomijam temat pracowników zabezpieczenia
technicznego, dobrze znany Czytelnikom, skupiając się tyl-
ko na ochronie fizycznej, regulowanej w zasadniczej części

nr 1, STYCZEŃ – LUTY 2008

Organizacja i taktyka ochrony obiektów

Cz. II.

Ochrona fizyczna

ii n

n tt e

e g

g rr a

a cc jj a

a o

o cc h

h rr o

o n

n y

y ff ii z

z y

y cc z

z n

n e

e jj ii tt e

e cc h

h n

n ii cc z

z n

n e

e jj

Rys. 1

Rys. 2

EDMUND BASAŁYGA

eem

atteem

m p

piieerrw

wsszzeejj cczzęęśśccii ccyyk

kllu

u b

byyłła

a ssttrru

kttu

urra

ssyysstteem

u b

beezzp

piieecczzeeń

ńssttw

a o

biieek

kttu

u.. D

Dlla

a p

prrzzyyp

o--

niieen

niia

a –

– ssyysstteem

m tteen

n ssk

kłła

a ssiięę zz ttrrzzeecch

h w

wzza

a--

jjeem

niiee zza

alleeżżn

nyycch

h eelleem

meen

nttó

ów

w ssttrru

kttu

urra

alln

nyycch

h::

dzziia

ałła

ań

ń o

orrgga

niizza

accyyjjn

nyycch

h,, zza

beezzp

piieecczzeen

niia

tteecch

niicczzn

neeggo

o ii d

dzziia

ałła

alln

ośśccii llu

dzzii..

Użżyyttee p

ojjęęcciiee „„d

dzziia

ałła

alln

ośśćć llu

dzzii”” d

ottyycczzyy d

u--

żżeejj lliicczzb

byy rró

óżżn

nyycch

h ggrru

p zza

wyycch

h zzw

wiią

ązza

a--

nyycch

h zz b

beezzp

piieecczzeeń

ńssttw

weem

m,, a

allee d

miin

ujją

ąccą

ą ggrru

u--

pą

ą w

w ssyysstteem

miiee b

beezzp

piieecczzeeń

ńssttw

a o

biieek

kttó

ów

w p

ozzo

o--

sstta

ajją

ą p

prra

acco

niiccyy b

brra

nżżyy o

occh

hrro

nyy.. JJeesstt tto

o d

u--

żża

a ii zzrró

óżżn

niicco

a ggrru

a zza

a,, p

ossiia

a--

ajją

ącca

a b

brra

nżżo

wee u

urreeggu

ullo

niia

a p

prra

nee ii d

dee--

ccyyd

ujją

ącca

a w

w zzn

acczzn

nyym

m sstto

niiu

u o

o jja

ośśccii d

dzziia

a--

łła

ań

ń o

occh

hrro

nyycch

h..

Ceello

wee jjeesstt w

wiięęcc p

prrzzyyb

blliiżżeen

niiee C

Czzyytteelln

niik

prro

blleem

attyyk

kii p

prra

o--o

orrgga

niizza

accyyjjn

neejj tteejj ggrru

u--

pyy,, a

a sszzcczzeeggó

ólln

niiee p

prra

acco

niik

kó

ów

w o

occh

hrro

nyy ffii--

zzyycczzn

neejj,, m

niieejj n

a o

oggó

ółł zzn

neejj w

w śśrro

wiissk

tteecch

niicczzn

nyym

m.. P

ottrrzzeeb

bęę tta

ką

ą d

dyyk

kttu

ujjee p

prra

kttyyk

ussłłu

ugg o

occh

hrro

nyycch

h,, w

wssk

azzu

ujją

ącca

a k

niieecczzn

ośśćć

śścciissłłeeggo

o w

wssp

pó

ółłd

dzziia

ałła

niia

a p

piio

nó

ów

w o

occh

hrro

nyy ffii--

zzyycczzn

neejj ii zza

beezzp

piieecczzeen

niia

a tteecch

niicczzn

neeggo

o..

Art. 25. ust. 1. ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób

i mienia (tekst jednolity Dz.U. Nr 145/05, poz. 1221)

Art. 2. pkt 6) ustawy jw.

