SCHORZENIA UKŁADU KOSTNO- STAWOWEGO I MIĘŚNIOWEGO

Złamanie kości- jeżeli siła urazu przekracza wytrzymałość kości, to dochodzi do złamania kości.

Powstałe w wyniku złamania odłamy kostne mogą być względem siebie przemieszczone (złamanie z przemieszczeniem) lub nie (złamanie bez przemieszczenia).

Jeżeli w wyniku złamania powstały więcej niż dwa odłamy- złamanie wieloodłamowe.

Gdy złamaniu towarzyszy uszkodzenie powłok skórnych- złamanie otwarte, bez uszkodzenia powłok- zamknięte.

Złamanie w wyniku wcześniejszych zmian chorobowych (zapalenie, proces nowotworowy itp.)- to złamanie patologiczne.

U dzieci istnieje szczególny typ złamania -złamanie podokostnowe- typu „zielonej gałązki” (silna i gruba okostna nie ulega uszkodzeniu i nie dochodzi do przemieszczenia odłamów do boku).

U dorosłych (zwłaszcza w wieku starczym) najczęściej złamania związane są z osteoporozą kości np. złamanie szyjki kości udowej.

Zwichnięcie stawu- przemieszczenie względem siebie powierzchni stawowych kości tworzących staw. Towarzyszy temu rozerwanie torebki stawowej i więzadeł.

Skręcenie stawu- w wyniku działania siły skrętnej dochodzi do rozerwań i rozciągnięć torebki stawowej i więzadeł, bez trwałego przemieszczenia powierzchni stawowych kości.

Występuje częściej niż zwichnięcie. Charakterystyczne objawy to ból, obrzęk, czasem krwiak w okolicy stawu ( najczęściej dotyczy stawu skokowego).

Osteoporoza (zrzeszotnienie kości)- uogólniona choroba kości, charakteryzuje się zmniejszeniem masy tkanki kostnej i destrukcją jej budowy przestrzennej- co prowadzi do zwiększenia ryzyka złamań („ za mało kości w kości”- bez zmiany jej objętości). Występuje najczęściej po 60 r. ż

Długi czas przebiega bezobjawowo. Po latach ujawnia się poprzez złamania patologiczne pod wpływem niewielkich urazów. Zaawansowana choroba prowadzi do trwałego kalectwa.

Jest najczęstszą chorobą kości.

Podstawowym badaniem dla rozpoznania jest badanie oceniające gęstość kości (densytometryczne) polegające na zastosowaniu promieni jonizujących lub fali ultradźwiękowej.

Wrodzona dysplazja (niedorozwój) stawów biodrowych- panewka stawu biodrowego jest płytka i mała.

Wada powstaje w okresie życia płodowego i jest najczęściej występującą wadą wrodzoną u ludzi. Rozpoznanie odbywa się na podstawie badania klinicznego noworodka po urodzeniu oraz badania Rtg i/lub USG stawów biodrowych.

Jej przyczyna nie jest wyjaśniona. Najbardziej nasilona forma to zwichnięcie stawów biodrowych.

Reumatoidalne zapalenie stawów RZS- to choroba reumatyczna o podłożu autoimmunologicznym, dawniej zwana gośćcem przewlekle postępującym (GPP).

RZS jest chorobą ogólnoustrojową chociaż przede wszystkim dotyczy narządu ruchu. Przebiega z okresami remisji i zaostrzeń. Przyczyna choroby nieznana.

Proces zapalny dotyczy błony maziowej, która ulega pogrubieniu i ogranicza ruchomość stawów. Poprzez zmniejszenie ruchomości dochodzi do zaniku mięśni w okolicy chorego stawu.

Charakterystyczne objawy: symetryczne zapalenie stawów rąk (śródręczno- paliczkowych i międzypaliczkowych bliższch), ból, obrzęk, odgięcie łokciowe palców ręki (ulnaryzacja), podwichnięcie dłoniowe paliczków dalszych, zmiany typu „łabędziej szyjki” i „palca butonierkowego”, guzki reumatoidalne w tkance podskórnej, w Rtg typowe dla RZS zmiany- nadżerki i osteoporoza przynasadowa.

Uczucie sztywności porannej utrzymuje się co najmniej 60 min, bóle ustępują po rozruszaniu się.

Choroba częściej dotyczy kobiet (szczyt zachorowań 45-65 r. ż.).

