Obserwowanie chorego z objawami chorobowymi ze strony układu pokarmowego i postępowanie pielęgniarki

Wiesława Kołodziej

Opryszczka

Opryszczka zwykła lub opryszczka pospolita (łac.Herpes simplex) — choroba zakaźna wywołana przez wirusy HSV1 i HSV2.

Zajady

• ZAJADY- Zajady (rhagades) - kandydoza kątów ust - zmiany polegające na popękaniach z tworzeniem się nadżerek w kątach ust, mogą być wywołane przez drożdżaki.
  Są zwykle dwustronne i nieleczone mogą się utrzymać długo.
  
  
  

• Czynnikami sprzyjającymi są:

• choroby przebiegające z niedoborami odporności

• niedobór witamin grupy B, głównie B2

• a także cukrzyca.
  
  

• Głównym, a zwykle jedynym powodem pojawienia się zajadów jest brak dbałości o higienę jamy ustnej:

• szybkie odstawianie dziecka od piersi

• w efekcie czego w jego pożywieniu może brakować witaminy A i witamin grupy B, chroniących śluzówkę.
  Zajady często towarzyszą przeziębieniom przy długim i częstym podawaniu antybiotyków.

Zmiany na języku – język malinowy

• Wyraźnie zaznaczone brodawki – występuje przy płonicy

Pleśniawki

Pleśniawki to małe, białe plamki powstające na śluzówkach jamy ustnej i języku, świadczące o zakażeniu grzybiczym. Najczęściej są to kolonie grzybów Candidia albicans.

Wystąpieniu sprzyjają:

• Złe warunki higieniczne,

• Antybiotykoterapia.

Zmiany na dziąsłach

• Rozpulchnienie dziąseł

• Krwawienie

• Nadwrażliwość

Przyczyny:

• Niedobór witaminy C

• Paradontoza

• Brak higieny

Zęby Hutchinsona

• charakterystyczne dla kiły wrodzonej zniekształcenia uzębienia stałego. Dotyczą siekaczy, głównie górnych środkowych, rzadziej pozostałych. Zęby są zwykle małe, kształtu beczułkowatego lub dłutowatego, z półksiężycowatymi ubytkami powierzchni siecznej

Próchnica zębów

to choroba bakteryjna zębów powodująca uszkodzenie tkanek zzęba. W konsekwencji może prowadzić do utraty zęba lub zapalenia otaczających go tkanek. W ekstremalnych przypadkach może być źródłem zakażenia odległych narządów (typowym przykładem jest zapalenie tęczówki oka).

Zmiany w gardle

• Szare naloty

• Ropień okołomigdałkowy

• Zmiany zgorzelinowe migdałków

Czkawka

• Czkawka powstaje wskutek rytmicznie powtarzających się skurczów przepony oddzielającej jamę brzuszną od klatki piersiowej.

Czkawka

• Czkawkę może wywołać:

• silne podniecenie emocjonalne:

• stres

• podrażnienie gardła czy żołądka,

• alkohol lub jedzenie "na sucho".

• Najczęściej ta przykra dolegliwość mija sama po kilku minutach. W rzadkich przypadkach, gdy czkawka utrzymuje się przez dłuższy czas (trwa godzinami, dniami albo gdy dokuczliwie powraca), może być objawem choroby jelit, płuc albo układu nerwowego.
  
  

Odbijanie

• Odbijanie to wydalanie połkniętego powietrza

• Zapach zepsutych jaj może sugerować zwężenie odźwiernika

• Smak kwaśny może sugerować nadkwasotę żołądka.

Postępowanie pielęgniarskie- odbijanie

• Posiłki małoobjętościowe

• Powolne i spokojne jedzenie

• Dokładne przeżuwanie pokarmów

• Wyłączanie napojów gazowanych

• Ziołowe herbaty do picia

• Higiena jamy ustnej

Zgaga

• (łac. pyrosis) jest pieczącym lub bolesnym odczuciem z przełyku spowodowanym przez zarzucanie soku żołądkowego. Ból jest odczuwany najczęściej zamostkowo, w nadbrzuszu i w skrajnej postaci może promieniować do szyi, gardła, krtani, kąta żuchwy, a nawet bocznych części klatki piersiowej.

Postępowanie pielęgniarskie- zgaga

• 1. Wykluczenie z diety produktów mlecznych

• 2. Podanie leków neutralizujących pH żołądka

• 3. Dieta lekkostrawna

Dysfagia

• Dysfagia – zaburzenia połykania o różnym podłożu. Dysfagia najczęściej jest spowodowana nowotworem przełyku lub kurczem wpustu. Może też towarzyszyć uchyłkom przełyku.

• Wyróżnia się 4 stopnie dysfagii:

• możliwość połykania pokarmów stałych;

• możliwość połykania tylko pokarmów rozdrobnionych;

• możliwość połykania tylko płynów;

• afagia, całkowity brak możliwości połykania.

