HISTOLOGIA - WYKŁAD - UKŁAD POKARMOWY I - 10 II 2012
Rozwój układu pokarmowego (miało być bez zanudzania i obciążania detalami)
Układ pokarmowy rozwija się z czterech odcinków: jelita gardłowego, przedniego, środkowego i tylnego. Z jelita gardłowego rozwija się jama ustna, gardło i towarzyszące im struktury. Jelito przednie jest bardzo ciekawą strukturą - z niego rozwija się przełyk i żołądek, ale również duże gruczoły przewodu pokarmowego jak wątroba i trzustka. Jelito środkowe w trakcie rozwoju ma połączenie z pęcherzykiem żółtkowym (mam nadzieję, że pamiętacie jeszcze coś z pierwszego testu). Pęcherzyk żółtkowy jest położony do przodu od rozwijającego się zarodka. Połączenie to utrzymuje się dość długo. Jelito środkowe daje początek dwunastnicy, jelitu cienkiemu, odcinkowi początkowemu okrężnicy (do 2/3). Z jelita tylnego rozwijają się pozostałe odcinki - i (...) układu moczowego i płciowego.
(na rysunku rozwijająca się wątroba i trzustka z przedniego jelita - kolejne stadia)
To, co państwo widzicie to błona surowicza, która początkowo faktycznie układa się w linii pośrodkowej, ale ponieważ ten rozwój postępuje dość szybko i jakoś te struktury muszą się pomieścić w tej ograniczonej objętości jamy brzusznej, to następuje najpierw skręcenie boczne (tu jej się coś pokręciło i sama się poplątała) a potem w drugiej osi. Rozwijające się gruczoły mają ścisłe połączenie z błonami surowiczymi i stąd skomplikowane przekręcenie (...) błon surowiczych.
(kolejne etapy rozwoju - najpierw skręcenie w jednej płaszczyźnie, potem w kolejnej)
Jeśli chodzi o rozwój środkowej części układu pokarmowego - dość szybko brakuje miejsca dla rozwijającej się pętli i mniej więcej od 5. tygodnia - fizjologiczna przepuklina (na obrazku: ... połączenie z pęcherzykiem żółtkowym)
Pętle te przechodzą przez otwartą przednią ścianę jamy ciała.
To tak tytułem wstępu - myślę, że jeśli chodzi o rozwój to wystarczy.
Odcinki jamy ustnej
...
Nie dajcie się nabrać - w przypadku dziąsła i podniebienia twardego nie obserwujemy błony podśluzowej. Nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący - pokrywa pozostałą powierzchnię jamy ustnej.
Warga ustna - trzon: mięsień szkieletowy (okrężny ust); wyróżniamy w tych pozostałych elementach 3 struktury: część skórna, po drugiej stronie część śluzowa oraz pomiędzy nimi czerwień wargowa (jak nazwa wskazuje - ma czerwone zabarwienie). W czerwieni wargowej nie ma warstwy ziarnistej, są liczne naczynia krwionośne łącznie z anastomozami.
Skóra - typowe elementy skóry owłosionej, tutaj widzicie brodawki włosów, pochewki włosów, gruczoły łojowe, które towarzyszą tym pochewkom, mięśnie wyprostne włosa, możecie też czasami znaleźć gruczoły potowe. Gruczoły łojowe niepołączone z włosami występują w kącikach ust. Po przeciwnej stronie - część śluzowa - nabłonek mniej zrogowaciały.
(przekroje przez małe gruczoły ślinowe)
Myślę, że jeśli chodzi o wargę ustną, to więcej wyjaśnień nie potrzebujecie.
...
Różny kolor gruczołów ślinowych... - pęcherzyki i cewki
Błona podśluzowa nie występuje też na grzbiecie języka. Jeżeli chodzi o preparat języka, to mamy 4 przykłady w trakcie ćwiczeń (...) różne rodzaje brodawek oraz migdałek językowy. Język zbudowany jest z typowych mięśni szkieletowych (na egzaminie praktycznym powiększajcie te tkanki, które wskazują na prawidłowe rozpoznanie - tak żeby asystent widział, że rozpoznajecie).
Brodawki nitkowate - pokryte nabłonkiem wielowarstwowym płaskim rogowaciejącym, pełnią funkcję typowo mechaniczną.
Brodawki liściaste, okolone, grzybowate - nazwy pochodzą od kształtu.
Okrągłe struktury - kubki smakowe - zbudowane z 3, 4 (w zależności...)
Brodawki okolone - dzielą język na 2/3 przednie i 1/3 tylną; nazwa pochodzi od tego, że są okolone wałem - na ścianie brodawki i wału są kubki smakowe. W sąsiedztwie brodawek okolonych występują gruczoły surowicze - zadanie: opłukiwanie kubków smakowych, zapobiega to ich zatkaniu - gruczoły Ebnera.
Brodawki grzybowate - też kubki smakowe na ścianie.
Brodawki liściaste - bardzo rzadkie w przypadku człowieka (na preparacie dużo, bo to język królika), też są kubki smakowe.
Na szczycie kubka smakowego znajduje się otwór, który umożliwia wnikanie substancji chemicznej do komórek czuciowych, które, żeby zwiększyć powierzchnię oddziaływania, pokryte są mikrokosmkami - zwiększa to czułość.
Komórki podstawne - odpowiedzialne za odnowę populacji komórek kubka smakowego.
