Klasyfikacja obsług technicznych

Specyfika użytkowania maszyn

rolnicznych

Przez kampanijność użytkowania maszyn rolniczych
rozumie się intensywne ich wykorzystanie w losowo
zmiennym przedziale czasu, obejmującym okres realizacji
zadań przez zestaw maszyn na danym obszarze, którego
chwilę rozpoczęcia i czas trwania wyznacza
sezon agrotechniczny.

Wymagania agrotechniczne

czasowe

jakościowe

ilościowe

Specyficzne czynniki środowiska

wilgotność powietrza

opady atmosferyczne

wilgotność gleby

kamienistość w warst. upraw

struktura gleby

ukształtowanie terenu

zapylenie

temperatura

czasowe

jakościowe

ilościowe

P

rz

y

ro

d

n

ic

ze

A

g

ro

te

c

h

n

ic

z

n

e

Własności roślin

aktywność biologiczna

trwałość

okres dojrzewania

stan fizyczny

wielkość plonu

zachwaszczenie i wyleganie

wilgotność masy

KAMPANIJNOŚĆ

Charakteryzuje się losowo zmiennym

przedziałem czasu obejmującym okres

realizacji zadań przez grupę maszyn

i ludzi na danym obszarze, którego chwila

rozpoczęcia i czas trwania zależą od

warunków eksploatacji, wymagań

agrotechnicznych roślin

i możliwości

SYSTEMU “C - OT”

Gotowość

Niezawodność

Skuteczność

Efektywność

Diagnozo-

walność

Inne

Zapewnienie w toku

Projektowania

Wytwarzania

Eksploatacji

Użytkowanie

Obsługiwanie

Charakterystyka kampanijnego

użytkowania maszyn



zbiory losowo zmiennych czasów poprawnej pracy;

•

losowo zmienne chwile rozpoczęcia i losowo

zmienne długości przedziałów czasów trwania realizacji
zadań;

•

intensywna praca ludzi i maszyn w losowo

zmiennym przedziale czasu użytkowania;

•

oddziaływania losowo zmiennych warunków

eksploatacji (czynniki agrotechniczne, przyrodnicze i inne);

•

różne rodzaje zadań, wykonywanych w krótkich

okresach agrotechnicznych.

Charakterystyka kampanijnego

użytkowania maszyn

W związku z tym kampanijność użycia maszyn decyduje o
przebiegu ich eksploatacji w rozpatrywanym cyklu rocznym.
W cyklu eksploatacyjnym wyróżnia się trzy fazy:
przechowywania,

odnowy międzysezonowej,

losowo zmiennego okresu użytkowania kampanijnego
maszyn rolniczych.

Obsługiwanie obiektów

technicznych

Obsługiwanie to zbiór czynności profilaktyczno-
zapobiegawczych, których zadaniem jest podtrzymanie
własności użytkowych oraz zbiór czynności
naprawczych, których zadaniem jest odtworzenie
własności użytkowych obiektów technicznych.

Obsługiwanie to zbiór procesów wykonanych w celu
utrzymania obiektów technicznych (np. pojazdów
mechanicznych) w stanie zdatności funkcjonalnej i
zadaniowej.

Obsługiwanie obiektów

technicznych

W planowaniu eksploatacji obiektów technicznych stosuje
się pojęcie resursu międzyobsługowego, który określa liczbę
jednostek pracy (użytkowania, np. godzin, km) obiektu, po
wykonaniu których należy zrealizować określoną obsługę.

W procesie obsługiwania obiektów technicznych można
wyróżnić trzy grupy operacji obsługowych.

Obsługiwanie obiektów

technicznych

Do pierwszej grupy są zaliczane operacje, które mają na
celu zapobieganie starzeniu elementów obiektu, są to:
diagnozowanie, prognozowanie stanu, regulacja,
wzmacnianie połączeń, smarowanie.

Do drugiej grupy należą operacje, które mają na celu
usunięcie skutków starzenia i uzyskanie stanu zdatności
obiektu, są to: lokalizacja uszkodzeń, naprawa elementów.

Trzecia grupa zawiera operacje zapewniające utrzymanie

czystości obiektów i ich gotowości do użytkowania.

