Elektryk_724[01].Z2.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Rodzaje, budowa i zastosowanie przewodów elektrycznych

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Parametry znamionowe. Zasady oznaczania literowo-cyfrowego

przewodów

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Dobieranie przewodów do warunków pracy instalacji elektrycznej

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Metody obliczania spadków napięć w instalacjach elektrycznych

jedno– i trójfazowych

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Dobór przekroju przewodów ze względu na dopuszczalny spadek

napięcia. Obliczanie długości przewodów ze względu na dopuszczalny
spadek napięcia

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Dobór przekroju przewodów ze względu na obciążalność prądową

długotrwałą

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Dobieranie zabezpieczeń przewodów przed skutkami zawarć i

przeciążeń

5.7.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który ma być skutecznym narzędziem

do realizacji programu nauczania w zakresie dobierania przewodów w instalacjach
elektrycznych.

W poniższym poradniku zamieszczono:

−

szczegółowe cele kształcenia,

−

przykładowe scenariusze dwóch zajęć z wykorzystaniem aktywizujących metod
kształcenia,

−

ćwiczenia,

−

przykładowe zestawy zadań testowych przygotowane dla potrzeb sprawdzenia
efektywności kształcenia.
Treść programu jednostki modułowej zawiera podstawowe zagadnienia związane

z doborem  przewodów  w  instalacjach  elektrycznych.  Szczególną  uwagę  należy  zwrócić  na
opanowanie  przez  uczniów  umiejętności  rozpoznawania  przewodów  elektrycznych,
wykonywania  obliczeń  pola  przekroju  przewodu,  spadku  napięcia  w  przewodzie  oraz
dobierania zabezpieczeń przewodów elektrycznych.

Wiadomości i umiejętności uzyskane w tej jednostce mają stanowić podstawę do

realizacji następnych jednostek modułowych, dotyczących montażu instalacji elektrycznych.

Wskazane jest prowadzić zajęcia przy wykorzystaniu metody tekstu przewodniego,

pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń obliczeniowych.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni podstaw konstrukcji maszyn i urządzeń

w grupie do 15 osób, z podziałem na 2–3 osobowe zespoły.

Po zakończeniu realizacji programu zaleca się zastosowanie testu pisemnego z zadaniami

zamkniętymi wielokrotnego wyboru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

Moduł 724[01].Z2

Aparaty i urządzenia w instalacjach elektrycznych

724[01].Z2.01

Dobieranie przewodów elektrycznych

724[01].Z2.02

Montowanie osprzętu w instalacjach elektrycznych

724[01].Z2.03

Montowanie zabezpieczeń w instalacjach elektrycznych

724[01].Z2.04

Montowanie rozdzielnic niskiego napięcia

724[01].Z2.05

Wykonywanie instalacji elektrycznych i podstawowych

pomiarów sprawdzających

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozpoznawać podstawowe elementy obwodów elektrycznych,

−

objaśniać rolę podstawowych elementów w obwodach elektrycznych,

−

rozpoznawać materiały przewodzące i nieprzewodzące,

−

określać właściwości materiałów przewodzących i izolacyjnych,

−

stosować ważniejsze wzory z zakresu elektrotechniki,

−

odczytywać proste schematy i na ich podstawie analizować pracę układów elektrycznych,

−

korzystać z literatury, katalogów, norm oraz przepisów eksploatacji przewodów
elektrycznych i instalacji elektrycznych,

−

pracować w grupie i indywidualnie,

−

oceniać swoje umiejętności,

−

uczestniczyć w dyskusji,

−

przygotowywać prezentację,

−

prezentować siebie i grupę, w której pracuje,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać przewód elektryczny po jego wyglądzie i oznaczeniu literowo-cyfrowym,

−

dobrać rodzaj i pole przekroju przewodu dla określonego obciążenia i warunków pracy,

−

obliczyć spadek napięcia w instalacji elektrycznej,

−

obliczyć długość przewodu ze względu na dopuszczalny spadek napięcia,

−

obliczyć pole przekroju przewodu z uwzględnieniem odległości od źródła zasilania
i spadku napięcia,

−

dobrać odpowiednie zabezpieczenie przewodu,

−

skorzystać z literatury, norm, kart katalogowych wyrobów oraz materiałów reklamowych
producentów przewodów elektrycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………………………...

Modułowy program nauczania: Elektryk 724[01]
Moduł:

Aparaty i urządzenia w instalacjach elektrycznych
724[01].Z2

Jednostka modułowa:

Dobieranie przewodów elektrycznych 724[01].Z2.01

Temat: Dobór przekroju przewodów ze względu na dopuszczalny spadek napięcia.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności dobierania przekroju przewodów w instalacjach

elektrycznych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zapisać poprawnie wzory pozwalające obliczyć przekrój przewodu w instalacji

jednofazowej ze względu na dopuszczalny spadek napięcia,

−

wyjaśnić znaczenie wszystkich wielkości występujących we wzorach na pole przekroju

przewodu oraz podać ich jednostki,

−

obliczyć pole przekroju poprzecznego przewodu w zależności od dopuszczalnego spadku

napięcia,

−

dobrać przekrój znamionowy przewodu ze względu na dopuszczalny spadek napięcia.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami wykładu,

−

metoda tekstu przewodniego,

−

ćwiczenia obliczeniowe.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

zbiorowa,

−

w grupach 2-osobowych.

Czas: 90 minut.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

katalogi przewodów elektrycznych,

−

teksty przewodnie do ćwiczenia.

