CZYNNIKI

NIEBEZPIECZNE

I

SZKODLIWE

W

ŚRODOWISKU PRACY

! CZYNNIK NIEBEZPIECZNY

występujący w procesie

pracy – czynnik, którego oddziaływanie na

pracującego prowadzi lub może prowadzić do

urazu.

! CZYNNIK SZKODLIWY

występujący w procesie

pracy – czynnik, którego oddziaływanie na

pracującego prowadzi lub może prowadzić do

schorzenia.

! W zależności od poziomu oddziaływania lub

innych warunków – czynnik szkodliwy może stać

się czynnikiem niebezpiecznym



FIZYCZNE



CHEMICZNE



BIOLOGICZNE



PSYCHOFIZYCZNE



PORUSZAJĄCE SIĘ MASZYNY I MECHANIZMY



RUCHOME ELEMENTY URZĄDZEŃ TECHNICZNYCH



PRZEMIESZCZAJĄCE SIĘ WYROBY, PÓŁWYROBY,

MATERIAŁY



NARUSZENIE KONSTRUKCJI



OBRYWANIE SIĘ MAS I BRYŁ SKALNYCH ZE STROPU,

LUB OCIOSU, TĄPNIĘCIA



POWIERZCHNIE NA KTÓRYCH JEST MOŻLIWY UPADEK

PRACUJĄCYCH



OSTRZA, OSTRE KRAWĘDZIE, WYSTAJĄCE ELEMENTY,

CHROPOWATOŚĆ LUB SZORSTKOŚĆ WYROBÓW,

URZĄDZEŃ LUB NARZĘDZI



TEMPERATURA POWIERZCHNI WYPOSAŻENIA

TECHNICZNEGO I MATERIAŁÓW



POŁOŻENIE STANOWISKA PRACY W STOSUNKU DO

POWIERZCHNI ZIEMI LUB PODŁOGI POMIESZCZENIA,



NIEWAŻKOŚĆ



CIŚNIENIE



WIBRACJA (DRGANIA)



INFRADŹWIĘKI



ULTRADŹWIĘKI



TEMPERATURA POWIETRZA



WILGOTNOŚĆ POWIETRZA



RUCH POWIETRZA



JONIZACJA POWIETRZA



OŚWIETLENIE (natężenie, luminancja, olśnienie,

kontrast, tętninie)



PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE



PROMIENIOWANIE LASEROWE



PROMIENIOWANIE NADFIOLETOWE



PROMIENIOWANIE PODCZERWONE



POLE ELEKTROMAGNETYCZNE



PROMIENIOWANIE ELEKTROSTATYCZNE



ELEKTRYCZNOŚĆ STATYCZNA



NAPIĘCIE W OBWODZIE ELEKTRYCZNYM



PYŁ PRZEMYSŁOWY, AEROZOLE STAŁE I CIEKŁE



!

W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJÓW DZIAŁANIA NA

ORGANIZM CZŁOWIEKA:



TOKSYCZNE



DRAŻNIĄCE



UCZULAJĄCE



RAKOTWÓRCZE



MUTAGENNE



UPOŚLEDZAJĄCE FUNKCJE ROZRODCZE



!

W ZALEŻNOŚCI OD SPOSOBU WCHŁANIANIA



PRZEZ DROGI ODDECHOWE



PRZEZ SKÓRĘ I BŁONY ŚLUZOWE



PRZEZ PRZEWÓD POKARMOWY



Biologiczne czynniki obejmują organizmy żywe oraz

wytwarzane przez nie substancje i dzieli się je na:



MIKROORGANIZMY (bakterie,wirusy, riketsje, grzyby,

pierwotniaki) I WYTWARZANE PRZEZ NIE SUBSTANCJE

(toksyny, alergeny)



MAKROORGANIZMY (rośliny i zwierzęta)



