Lata 1945-1955:

8.05.1945 Hitlerowcy podpisali akt bezwarunkowej kapitulacji.

Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (TRJN) - rząd powołany przez prezydenta Krajowej Rady

Narodowej Bolesława Bieruta 28 czerwca 1945 na podstawie poro zu mien ia zawartego na konferencji w
Moskwie pomięd zy KRN a częścią polityków emigracyjnych skupionych wokół Stanisława Miko łajczyka i
Stronnictwa Ludowego.
Prezes Rady Min istrów: Ed ward Osóbka-Morawski (PPS)
Wicepremier, Minister ds. Ziem Od zyskanych: Władysław Go mu łka (PPR)
Wicepre mie r, M inister Rolnict wa i Reformy Rolnej: Stanisław Mikoła jc zyk (PSL)

5 lipca 1945 TRJN został uznany przez USA. Uznawany był także prze z inne państwa koalicji antyhitlerowskie j
(m. in. Francję, W ielką Brytanię). Nie był u znawany m. in. przez Watykan i Hiszpanię.

TRJN 16 październik a 1945 podpisał Kartę Narodów Zjednoczonych, przez co Polska stała się

członkiem ONZ. 10 listopada 1945 powo łano Centralny Urząd Planowania pod przewodnictwem Czesława
Bobroskiego

Proces szesnastu – pokazowy proces polityczny przywódców Po lskiego Państwa Podzie mnego,

przeprowad zony w dniach 18–21 czerwca 1945 r. w Moskwie .

27 marca przybyli do Pruszko wa: delegat rządu i wicepre mier na kra j J. S. Jan kowski, ostatni

Ko mendant Główny AK, obecnie pełn iący funkcję Ko mendanta Głó wnego organizacji "NIE" gen. L. Oku licki,
przewodniczący Rady Jedności Narodowej Kazimierz Pużak (przedstawiciel PPS "Wolność, Równość,
Niepodległość") oraz pełniący funkcję tłu macza Jó zef Stemler -Dąbski, jednocześnie wicemin ister Departamentu
Informac ji Delegatury RP na Kra j. Następnego dnia dojechali pozostali uczestnicy planowanych rozmów:
Antoni Pajda k (PPS-W RN), Stanisław Jasiukowic z, Ka zimie rz Kobylański, Zb igniew Stypułko wski i
Aleksander Zwierzyński ze Stronnictwa Narodowego, Józef Chaciński i Franciszek Urbański ze Stronnictwa
Pracy, Adam Bień, Kazimierz Bagiński i Stanisław Mierzwa ze Stronnictwa Ludowego oraz Eugeniusz
Czarnowski i Stanisław Michałowski ze Zjednoczenia Demo kratycznego.

Wszyscy oni zostali podstępnie aresztowani przez NKWD i następn ego dnia wywiezieni na Okęcie,

skąd odlecieli specjalny m samolotem do Moskwy.

Dopiero 5 maja So wieci oficjaln ie podali wiadomość o aresztowaniu Po lakó w pod zarzutem

prowadzenia d ziałań dywersyjnych na zapleczu armii sowieckiej.

Polscy przywódcy podziemni spędzili początko wo prawie 3 miesiące w więzien iu NKWD na Łubiance,

gdzie byli intensywnie przesłuchiwani i "przygotowywani" do pokazowego procesu.

Proces rozpoczął się 18 czerwca.

W akcie oskarżen ia zarzucono:
1. organizację podziemnych oddziałów zbro jnych Armii Krajowej na tyłach Armii Czerwonej,
2. utworzen ie podzie mnej organizacji wojskowo-polityczne j "NIE",
3. Działalność terrorystyczno-dywersyjną i szpiegowską podziemnych oddziałów zbrojnych AK i NIE,
4. Pracę n ielegalnych radiostacji nadawczo-odbiorczych na tyłach Armii Czerwonej,
5. Plan p rzygotowania wystąpienia zbrojnego w bloku z Niemcami przeciwko ZSRR.