Obsługiwanie obiektów

technicznych

Kryteria klasyfikacji obsługiwań obiektów technicznych
mogą być następujące:

 krotność występowania obsług;

 okresowość obsługiwania;

 cel obsługiwania;

 zakres prac obsługowych.

Obsługiwanie obiektów

technicznych

Na ogół można wyróżnić następujące rodzaje obsługiwania
systemów technicznych:



obsługiwanie codzienne;



obsługiwanie w okresie gwarancji;



obsługiwanie okresowe;



obsługiwanie konserwacyjno-smarownicze;



obsługiwanie sezonowe;



obsługiwanie diagnostyczne;



przechowywanie systemu technicznego;



transportowanie systemu technicznego;



naprawy bieżące, okresowe, kapitalne (główne);



zasilanie w płyny eksploatacyjne i części

wymienne.

Proces obsługowy
(obsługa)

Czynności procesu
(podstawowe)

Obsługi
jedno-
krotne

Obsługi
techniczne

wprowadzanie do eksploatacji

ustawienie
przyłączenie
sprawdzenie
rozruch

wycofywanie z eksploatacji
(eksploatacja docelowa)

odłączenie
usunięcie
demontaż
przekazanie

Obsługi
wielo-
krotne

konserwowanie
(praca okresowa)
(obsługa techniczna)

kontrola stanu
ochrona
zapewnienie współpracy elementów

naprawa
(bieżąca, średnia, główna)

rozbiórka
weryfikacja
renowacja

przygotowanie do użytkowania
(zasilanie, przegląd)

kontrola stanu
oprzyrządowanie
zasilanie
przegląd przed użyciem

Obsługi
organiza-
cyjne

transportowanie
(przewożenie)

opakowanie
ładowanie
transport
wyładowanie

przechowywanie
(magazynowanie, składowanie, postój)

odbiór i przyjęcie
ulokowanie
zabezpieczenie
wydanie

Klasyfikacja obsług technicznych

Obsługa stanowi bardzo rozległą pod względem technicznym,
organizacyjnym i ekonomicznym dziedzinę działań
praktycznych. Możemy tu mówić o wielu różnych umownych
jej rodzajach.

Klasyfikacja obsług technicznych

1. Obsługi związane z ich rozłożeniem w czasie: bieżąca,

sezonowa, wieloletnia

Obsługa bieżąca – to obsługa techniczna o małym zakresie,

związana ze sprawdzeniem ukompletowania zestawu, jego
stanu rzeczywistego, stopnia przygotowania do działania,
bezpieczeństwa i higieny pracy. Może tu nastąpić
uzupełnienie zasobów roboczych, drobna regulacja
głównych układów i prace konserwacyjne.

Klasyfikacja obsług technicznych

Obsługa sezonowa (okresowa) – to obsługa techniczna o

średnim zakresie, związana z przygotowaniem obiektu do
znacznych zmian warunków eksploatacji, np. zima-lato,
dominują w niej operacje o charakterze profilaktycznym,
konserwacyjnym i ochronnym.

Obsługa wieloletnia – to obsługa techniczna związana z

usuwaniem niekorzystnych skutków funkcjonowania
(urządzeń pracujących) lub oddziaływaniu otoczenia
(urządzeń przechowywanych).

Klasyfikacja obsług technicznych

2. Według celu obsługi: diagnostyczna, profilaktyczna,

terapeutyczna, alimentacyjna

Obsługa diagnostyczna – to obsługa techniczna, której celem

jest rozpoznanie stanu niezawodnościowego obiektu. W
przypadku stwierdzenia niezdatności rozciąga się ona na
lokalizację miejsca niezdatności.

Obsługa profilaktyczna – to obsługa techniczna , której celem

jest utrzymanie stanu niezawodnościowego obiektu. Coraz
częściej obejmuje ona wyznaczenie prawdopodobieństwa
utrzymania zdatności w przyjętym czasie (prognoza
zdatności).

Klasyfikacja obsług technicznych

Obsługa terapeutyczna – to obsługa techniczna, której celem

jest odtworzenie stanu zdatności wcześniej utraconego.
Coraz częściej obejmuje ona określenie przyczyn
powstania niezdatności (geneza niezdatności).