OBCIĄŻENIE FIZYCZNE



STATYCZNE



DYNAMICZNE



OBCIĄŻENIE NERWOWO – PSYCHICZNE



OBCIĄŻENIE UMYSŁU



NIEDOCIĄŻENIE LUB PRZECIĄŻENIE PERCEPCJNE



OBCIĄŻENIE EMOCJONALNE

! Najwyższe Dopuszczalne Stężenie (NDS)

- wartość

średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na

pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i
przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy,

określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego
aktywności zawodowej nie powinno spowodować

ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie
zdrowia jego przyszłych pokoleń

! Najwyższe Dopuszczalne Natężenie

fizycznego

czynnika szkodliwego dla zdrowia

(NDN)

-

ustalone jako wartość średnia natężenia, którego
oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-

godzinnego

dobowego

i

przeciętnego

tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego

w Kodeksie pracy, przez okres jego aktywności
zawodowej nie powinno spowodować ujemnych

zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie
zdrowia jego przyszłych pokoleń

! Najwyższe Dopuszczalne Stężenie Chwilowe

(NDSCh)

- wartość średnia stężenia, które nie

powinno spowodować ujemnych zmian w stanie

zdrowia

pracownika,

jeżeli

występuje

w

środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie

częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w
odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina

! Najwyższe Dopuszczalne Stężenie Pułapowe

(NDSP)

- wartość stężenia, która ze względu na

zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może
być w środowisku pracy przekroczona w żadnym

momencie

! Hałas

- każdy niepożądany dźwięk, który może

być uciążliwy albo szkodliwy dla zdrowia lub

zwiększać ryzyko wypadku przy pracy.

(

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005r. w sprawie

bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub

drgania mechaniczne. Dz. U. nr 157, poz. 1318)

Ponad 30% pracowników zatrudnionych w

warunkach narażenia na czynniki szkodliwe pracuje w

warunkach narażenia na hałas ponadnormatywny.

W zależności od częstotliwości drgań

akustycznych rozróżniamy hałas:



Słyszalny



16Hz -16000Hz,



Niesłyszalny



2Hz – 50Hz – hałas infradźwiękowy

(

niesłyszalny, lecz odczuwalny przez receptory

czucia wibracji,

występuje powszechnie w pobliżu

dróg komunikacyjnych, w miastach i zakładach

przemysłowych),



10000Hz – 100000Hz – hałas

ultradźwiękowy

(niesłyszalny)

! Wartości dopuszczalne (NDN) hałasu



maksymalny poziom dźwięku A (LAmax),



— szczytowy poziom dźwięku C (LCpeak).

! Wartości dopuszczalne (NDN) hałasu dla

młodocianych

! Wartości dopuszczalne (NDN) hałasu dla

kobiet w ciąży

! Ze względu na naturę procesu powstawania

rozróżnia się hałas:



wibracyjny



turbulentny

!

Ze względu na zmiany czasowe rozróżnia się

hałas



ustalony

– poziom dźwięku A w określonym

miejscu mierzony przy włączonej

charakterystyce dynamicznej S miernika

poziomu dźwięku, zmienia się podczas

obserwacji nie więcej niż 5 dB



nie ustalony

- poziom dźwięku A w

określonym miejscu mierzony przy włączonej

charakterystyce dynamicznej S miernika

poziomu dźwięku, zmienia się podczas

obserwacji więcej niż 5 dB



impulsowy

– składa się z jednego lub wielu

zdarzeń dźwiękowych, każdy w czasie trwania

krótszym niż 1 sekunda



udarowy

!

Źródła hałasu:



mechaniczne

(np. hałas wywołany przez

maszyny i urządzenia o napędzie

mechanicznym elektrycznym,

pneumatycznym)



aerodynamiczne i hydrodynamiczne

(np.

ruchy gazów i cieczy w rurociągach,

wentylatorach itp.)



technologiczne

(np. hałas wywołany

zmianą spójności materiału, jak: kruszenie,

łamanie itp.)

