1/4

ZADANIA RZĄDOWEGO CENTRUM BEZPIECZEŃSTWA

W ZAKRESIE ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO I PLANOWANIA

CYWILNEGO NA FORUM MIĘDZYNARODOWYM

Współpraca w ramach NATO.

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa (RCB) realizuje zadania wskazane w art. 11 ust. 2

pkt 6

1

i 8

2

ustawy o zarządzaniu kryzysowym obejmujące przedsięwzięcia wynikające

z wypełniania krajowych zobowiązań sojuszniczych wobec Sojuszu Północnoatlantyckiego
w obszarze cywilnym.

Obszar planowania cywilnego należy zasadniczo do zakresu kompetencji

poszczególnych krajów, ale – by politykę Sojuszu czynić bardziej efektywną i spójną – kraje
członkowskie, w swoich suwerennych i odpowiedzialnych działaniach, muszą uwzględniać
również jak najszerszą współpracę pomiędzy sobą, w tym na poziomie NATO.

Planowanie cywilne stanowi zasadniczy element ogólnej koncepcji bezpieczeństwa i

stabilności w regionie Euroatlantyckim.

Do jego celów zalicza się:

(a)

utrzymywanie ciągłości zarządzania podczas działań wojennych;

(b)

adekwatne zwiększanie wykorzystania narodowych sił cywilnych oraz infrastruktury,
w celu zaspokojenia potrzeb zarówno cywilnych, jak i wojskowych;

(c)

wspieranie i ochrona ludności oraz – tam, gdzie to możliwe – identyfikacja,
zapobieganie i eliminowanie występowania potencjalnych obszarów krytycznych
(słabych punktów);

Przy uzgadnianiu wspomnianych celów stolice państw członkowskich podjęły się

prowadzenia krajowego planowania cywilnego, z włączeniem przygotowania planów
i wdrażania niezbędnych środków na szczeblu narodowym.

Zadania sfery planowania cywilnego w NATO prowadzone są na forum

Wysokiego Komitetu Planowania Cywilnego NATO (Senior Civil Emergency Planning
Committee – SCEPC), który w imieniu Rady Północno-Atlantyckiej, odpowiedzialny jest za
kierunek polityczny i ogólną koordynację planowania cywilnego oraz przygotowań na
poziomie NATO. Wysoki Komitet Planowania Cywilnego NATO jest głównie
odpowiedzialny za kierowanie pracami dotyczącymi tych elementów planowania cywilnego,
które nie mogą być powierzone pojedynczym krajom bez koordynacji, wzajemnej współpracy
lub wspólnych działań w ramach Sojuszu.

W celu realizacji zadań Sojuszu w tym obszarze ważnym jest, by NATO było

informowane o rozwoju planów narodowych i wprowadzaniu ich w życie. Wzajemne
konsultacje i wymiana informacji zwiększa interoperacyjność działania służb w ramach
systemu udzielania pomocy wzajemnej.

W celu realizacji zadań sfery cywilnej Rządowe Centrum Bezpieczeństwa prowadzi

stałą współpracę ze Stałym Przedstawicielstwem RP przy NATO i UZE w zakresie
opiniowania kolejnych edycji zmian w Wytycznych Ministerialnych do Planowania
Cywilnego (obecnie obowiązujący dokument na lata 2007-2008) przygotowywanych w
Kwaterze Głównej NATO. Priorytetem podkreślanym w Wytycznych jest potrzeba bliższej

1

Art. 11 ust. 2 pkt. 8 – Do zadań Centrum należy: współpraca z komórkami i jednostkami organizacyjnymi

Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej oraz innych organizacji międzynarodowych.

2

Art. 11 ust. 2 pkt. 8 – Do zadań Centrum należy: zapewnienie obiegu informacji między krajowymi i

zagranicznymi organami i strukturami zarządzania kryzysowego.

2/4

współpracy cywilno-wojskowej oraz intensyfikowania współpracy z Unią Europejską w celu
doskonalenia procedur oraz standardów ochrony ludności oraz współpracy regionalnej w tym
zakresie.

Organizacja planowania cywilnego w NATO.

Wysoki Komitet Planowania Cywilnego w Sytuacji Zagrożeń to wysoki komitet

sojuszu NATO bezpośrednio podlegający odpowiednio Radzie Północnoatlantyckiej i Radzie
Partnerstwa Euro - Atlantyckiego.

SCEPC spotyka się dwa razy w roku na sesjach plenarnych, z udziałem

przedstawicieli państw sprzymierzonych rezydujących w stolicach państw członkowskich i
raz w miesiącu na sesji stałej, z udziałem członków przedstawicielstw narodowych przy
NATO. Obradom komitetu przewodzi Asystent Sekretarza Generalnego ds. Operacji. W
sesjach plenarnych udział bierze dyrektor RCB.

