mgr Karol Skrodzki

Wiadomości ogólne o prawie handlowym

Prawo:



w znaczeniu przedmiotowym – zespół norm



w znaczeniu podmiotowym - uprawnienie

2

Obrót gospodarczy

Uogólnienie stosunków prywatnoprawnych

(wymiany dóbr, świadczenia usług)

zachodzących w związku z prowadzoną

przez przedsiębiorców

działalnością gospodarczą

3

Podział obrotu

prywatnoprawnego

Obrót prywatnoprawny:

•

powszechny (konsumencki) – w całości regulowany w
KC

•

gospodarczy:

•

mieszany (konsumenci – art. 22

1

KC i przedsiębiorcy

art.

43

1

KC)

–

jednostronnie

profesjonalny

-

regulowany zarówno przez KC jak i np. KSH

•

profesjonalny

(przedsiębiorcy)

–

dwustronnie

profesjonalny - regulowany zarówno przez KC jak i np.
KSH

4

Podział prawa gospodarczego

Prawo gospodarcze:



zespół norm zajmujący się obrotem gospodarczym;



wyspecjalizowana część prawa cywilnego. To przepisy regulujące organizację,
funkcjonowanie przedsiębiorstw i ich czynności w zakresie działalności gospodarczej
(gł. umowy);



zajmuje się całokształtem obrotu gospodarczego i relacjami o charakterze publiczno-
prawnym (dawanie i postępowanie komisyjne).



publiczne



i prywatne (handlowe) – zespół norm prawnych regulujących
za pomocą metody cywilnoprawnej stosunki społeczne
polegające na aktach wymiany dóbr i świadczeniu usług,
które to akty dokonywane są przez przedsiębiorców lub
między przedsiębiorcami w związku z prowadzoną na własny
rachunek działalnością gospodarczą.

5

Porównanie prawa gospodarczego

publicznego i prywatnego

Prawo gospodarcze publiczne:



zabezpiecza funkcjonalność gospodarki jako całości,



reguluje stosunki o charakterze pionowym (przedsiębiorca a państwo),



określa normatywne pojęcie działalności gospodarczej,



posługuje się przy regulacji stosunków prawnych formą władczą.

Prawo gospodarcze prywatne:



określa zasady działania przedsiębiorstw w obrocie gospodarczym,



reguluje stosunki o charakterze poziomym (zawieranie umów przez
podmioty autonomiczne),



reguluje organizację przedsiębiorstw oraz stosunki prawne obrotu
gospodarczego,



posługuje się przy regulacji stosunków prawnych metoda cywilnoprawną.

6

Zasady prawa gospodarczego prywatnego:

•

Zasada wolności gospodarczej:



„Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i
współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczpospolitej Polskiej.” - art. 20
Konst. RP,



„Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na
ważny interes publiczny.” – art. 22 Konst. RP,



„Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach,
z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa” - art. 6 ust. 1 SwobGospU,



„Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie
sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego” – art. 353

1

KC.

•

Zasada równości przedsiębiorców:



„Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. Nikt nie
może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny” – art. 32
Konst RP,



art. 6 ust. 1 SwobGospU.

•

Zasada profesjonalizmu:



„Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).
Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy
uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności” - art. 355§1 i 2 KC.

•

Zasada swobody umów – art. 353

1

KC:

•

Zasada ochrony rynku i wolności konkurencji,

•

Zasada ochrony bezpieczeństwa obrotu.

7

Źródła prawa gospodarczego prywatnego



Konstytucja RP,



Ustawy, np.: KC, KSH, KRS, SwobGospU,



Ratyfikowane umowy międzynarodowe,



Rozporządzenia ,



Zwyczaje handlowe,



Prawo UE.

8

Historia podstawowych aktów normatywnych prawa

handlowego



1934 r. – Rozporządzenie Prezydenta RP – KH (definicja kupca, prokura, firma, rejestr handlowy,
spółki, czynności handlowe).



1964 r. – ustawa KC.



Od 1964 r.: - w KC czynności handlowe z KH,

- uchylono część przepisów KH (w KH zostaję tylko przepisy o firmie i prokurze, rejestrze

handlowym i spółkach).



Od 2001 r.: - nadal obowiązuje KC,

- uchylono część przepisów KH (w KH zostają już tylko przepisy o firmie i prokurze),
- ustawa KSH,
- ustawa KRS,

- ustawa PrGosp.



Od 2003 r.: - nadal obowiązuje KC (przepisy o firmie i prokurze w KC),

- KH przestaje obowiązywać w całości,
- obowiązuje KSH.



Od 2004 r.: – przestaje obowiązywać ustawa PrGosp, a zaczyna obowiązywać ustawa SwobGospU.

9

Klasyfikacja podmiotów gospodarczych

Podmiot gospodarczy - definicja Głównego Urzędu Statystycznego - osoby prawne, jednostki
organizacyjne, które nie posiadają osobowości prawnej (również ich zakłady,
oddziały, filie stanowiące ich jednostki lokalne) oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.

1. Klasyfikacja ze względu na funkcje pełnione przez podmioty gospodarcze na rynku:

•

gospodarstwa domowe,

•

przedsiębiorstwa - szczególna grupa podmiotów gospodarki narodowej. Przedmiotem i celem ich

funkcjonowania jest prowadzenie działalności gospodarczej. W tym zakresie charakteryzują się one
najczęściej samodzielnością, nastawieniem na osiąganie przychodów i generowanie zysków oraz
posiadaniem majątku. Zarządzaniem przedsiębiorstwami zajmują się uprawnione do tego osoby.