! Szkodliwe lub uciążliwe skutki hałasu

zależą od:



natężenia hałasu



poziomu ekspozycji



rodzaju źródeł hałasu



relacji między człowiekiem a źródłem

hałasu

! Ze względu na cel (określenie emisji hałasu

maszyn lub ocena narażenia ludzi) metody

pomiaru hałasu dzieli się na:



Metody pomiaru hałasu maszyn



Metody pomiaru hałasu w miejscach

przebywania ludzi (na stanowiskach pracy)

Metody pomiarów hałasu maszyn

stosuje się w

celu określenia wielkości charakteryzujących

emisję hałasu maszyn,

rozpatrywane jako

oddzielne źródła hałasu w ustalonych

warunkach doświadczalnych i eksploatacyjnych.

Zgodnie z przepisami europejskimi (Dyrektywa

98/37/EC tzw. „maszynowa”) wielkościami tymi

są: poziom mocy akustycznej lub poziom

ciśnienia akustycznego emisji na stanowisku

pracy maszyny lub w innych określonych

miejscach.

Poziom mocy powinien być podany w instrukcji

obsługi maszyny, gdy uśredniony poziom

ciśnienia akustycznego emisji skorygowany

charakterystyką częstotliwościową A (zwany

również poziomem dźwięku A) na stanowisku

pracy maszyny przekracza 85 dB

.

Metody pomiarów i oceny hałasu w miejscach

przebywania ludzi stosuje się w celu ustalenia

wielkości narażenia ludzi na działanie hałasu

na stanowiskach pracy i w określonych

miejscach przebywania ludzi

względem

źródeł hałasu, niezależnie od ich rodzaju i

liczby.

Wyniki pomiarów hałasu służą przede

wszystkim do porównania istniejących

warunków akustycznych z warunkami

określonymi przez normy i przepisy

higieniczne, a także do oceny i wyboru

planowanych

lub

realizowanych

przedsięwzięć ograniczających hałas.

Metody pomiaru:



bezpośrednia

– polega na ciągłym pomiarze

przez cały czas narażenia pracownika na hałas i

odczycie wielkości określanych bezpośrednio z

mierników, np. dozymetru hałasu lub

całkującego miernika poziomu dźwięku



pośrednia

– polega na pomiarze hałasu w czasie

krótszym niż podlegający ocenie oraz

zastosowaniu

odpowiednich

zależności

matematycznych do wyznaczania wymienionych

wielkości.

! Pył

– zbiór cząsteczek stałych, które wyrzucane

do powietrza atmosferycznego pozostają w nim

przez pewien czas. Najczęściej są to cząstki o

wymiarach poniżej 300 mikrometrów.

Do najbardziej pyłotwórczych procesów

technologicznych zalicza się: kruszenie, mielenie,

przesiewanie surowców, procesy transportowe,

mieszanie ciał sypkich, czynności oczyszczania,

tłoczenia, szlifowania, polerowania.

! Szkodliwe oddziaływanie pyłu przemysłowego na

organizm ludzki zależy od:



rodzaju pyłu, wielkości poszczególnych

cząstek,



stężenia pyłu w powietrzu,



czasu narażenia,



rozpuszczalności pyłu w cieczach ustrojowych,



kształtu cząstek (włókna, kształty ostre, obłe),



zawartości wolnej krystalicznej krzemionki.

! Pyły w zależności od działania na organizm ludzki

można podzielić na:



pylicotwórcze,



alergiczne,



toksyczne,



rakotwórcze.

Pyły pylicotwórcze

– pyły o średnicy cząstek

1- 3 µm (pyły o średnicy cząstek powyżej 5

µm zatrzymywane są w górnych drogach

oddechowych) docierające do płuc i

powodujące określone działanie biologiczne.

Z punktu widzenia medycznego pylicą

nazywamy nagromadzenie się pyłu w płucach

i reakcję tkanki płucnej na jego obecność.