Obsługa alimentacyjna – to obsługa techniczna, której celem

jest uzupełnienie zasobów roboczych, np. paliwa, cieczy
chłodzącej itp. W wielu przypadkach rozciąga się ona na
zmianę

ukompletowania zestawu (zmianę

wariantu),

zabezpieczenie przed przypadkowym użyciem itp.

Klasyfikacja obsług technicznych

3.

Według

charakteru

obsługi:

technologiczna,

organizacyjna

Obsługa technologiczna – jest związana ze sprawdzeniami

parametrów i zmianę stanu obiektu przez wykonanie prac
demontażowych,

wymianę

elementów,

pokrywanie

powłokami ochronnymi i inne.

Obsługa organizacyjna – związana jest ze zmianą miejsca

instalacji lub postoju, zmianę użytkownika (właściciela)
obiektu, zmianę klasy technicznej obiekty itp.

Klasyfikacja obsług technicznych

4. Według sytuacji obsługi: reklamacyjna, reglamentacyjna

Obsługa reklamacyjna – wykonywana jest w związku

z ujawnieniem wad materiałowych, konstrukcyjnych
i produkcyjnych w pierwszym etapie eksploatacji obiektu
(okres gwarancyjny). Wykonywana jest zwykle przez
ekipy producentów.

Obsługa reglamentacyjna

– wykonywana jest według

wymagań dostawców (producentów). Jej przeprowadzenie
ma zapewnić

użytkownikowi żądaną

niezawodność.

Wykonywana jest przez właściciela (użytkownika).

Klasyfikacja obsług technicznych

5. Według zakresu obsługi: rutynowa, nietypowa

Obsługa rutynowa – wykonywana jest w zwyczajnych

okolicznościach, np. codzienna, zgodnie ze standardową
procedurę i przy użyciu typowego wyposażenia, np.
kompletu narzędziowego konserwatora.

Obsługa nietypowa – wykonywana jest w szczególnych

okolicznościach, np. w przypadku awarii, według doraźnie
ustalonej

procedury

i

przy

użyciu

specjalnie

skompletowanego,

ze

względu

na

okoliczności

wyposażenia.

Klasyfikacja obsług technicznych

6. Według liczebności wykonawców: jednoosobowa,

brygadowa, wielobrygadowa

Obsługa jednoosobowa – wykonywana jest w różnych

okolicznościach, w małym zakresie przez jedna osobę o
lepszym przygotowaniu zawodowym.

Obsługa brygadowa – wykonywana jest jednocześnie w

szerszym zakresie, przez różnych specjalistów, z
określonym podziałem zadań.

Obsługa wielobrygadowa – wykonywana jest w bardzo

szerokim zakresie i przy szeroko posuniętej specjalizacji

Klasyfikacja obsług technicznych

7. Według organizacji: jednostkowa, gniazdowa, potokowa

Obsługa jednostkowa – Obsługa pojedynczych obiektów

związana z procesami eksploatacyjnymi, np. z wdrażaniem.

Obsługa gniazdowa – to obsługa, w której obiekt pozostaje w

określonym miejscu, a poszczególne operacje obsługowe
odbywają się zgodnie z określona kolejnością.

Obsługa potokowa – to obsługa, w której obiekt porusza się

po określonej trasie wynikłej z czasowego następstwa
operacji obsługowych.

Klasyfikacja obsług technicznych

W metodzie obsługiwania pojazdów mechanicznych według

stanu technicznego można wyróżnić następujące rodzaje
obsługiwań:

OD – obsługiwanie diagnostyczne, a w tym:

 diagnozowanie, czyli ustalenie stanu pojazdu w chwili t;



prognozowanie, czyli ustalenie stanu pojazdu w chwili t +



t;

 genezowanie, czyli ustalenie stanu pojazdu w chwili t -



t;

Klasyfikacja obsług technicznych

DiOW – diagnozowanie i obsługiwanie przed wykonaniem

zadań operacyjnych (np. przed przewozem ładunków);

DiOD – diagnozowanie i obsługiwanie w czasie wykonywania

zadań operacyjnych;

DiOC – diagnozowanie i obsługiwanie po wykonaniu zadań

operacyjnych;

DiOK – diagnozowanie i obsługiwanie kompleksowe. Ten

rodzaj obsługiwania realizuje się w zależności od potrzeb,
tzn. jego wykonanie jest uwarunkowane aktualnym
systemem technicznym obiektu;

Klasyfikacja obsług technicznych

DiOG – diagnozowanie i obsługiwanie gwarancyjne. Jest to

zbiór operacji wykonywanych w czasie eksploatacji
obiektu objętego gwarancją

producenta. Celem jest

kontrola prawidłowości przebiegu początkowego okresu
starzenia urządzenia oraz ujawnienie i usunięcie wad;

DiOD – diagnozowanie i obsługiwanie w okresie docierania.