Postępowanie pielęgniarki – dysfagia

• Uczucie utknięcia kęsa może pacjent odczuwać jako dyskomfort w gardle lub za mostkiem

• Dieta: małe objętościowo posiłki

• Unikanie twardych, suchych i lepkich pokarmów

• Pokarmy rozdrobnione wyskokokaloryczne i odżywcze

• Głowę chorego podczas karmienia należy ułożyć wyżej, z podbródkiem skierowanym do klatki piersiowej.

Wymioty

• Wymioty (łac. vomitus, emesis) - wydostanie się na zewnątrz treści pokarmowej z żołądka (bądź nawet z dwunastnicy poprzez przełyk spowodowane nagłymi skurczami mięśni brzucha i przepony.

Wymioty

• Gdy wymioty są krótkotrwałe, zwykle nie powodują poważnych skutków. Natomiast przy długotrwających wymiotach może dojść do odwodnienia organizmu i zaburzeń elektrolitowych. Odwodnienie może wymagać doustnej suplementacji płynów, a w niektórych przypadkach do uzupełnienia drogą dożylną.

Postępowanie pielęgniarki – wymioty

• Obserwacja (ilość, kolor, domieszki)

• Czas występowania i występowanie mdłości

• Kontrola bilansu wodnego

• Obserwacja oddechu

• Higiena chorego i otoczenia

• Bezpieczeństwo chorego – ułożenie półwysokie lub na boku.

Nudności

Nudności (łac., ang. nausea) są nieprzyjemnym odczuciem zlokalizowanym w okolicy gardła lub/i żołądka. Odczucie temu może towarzyszyć: ślinotok, tachykardia, zblednięcie skóry i wydzielanie potu. Nudności często poprzedzają wystąpienie wymiotów.

Przyczyny

• choroba lokomocyjna

• wczesna faza ciąży

• infekcja wirusowa

• leki - jako działanie uboczne wielu leków, w tym stosowane w chemioterapii nowotworowej

Postępowanie pielęgniarki – nudności

• Ustalenie przyczyny

• Podawanie płynów obojętnych

• Świeże, chłodne powietrze

• Odpoczynek w ciszy

• Eliminowanie z diety pokarmów o przykrym dla chorego zapachu

• Zestaw (miska nerkowata, lignina) przy chorym

• Leczenie farmakologiczne np. podczas chemioterapii

Wzdęcia

• Wzdęcia należą do grupy najczęstszych dolegliwości przewodu pokarmowego, niekiedy towarzyszą im skurcze jelit lub bolesne kolki.
  
  

• Występują w skutek zatrzymania gazów w jelitach

• By złagodzić przykre dolegliwości, należy:

• przestrzegać diety, zrezygnować z pokarmów rozdymających;

• posiłki spożywać powoli, bez pośpiechu, dokładnie żując;

• unikać czynności powodujących połykanie powietrza (rozmowa przy jedzeniu, ssanie twardych cukierków, żucie gumy);

• wykluczyć picie napojów gazowanych,szczególnie słodkich, a także piwa i słodkiego mleka;

• położyć się z ciepłym okładem na brzuchu.

• wypić ciepłą herbatkę ziołową zaparzoną z łyżeczki kminku, kopru włoskiego, mięty pieprzowej lub anyżku

• przyprawiać ciężko strawne potrawy znanymi w medycynie ludowej środkami rozkurczowymi, imbirem, kminkiem, majerankiem, miętą, owocami jałowca;

• spróbować wypić mały kieliszek nalewki ziołowej, np. anyżówki (jeśli mamy zupełnie zdrowe serce i wątrobę);

• wypić 30 kropli miętowych lub żołądkowych rozpuszczonych w kieliszku ciepłej wody;

• wykonać kilka ćwiczeń relaksacyjnych, np. rozluźnianie mięśni brzucha, połączone ze spokojnymi, długimi wdechami i wydechami. Są szczególnie wskazane, gdy wzdęcia występują na podłożu nerwicowym;

• unikać zdenerwowania, pośpiechu, nadmiernego wysiłku.

Postępowanie pielęgniarki - wzdęcia

• Wprowadzenie diety

• Po wykluczeniu choroby chirurgicznej można wykonać okrężny masaż brzucha

• Ułożenie chorego na lewym boku

• Zastosowanie: „suchej” rurki doodbytniczej, czopek glicerynowy, enema/ wlewki doodbytniczej, kroplowy wlew doodbytniczy.

Zaparcie stolca – obstrukcja

• Na kłopoty związane z opróżnianiem jelita grubego cierpi co druga kobieta i co czwarty mężczyzna.

• O zaparciu możemy mówić wtedy, gdy: wypróżniamy się mniej niż trzy razy w tygodniu, stolce w jednej czwartej przypadków oddajemy z trudem, są one twarde lub mają wygląd tzw. owczych bobków i często towarzyszy temu uczucie niepełnego wypróżnienia.
  
  

Rodzaje zaparć

• Przypadkowe – różnorakie sytuacje życiowe

• Krótkotrwałe

• Przewlekłe – nawykowe, atoniczne. Występuje nadmierny skurcz zwieracza odbytu lub osłabienie napięcia mięśni odbytu. Występuje częściej u kobiet. Stymuluje ten typ szybki, nerwowy tryb życia i zła dieta.