Ze

względu

na

rodzaj

zmian

anatomopatologicznych pylice dzielimy na:



kalogenowe

– wywołane działaniem pyłów

zwłókniających i charakteryzujące się

rozwojem włókien kalogenowych w tkance

płucnej, trwałym uszkodzeniem struktury

pęcherzyków płucnych i bliznowatymi

zmianami

(pył

krzemowy,

azbestu,

aluminium)



niekalogenowe

- - wywołane przez pyły

niezwłókniające lub o słabym działaniu

zwłókniającym, bez uszkodzenia struktury

pęcherzyków. Reakcja na pył jest potencjalnie

odwracalna

Pyły drażniące

– pyły oddziaływujące

drażniąco na zewnętrzne części ciała, jak

spojówki oczu, błony śluzowe górnych dróg

oddechowych.

Pyły drażniące:



cząstki węgla



cząstki żelaza



cząstki szkła



cząstki aluminium

Pyły alergiczne (uczulające)

– pyły głównie

pochodzenia organicznego.

Pyły alergiczne:



pyły bawełny



pyły wełny



pyły lnu



pyły drewna



pyłki kwiatowe.

Pyły

toksyczne

–

pyły

związków

chemicznych, które mogą być rozpuszczalne

w płynach ustrojowych i powodować przez to

zatrucia.

Pyły toksyczne:



pyły związków ołowiu



pyły miedzi



pyły cynku



pyły manganu



pyły niklu



pyły zawierające olejki eteryczne (np. jałowca,

cynamonowca, drewna kamforowego)

Pyły rakotwórcze

– pyły powodujące

powstanie chorób nowotworowych.

Pyły rakotwórcze:



pyły azbestu



pyły drewna twardego (dębu, buku, drzewa

machoniowego, orzecha, kacji, kasztana,

palisandru)

Włókno

– jest to cząsteczka pyłu, której

długość jest większa od 5 µm, a stosunek

długości do średnicy jest większy niż 3:1 (na

podstawie

pomiarów

w

mikroskopie

świetlnym, wyposażonym w urządzenie do

kontrastu fazowego przy całkowitym

powiększeniu mikroskopu ok.500 razy.

Pomiary stężenia pyłu w powietrzu na

stanowiskach pracy:



pomiar ciągły w czasie całej dniówki

roboczej

(stosowanie

dozymetrów

indywidualnych)



pobieranie losowe w czasie i przestrzeni

zgodnie z normami

Interpretacja wyników pomiarów stężenia

pyłów na stanowiskach pracy:



w przypadku gdy górna granica przedziału

ufności średniego stężenia ważonego

(wskaźnik ekspozycji) nie przekracza wartość

NDS, wtedy są dopuszczalne warunki pracy



gdy górna granica przedziału ufności

średniego stężenia ważonego jest powyżej

wartości NDS, wtedy są szkodliwe warunki

pyłowe

Dopuszczalne normy pyłów przemysłowych:



Pyły zawierające wolną (krystaliczną) krzemionkę powyżej

50%:

•

pył całkowity – 2,0 mg/m

3

•

pył respirabilny – 0,3 mg/m

3



Pyły zawierające wolną (krystaliczną) krzemionkę od 2% do

50%:

•

pył całkowity – 4,0 mg/m

3

•

pył respirabilny – 1,0 mg/m

3



Pyły drewna:

•

pyły drewna z wyjątkiem pyłów drewna twardego - pył

całkowity – 4,0 mg/m

3

•

pyły drewna twardego, takiego jak buk, dąb - pył

całkowity – 2,0 mg/m

3

•

Pyły drewna mieszane, zawierające pyły drewna twardego,

takiego jak buk i dąb – 2,0 mg/m

3

! drgania mechaniczne

- drgania lub wstrząsy

przekazywane do organizmu człowieka przez części

ciała mające bezpośredni kontakt z drgającym

obiektem; jako czynnik szkodliwy dla zdrowia w

środowisku pracy występują w postaci drgań

miejscowych albo drgań ogólnych

! drgania miejscowe

- drgania mechaniczne działające

na organizm człowieka i przenoszone bezpośrednio

przez kończyny górne

! drgania ogólne

- drgania mechaniczne o ogólnym

działaniu na organizm człowieka, przekazywane do

organizmu jako całości przez stopy lub części tułowia,

w szczególności miednicę lub plecy

! Podział drgań ze względu na czas narażenia:



ciągłe

– występujące bez przerw w czasie

zmiany roboczej z pominięciem przerw

regulaminowych



przerywane

– występujące wielokrotnie w ciągu

zmiany roboczej z przerwami, w czasie których

brak jest oddziaływania drgań



sporadyczne

– występujące nieregularnie,

związane z czynnościami wykonywanymi

dorywczo na danym stanowisku pracy – np. raz

w tygodniu, raz w trakcie zmiany roboczej

! Czynniki wpływające na szkodliwość drgań

dla organizmu ludzkiego:



zakres częstotliwości



wartość skuteczna przyspieszenia drgań



wartość współczynnika szczytu



czas oddziaływania drgań na organizm

człowieka

Oddziaływanie drgań - zakres częstotliwości:



Drgania miejscowe (kończyny górne) – od

5,6 Hz do 1400 Hz



Drgania ogólne – od 0,7 Hz do 90 Hz

Szczególnie niebezpieczne dla człowieka są

częstotliwości niskie z uwagi na możliwość

powstania rezonansu.

Jeżeli częstotliwość drgań własnych pokryje

się z częstotliwością drgań urządzenia, może

powstać rezonans

, który znacznie zwiększa

natężenie drgań i może być przyczyną

rozerwania

narządów,

wybroczyn,

i

rozległych krwotoków.

Przykładowe częstotliwości rezonansowe:



dla płuc i serca

4 – 9 Hz



dla żołądka

8 Hz



dla narządów jamy brzusznej

4,5 – 10 Hz



dla pęcherza moczowego

10 – 18 Hz



dla gałki ocznej

60 – 90 Hz

Pojęciem czynniki biologiczne określane są

mikroorganizmy i makroorganizmy oraz takie

struktury i substancje wytwarzane przez te

organizmy, które wywierają szkodliwy wpływ na

organizm ludzki i mogą być przyczyną chorób

pochodzenia zawodowego.

Czynnikami biologicznymi na jakie może być

narażony człowiek w środowisku pracy są

wszystkie drobnoustroje - wirusy, bakterie,

grzyby łącznie z mutantami, hodowlami

komórkowymi i pasożytami wewnętrznymi, które

mogą być przyczyną zakażenia, alergii lub

innego działania toksycznego.

Szkodliwe czynniki biologiczne obejmują

drobnoustroje

komórkowe,

pasożyty

wewnętrzne,

jednostki

bezkomórkowe

zdolne do replikacji lub przenoszenia

materiału

genetycznego,

w

tym

zmodyfikowane

genetycznie

hodowle

komórkowe, które mogą być przyczyną

zakażenia, alergii lub zatrucia.

(Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w

sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w

środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo

narażonych na te czynniki – Dz. U. nr 81, poz. 716)

Prace narażające pracowników na działanie

czynników biologicznych:



prace w zakładach produkujących żywność



prace w rolnictwie



prace podczas których dochodzi do kontaktu ze

zwierzętami lub produktami pochodzenia

zwierzęcego



prace w jednostkach ochrony zdrowia



prace w laboratoriach klinicznych, weterynaryjnych

lub diagnostycznych



prace w zakładach gospodarki odpadami



prace przy oczyszczaniu ścieków

W

rozprzestrzenianiu

się

szkodliwych

czynników

biologicznych w środowisku pracy największe znaczenie mają

formy aerozolu pyłowego lub kropelkowego (mgły)

przenoszone drogą powietrzną.

Czynniki biologiczne mogą

wniknąć do ustroju ludzkiego przez układ oddechowy lub

pokarmowy, spojówki i przez skórę

(szczególnie narażone są

dłonie - wchodzące w bezpośredni kontakt z zarażonymi

przedmiotami).