. Konferencja pocz damska (17 lipca 1945 – 2 sierpnia 1945 w Poczdamie) – spotkanie przywódców koalicji

antyhitlerowskiej (tzw. Wielkiej Tró jki): prezydenta USA Harry'ego Tru mana (który zastąpił zmarłego w
kwietniu tego roku Franklina Delano Roosevelta), premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla, którego
w trakcie konferencji zastąpił od 28 lipca nowy premier tego państwa Clement Attlee i ZSRR Józefa Stalina.

Była to ostatnia z trzech konferencji W ielkiej Tró jki, miała miejsce po konferencji Teherańskiej (28 listopada – 1
grudnia 1943) i konferencji jałtańskiej (4-11 lutego 1945).
Postanowienia :

1. odpowiedzia lnością za II wo jnę światową obarc zone zostały Nie mcy h itlero wskie
2. demilitary zacja , denazyfikac ja, de mokraty zacja ora z dekarte lizac ja Nie miec
3. odszkodowania dla państw poszkodowanych, wypłacane prze z Nie mcy
4. wschodnia granica Po lski nie została ustalona, obowiązują do dziś obustronne porozumienia
5. 15% reparac ji wo jennych przyznanych ZSRR mia ła otrzy mać Po lska

6. oddanie pod jurysdykcje Polski części terytoriu m III Rzeszy zwanej Zie mia mi Odzyskany mi (Szc zecin,

ziemie na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej, obszar Wolnego Miasta Gdańsk, południowa część Prus
Wschodnich).

Na samej konferencji poczdamskiej, stronę Polską reprezentowali Bolesław Bierut, Edward Osóbka -Morawski,
Stanisław Grabski, Stanisław Mikołajczy k, Wincenty Rzy mowski, oraz Michał Rola -Ży mierski. W
przemó wien iu wicepremiera Mikołajczy ka popierający m proponowane zmiany terytorialne znalazł się także
argument iż stanowią gwarancję zapobieżenia podstawowych przyczyn imperializmu niemieckiego poprzez
odebranie mu bazy przemysłowej, którą Niemcy używali do rozbudowy swego potencjału zbro jeniowego. Ty m
samy m jak premier Mikołajczyk oświadczył, zmiany te nie tylko pozwo lą na odbudowę zniszczeń Polski ale
przyczynią się trwale ku zachowaniu poko ju światowego i przysłużą bezpieczeństwu wszystkich narodów.

Akcja "Wisła" (Oper acja "Wisła") – akc ja militarna wy mie rzona w struktury Ukraińskie j Powstańczej
Armii i Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów, oraz przesiedleńcza dokonana w celu usunięcia wybranych
grup ludnościowych, m.in. Ukraińców, Bo jkó w, Dolinian i Łemkó w, jak równ ież rod zin mieszanych
polsko-ukraińskich, z terenów Polski południowo-wschodniej, główn ie na tzw. Zie mie Od zyskane, która
miała miejsce w dwa lata po zakończeniu II wojny światowej.

Decyzję w sprawie podjęcia Akcji "Wisła" podjęło Biuro Polityczne KC PPR. Przy jmuje się, że trwała od 28
kwietnia do końca lipca 1947, chociaż ostatnie wysiedlenia miały miejsce w roku 1950. Szacuje się, iż w wyniku
akcji wo jskowej rozbito siły UPA w ilości 1 500 lud zi (17 sotni), oraz uwięziono 2 900 aktywnych lub
domniemanych członków OUN, a przesiedlenia objęły ponad 140 tysięcy osób cywilnych. Pierwotnym
kryptonimem tej akcji był „Wschód”, zmieniony później na „Wisła”.
Akcja „Wisła” nie była tożsama z repatriacją ludności ukraińskiej w latach 1944-1946, w dalszy m ciągu budzi
lic zne kontrowersje i jest różnie interpretowana prze z historyków, z których część twierdzi że je j główny m
zadaniem nie było znis zczen ie UPA - wskazują oni m. in. na fakt, iż objęła ona również obszary, gdzie UPA w
ogóle nie działała.
W październiku 1947 wład ze ZSRR przepro wadziły Akcję „Z” (Zachód), w wyniku której z terenu USRR
wysiedlono na wschód ponad 76 tysięcy Ukraińców, oskarżonych o sprzyjanie UPA.
Ludność osiedlano na podstawie Planu Ewakuacyjnego z dnia 18 kwietnia 1947, opracowanego przez
Ministerstwo Zie m Odzyskanych . Prze widywał on rozmieszc zen ie wysiedleńców w woje wództwie
szczecińskim i o lsztyńskim.
W sumie osiedlono 95 846 osób pochodzących z wojewód ztwa rzeszowskiego i 44 728 osób pochodzących z
województwa lubelskiego

Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość (pełna nazwa: Ruch Oporu bez Wojny i Dywersji Wolność i Niezawisłość)
to polska cywilno-wojskowa organizac ja antyko munistyczna za łożona 2 września 1945 w Warszawie. Jej trzon
stanowiły pozostałości rozwiązanej w 1945 roku Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. WiN przejęła jej strukturę
organizacyjną, kadry, majątek a także częściowo oddziały leśne. Dowódcy obszarów DSZ zostali prezesami
obszarów WiN. Organizacja początko wo chciała drogą walki politycznej nie dopuścić do zwycięstwa
wyborczego ko munistów po II wojnie światowe j. Członkowie WiN dopuszczali także mo żliwość zbrojnej
obrony. Mimo deklaro wanego cywilnego charakteru organizacja posiadała silne oddziały zbrojne zwłaszcza w
obszarze centralnym w okręgach białostockim, lubelskim i warszawskim ponieważ dowódca obszaru
centralnego nie wykonał ro zka zu o rozwiązan iu oddzia łów leśnych uważając WiN za organizac ję wo jskowo -
polityczną. Jesien ią 1945 cześć członków W iN posłuchała apelu pułkownika

PPR
1941- Stalin wyra ził zgodę na odbudowę partii re wolucyjnej w Po lsce, wobec oskarżeń c ią żących na
Ko munistycznej Partii Pracy nadano jej inna nazwę Polska Partia Robotnicza, nie weszła w skład
Międzynarodówki ko munistycznej ( rozwiązana w 1943). Odrzucili konstytucję kwietnio wą i nawiązali do
konstytucji marco wej z 1921r.
Zapowiadano przesunięcie granicy do lin ii Odra- Nysa Łużycka, zapowiadano likwidację Prus Wolnego Miasta
Gdańska, u mocnien ie sojuszu z ZSRR i Czechosłowacją.
Wokół PPR powstał blok partii i stronnictw politycznych który nazywano blokiem demokratycznym w jego
skład wchodziły: Odrodzona PPS, Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne.
W związku z wejściem Mikołajczyka do rządu o 1945e utworzono PSL, zostało zalegalizowane i zajmo wała
opozycyjne stanowisko do PPR. Bie rut, Be rg man, Minc, Za mbrowski pragnęli utrzy mać sojusz z ZSRR.
Natomiast grupa wokół Go mu łki wierzyła w budowę socjalizmu i współprace z ZSRR. W ielu d ziałaczy PPR
było pochodzenia żydowskiego.

Referendum l udowe 1946

Przeprowad zone 30 c ze rwca 1946, M iało być sprawdziane m popularności rząd zących kra je m ko munistów i ich
sojusznikó w.

1.Czy jesteś za zniesieniem Senatu?
2.Czy chcesz utrwalenia w przyszłej Konstytucji ustroju gospodarczego, zapro wadzonego przez
reformę ro lną i unarodowienie podstawowych gałęzi gospodarki krajo wej, z zachowaniem ustawowych
uprawnień in icjatywy pry watnej?
3.Czy chcesz utrwalenia zachodnich granic Państwa Po lskiego na Bałtyku, Odrze i Nysie Łu życkiej?