Art. 2, ppkt 2) ustawy jw.

a) kategoryzacja „pozioma”

b) kategoryzacja „pionowa”

ustawą o ochronie osób i mienia. Z tym część pracowników
techniki zabezpieczeń może mieć niejakie problemy!
Zgodnie z ustawą, pracownik ochrony fizycznej może być
zatrudniony (rys. 1) w wewnętrznej służbie ochrony lub
w koncesjonowanej firmie ochrony.
W

nę

ęttrrzzn

e ssłłu

użżb

byy o

occh

hrro

nyy (dalej WSO), zgodnie z cytowa-

ną ustawą

, to „„......u

uzzb

brro

ojjo

nee ii u

urro

nee zzeessp

ołłyy p

prra

a--

cco

niik

kó

ów

w p

prrzzeed

dssiięęb

biio

orrccó

ów

w llu

b jjeed

osstteek

k o

orrgga

niizza

accyyjj--

nyycch

h,, p

ołła

nee d

o iicch

h o

occh

hrro

nyy””..

Są to formacje niejako „zmilitaryzowane”, przynajmniej z na-
zewnictwa – „służba”, „wartownia”, „mundur”, „dowódca
zmiany” itd.
Szczegółowe unormowania wewnętrznych służb ochrony
zawiera rozporządzenie wykonawcze do ustawy

W WSO mogą pracować tylko pracownicy z licencją ochrony
fizycznej I lub II stopnia, w zależności od stanowiska, któ-
rych jest sześć:

szef ochrony

zastępca szefa ochrony

do-

wódca zmiany

starszy wartownik-konwojent

wartownik-

-konwojent

młodszy wartownik-konwojent.

Powyższe stanowiska są oznakowane na pagonach mundu-
rów, których wariantowe wzory zawierają załączniki do ww.
rozporządzenia.
Uzbrojenie i amunicję dla WSO przechowuje się „„…

…w

w w

wyy--

dzziieello

nyycch

h w

arrtto

niia

acch

h,, u

niieem

ożżlliiw

wiia

ajją

ąccyycch

h d

ossttęęp

p o

osso

o--

m p

ossttrro

nyym

m,, u

ussyyttu

nyym

m p

prrzzyy ggłłó

ów

nyycch

h w

weejjśścciia

acch

ii w

wjja

azzd

acch

h d

o o

biieek

kttu

u…

…””

Pracownicy WSO realizują ustawowe zadania ochronne w za-
sadzie tylko w obiektach i na potrzeby podmiotu, który tę
służbę powołał. Jest to ochrona obiektów lub ich elemen-
tów oraz konwojowanie mienia własnego. Ustawa dopusz-
cza jednakże świadczenie przez WSO komercyjnych usług
ochronnych „na zewnątrz”, pod warunkiem uzyskania kon-
cesji na poszczególne rodzaje tych usług przez podmiot,
który powołał wewnętrzną służbę ochrony.

ncce

essjjo

waan

e ffiirrm

myy o

occh

hrro

nyy mogą ustawowo zatrudniać

osoby zarówno z licencją pracownika ochrony, jak i bez li-
cencji. Prowadzą działalność gospodarczą w zakresie usług
ochrony osób i mienia na ogólnie obowiązujących zasadach,
z uwzględnieniem ustawy o ochronie osób i mienia oraz ew.
ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych

, jeśli prowa-

dzą ochronę imprez. Pracownicy firmy ochrony nie posiada-
ją ustawowych stanowisk i związanych z nimi oznaczeń. Nie
ma także słownictwa „mundurowego”, jak w WSO, o czym
w jednej z kolejnych części cyklu.

Jak wspomniano wyżej, lliicce

nccjjaa p

prraacco

niik

kaa o

occh

hrro

nyy ffiizzyycczz--

ejj daje wiele dodatkowych ustawowych uprawnień pra-

cowniczych, których nie ma pracownik bez licencji!! Poniżej
komplet tych uprawnień

LLiicce

nccjjaa p

piie

errw

wsszze

o sstto

niiaa u

prraaw

niiaa d

o::

– ochrony obiektów (obszarów, urządzeń) podlegających
obowiązkowej ochronie,

– konwojowania wartości pieniężnych oraz innych przed-
miotów wartościowych lub niebezpiecznych,

– ochrony osób,
– nadzorowania i kontroli pracowników ochrony fizycznej
bez licencji,
– stosowania środków porządkowych, środków przymusu
bezpośredniego i broni palnej (rys. 3).