•

instytucje finansowe i ubezpieczeniowe,

•

instytucje rządowe i samorządowe,

•

instytucje niekomercyjne.

Istnieje wiele klasyfikacji podmiotów gospodarujących, w tym przedsiębiorstw z punktu widzenia
różnorakich kryteriów. Podmioty te najczęściej klasyfikuje się ze względu na własność, formę
organizacyjno-prawną, rodzaj prowadzonej działalności czy rozmiar tej działalności.

10

Przedsiębiorca

PRZEDSIĘBIORCA – wiele ustaw różnie definiuje to pojęcie.
Przedsiębiorca to osoba fizyczna, osoba prawna oraz niemająca osobowości prawnej s-ka prawa handlowego,

która

zawodowo i we własnym imieniu wykonuje działalność gospodarczą.

W podanym wyżej znaczeniu.



osoba fizyczna – każdy człowiek.



osoba prawna – to jednostki organizacyjne, której przepis prawa przyznaje osobowość prawną (może
występować samodzielnie w obrocie):



sensu stricto – przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, s-ka z.o.o. , SA.



są tworzone w celu nie zarobkowym – to instytucje „non for profit” – fundacje, stowarzyszenia, izby
gospodarcze,



„non profit” – nie mogą prowadzić działalności gospodarczej – partie polityczne.



nie mające osobowości prawnej – osobowe s-ki handlowe: s-ka jawna, partnerska, komandytowa,
komandytowa-akcyjna.



Przedsiębiorstwem ani podmiotem nie jest s-ka cywilna. Za przedsiębiorstwo uważa się
wspólników s-ki cywilnej w zakresie wykonywanych przez nich działalności gospodarczych.

11

Podstawowe pojęcia prawa gospodarczego

Działalność gospodarcza – (SwobGospU)- to zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana,
usługowa, handlowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także
działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

CECHY DDZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ:



Działalność zarobkowa – nastawiona jest na osiąganie zysku, na przynoszenie zarobku.



Ma być wykonywana w sposób zorganizowany – przedsiębiorca gromadzi urządzenia, zatrudnia
pracowników, gromadzi środki finansowe, materiały, surowce, dopełnia pewnych obowiązków
nałożonych na niego przez przepisy (warunki pracy ludzi, ochrona środowiska); przedsiębiorstwa
dokonuje zgłoszenia do rejestru, do Urzędu Skarbowego – otrzymuje NIP, do Urzędu statystycznego –
ma REGON, do ubezpieczenia społecznego, zawiera umowę z bankiem o utworzenie rachunku
bankowego – nie wszyscy mają obowiązek utworzenia rachunku ale większość na dokonywać
rozliczeń za pomocą rachunku bankowego.



Wykonywanie działalności w sposób ciągły;



Dochód z działalności stanowi stałe źródło dochodu, który jest źródłem utrzymania dla podmiotu
prowadzącego tą działalność gospodarczą.



Na działalność gospodarczą składają cię pewne powtarzalne czynności lub cykle czynności (takich
samych albo różnych)



Działalność jest wykonywana przez pewien dłuższy czas.



Przedsiębiorca ma stały zamiar prowadzenia tej działalności.

12

Przedsiębiorstwo

•

Znaczenie podmiotowe – to podmiot praw i obowiązków, stosunków prawnych, podmiot

prowadzący określoną działalność gospodarczą (w ustawie o przedsiębiorstwach państwowych).

•

Znaczenie przedmiotowe – przedsiębiorstwo to zespół zorganizowanych składników materialnych

i

niematerialnych

przeznaczonych

do

realizacji

określonych

zadań

gospodarczych.(To

zorganizowany kompleks majątkowy) – w KC art. 55

1

.

•

Składniki takiego przedsiębiorstwa (własność, nieruchomości, ruchomości, maszyny, urządzenia,

użytkowanie wieczyste, prawa względne – prawo do lokalu, najmu dzierżawy, pieniądze, papiery

wartościowe, księgi handlowe, oznaczenia – nazwa, firma, znaki towarowe, wzory użytkowe, wzory

zdobnicze, patenty).

•

Firma (nazwa), znaki towarowe i inne oznaczenia indywidualizujące przedsiębiorstwo,

•

Księgi handlowe

•

Nieruchomości i ruchomości należące do przedsiębiorstwa, w tym produkty i materiały,

•

Patenty, wzory użytkowe i zdobnicze

•

Zobowiązania i obciążenia, związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa

•

Prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych, przez przedsiębiorstwo

•

Przedsiębiorstwo może być przedmiotem obrotu – czynności prawnych – może być zbyte,

przeniesione na inny podmiot poprzez umowę sprzedaży, zamianę, wniesione jako wkład (aport)

może być wydzierżawione, być przedmiotem użytkowania. Umowa musi mieć formę pisemną z

podpisem notarialnym pod rygorem nieważności.

•

Przy nieruchomości musi być forma aktu notarialnego.

•

By czynność miała za przedmiot przedsiębiorstwo muszą być określone czynniki, które decydują o

tym, że przedmiot służy pewnemu celowi.

13