Wyniki referendum zostały sfałszowane.
Z in icjatywy PPR w PSL dokonano rozła mu , two rząc PSL „Nowe wyzwolen ie”

Pogrom Kielecki – 4 lipiec 1946
Pozycję władzy osłabiał fakt du żego udziału Żydów w udziale wład zy. Zamordowano 41 osób .
Po wojn ie w struktura społeczeństwa wynosiła :
Polakó w 98% , a 2% były to inne narodowości.

Wybor y do Sejmu Ustawodawczego 1947 – pierwsze powojenne wybory do Sejmu Ustawodawczego
przeprowad zone w Polsce 19 stycznia 1947.
Do wyborów tych stanęły partie jednoznaczn ie popierające nową władzę (tzw. Blok Demo kratyczny (PPR,
PPS, SD, SL) ora z part ie satelic kie b loku: Stronnictwo Pracy i Polskie Stronnictwo Ludowe "Nowe
Wyzwolenie" na przeciwko których stanęło opozycyjne Polskie Stronnictwo Ludowe, które było jedyną
platformą opozycji społeczeństwa w ograniczonym stopniu tolerowaną p rzez władze ko munistyczne.
Ostateczne wyniki wyborów zostały sfałszowane przez ówczesne wład ze Polski
Wyniki wyborów:
Blok De mo kratyczny (PPR, PPS, SD, SL) 80,1%
Polskie Stronnictwo Ludowe 10,3%
Stronnictwo Pracy 4,7%
Polskie Stronnictwo Ludowe "No we Wyzwolenie" 3,5%
pozostali – 1,4%

Skład Sejmu:

Marszałek: Władysław Kowalski (SL)
Blok De mo kratyczny: 394 mandaty;
PSL: 28;
Stronnictwo Pracy : 12;
PSL "No we Wyzwolenie" : 7;
pozostali: 3.


Plan 3- letni

We wrześni 1946 KRN przyjęła chwałę o przystąpieniu do realizacji planu 3- letniego. Plan
realizowano w latach 1947- 1949. Planowano podnieść produkcje w prze myśle do stopnia z 1938 r. w
rolnictwie zamierzano osiągnąć 110% produkcji wytwarzanej w 1936. Likwidacja zjawiska bezrobocia.
Prace rea lne w latach 1947-1949 wzrosły o 58%

Rząd Biureta, Cyrankiewicza i Gomułki.

4 lutego 1947 uchwalono ustawę o kreowaniu urzędu prezydenta na to stanowisko powołano Bolesława
Biureta, należącego do PPR formaln ie podał ze bezpartyjny. Funkcję premiera powierzono Józefowi
Cyrankie wic zowi , wicepre mie rzy to Władysław Go mu lka (PPR) i Antoni Korzycki (SL).
19 lutego 1947 uchwalono małą konstytucję. Rząd uzyskał duża swobodę działania. Przy wrócono urząd
prezydenta , powołano Radę państwa- przewodniczył jej p rezydent, sprawowała nadzó r nad
działalnością rad narodowych, miała prawo inicjatywy ustawodawczej oraz podejmowan ia ważnych
uchwał, sprawowała nadzó r nad NIK. 22 lutego uchwalono deklarację na temat praw i wo lności
obywatelskich

Powstanie PZPR

PPR ulazło ze klasa robotnicza mo że mieć jedynie jedną partię reprezentującą jej interesy. Na
przywódcach PPS wywierano nacisk by zjednoczyło się z PPR. W 1948 podczas zjazdu obu partii PPR
wchłonęło PPS i powstała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza która nawiązywała do KPP , w Polsce

aby oszukać ludzi zachowana ugrupowania polityczne takie jak ZSL, SD czy stowarzyszenie PA X.
Partia miała scentralizowany charakter. Najwy ższą wład zą w partii był zjazd delegatów kolejny organ
to komitet centralny, potem biuro polityczne . Organe m wykonawc zy m był sekretariat Ko mitetu
Centralnego. Zaplecze Kadrowe stanowił Związek Młod zieży Polskiej. Zjazd Zjednoczenio wy przyjął
plan 6cio letni którego to kształt refero wał Hilary Minc, w 1949 z inicjatywy ZSRR powo łano RWPG.
21 lipca 1950 Zatwierd zono plan 6-ścio letni

Konstytucja z 1952 r

W 1952 sejm uchwalił konstytucję która wprowad zała nową nazwę państwa: Polska Rzeczpospolita
Ludowa. W 1952 p rzep rowadzono wybory do sejmu , zmieniła się ordynacja wyborca , kandydatów
wybierano odgórnie.