Jeżeli istnieje podejrzenie, że objawy chorobowe występujące

u pracownika lub u grupy pracowników są wywołane przez

określony czynnik biologiczny, to jego zasadność należy

potwierdzić dwoma sposobami:



przez badania mikrobiologiczne powietrza;



wykrycie obecności czynnika w organizmie pracownika

Do ochrony przed czynnikami biologicznymi

stosowane są:



Sprzęt ochrony układu oddechowego



Odzież ochronna



Rękawice ochronne



Obuwie ochronne



Sprzęt ochrony oczu i twarzy

Jednym z powszechnie występujących

czynników szkodliwych w środowisku pracy

są substancje chemiczne.

! Substancje chemiczne w powietrzu na

stanowiskach pracy występują w postaci:



gazów



par



cieczy



substancji stałych

Wchłanianie substancji chemicznych w

warunkach narażenia zawodowego zachodzi

przede wszystkim poprzez:



drogi oddechowe



skórę



przewód pokarmowy

•

o właściwościach wybuchowych

•

o właściwościach utleniających

•

skrajnie łatwopalne

•

wysoce łatwopalne

•

łatwopalne

•

bardzo toksyczne

•

toksyczne

•

szkodliwe

•

żrące

•

drażniące

•

uczulające

•

rakotwórcze

•

mutagenne

•

działające szkodliwie na

rozrodczość

•

niebezpieczne dla

środowiska

Ocena narażenia zawodowego na szkodliwe

czynniki chemiczne



narażenie zawodowe

– złożone pojęcie ilościowo

– jakościowe określające rodzaj i stężenie

czynnika szkodliwego dla zdrowia oraz czas

jego działania zarówno w stosunku do zmiany

roboczej



narażenie złożone

– narażenie zawodowe

pracownika na działanie wielu substancji

szkodliwych występujących jednocześnie w

powietrzu środowiska pracy



Dokonanie rozeznania procesów technologicznych

i występujących w nich czynników szkodliwych w

celu ich wytypowania do badań



Nie później niż w okresie 30 dni od rozpoczęcia

działalności wykonanie badań i pomiarów

czynników szkodliwych



Niezwłocznie poinformować pracowników o

wynikach badań i pomiarów czynników

szkodliwych dla zdrowia



Prowadzić na bieżąco rejestr czynników

szkodliwych występujących na stanowiskach pracy



Powyżej 0,5 NDS – pomiary co najmniej raz

na 3 miesiące



Powyżej 0,1 do 0,5 NDS - pomiary co 6

miesięcy



W każdym przypadku wprowadzenia

zmiany występowania czynnika



Powyżej 0,5 NDS lub NDN – pomiary co

najmniej raz w roku



Powyżej 0,1 do 0,5 NDS lub NDN -

pomiary co 2 lata



W każdym przypadku wprowadzenia

zmiany występowania czynnika

Badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla

zdrowia występującego w środowisku pracy nie

przeprowadza się, jeżeli wyniki dwóch ostatnich

przeprowadzonych badań i pomiarów nie

przekroczyły 0,1 wartości NDS lub NDN.



30 dni od rozpoczęcia dziłalności

przeprowadzić pomiary czynników



Niezwłocznie poinformować pracowników

o wynikach badań i pomiarów



3 lata przechowywanie wyników badań i

pomiarów



40 lat od ostatniego wpisu –

przechowywanie rejestrów oraz kart

pomiarów czynników szkodliwych

Pracodawca

dokonuje

pomiarów

wielkości

charakteryzujących hałas lub drgania mechaniczne oraz

porównuje wyniki tych pomiarów z wartościami NDN i

wartościami progów działania.

W przypadku przekroczenia wartości progów działania

pracodawca planuje i podejmuje działania zmniejszające

ryzyko zawodowe.

Pracodawca eliminuje u źródła ryzyko zawodowe

związane z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne

albo ogranicza je do możliwie najniższego poziomu,

uwzględniając dostępne rozwiązania techniczne oraz

postęp naukowo-techniczny.