Komórki podporowe
Komórki typowo czuciowe
Wychodzące włókno aferentne
(na egzaminie praktycznym można być poproszonym o wskazanie kubka smakowego, poszczególnych komórek nie)
...
Ślinianki - typowy gruczoł wydzielania zewnętrznego
... z komórek nabłonkowych
Zbudowane są z części wydzielniczej i wyprowadzającej. Są 2 rodzaje komórek wydzielniczych.
Komórki surowicze w metodzie H+E wybarwione są na dość ciemnofioletowy kolor, mają kształt stożkowaty, ...polaryzacja odpowiada funkcji komórek, organella sekrecyjne przyśrodkowo, na preparatach praktycznie niemożliwe zaobserwowanie światła takiego pęcherzyka - komórki są wysokie
Cewki (?) - glikopolisacharydy, mucyny są wypłukiwanie podczas barwienia H+E, dlatego są jasne.
Komórki mioepitelialne - towarzyszą wydzielniczym, spłaszczone z płaskim jądrem położonym centralnie jeśli chodzi o komórkę - komórki koszyczkowe - funkcja skurczowa, pomagają w pozbyciu się wydzielin.
Pierwsze odcinki przewodów wyprowadzających.
Przewody śródzrazikowe i międzyzrazikowe.
Ślinianka ma budowę typowo zrazikową - jest podzielona tkanką łączną na poszczególne elementy o własnym unaczynieniu.
Przewody wewnątrzzrazikowe: 2 rodzaje - wstawki i przewody prążkowane. Wstawki jest dość trudno znaleźć na preparatach - stanowią one bardzo mały odcinek. Jak je odróżnić - mają mniejszą średnicę aniżeli pęcherzyki surowicze, czy cewki śluzowe...
Przewód prążkowany - prążkowanie wynika z ułożonych przypodstawnie w tych komórkach mitochondriów.
W śliniankach mieszanych na cewkach występują czapeczki - półksiężyce surowicze.
W śliniance przyusznej mamy tylko pęcherzyki surowicze - ma ciemne wejrzenie.
Ślinianka podjęzykowa - przewaga cewek śluzowych (70-80%) - jasne wejrzenie (bo zawartość jest wypłukana przez rozpuszczalniki organiczne).
Ślinianka podżuchwowa - przewaga pęcherzyków surowiczych (70-80%).
Wstawka - mniejsza średnica..., największe prawdopodobieństwo trafienia jest w śliniance przyusznej, w pozostałych długość jest porównywalna.
Przewody prążkowane nie sprawiają wam problemu z rozpoznaniem - najdłuższe są w podżuchwowej, najkrótsze w podjęzykowej, w przyusznej pośrednie.
Przewody międzyzrazikowe - w tkance łącznej bardzo dobrze widać; jeżeli więcej niż jedna warstwa to są to przewody główne.
Komórki tłuszczowe - najwięcej w przyusznej (ale nie rozpoznawajcie ślinianki po nich).
Komórki wstawek - okrągłe jądro, komórka niespolaryzowana, funkcja wyprowadzająca oraz absorpcyjna.
(na egzaminie praktycznym trzeba obejrzeć CAŁY preparat, bo można się pomylić - fragment może sugerować np. inną śliniankę)
(pamiętajcie, że preparaty są dwu- a nie trójwymiarowe: są zniekształcenia, trzeba się zastanowić jaki to przekrój, coś może być widać ze struktur, które są powyżej/poniżej)
ZĄB (38' - nagranie 2)
Większość preparatu stanowi zębina. Zębina pokryta jest szkliwem w obrębie korony oraz cementem (kostniwem) w obrębie korzenia. W komorze zęba występuje miazga (też w kanale korzenia).
Dziąsło - fragment błony śluzowej jamy ustnej pokrywający szyjkę zęba oraz wyrostek zębodołowy
Połączenie między szkliwem a nabłonkiem dziąsła (?)
Więzadła - wchodzą w skład aparatu zębowego, łączą cement z wyrostkiem zębodołowym
(chyba kość gąbczasta, bo mówiła, że szybko się przebudowuje i wymienia włókna kolagenowe, czy coś, że to kość pierwotna - ale nie usłyszałam dokładnie)
(animacja z rozwoju zęba)
Rozwój zęba
od ok. 4. tygodnia życia płodowego...
...
listewka
nie będę was obarczać genami - jak chcecie to spytajcie kolegów - stomatologów
....
(animacja)
narząd szkliwotwórczy
Najbardziej zewnętrzną warstwą jest nabłonek zewnętrzny narządu szkliwotwórczego, na drugim biegunie jest warstwa wewnętrzna nabłonka aparatu szkliwotwórczego.
Nie mylcie miazgi aparatu szkliwotwórczego z miazgą zęba.
Miazga - źródło: komórki mezenchymalne.
Miazga aparatu szkliwotwórczego zbudowana jest z 4-5 warstw..., mamy warstwę pośrednią..., oraz warstwa gwiaździsta.
Z mezenchymy różnicują się odontoblasty (one produkują zębinę)
Z wiekiem komórki kurczą się...
Miazga z wiekiem stanowi mniejszą część niż za młodu (?)
Początek produkcji zębiny stanowi sygnał dla nabłonka wewnętrznego do różnicowania się adamantoblastów - do produkcji szkliwa.
...
Produkcja korzenia: odpowiedzialne są komórki warstwy zewnętrznej i wewnętrznej (tylko)
gówno słychać