1. Podział kości
kości długie np. kość udowa, ramienna
kości płaskie np. kości czaszki, łopatka
kości krótkie np. kości nadgarstka, stępu
kości różnokształtne np. kręgi
2. Okostna - błona łącznotkankowa pokrywająca powierzchnię kości z wyjątkiem stawów. Zawiera liczne naczynia krwionośne i nerwy, dlatego pełni funkcje odżywcze i regulacyjne w stosunku do kości. Ponadto występują w niej komórki kościotwórcze (osteoblasty), które odgrywają rolę we wzroście i regeneracji kości. Obecne również komórki kościogubne (osteoklasty), umożliwiają niszczenie starych, zniszczonych elementów tkanki kostnej lub modelowanie kości.
3. Skład chemiczny kości:
50% wody, 15% tłuszczu, 12% substancji białkowych – osseiny, 21% składników mineralnych
Kości wymacerowane , pozbawione wody i tłuszczu składają się w 30-40% z osseiny i 60-70% składników mineralnych.
4. Połączenia kości
Połączenia pełne – występują wtedy, kiedy spoidłem łączącym sąsiadujące ze sobą kości są określone rodzaje tkanki łącznej lub tkanka mięśniowa. Do tkanek łącznych tworzących spoidła międzykostne zaliczamy: tkankę łączną włóknistą zbitą, tkankę łączną zbita sprężystą, tkankę chrzęstną tkankę kostną
Więzozrosty- utworzone są z tkanki łącznej włóknistej (więzozrosty włókniste) lub sprężystej. Powierzchnie łączonych kości nie stykają się ze sobą. Pełnią funkcje wzmacniające i ochronne, nie ograniczając przy tym ruchliwości. Występują w kręgosłupie (więzadła włókniste podłużne, więzadła międzykolcowe kręgosłupa; sprężyste więzadła karkowe – w odcinku szyjnym).
Chrząstkozrosty- kości połączone są za pomocą tkanki chrzęstnej, np. spojenie łonowe, tarcze międzykręgowe. Chrząstkozrosty obficie występują w szkielecie płodów i młodych osobników
Kościozrosty- zbudowane są z tkanki kostnej. Udział w szkielecie wzrasta wraz z upływem wieku osobnika, np. kostnienie czaszki, czy mostka.
Szwy- to ścisłe połączenia kości czaszki- Wyróżnia się:
szwy zębate (stykające się powierzchnie są ząbkowane i zazębiają się, np. miedzy kością potyliczną i ciemieniową),
szwy dachówkowate czyli łuskowate (powierzchnie ścięcia są skośne i dzięki temu nachodzą na siebie, np. połączenie kości skroniowej z ciemieniową),
szwy zgodne, harmonijne czyli równoległe (powierzchnie są równoległe w stosunku do siebie, np. połączenia kości nosowych),
szwy klinowate – jedna kość wklinowuje się w inną kość (np. zęby w szczęce).
szew prosty (szew płaski) - najprostszy z szwów, łączący kości których brzegi są (lub niemal są) proste
szew łuskowy - łączy skośne, zachodzące na siebie dachówkowato powierzchnie kości
szew piłowaty - krawędzie kości łączą się w sposób podobny jak zamek błyskawiczny lub puzzle, często w takim szwie znajdują się dodatkowe, drobne kosteczki
wklinowanie
szew rowkowy
f) Mięśniozrosty – to połączenia kości za pomocą mięśni, np. łopatka połączona jest z tułowiem za pomocą obojczyka i mięśni.
g) Połączenia przerywane, czyli stawowe są ruchomymi połączeniami co najmniej dwóch kości, posiadającymi powierzchnie chrzęstne, pomiędzy którymi znajduje się włosowata szczelina wypełniona płynem maziowym, a całość otoczona jest torebka stawową, w której panuje ciśnienie ujemne.