PROGI DZIAŁANIA – DRGANIA MECHANICZNE

Jeżeli występują w postaci

drgań miejscowych:

dla

ekspozycji dziennej wyrażonej w postaci równoważnej

energetycznie dla 8 godzin działania sumy wektorowej

skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyspieszeń

drgań, wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych

(ahwx, ahwy, ahwz) -

wartość progu działania wynosi 2,5

m/s

2.

Jeżeli występują w postaci

drgań ogólnych

: dla

ekspozycji dziennej wyrażonej w postaci równoważnego

energetycznie dla 8 godzin działania skutecznego, ważonego

częstotliwościowo przyspieszenia drgań, dominującego

wśród przyspieszeń drgań, wyznaczonych dla trzech

składowych kierunkowych z uwzględnieniem właściwych

współczynników (1,4awx, 1,4awy, awz) -

wartość progu

działania wynosi 0,5 m/s

2

.

Pracodawca oznacza

znakami bezpieczeństwa

miejsca pracy, w

których wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy

przekraczają wartości NDN, oraz wydziela strefy z takimi miejscami i

ogranicza do nich dostęp, jeżeli jest to technicznie wykonalne i ryzyko

wynikające z narażenia na hałas uzasadnia takie wydzielenie.

Narażenie indywidualne pracownika na hałas lub drgania mechaniczne

nie może przekroczyć wartości NDN.

W przypadku stwierdzenia narażenia indywidualnego na hałas lub

drgania mechaniczne przekraczającego wartości NDN, pracodawca:

1) podejmuje niezwłoczne działania w celu ograniczenia narażenia

indywidualnego poniżej wartości NDN;

2)

ustala

przyczyny

wystąpienia

nadmiernego

narażenia

indywidualnego;

3) dobiera środki ochronne oraz podejmuje działania zapobiegawcze,

pozwalające

uniknąć

ponownego

wystąpienia

narażenia

indywidualnego przekraczającego wartości NDN.

Oświetlenie dzienne:



górne jeśli światło dzienne pada przez

świetliki dachowe



boczne jeśli światło dzienne pada przez okna



mieszane (łącznie górne i boczne)

Minimalne warunki oświetlenia bocznego w

pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt

ludzi określa się stosunkiem powierzchni

okien (w świetle ościeżnic) do powierzchni

podłogi, który powinien wynosić co najmniej

1:8.

Natomiast w innym pomieszczeniu, w którym

oświetlenie naturalne jest wymagane ze

względu na przeznaczenie – co najmniej

1:12.

Oświetlenie elektryczne – ocena:



rodzaj oświetlenia



natężenie oświetlenia



równomierność oświetlenia



współczynnik zapasu (tylko przy ocenie nowych

urządzeń oświetleniowych)



rozkład luminancji w strefie przedmiotu przy pracy

wzrokowej (próba zalecana)



luminancja i kąt ochrony opraw oświetleniowych



ograniczenia odbić



barwa światła (próba zalecana)



oddawanie barw (próba zalecana)



tętnienia

Natężenie oświetlenia

(E) jest to gęstość

powierzchniowa

strumienia

świetlnego

padającego na daną płaszczyznę, czyli jest to

stosunek strumienia świetlnego padającego

na płaszczyznę do jej pola powierzchni

E = F/S

Jednostką natężenia oświetlenia jest luks  (lx),

gdzie: lx = lm/m

2

.

lm-lumen

Luminancja (L) - jest to fizyczna miara jaskrawości.

Zależy ona od natężenia oświetlenia na obserwowanym

obiekcie, właściwości odbiciowych powierzchni obiektu

(barwa, stopień chropowatości) oraz od jego pola

pozornej powierzchni świecącej. Pozorna powierzchnia

świecąca jest to wielkość postrzeganej przez

obserwatora

powierzchni

płaszczyzny

świecącej

uzależniona od kierunku jej obserwacji. Pozorna

powierzchnia świecąca jest to zarówno płaszczyzna

świecąca w sposób bezpośredni - oprawa oświetleniowa,

jak i płaszczyzna świecąca w sposób pośredni, np.

ściana, przez odbicie światła.