Przyczyny zaparcia stolca

• Dieta ubogoresztkowa

• Zmniejszona ilość przyjmowanych pokarmów i płynów

• Zmniejszona aktywność fizyczna

• Brak intymnych warunków defekacji

• Przyjmowanie leków przeciw bólowych

• Żylaki odbytu

• Choroby rozrostowe układu pokarmowego i rdzenia kręgowego

• Choroby psychiczne.

Krwawienie z przewodu pokarmowego – odcinek górny

• Najczęściej w wyniku choroby wrzodowej żołądka i XII cy oraz żylaków przełyku.

• Czarny stolec (smołowaty). Przyczyną tego jest zhemolizowana krew (hemoliza - rozpad krwinek czerwonych).

• Niekiedy zmiana barwy stolca może być spowodowana spożyciem pewnych pokarmów (czarne jagody, jeżyny) lub leków (Ventrisol, preparaty żelaza)

• Wymioty fusowate - (treść przypominająca fusy od kawy).

Krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego

• smugi krwi w stolcu najczęściej są spowodowane guzkami hemoroidami oraz chorobami nowotworowymi dotyczącymi dolnego odcinka jelita grubego

• A także – uchyłki, polipy, angioplazja, zapalenie jelita grubego

Postępowanie pielęgniarki

• W przypadku krwawych wymiotów, wymiotów fusowatych, czy innych objawów nasilonego krwawienia- chorego należy jak najszybciej przetransportować na ostry dyżur chirurgiczny.

• Masywny krwotok jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia

Postępowanie pielęgniarki- krwawienie z przewodu pokarmowego

• Założenie karty ścisłego nadzoru pielęgniarskiego: wykonujemy pomiary RR, tętna, częstości oddechów, temperatury, bilansu płynów

• Zabezpieczeniem wkłucia dożylnego

• Ocena ilości i jakości wymiocin i stolca

• Ocena stanu świadomości i zachowania się pacjenta

• Wspieranie pacjenta w wykonywaniu podstawowych czynności pielęgnacyjno-higienicznych – zapewnienie czystości osobistej i otoczenia pacjenta

• Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa choremu. Umożliwienie kontaktu chorego z rodzinną.

• Umożliwienie wypoczynku, znoszenie napięcia emocjonalnego.

Wywiad

• Musi zawierać:

• Rodzaj i czas trwania obecnego krwawienia

• Krwawienia inne, poprzednie, obciążenie rodzinne

• Czy chory używa alkoholu, leków p/zakrzepowych, p/płytkowych (aspiryna i leki niesterydowe p/zapalne

• Przekonania religijne – możliwość przetoczenia preparatów krwi.

Kolonoskopia – jelito grube

Zmiany w jelicie grubym

• Polipy nowotwór złośliwy

Objawy nerwicy

• Jama brzuszna zawsze była uznawana za centralny organ reakcji i cierpień psychofizycznych. "Złość odbija się w żołądku" głosi dawne ludowe porzekadło. Zdenerwowanie powoduje często parcie albo gwałtowną obstrukcję. Nawet uczucie szczęścia i radości nierzadko objawia się dodatkowo "mrowieniem w brzuchu".
  
  

Jelitowy układ nerwowy - ENS

• 100 milionów neuronów jest w układzie pokarmowym, czyli więcej niż w rdzeniu kręgosłupa

• Johannis Newport- Angielski lekarz.

Biegunka egzaminacyjna

• Podczas badań przeprowadzonych w Hannowerze odkryto pewien paradoks. W obliczu stresu organizm zwierzęcia potrafi natychmiast wyłączyć niepożądane reakcje motoryczne, dzięki czemu jego jelita nie są "niepokojone" pod wpływem lęku. W podobnej sytuacji organizm człowieka wprawdzie próbuje automatycznie wyeliminować wpływ stresu, ale często w sposób nie zamierzony impulsy te kierują się jakby na boczny tor, oddziałując na narządy wewnętrzne. W efekcie niepokojąca informacja dociera do obu "mózgów" (w czaszce i brzuchu), sygnały wysyłane w obie strony się potęgują, wydzielina jelit staje się coraz obfitsza i bardziej rozrzedzona. Skutek jest taki, że przed, podczas i po egzaminie biegamy do toalety.
  
  

Ból brzucha

• Różnicowanie

Bóle somatyczne – tzw. ścienne

• Powstają w skutek drażnienia zakończeń bólowych rdzeniowych (Th 5-12, L1-5, S1-2) unerwiających czuciowo otrzewną ścienną oraz w wyniku drażnienia zakończeń nerwu przeponowego C3,C4,C5).

• Ból ten jest stały, kłujący nasila się przy zmianie pozycji ciała. Bóle somatyczne mogą być w wyniku drażnienia powierzchni otrzewnej toksynami bakteryjnymi, sokiem żołądkowym, jelitowym, trzustkowym, żółcią, moczem, krwią.

Bóle trzewne

• – mają charakter napadowy- kolki wywołuje je kurcz trzewi zwłaszcza w warunkach niedokrwienia lub przekrwienia (posiłek). Może występować po mechanicznym rozciąganiu torebki narządów miąższowych – wątroby, śledziony, nerki.