Na forum SCEPC prace koncentrują się głównie na kwestii miejsca i roli planowania

cywilnego w związku z pojawieniem się nowych wyzwań i zagrożeń.
SCEPC kieruje pracą Zarządów i Komitetów planowania Cywilnego (Planning Board &
Committee’s - PB&Cs), formułuje zadania i przyjmuje raporty oraz określa kierunki działania
na przyszłość, a w szczególności, zapewnia realizowanie wytycznych politycznych Rady
Północno – Atlantyckiej (NAC).
SCEPC nadzoruje następujące Zarządy Planowania i Komitety (PB&Cs):

(a) Zarząd Planowania Żeglugi Oceanicznej (PBOS);
(b) Zarząd Planowania Wewnętrznego Transportu Lądowego (PBIST);
(c) Komitet ds. Planowania Lotnictwa Cywilnego (CAPC);
(d) Komitet ds. Planowania Żywności i Lotnictwa (FAPC);
(e) Komitet ds. Planowania Przemysłowego (IPC);
(f) Komitet ds. Planowania Łączności Cywilnej (CCPC);
(g) Komitet ds. Ochrony Ludności (CPC);
(h) Połączony Komitet ds. Medycznych (JMC).

Do każdego z ww. zarządów i komitetów (PB&Cs) delegowany jest pracownik

merytoryczny z właściwego resortu wiodącego. RCB deleguje przedstawiciela do Komitetu
ds. Ochrony Ludności (Civil Protection Committee).

Do puli wspólnych przedsięwzięć PB&Cs należy zaliczyć udział w realizacji następujących
zagadnień:

− identyfikacja zadań w zakresie bezpieczeństwa i ochrony infrastruktury krytycznej;

− pełnienie funkcji doradczej dla NATO w dziedzinie przeciwdziałania terroryzmowi

w sferze ochrony cywilnych komponentów ww. infrastruktury;

− analiza i aktualizacja krajowych zasobów cywilnej infrastruktury w kontekście ich

wykorzystania na potrzeby bieżących i potencjalnych operacji NATO;

− prowadzenie i aktualizacja bazy danych o ekspertach cywilnych;

− powoływanie i szkolenie ekspertów cywilnych;
− stała współpraca z ekspertami, dotycząca bieżących zadań oraz ich wykorzystanie dla

potrzeb wsparcia procesu planowania i przeprowadzania operacji Sojuszu w sytuacjach
kryzysowych;

− przedstawianie ekspertyz i krajowych opinii dotyczących bieżących zadań i operacji

NATO, zgodnie z zakresem kompetencyjnym;

3/4

− udział w opracowaniu dokumentu „Podstawowe zasady użycia ekspertów cywilnych

rekrutowanych i utrzymywanych przez Zarządy i Komitety CEP NATO”

3

;

− udział w pracach nad Koncepcją Zespołu Wczesnego Reagowania, w zakresie

ewentualnego użycia cywilnych ekspertów NATO;

− analiza i aktualizacja Planów Zarządzania Kryzysowego CEP (Crisis Management

Arrangements);

− udział w opracowaniu dokumentu „Plan działań CEP dla podniesienia cywilnego

przygotowania na możliwe ataki przeciwko ludności cywilnej z użyciem BMR”;

− organizacja i udział w spotkań różnych spotkaniach (konferencje, seminaria,

ćwiczenia) przedstawicieli i ekspertów narodowych z przedstawicielami innych
komórek NATO i organizacji współpracujących (m.in. ONZ, UE);

− zwiększanie zakresu współpracy reagowania kryzysowego NATO – UE;
− udział w pracach stałych grup roboczych oraz tzw. grup „ad-hoc”, powoływanych do

opracowania poszczególnych problemów;

− działalność standaryzacyjna;

− ochrona infrastruktury teleinformatycznej (cyber defence);
− doskonalenie współpracy cywilno – wojskowej.

Komitet ds. Ochrony Ludności (CPC)

Obszarem tematycznym, którym zajmuje się CPC jest szerokie spektrum przygotowań

do ochrony ludności cywilnej na wypadek sytuacji kryzysowych, m.in.:
- użycia środków biologicznych, chemicznych, radiacyjnych i promieniotwórczych

(również poprzez zintegrowane programy szkoleń i ćwiczeń);

- opracowanie

założeń uruchomienia sił i środków cywilnych w celu reagowania na

zdarzenia katastrofalne (Zespoły Wczesnego Reagowania - Rapid Reaction Teams);

- programów

mających na celu podniesienie zdolności reagowania krajów

sojuszniczych i partnerskich w przypadku wystąpienia zdarzeń katastrofalnych (m.in.
klęsk żywiołowych, ewakuacji ludności cywilnej z obszarów dotkniętych klęskami),
w tym narzędzi mających za zadanie ocenę stopnia potencjalnego zagrożenia, ocenę
potencjału kraju do przeciwdziałania niekorzystnym skutkom danego zdarzenia
(analizy ryzyk, scenariusze zdarzeń i konsekwencji użycia środków przeciwko
obiektom i ludności cywilnej).

