Rodzaje kości – długie (ramienna), płaskie (łopatka), krótkie (kości stepu), różnokształtne
(kość podniebienia, kręg lędźwiowy). Rodzaje połączeń w szkielecie: połączenia stale –
szwy (elementy w czaszce, zebra z mostkiem, elementy miednicy, spojenie łonowe, kręgi
krzyżowe) połączenia ruchome – stawowe. Ogólne elementy w budowie stawów : więzadła,
jama stawów, torebka stawowa. Rodzaje: wieloosiowe (barkowy, biodrowy), dwuosiowe
(siodełkowe), jednoosiowe (zawiasowe). Szkielet osiowy: czaszka, mostek, zebra, kręgosłup.
Szkielet kończyny górnej: obojczyk, łopatka, kość ramienna, kość łokciowa, kość
promieniowa, kości nadgarstka, kości śródręcza, kości palców. Szkielet kończyny dolnej: kość
miedniczna, kość udowa, kość piszczelowa, kość strzałkowa, kości stepu, kości śródstopia,
kości palców. Trzewioczaszka : kość nosowa, kość łzowa, kość jarzmowa, szczeka, żuchwa.
Mózgoczaszka: kość czołowa, kość ciemieniowa, kość klinowa, kość skroniowa, kość
potyliczna, staw skroniowo – żuchwowy. Wady postawy: skolioza, lordoza (wygięcie do
przodu), kifoza (wygięcie do tylu pierś. Krzyż.) choroby układu kostnego: dyskopatia
(wypadanie Krążka), osteoporoza, choroby reumatoidalne, dna moczanowa, choroba
zwyrodnienia stawów, krzywica. Kręgosłup: szyjny 7, piersiowy 12, lędźwiowy 5, krzyżowy
5, guziczny 4-5. 2 pierwsze kręgi atlas i obrotnik są nietypowe – atlas potakujące, obrotnik
przeczące. Kręgi odcinka piersiowego maja powierzchnie stawowe, które łącza się z zebrami.
Kręgi lędźwiowe odznaczają się masywna budowa. Odcinek szyjny i lędźwiowy skierowane
wypukłością do przodu, piersiowy i krzyżowy skier wypukłością do tylu. Pomiędzy kręgami
występują chrzestne krążki międzykomórkowe, amortyzują wstrząsy. Klatkę piersiowa tworzą
kręgi piersiowe kręgosłupa (12) zebra (12 par) oraz mostek. Tworzą one mocna, ale lekka i
sprężysta osłonę płuc i serca, pozwalając na wykonywanie wdechów i wydechów. Pierwsze 7
par żeber są bezpośrednio połączone z mostkiem (zebra prawdziwe), chrzestna część kolejnych
3 par zrasta się z chrząstkami żeber położonych wyżej (zebra rzekome) ostatnie 2 pary żeber
nie są zrośnięte z mostkiem (zebra wolne). Osteoporoza – stan chorobowy charakteryzujący
się postępującym ubytkiem masy kostnej, osłabieniem struktury przestrzennej kości oraz
zwiększona podatnością na złamania. Osteoporoza występuje najczęściej u kobiet po
menopauzie. Choroba reumatoidalna – grypa chorób o charakterze autoimmunologicznym
objawiająca się zmianami chorobowymi w stawach, daje objawy bólowe i w skrajnych
przypadkach ograniczenia usztywnienia. Zaliczamy do nich: choroba reumatyczna,
reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniejące zapalenie stawów kręgosłupa. Dna
moczanowa: przewlekła choroba związana z zaburzeniem metabolizmu kwasu moczowego
powstającego z puryn. Choroba zwyrodnienia stawów – jedna z chorób reumatycznych w
której w przeciwieństwie do zapalenia stawów dochodzi do zużycia w obrębie narządu ruchu
(kości i stawy). Krzywica – choroba występująca u dzieci najczęściej pomiędzy 2 miesiącem a
3 rokiem życia, związana z zaburzeniami gospodarki wapniowo – fosforowej, spowodowane
niedoborem witaminy D. powoduje zmiany w układzie kostnym i zaburzenia rozwojowe.

Mięsień wrzecionowaty, mięsień dwugłowy z 2 brzuścami i wspólnym ścięgnem
końcowym, mięsień prosty z charakterystyczną wstawką. Mięśnie maja zdolność do
aktywnego kurczenia się, a rozkurcz jest bierny. Ze względu na udział w zginaniu i
prostowaniu kończyn wyróżniamy: mięśnie zginaczy i prostowników, które działają
antagonistycznie. Przykład działania mięśni podczas zginania: mięsień trójgłowy ramienia
rozkurcza się, a mięsień dwugłowy kurczy się (np. gdy podnoszę kule, mój mięsień trójgłowy
rozkurcza się, a 2glowy skurczą). Do mięśni gładkich zalicza się najsilniejszy mięsień
wdechowy – przeponę. Przemiany biochemiczne zachodzące podczas długotrwałej pracy

mięśnia: w mięśniu poprzecznie prążkowanym podstawowa jednostka kurczliwa jest
parkometr zbudowany z mikrofibryli które mogą być tworzone przez włókna aktynowe i
miozynowe. / w czasie skurczu filamenty grube (miozynowe) wsuwają się między filamenty
cienkie. W przypadku wykazywania pracy 2 włókien o kształcie walcowatym ich wzajemne
przesuniecie się jest związane ze skurczem filamentów cienkich. Natomiast skurcz
pojedynczego włókna związany jest z ruchem ślizgowym filamentów. Źródło pochodzenia
energii podczas pracy mięśni: zapas ATP w mięśniach starcza zaledwie na ułamek sekundy.
Podtrzymanie kurczenia wymaga natychmiastowego doładowania energii. Dzięki
fosfokreatynie przez kilka sekund możliwe jest błyskawiczne odtwarzanie ATP oraz zostaje
uruchomiony proces utleniania glukozy w mięśniach. Ten zapas energii starcza na ok.
kilkanaście minut. Doping - to podwyższenie wydolności fizycznej i psychicznej organizmu za
pomocą środków farmakologicznych. Doping jest zawsze szkodliwy dla zdrowia. By zachować
równowagę: nie przejadać się, ani odchudzać, rozpocząć regularne uprawianie ćwiczeń
fizycznych.