Jest to obsługiwanie polegające na wymianie materiałów
eksploatacyjnych oraz wykonanie operacji kontrolnych i
mocujących.

Celem

jest

zapewnienie

właściwego

przebiegu procesu docierania, a tym samym zwiększenie
trwałości obiektu;

Klasyfikacja obsług technicznych

DiOK – diagnozowanie i obsługiwanie konserwacyjne,

polegające na wykonaniu zbioru operacji, których celem
jest zmniejszenie intensywności procesów starzenia
obiektów

przechowywanych,

nie

eksploatowanych,

stanowiących zapasy lub rezerwy;

P

–

przechowywanie (magazynowanie), czyli zespół

przedsięwzięć

związanych

z

zabezpieczeniem

odpowiednich miejsc postojowych oraz właściwych
warunków starzenia pojazdów użytku bieżącego lub
oczekujących na nabywców;

Klasyfikacja obsług technicznych

T

–

transportowanie,

czyli

zespół

przedsięwzięć

organizacyjnych i technicznych, których celem jest
przemieszczanie (ewakuacja) pojazdów. Obsługiwanie to
jest wykonywane, gdy poruszanie obiektu za pomocą
własnego napędu jest nieopłacalne lub niemożliwe;

DiOS – diagnozowanie i obsługiwanie specjalne (np. przed

zbiorem zbóż);

NB – naprawa bieżąca to obsługiwanie o zmiennym zakresie i

okresowości, które są ustalone indywidualnie na podstawie
kontroli stanu technicznego obiektu przez wymianę lub
naprawę części, podzespołów lub zespołów;

Klasyfikacja obsług technicznych

NS – naprawa średnia to obsługiwanie, które wykonuje się

według potrzeb, na podstawie badań i oceny stanu
technicznego obiektu. Najczęściej polega na wymianie
kilku zasadniczych ogniw, będących słabymi punktami
urządzenia (np. silnika);

NG – naprawa główna to obsługiwanie, które wykonuje się

według potrzeb, na podstawie badań i oceny stanu
technicznego obiektu. Najczęściej polega na pełnym
demontażu urządzenia na zespoły, podzespoły i części,
weryfikacji ich stanu, naprawie lub wymianie i ponownym
montażu obiektu.

Stanowisko i baza obsługowa

Miejsce, na którym są wykonane operacje obsługiwania nosi
nazwę stanowiska obsługiwania.

Stanowisko obsługiwania powinno być zbudowane i
wyposażone zgodnie z jego przeznaczeniem.

W zależności od przeznaczenia i form organizacji pracy,
poszczególne stanowiska obsługiwania można pogrupować w
różne obiekty obsługiwania.

Bazę obsługową tworzy zbiór B stanowisk obsługowych b

k

wraz z wyposażeniem w narzędzia i przyrządy obsługowe.

Stanowisko i baza obsługowa

W zbiorze stanowisk obsługi można wyróżnić stanowiska:

1) uniwersalne, tzn. takie, na których mogą być
wykonywane wszystkie lub większość czynności
obsługowych;

2) specjalizowane – do realizacji:

 poszczególnych rodzajów obsług;

 niektórych czynności obsługowych;

 obsług wybranych rodzajów obiektów.