W celu realizacji postawionych przed komitetem zadań powoływane są grupy robocze,

w których udział biorą zgłaszani przez państwa członkowskie cywilni eksperci - specjaliści
w danej dziedzinie. Zadaniem tych grup roboczych jest przygotowanie dokumentów, zaleceń
i wytycznych.

W świetle zadań realizowanych w RCB, warto szczególną uwagę zwrócić na rolę i

zadania polskiego eksperta w grupie roboczej ds. informacji publicznej.

Zadaniem grupy roboczej ds. informacji publicznej (Public Information) przy

Komitecie ds. Ochrony Ludności w NATO, jest opracowywanie dokumentów i procedur
dotyczących polityki informacyjnej, którą prowadzić będzie SCEPC i NATO. W wyniku tych
prac, uzgodnione procedury oraz stosowne dokumenty, będą przekazywane stolicom państw
członkowskich w formie wytycznych do wdrożenia na poziomie krajowym.

Ww Grupa pracuje nad następującymi obszarami tematycznymi:

3

Ground Rules for the use of Civil Experts recruited and maintained by SCEPC Planning Boards and

Committees, EAPC(SCEPC)WP(2005)0003,

https://natocep.org/

.

4/4

-

analiza dokumentu „Budapest Guidelines II for Public Information” pod kątem
rozszerzenia zapisów dotyczących komunikacji kryzysowej, technicznych aspektów
związanych z komunikacją oraz kulturowych aspektów polityki informacyjnej
(informowanie opinii publicznej w środowisku wielokulturowym/wieloetnicznym),

-

opracowanie „listy czynności” (checklist) dla ekspertów ds. planowania cywilnego w
zakresie komunikacji kryzysowej (na podstawie wybranych zapisów „Budapest
Guidelines…”),

-

wypracowanie metodyki komunikacji kryzysowej,

-

analiza możliwości pełniejszej integracji komunikacji kryzysowej z system
zarządzania kryzysowego,

-

współpraca z mediami, zarządzanie informacjami dotyczącymi zagadnień
politycznych oraz drażliwych kwestii,

-

przygotowanie wkładu do ćwiczeń Euroatlantyckiego Centrum Koordynacji
Reagowania na Katastrofy (EADRCC) tzw. Exercise media play.

Efektem prowadzonych dotychczas prac jest opracowany dokument roboczy dotyczący
sposobów skutecznego informowania opinii publicznej w sytuacji kryzysowej, w przypadku
całkowitej utraty zasilania w energię elektryczną. Dokument będzie bazą do opracowania
aneksu do „Budapest Guidelines….” dotyczącego ww. problematyki.


Natowski Systemu Reagowania Kryzysowego (NATO Crisis Response System).

RCB prowadzi sprawy związane z koordynacją i nadzorem merytorycznym nad

realizacją zadań dotyczących funkcjonowania Narodowego Systemu Pogotowia Kryzysowego
(NSPK), który jest implementacją na grunt krajowy Natowskiego Systemu Reagowania
Kryzysowego z uwzględnieniem specyfiki narodowej.

Art. 3 ust. 5 ustawy o zarządzaniu kryzysowym zawiera prawne umocowanie

Narodowego Systemu Pogotowia Kryzysowego (NSPK), który jest narzędziem służącym
efektywnemu wykorzystaniu możliwości, sił i środków będących w dyspozycji oraz
wykorzystania procedur w radzeniu sobie z sytuacjami kryzysowymi w całym spektrum
kryzysów. Dokument ten ma postać katalogu przedsięwzięć i procedur ich uruchamiania,
opisujących rolę i zadania podmiotów administracji rządowej odpowiedzialnej za zarządzanie
kryzysowe. W NSPK zawarte zostały procedury uruchamiające działania mające na celu
przeciwdziałanie i usuwanie skutków szerokiego spektrum zdarzeń. Dotychczas koordynacją
realizacji zadań w tym obszarze zajmowało się Ministerstwo Obrony Narodowej, które
działając zgodnie z dyrektywą Rady Ministrów w sprawie NSPK opracowało „Wykaz
przedsięwzięć i procedur uruchamiania NSPK”, który po akceptacji przez Prezesa Rady
Ministrów, stanowi jedną z części „Planu Reagowania Obronnego RP”.

Narodowy System Pogotowia Kryzysowego jest to zespół przedsięwzięć i katalog

procedur reagowania na sytuację kryzysową w całym spektrum kryzysów - umożliwiających
organom administracji publicznej osiągnięcie stosownego do skali zagrożenia poziomu
gotowości reagowania państwa na zaistniałą sytuację kryzysową, w celu optymalnego
wykorzystania sił i środków (w tym sił zbrojnych) oraz zminimalizowania ewentualnych strat.
Istotą jego funkcjonowania jest zapewnienie odpowiedniej do sytuacji gotowości potencjału
wojskowo-cywilnego kraju do skutecznego przeciwdziałania sytuacjom kryzysowym w
całym spektrum kryzysów.

RCB koordynuje przygotowanie aktualizacji „Wykazu Przedsięwzięć i Procedur

Uruchamiania NSPK”.