1

Pisanie strukturalnych wzorów chemicznych i równań reakcji przy użyciu programu

ISISDraw - instrukcja zaawansowana

Celem tego ćwiczenia jest nauka formatowania różnorodnych obiektów i tworzenia złożonych
obiektów w programie ISISDraw.
Uruchomić program ISISDraw. W programie należy utworzyć następujące dokumenty
Naftalen WWA.skc i Naftalen reakcje.skc. Zawartość tych dokumentów jest pokazana na
następnych stronach instrukcji. Dokumenty te zostaną wykorzystane na następnych
pracowniach do zbudowania prezentacji w programie PowerPoint, w związku z tym pierwszą
czynnością jest zmiana orientacji strony z pionowej na poziomą. Należy wykonać polecenia
File → Print Setup i w nowo otwartym oknie Ustawienia wydruku w polu Orientacja
zaznaczyć opcje pozioma i kliknąć przycisk OK.
W dokumencie Naftalen WWA.skc tworzymy 9 wzorów strukturalnych naftalenu i
wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Każdy wzór ma być
połączony z nazwą związku. Wszystkie wzory i nazwy będą wymagały dodatkowego
formatowania.

Formatowanie wzorów.
Pierwszym krokiem jest zaznaczenie wzoru,
który ma być sformatowany, następnie
prawym klawiszem myszy wywołujemy
właściwości obiektu i wybieramy z pośród
nich (lewym klawiszem) polecenie Edit
Molecule. W oknie opcji Thickness można
ustawiać grubość linii używanej do tworzenia
wiązań (standardowa grubość wynosi 0.7pt),
poniżej w oknie Color można ustawiać kolor,
którym będzie kreślony dany wzór. Grubość
wiązań ma być zmieniona na 1.5pt dla każdego
wzoru. W zakładce Bond w opcji Bond
Length można ustawiać długość wiązania
(standardowa długość wynosi 0.7cm). w
zakładce Font można wstawiać parametry

fontów użytych do tworzenia danego wzoru.

Formatowanie napisów.
Analogicznie jak przy wzorach najpierw
zaznaczany

obiekt,

potem wywołujemy

właściwości i wybieramy opcje Edit text.
Tutaj poza zakładką Font znajduje się jeszcze
zakładka Style, w której w poleceniu Fill
można dokonywać ustawień związanych z
wypełnieniem obiektu. Wybór opcji Opaque
powoduje że formatowany obiekt ma tło (opcje
Color Pattern umożliwiają wybór koloru
wypełnienia i wzoru wypełnienia), natomiast
wybór opcji Transparent powoduje, że obiekt
będzie przeźroczysty.

2

Każdy wzór wykonany w dokumencie Naftalen WWA.skc ma być
zgrupowany w jeden obiekt z odpowiednią nazwą. W ten sposób w
dokumencie powinno się znaleźć 9 obiektów.


Numerowanie atomów węgła we wzorach strukturalnych.

Używając narzędzia Atom z paska narzędzi
klikamy odpowiedni atom w cząsteczce. W
oknie, które się otworzy znajdujemy opcje
More (na samym dole okna). W zakładce
Atom ustawiamy: w oknie Atom number
odpowiedni numer atomu, w oknie Number
position odpowiednią pozycje, w której będzie
wyświetlony numer względem pozycji, na
której znajduje się numerowany atom. Po
dokonaniu

ustawień

zamykamy

okno

przyciskiem OK.

W dokumencie Naftalen reakcje.skc należy utworzyć schemat reakcji naftalenu.
Wzory części substratów i produktów reakcji są wykonane jako złożone obiekty zawierające
wzór, napis i element graficzny (prostokąt z zaokrąglonymi rogami). Kolejność tworzenia
takich obiektów jest następująca:

Najpierw tworzymy prostokąt, potem wzór i napis. Taka kolejność
umożliwia nam ułożenie wzoru i napisu na prostokącie.

Następnie formatujemy poszczególne obiekty odpowiednimi poleceniami
Edit Molecule, Edit text, Edit rectangle.

Potem ustawiamy wzajemnie wszystkie elementy, zaznaczamy i
dokonujemy grupowania.

3

Centralny wzór naftalenu ma następujące parametry: długości wiązań 1.00cm, grubość
wiązania 2.00pt. Pozostałe wzory mają długości wiązań 0.7cm, a grubość 1.5pt.
Strzałki znajdujące się w schemacie są utworzone przy pomocy narządzi Arrow, Line i Bond
(wiązania pojedyncze). Całość jest następnie formatowana, zaznaczana i grupowana.
Następnym krokiem jest utworzenie odpowiednich napisów, które po sformatowaniu są
grupowane z odpowiednia strzałką.


Na potrzeby prezentacji PowerPoint wzory chemiczne i inne obiekty graficzne zapisane w
pliku Naftalen reakcje.skc należy pogrupować w odpowiednie obiekty zgodnie z poniższymi
rysunkami.

SO

3

H

kwas 2-naftalenosulfonowy

NO

2

Br

1-nitronaftalen

1-bromonaftalen

1,4-dihydronaftalen

teralina

dekalina

COCH

3

COCH

3

2-acetylonaftalen

1-acetylonaftalen

O

O

O

O

O

1,4-naftochinon

bezwodnik ftalowy

CrO

3

, HOAc, 25

o

C

O

2

, V

2

O

5

, 460-480

o

C

H

2

, katalizator

Na, C

5

H

11

OH

Na, C

2

H

5

OH

C

2

H

2

Cl

4

C

6

H

5

NO

2

CH

3

COCl, AlCl

3

Naftalen

Br

2

, CCl

4

HNO

3

H

2

SO

4

SO

3

H

kwas 1-naftalenosulfonowy

OH

2-naftol

ONa

4

1,4-dihydronaftalen

teralina

dekalina

NO

2

Br

1-nitronaftalen

1-bromonaftalen

ONa

OH

2-naftol

O

O

O

O

O

SO

3

H

kwas 1-naftalenosulfonowy

Naftalen

Br

2

, CCl

4

HNO

3

H

2

SO

4

H

2

, katalizator

Na, C

5

H

11

OH

Na, C

2

H

5

OH

COCH

3

COCH

3

2-acetylonaftalen

1-acetylonaftalen

CH

3

COCl, AlCl

3

C

2

H

2

Cl

4

C

6

H

5

NO

2

CrO

3

, HOAc, 25

o

C

O

2

, V

2

O

5

, 460-480

o

C

SO

3

H

kwas 2-naftalenosulfonowy

1,4-naftochinon

bezwodnik ftalowy

dokument programu ISISDraw Naftalen reakcje.skc

5

antracen

chryzen

fenentren

piren

C

H

3

C

H

2

CH

2

metylocholantren

naftalen

5

10

1

2

CH

3

CH

3

5,10-dimetylo-1,2-benzantracen

3

4

1

2

3,4-benzopiren

5

6

1

2

1,2,5,6-dibenzantracen

dokument programu ISISDraw Naftalen WWA.skc