Stanowisko i baza obsługowa

16

2

5

3

2

4

1

1

3

12

12

1

1

13

15

14

11

7

6

6

10

8

9

16

Stacja obsługiwania samochodów
FIAT: 1- pomieszczenia biurowe;
2 – linie szybkiej obsługi
(urządzenia do mycia,
smarowania, napełniania); 3-
strefa oczekiwania; 4 – linie
przyjmowania samochodów; 5-
stanowiska diagnostyczne; 6 –
stanowiska obsługi technicznej i
drobnych napraw; 7 – stanowiska
(z kanałami) do napraw
pracochłonnych; 8 – oddział
nadwozi; 9 – lakiernia; 10 –
magazyn części zamiennych i
materiałów; 11 – oddział
zespołów i prac mechanicznych;
12 – specjalistyczne pomocnicze
oddziały warsztatowe; 13 – salon
wystawowy; 14 – oddział
przygotowania samochodów do
sprzedaży; 15 – pomieszczenie
administracyjno-socjalne (na
drugiej kondygnacji); 16 –
kierunek perspektywiczny
rozbudowy stacji

Stanowisko i baza obsługowa

Stacja diagnostyczna
samochodów: a – plan ogólny, b –
budynek główny 1 – budynek
główny; 2 – urządzenia do
zmechanizowanego mycia
samochodów; 3 – urządzenia do
czyszczenia pojazdów; 4 –
parking samochodów
oczekujących na sprawdzenie; 5 –
parking samochodów po
wykonaniu czynności
diagnostycznych; 6 – linia
diagnostyczna samochodów
ciężarowych, autobusów,
zespołów pojazdów; 7 – linia
diagnostyczna samochodów
osobowych; 8 – pomieszczenie
klientów; 9 – pomieszczenie
pracowników inspekcji drogowej;
10 – pomieszczenia techniczne i
sanitarne; 11 – przedsionek; 12 –
pomieszczenie bytowe; 13 –
gabinet metodyczny; 14 –
pomieszczenia służbowe; 15 –
archiwum; 16 – sala
konferencyjna

1

2

3

4

5

5

16

14

14

10

15

Plan 2 kondygnacji

11

13

14

14

12

10

7

8

9

10

6

1

8

,0

6

0

,0

1

4

,0

1

2

,0

24,0

24,0

42,0

110

Stanowisko i baza obsługowa

Stanowisko do prac mechanicznych i ślusarskich: 1 – szafka do normaliów; 2 – stół ślusarski; 3 –
szafka narzędziowa; 4 – tokarka pociągowa; 5 – podstawa do prac montażowych; 6 – szlifierka do
zaworów; 7 – stół ślusarski; 8 – wanna do mycia części; 9 – tablica narzędziowa; 10 – szlifierka
ostrzarka; 11 – szafka narzędziowa; 12 - półki magazynowe; 13 – wiertarka stołowa na podstawie

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

6-10

6-10

0,6kW

0,6kW

13

2,6 kW

Wskaźniki efektywności

procesu obsługiwania

W procesie eksploatacji obiektu wielokrotnie jest kierowany do
systemu obsługi, w rezultacie czego można uzyskać następujące
skumulowane wartości czasów:

− T0(t) – łączny czas przebywania obiektu w obsłudze za okres t;

− T01(t) – łączny czas postojów biernych obiektu w obsłudze za
okres t;

− T02(t) – łączny czas trwania efektywnych obsług za okres t.

Okres t w odniesieniu do obiektów można wyrażać w jednostkach
czasu eksploatacji bądź też w jednostkach pracy.

Wskaźniki efektywności

procesu obsługiwania

Współczynnik postojów obiektu w obsłudze (niegotowości)
k

0

(t):

Gdzie: T

u

(t) określa skumulowaną wartość czasu użytkowania

obiektu za okres t.

Wskaźnik ten ma sens probabilistyczny i określa w przybliżeniu
prawdopodobieństwo tego, że w chwili t obiekt znajduje się w
systemie obsługi

Wskaźniki efektywności

procesu obsługiwania

Względna wartość współczynnika postojów biernych obiektu
w obsłudze k

’

01

(t):

określa warunkowe prawdopodobieństwo tego, że w chwili t
obiekt oczekuje na obsługę (pod warunkiem, że został skierowany
do systemu obsługi).

Wskaźniki efektywności

procesu obsługiwania

Współczynnik postojów biernych obiektu w obsłudze k

01

(t):

określa bezwarunkowe prawdopodobieństwo tego, że w chwili t
obiekt znajduje się w stanie oczekiwania na obsługę.