LLiicce

nccjjaa d

drru

giie

o sstto

niiaa zzaaw

wiie

erraa w

w.. u

prraaw

niie

niiaa,, aa p

o--

naad

dtto

o u

prraaw

niiaa d

o::

– opracowywania planu ochrony,
– organizowania i kierowania zespołami pracowników
ochrony fizycznej.

Dodatkowe, ważne w praktyce uprawnienie każdego licen-
cjonowanego pracownika ochrony w obiektach podlegają-
cych obowiązkowej ochronie określa art. 42 ustawy, obej-
mując go o

occh

hrro

nąą p

prraaw

nąą p

prrzze

wiid

dzziiaan

nąą w

w k

kssiie

e k

kaarr--

nyym

m d

dllaa ffu

kccjjo

naarriiu

usszzyy p

blliicczzn

nyycch

h!!

ii n

n tt e

e g

g rr a

a cc jj a

a o

o cc h

h rr o

o n

n y

y ff ii z

z y

y cc z

z n

n e

e jj ii tt e

e cc h

h n

n ii cc z

z n

n e

e jj

Art. 2, ppkt 8) ustawy jw.

§ 12 rozporządzenia MSWiA z 17 listopada 1998 r. w sprawie

wewnętrznych służb ochrony (Dz.U. Nr 4/99, poz. 31)

Ustawa z 22 sierpnia 1997 r. o bezpieczeństwie imprez maso-

wych (tekst jednolity Dz.U. Nr 108/05, poz. 909)

Art. 26, 27 oraz 36 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o ochronie osób i mie-

nia (tekst jednolity Dz.U. Nr 145/05, poz. 1221)

Rys. 3

nr 1, STYCZEŃ – LUTY 2008

ii n

n tt e

e g

g rr a

a cc jj a

a o

o cc h

h rr o

o n

n y

y ff ii z

z y

y cc z

z n

n e

e jj ii tt e

e cc h

h n

n ii cc z

z n

n e

e jj

Szczegółowe zasady i tryb stosowania poszczegól-
nych grup uprawnień zawierają rozporządzenia wy-
konawcze do ustawy

W praktyce Czytelnicy często spotykają się z p

prraa--

cco

niik

kaam

mii o

occh

hrro

nyy ffiizzyycczzn

ejj b

ezz lliicce

nccjjii.. Dobrze

mieć świadomość, że ich uprawnienia są bardzo
skromne i ograniczają się tylko do:
– ochrony obiektów (obszarów, urządzeń) niepod-
legających obowiązkowej ochronie (!),
– stosowania tylko środków porządkowych (rys. 3).

O zróżnicowaniu uprawnień pracowników ochrony
fizycznej należy pamiętać już na etapie planowania
zabezpieczenia technicznego, o czym szerzej w ko-
lejnych częściach cyklu. Dla przypomnienia – upraw-
nienia licencjonowanych p

prraacco

niik

kó

ów

w zzaab

ezzp

piie

ecczze

e--

niiaa tte

ecch

niicczzn

o określa art. 28 i 29 ustawy.

Ustawa o ochronie osób i mienia z aktami wyko-
nawczymi zawiera jeszcze kolejne unormowania
dotyczące pracowników ochrony, warte poznania
i uwzględniania także w pracy pionu zabezpieczeń
technicznych.

Ubiór i wyposażenie pracownika ochrony to obo-
wiązek pracodawcy:
„…A

Arrtt.. 2

0.. Przedsiębiorca obowiązany jest:

1) oznaczyć pracowników ochrony w sposób
jednolity, umożliwiający ich identyfikację oraz
identyfikację podmiotu zatrudniającego;
2) zapewnić noszenie ubioru przez pracowni-
ków ochrony, umożliwiającego ich identyfika-
cję oraz identyfikację podmiotu zatrudniające-
go w przypadkach, o których mowa w art. 40.

Arrtt.. 2

1..

1. Ubiory pracowników ochrony zatrudnia-
nych przez przedsiębiorcę powinny posiadać
oznaczenia różniące je w sposób widoczny od
mundurów pozostających pod szczególną
ochroną lub których wzory zostały wprowadzo-
ne na podstawie odrębnych przepisów.
2. Identyfikatory i odznaki pracowników
ochrony zatrudnianych przez przedsiębiorcę
powinny w sposób widoczny różnić się od iden-
tyfikatorów i odznak funkcjonariuszy i pracow-
ników służb publicznych”.

