INSTALACJE ELEKTRYCZNE

www.ElektryczneInstalacje.eu

WYKONYWANIE

POMIARÓW

W POMIESZCZENIACH

ZAGROŻONYCH

WYBUCHEM

WYKONYWANIE

POMIARÓW

W POMIESZCZENIACH

ZAGROŻONYCH

WYBUCHEM

2

www.ElektryczneInstalacje.eu

WYKONYWANIE POMIARÓW W POMIESZCZENIACH ZAGROŻONYCH WYBUCHEM

Spis treści

Pomiary skuteczności ochrony przeciwporażeniowej i rezystancji izolacji ......................................... 3
Pomiary drgań .................................................................................................................................. 3
Obowiązki pracowników wykonujących pomiary w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem ............... 4

Autor

mgr inż.

Fryderyk Łasak

Redakcja

Katarzyna Włodarczyk

Korekta

Zespół

CBP 332 ISBN 978-83-269-0015-0

Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

Warszawa 2010

Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a,

www.wip.pl

tel. [phone], faks 0 22 617 60 10

Praktyczny raport „Wykonywanie pomiarów w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem”

chroniony jest prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w raporcie „Wykony-

wanie pomiarów w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem” – bez zgody wydawcy – jest zabro-

niony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Niniejszy raport został

przygotowany z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji,

wiedzy i doświadczenia. Zaproponowane w raporcie „Wykonywanie pomiarów w pomieszcze-

niach zagrożonych wybuchem” wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych.

Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych kon-

sultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów

i urzędów państwowych.

W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie

zawartych w raporcie „Wykonywanie pomiarów w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem”

wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

3

www.ElektryczneInstalacje.eu

WYKONYWANIE POMIARÓW W POMIESZCZENIACH ZAGROŻONYCH WYBUCHEM

Przestrzeń zagrożona wybuchem to przestrzeń, w której może wystąpić atmosfera wybuchowa

– czyli mieszanina substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł lub pyłów z powietrzem w wa-

runkach atmosferycznych, w której po zapaleniu proces spalania rozprzestrzenia się na całą,

niespaloną jeszcze mieszaninę. W pomieszczeniach tych bardzo ważny jest właściwy dobór

urządzeń elektrycznych zgodnie z klasyfikacją poszczególnych stref zagrożenia. Niezbędne jest

również przeprowadzenie pomiarów odbiorczych pomontażowych oraz zachowanie ostrożności

szczególnej podczas eksploatacji urządzeń elektrycznych.

Pomiary skuteczności ochrony przeciwporażeniowej

i rezystancji izolacji

Podczas przyjmowania do eksploatacji elektrycznych instalacji i urządzeń w pomieszczeniach zagro-

żonych wybuchem wykonujemy pomiary odbiorcze pomontażowe zgodnie z wymaganiami normy

PN-HD 60364-6:2008 Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 6: Sprawdzanie.

Obecnie norma ta jest przetłumaczona, została zatwierdzona i jest powołana w rozporządzeniu

Ministra Infrastruktury z 12 marca 2009 r. opublikowanym w Dz.U. nr 56, poz. 461, więc należy ją

stosować jako obowiązującą. orma PN-HD 60364.6 2008 zawiera aktualne wymagania dotyczące

sprawdzania obiorczego i sprawdzania okresowego instalacji elektrycznej. Sprawdzenie odbiorcze

następuje po wykonaniu nowej instalacji lub zakończeniu uzupełnień i zmian instalacji istniejących.

W pomieszczeniach zagrożonych wybuchem bardzo ważny jest właściwy stopień ochrony osłon IP,

zapewniający wymaganą szczelność w danej strefie zagrożenia wybuchem. Dlatego pracownicy wyko-

nujący pomiary muszą przestrzegać zasady, aby po pomiarach dokładnie zamykać i przykręcać pokrywy

w sprawdzanych urządzeniach rozdzielczych, by nie pogorszyć wymaganego stopnia ochrony osłon IP.

Podczas oględzin zwróć uwagę na prawidłowy dobór urządzeń elektrycznych o odpowiedniej budo-

wie iskrobezpiecznej wymaganej dla danej strefy zagrożenia wybuchem, w której przeprowadzane

są pomiary.

Podczas wykonywania badań pamiętaj o zachowaniu ostrożności, aby w pomieszczeniach zagrożo-

nych wybuchem nie wywoływać iskrzenia mogącego zainicjować wybuch.

Metody i zasady wykonywania pomiarów odbiorczych pomontażowych i okresowych pomiarów

ochronnych są takie same jak dla normalnych pomieszczeń i opisane w normie PN-HD 60364-6:2008.