Poznański Czerwiec 1956 – pierwszy w PRL strajk generalny i demonstracje uliczne z końca czerwca 1956 w
Poznaniu, krwawo stłumione przez wojsko i milicję. Przez propagandę PRL bagatelizo wany jako "wypadki
czerwcowe" lub przemilczany, obecnie przez część historyków i ko mbatantów określany także jako poznański
bunt, rewolta lub powstanie poznańskie.

Strajk wybuchł rankiem 28 czerwca (w tzw. czarny czwartek) w Zakładach Przemysłu Metalowego H.
Cegielski Po znań (w latach 1949–1956 noszących nazwę Zakłady im. Józefa Stalina Po znań - w skrócie
ZISPO) i przerod ził się w spontaniczny protest Wielkopolan przeciw totalitarnej wład zy.
Zlekceważono postulaty ekonomiczne pracowników zakładu.

Odwilż go mułkowska, nazywana także polskim październ ikiem, październikiem 1956 lub odwilżą
pażdziern iko wą, to zmiana polityki wewnętrznej w Po lskiej Rzeczypospolitej Ludowej w II poł. 1956 roku,
połączona ze zmianą na czele władzy i liberalizacją systemu politycznego. Jej efektem było m.in.
uwolnienie z więzień i internowań części więźn iów politycznych i duchowieństwa; w tym kard. Stefana
Wyszyńskiego. Odwilż go mułkowska była następstwem ś mierci Stalina (marzec 1953) i związanych z ty m
zmian w ZSRR, tajemn iczej śmierci Bolesława Bieruta w Moskwie (marzec 1956), wydarzeń poznańskich
(cze rwiec 1956), ro zła mu w rząd zącej partii PZPR i dojścia do władzy nowej ekipy rządowej pod
przywód ztwem Władysława Go mu łki.
Skutki odwilży paźd ziernikowej
Stalinogród powrócił do dawnej nazwy Katowice
Przejścio wo zn iesiono wydawanie poufnych opinii personalnych
Zwoln iono z wię zienia pry masa Stefana Wyszyńskiego i odnowiono u mowę Państwo – Kościół
Odbyły się procesy najwięks zych zbrodniarzy z Ministerstwa Bezp ieczeństwa Publicznego (m.in. A.
Fejgina, J. Ró żańskiego, R. Ro mko wskiego
Zlikwidowano sklepy prze znac zone dla elity ubecko-partyjnej, t zw. sklepy za żółty mi firanka mi
Zniesiono zakaz posiadania przez obywateli platyny, złota i obcych walut
Ogłoszono zaprzestania zag łuszania audycji radiostacji zachodnich w języku polskim
Odrzucono sowieckie wzorce w Związku Harcerstwa Polskiego
Powołano Radę Ekono miczną przy Rad zie Ministrów
Wielu profesorów usuniętych w latach stalinowskich wróciło na wyższe uczelnie
Wycofano się z p lanów kolektywizacji ro lnictwa
Nastąpiło częściowe odejście od stalinowskich metod w rząd zeniu krajem
Sejm uchwalił ustawę o radach robotniczych
Zrehabilitowano ok. 1500 więźniów politycznych
Wypuszczono na wolność ok. 35 tysięcy niesłusznie osądzonych osób
Ożywiono partie satelickie
Do Polski wróciło o k. 29 tysięcy Polaków z ZSRR
Nastąpiły zmiany kadrowe w wojsku (pozbyto się 32 oficerów sowieckich)

Powstanie NATO i układu warszawskiego
NATO powstało z obawy przed ekspansja ZSRR 1949. Na wiadomość o powstaniu NATO 1955 r powstał
Układ warszawski z klucza miał mieć charakter obronny