Ustawa określa zaostrzoną odpowiedzialność pra-
cowników ochrony
„…A

Arrtt.. 5

0.. Pracownik ochrony, który przy wyko-

nywaniu zadań przekroczył upoważnienia lub

nie dopełnił obowiązku, naruszając w ten sposób
dobro osobiste człowieka, podlega karze pozba-
wienia wolności do lat 5”.

Odrębnym problemem jest d

ossttę

ęp

ośśćć p

prraacco

nii--

kó

ów

w o

occh

hrro

nyy ffiizzyycczzn

ejj d

o iin

nffo

orrm

maaccjjii n

niie

ejjaaw

nyycch

h,,

z którymi to pracownicy zabezpieczenia technicz-
nego mają często do czynienia. Unormowania
w tym zakresie zawiera ustawa o ochronie informa-
cji niejawnych

, stanowiąca jedyną podstawę regu-

lacji problemu w działalności ochronnej.

Powyższe unormowania oraz praktyka ochronna
ukształtowała kilka pracowniczych grup ochrony fi-
zycznej, w zależności od realizowanych zadań:

A.. G

Grru

pyy o

krre

eśśllo

e p

prraaw

niie

e (z licencją pierwszego

i drugiego stopnia):
– pracownicy ochrony fizycznej obiektów,
– konwojenci mienia,
– pracownicy ochrony osób,
– pracownicy nadzoru i kierowania.

B.. G

Grru

pyy n

niie

krre

eśśllo

e p

prraaw

niie

e (częściowo licen-

cjonowane, funkcjonujące według potrzeb firmy):
– mobilne zespoły ochronno-interwencyjne (po-

tocznie – załogi, grupy itp.),

– obsady centrów dyspozytorsko-kontrolnych (np.

centrów monitoringu),

– nielicencjonowane osoby funkcyjne w obiektach

i firmach ochrony (np. kierownicy zmian, dyspo-
zytorzy, dyżurni itd.),

– pracownicy porządkowo-ochronni (dozorcy, por-

tierzy, recepcjoniści, obsługa parkingów itp.).

Przyswojenie powyższych unormowań, uzupełnio-
ne znajomością realiów pracowniczych w obiekcie,
pozwoli na planowanie optymalne oraz użycie
środków i systemów technicznego zabezpieczenia
w jednolitym systemie bezpieczeństwa obiektu.
W praktyce rzadko dochodzi do planowej współ-
pracy pionu technicznego z pracownikami ochrony
fizycznej, zwłaszcza z osobami funkcyjnymi i orga-
nizatorami działań ochronnych w obiektach,
a szkoda! Podłożem tego stanu rzeczy jest przeważ-
nie nieznajomość problemów ochrony fizycznej
i traktowanie zabezpieczenia technicznego jako cał-
kowicie autonomicznej i samodzielnej sfery działań
ochronnych.

Materiały na temat prawnych aspektów ochrony fi-
zycznej można jeszcze gdzieniegdzie znaleźć, gorzej
z tematyką organizacyjno-taktyczną. Uzupełnieniu tej
luki ma służyć niniejszy cykl, poświęcony od kolejnej
części problemom organizacyjno-taktycznym.

Prezentując w nich własne poglądy, serdecznie za-
praszam Czytelników do dyskusji i polemiki, wzbo-
gacającej branżę o nowe poglądy i rozwiązania
praktyczne, co stanowi podstawowy cel wydawni-
czy redakcji i autora!

Ustawa z 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji nie-

jawnych (tekst jednolity Dz. U. Nr 196/05, poz. 1631)

Rozporządzenie RM z 18 listopada 1998 r. w sprawie

działań pracowników ochrony… [uprawnienia porząd-
kowe] (Dz.U. Nr 144/98, poz. 933);
Rozporządzenie RM z 30 czerwca 1998 r. w sprawie uży-
cia przez pracowników ochrony środków przymusu
bezpośredniego (Dz.U. Nr 89/98, poz. 563)
Rozporządzenie RM z 30 czerwca 1998 r. w sprawie […]
postępowania pracowników ochrony przy użyciu broni
palnej (Dz.U. Nr 86/98, poz. 543)