Sprawdzanie okresowe instalacji i urządzeń elektrycznych w pomieszczeniach zagrożonych wybu-

chem należy wykonać w pełnym zakresie nie rzadziej niż co rok.

Pomiary drgań

Pomiar drgań silników elektrycznych „Ex” można sprawdzać dotykiem (sprawdzenie mało dokładne)

lub za pomocą elektronicznych analizatorów drgań. Pomiary drgań wykonujemy na wszystkich silni-

kach po remoncie i przeglądzie oraz gdy oględziny wykazują podwyższone drgania.

Mierzymy wartość skuteczną drgań na budowach łożysk w kierunku poziomym, pionowym i osio-

wym. Daje to po 6 punktów pomiarowych na każdym silniku elektrycznym. Do oceny drgań należy

brać pod uwagę największą wartość z sześciu wyników pomiarów, która nazywana jest stanem drga-

niowym maszyny i jest mierzona w mm/s.

4

www.ElektryczneInstalacje.eu

WYKONYWANIE POMIARÓW W POMIESZCZENIACH ZAGROŻONYCH WYBUCHEM

W silnikach wysokiego napięcia i coraz częściej w silnikach niskiego napięcia drgania mierzone są za

pomocą czujników drgań przystosowanych do współpracy z obwodami w wykonaniu iskrobezpiecznym.

Sygnał przekazywany jest do panelu sterowania. Układ pomiaru drgań ma dwa progi: pierwszy alar-

mowy, drugi wyłączający silnik.

Pomiary temperatury powierzchni zewnętrznej urządzeń, uzwojeń i łożysk silników

Temperatury powierzchni zewnętrznych urządzeń „Ex” mierzone są termometrami kontaktowymi.

Dla maszyn wirujących pomiaru temperatury należy dokonywać w dostępnych miejscach obudowy

w pobliżu skrzynki zaciskowej oraz na tarczach łożyskowych od strony napędowej.

W nowoczesnych rozwiązaniach konstrukcyjnych silników w wykonaniu „Ex” stosowane są czujniki

(termistorowe, bimetalowe lub elementy termometryczne) temperaturowe przystosowane do współ-

pracy z obwodami w wykonaniu iskrobezpiecznym.

Czujniki te są najczęściej podłączone do zacisków znajdujących się w skrzynce zaciskowej. Przewody

łączące czujnik z panelem sterowania są częścią obwodu iskrobezpiecznego.

W przypadku przekroczenia określonej temperatury uruchamiany jest alarm, gdy temperatura rośnie

i następuje wyłączenie silnika.

Obowiązki pracowników wykonujących pomiary w pomieszczeniach

zagrożonych wybuchem

Pracownicy wykonujący pomiary elektryczne w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem powinni

posiadać aktualne i odpowiednie grupy kwalifikacyjne, przeszkolenie bhp oraz wykazywać się odpo-

wiednią znajomością instrukcji, przepisów i aktualnych norm dotyczących budowy urządzeń elek-

trycznych zwykłych i w wykonaniu przeciwwybuchowym.

W strefach zagrożonych wybuchem prace wykonywane są na polecenie ustne lub pisemne. Przed

przystąpieniem do prac pomiarowych należy:

•

otrzymać plecenie wykonania pracy od bezpośredniego przełożonego;

•

uzyskać zgodę mistrza zmiany ruchu elektrycznego – polecenie ustne lub pisemne;

•

pobrać od gospodarza obiektu zezwolenie na pracę z użyciem ognia (przyrządy pomiarowe

w wykonaniu zwykłym mogą stać się źródłem zapłonu).

O zakończeniu prac pomiarowych należy powiadomić gospodarza obiektu i mistrza zmiany ruchu

elektrycznego. Ponieważ podczas wykonywania pomiarów w przestrzeniach zagrożonych wybuchem

istnieje możliwość zaiskrzenia przyrządów pomiarowych, pomiary mogą być wykonywane po zbada-

niu eksplozymetrem i oświadczeniu technologów o braku atmosfery wybuchowej w miejscu ich wy-

konywania.

Podczas wykonywania pomiarów należy przestrzegać obowiązujące przepisy bezpieczeństwa i higieny

pracy, przepisy przeciwpożarowe oraz zakładowe przepisy organizacji prac w strefach zagrożenia

wybuchem i poza nimi. Do pomiarów trzeba używać sprawnych narządzi i przyrządów pomiaro-

wych. Pracownicy kierujący pracami zespołów pomiarowych ponoszą odpowiedzialność za bezpie-

czeństwo i organizację na stanowisku pracy i za właściwe metody pracy. Natomiast podlegli pracow-

nicy za stosowanie się do poleceń i ich ścisłe wykonywanie.