Choroba zwyrodnieniowa układu kostno- stawowego (artroza)- dochodzi tu do niszczenia i ubytku chrząstek stawowych oraz nieprawidłowego przerostu tkanki kostnej w okolicy okołostawowej.

Proces jest niezapalny, dotyczy chrząstki. Chorobie sprzyjają urazy zawodowe, zła pozycja przy pracy, zimno, wilgoć.

Konsekwencją choroby jest zniekształcenie powierzchni stawowych.

Zmiany zwyrodnieniowo- zniekształcające stawów pojawiają się u wszystkich ludzi z wiekiem ale nie wszyscy wymagają z tego powodu leczenia. O chorobie zwyrodnieniowej mówi się wtedy jeżeli zmiany stawów są przyczyną ograniczenia sprawności ruchowej i dają dolegliwości bólowe.

Choroba może dotyczyć wszystkich stawów jednak najczęściej są nią dotknięte stawy najbardziej obciążone: stawy kręgosłupa, biodrowe, kolanowe. Często dotyczy też stawów: ramiennych, łokciowych, międzypaliczkowych dalszych palców rąk, skokowych.

Sztywność poranna utrzymuje się do 30 min. Objawy bólowe nasilają się podczas ruchu, występują trzeszczenia stawów.

Choroba częściej dotyczy ludzi starszych (choroba ze zużycia).

Schorzenia układu mięśniowego.

Wiele jest przyczyn dysfunkcji mięśni. Nie działają one prawidłowo, czyli nie kurczą się, gdy następują zaburzenia na drodze przekazywania bodźców nerwowych. Dochodzi do tego albo wskutek uszkodzenia samego nerwu i przerwania jego ciągłości (np. wskutek zmiażdżenia czy złamania kończyny), albo w sytuacjach, w których dochodzi do udarów, niedowładów i porażeń, bądź urazu rdzenia kręgowego na danym poziomie. Jest to jedna grupa chorób mięśni. Druga wiąże się z ich zanikiem na podłożu neurogennym, gdy zmiany nie następują na drodze bodźca, lecz w samym mięśniu. Należą tu różne postacie dystrofii, często postępującej i dziedzicznej.

Najczęstszą i najcięższą z chorób dystroficznych jest dystrofia mięśni typu Duchenne'a. Dotyczy chłopców, ma charakter genetyczny, a ujawnia się z chwilą rozpoczęcia samodzielnego chodzenia. Postęp choroby sprawia, że dzieci w wieku 9-10 lat przestają samodzielnie wstawać i siadać, a po kilku latach - chodzić. Przykurcze stawów, zniekształcenia kręgosłupa i klatki piersiowej, osłabienie mięśni oddechowych nie tylko upośledzają ruch, lecz także sprzyjają groźnym dla życia infekcjom układu oddechowego.

Inną poważną chorobą mięśni jest miastenia, objawiająca się ich nadmierną męczliwością, spowodowaną zaburzeniami w przekazywaniu impulsu nerwowego. U ludzi zdrowych impuls docierający do zakończenia nerwu uwalnia z niego acetylocholinę, dzięki której impuls dociera do mięśnia.

Miastenia dotyka osób w różnym wieku obojga płci. Nie jest dziedziczna. U ok. 60 proc. chorych wykazano związek miastenii z przetrwałą formą grasicy, gruczołu, który normalnie zanika w okresie dojrzewania. To ona wytwarza przeciwciała przeciwko acetylocholinie, zakłócając drogę impulsu.

Tendencje do atrofii, czyli zaniku mięśni, towarzyszą też dłuższemu unieruchomieniu, np. kończyny opatrunkiem gipsowym, lub długotrwałemu przykuciu do łóżka. Trzeba zwykle żmudnej rehabilitacji i ćwiczeń, aby przywrócić mięśniom ich sprawność.

Mięśnie bywają też podatne na zapalenia, także typu wirusowego.

Zazwyczaj jednak grożą im przede wszystkim urazy mechaniczne i wszelkiego rodzaju przeciążenia, nadwerężenia. Manifestują się przykrym bólem, który powszechnie kojarzymy z powstaniem tzw. zakwasów. Istotnie, tak odczuwane zmęczenie mięśni jest wynikiem nagromadzenia się w nich produktów przemiany materii, głównie kwasu mlekowego.

Doświadczamy tego zwłaszcza po intensywnym wysiłku, który zmusił do aktywności rzadziej używane zespoły mięśni lub też nastąpił bez przygotowania, zdarzył się osobie prowadzącej raczej statyczny tryb życia.

 

---