Biorąc pod uwagę liczbę kości tworzących staw, liczbę osi, kształt powierzchni stawowych i ruchomość, stawy dzielimy na:
Stawy jednoosiowe: staw zawiasowy, staw obrotowy;
Stawy dwuosiowe: staw kłykciowy, staw siodełkowy;
Stawy wieloosiowe: staw kulisty, staw panewkowy.
Staw:
Torebka stawowa zamyka jamę stawową, utrzymuje kości w stawie; często jest wzmocniona więzadłami i stanowi miejsce przyczepu ścięgien.
Błona maziowa wyściela jamę stawową, nie posiada błony podstawnej, tworzy fałdy i kosmki co zwiększa jej powierzchnie
Jama stawowa wypełniona jest mazią – synovia . Maź to przesącz osocza krwi (pozbawiony fibrynogenu). Kwas hialuronowy łączy się z tym przesączem tworząc maź. W stawie kolanowym występuje do 3,5 ml mazi. Lepkość mazi zapewnia mucyna produkowana przez synoviocyty. pH mazi wynosi 7,2-7,4. Jest płynem klarownym, bezbarwnym lub słomkowym. Odżywia chrząstkę (dyfuzja, aktywny transport przez chondrocyty i wtłaczanie przez ucisk), zmniejsza tarcie, zapewnia przyleganie powierzchni chrzęstnych. Temperatura w stawie kolanowym wynosi 34 stopnie Celsjusza.
W więzadłach i w torebce znajdują się zakończenia bólowe i proprioceptywne (ciałka Ruffiniego).
Łąkotki (menisci) to struktury okrągłe, owalne lub półksiężycowate, grubsze na obwodzie niż w centrum, zbudowane z tkanki łącznej włóknistej. Obok chondrocytów zawierają fibroblasty. Znajdują się pomiędzy przeciwległymi chrząstkami stawowymi. Amortyzują wstrząsy i stabilizują staw, równomiernie rozkładają siły nacisku w stawie.
Kaletki maziowe to uchyłki błony maziowej sięgające poza obręb jamy stawowej. Leżą w miejscach, do których docierają więzadła i ścięgna, umożliwiając swobodne ślizganie się tych elementów.
Krążki stawowe to chrząstki włókniste pomiędzy powierzchniami stawowymi. Na obwodzie są zrośnięte z torebką stawową. Amortyzują wstrząsy.
H) Krążek międzykręgowy- Krążki międzykręgowe pełnią potrójną funkcję: łączą poszczególne trzony kręgowe, są częścią stawów międzyczłonowych oraz przenoszą masę ciała, amortyzują wstrząsy i umożliwiają wielokierunkowe ruchy kręgów
5. Przykłady stawów:
- Staw mostkowo-obojczykowy
- Staw barkowo-obojczykowy
- Staw ramienny- łączy łopatkę z kością ramieniową
- Staw łokciowy= obejmuje staw ramienno-łokciowy, ramienno-promieniowy i promieniowo-łokciowy bliższy. Staw ramienno-łokciowy to staw zawiasowy utworzony przez bloczek kości ramieniowej i wcięcie bloczkowe kości łokciowej (ruchy zginania i prostowania).
-Staw promieniowo-nadgarstkowy- łączy przedramię z ręką.
- Stawy międzynadgarstkowe- obejmują stawy między kośćmi nadgarstka.
- Stawy nadgarstkowo-śródręczne - leżą między kościami nadgarstka i podstawami kości śródręcza.
- Stawy śródręczno-paliczkowe – leżą między głowami kości śródręcza a podstawami bliższych paliczków palców
- Stawy międzypaliczkowe leżą między paliczkami
- Staw krzyżowo-biodrowy jest to połączenie kości krzyżowej z kością miedniczną.
- Staw biodrowy- łączy kość miedniczną z kością udową
- Staw kolanowy- obejmuje powierzchnie stawowe trzech kości: udowej, piszczelowej i rzepki
- Łąkotki stawowe- Mają kształt półksiężyców, zbudowane z chrząstki włóknistej
- Staw skokowo-goleniowy, czyli staw górny jest połączeniem podudzia z kośćmi stopy