Przebieg zajęć:
1. Powitanie uczniów, sprawdzenie listy obecności.
2. Wprowadzenie do zajęć, przedstawienie celów, podanie tematu zajęć i zapisanie tematu

w zeszytach.

3. Z pomocą uczniów następuje przypomnienie, co to jest spadek napięcia i czym jest

spowodowany.

4. Nauczyciel uzasadnia uczniom potrzebę ograniczania wartości spadków napięć

w instalacjach, następuje zapisanie w zeszytach wartości dopuszczalnych spadków napięć.

5. Nauczyciel omawia cel i zasady pracy z tekstem przewodnim.
6. Praca uczniów z tekstem przewodnim (około 15 minut).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Prezentacja wyników pracy z tekstami przewodnimi.
8. Następuje zapisanie w zeszytach wzoru, wyprowadzonego przez uczniów, na przekrój

przewodu ze względu na dopuszczalny spadek napięcia w instalacji jednofazowej:

dop

100

⋅

9. Nauczyciel doprowadza powyższy wzór do postaci

dop

100

cos

⋅

10. Uczeń wskazany przez nauczyciela wyjaśnia znaczenie wszystkich wielkości

występujących w obu wzorach.

11. Uczniowie pracują w grupach dwuosobowych, dobierając przekrój znamionowy

przewodu mając dane: U

= 230 V, I = 10 A, cos

ϕ = 0,8,

= 57 m/

Ω

∆

%dop

= 2%.

12. Prezentacja wyników pracy w grupach.
13. Podsumowanie zajęć i podanie pracy domowej.

Zakończenie zajęć

Praca domowa:

Analogicznie jak dla instalacji jednofazowej, wyprowadź wzór na przekrój przewodu

ze względu na dopuszczalny spadek napięcia w instalacji trójfazowej.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik do scenariusza 1

Tekst przewodni

Dobierz przekrój znamionowy przewodu ze względu na dopuszczalny spadek

napięcia do instalacji odbiorczej o długości l = 35 m, wykonanej przewodem
trójżyłowym YDYp. Przewód ten ma zasilać jednofazowy bojler elektryczny o mocy
P = 2000 W i napięciu U

= 230V.

Faza I – informacje

Celem tych zajęć jest przygotowanie ucznia do prawidłowego dobierania przekroju

przewodów w instalacjach elektrycznych.

Zanim przystąpisz do rozwiązania postawionego Ci problemu, odpowiedz na pytania

korzystając z wiadomości i umiejętności zdobytych w czasie dotychczasowych lekcji, a także
z notatek i dostępnej literatury.
1.  Jaką literą alfabetu oznacza się przekrój przewodu elektrycznego?
2.  W jakich jednostkach wyraża się znamionowy przekrój przewodów?
3.  Jakie znasz wartości przekrojów znamionowych żył przewodów elektrycznych?
4.  Jakim symbolem literowym oznacza się dopuszczalny spadek napięcia?
5.  Czym spowodowany jest spadek napięcia w instalacjach elektrycznych?
6.  Jakie są dopuszczalne wartości spadków napięć w instalacjach elektrycznych?

Faza II – planowanie

Zaplanuj teraz układ czynności, które pomogą Ci wyznaczyć wzór na przekrój przewodu

elektrycznego ze względu na dopuszczalny spadek napięcia. W tym celu odpowiedz
na pytania:
1. Jakie wzory na spadek napięcia poznałeś na poprzednich zajęciach (jeśli ich nie

pamiętasz, odszukaj je w zeszycie)?

2. Co oznaczają poszczególne wielkości w powyższych wzorach?
3. Jak zmienią się te wzory, jeśli zamiast symbolu spadku napięcia wstawimy symbol

dopuszczalnego spadku napięcia?

4. Które wielkości we wzorach na spadek napięcia podane są w treści zadania, który wzór

możesz wykorzystać do obliczenia przekroju przewodu?

Faza III – ustalenia

Po dokonaniu analizy treści zadania, wiesz już, jaką postać ma wzór na spadek napięcia

wyrażony w % w instalacji jednofazowej. Zapisz go:

Przekształcając powyższy wzór, wyznacz teraz wzór umożliwiający Ci obliczenie przekroju
przewodu:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

………………………………………………………...

Modułowy program nauczania: Elektryk 724[01]
Moduł:

Aparaty i urządzenia w instalacjach elektrycznych
724[01].Z2

Jednostka modułowa:

Dobieranie przewodów elektrycznych 724[01].Z2.01

Temat: Zasady oznaczania literowo-cyfrowego przewodów elektrycznych.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozpoznawania przewodu po jego wyglądzie

i oznaczeniu literowo-cyfrowym.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać rodzaj przewodu po jego wyglądzie,

−

podać symbol literowo-cyfrowy przewodu na podstawie opisu jego budowy,

−

rozpoznać rodzaj przewodu po jego oznaczeniu literowo-cyfrowym,

−

wskazać zastosowanie przewodu na podstawie jego wyglądu i oznaczenia literowo-

cyfrowego,

−

skorzystać z katalogu przewodów instalacyjnych.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami wykładu,

−

pokaz,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

zbiorowa,

−

w grupach dwuosobowych.

Czas: 90 minut.

Środki dydaktyczne:

−

odcinki przewodów elektrycznych (co najmniej 10 różnych rodzajów na każdą

dwuosobową grupę uczniów),

−

gablota poglądowa z różnymi przewodami instalacyjnymi,

−

ściana do montażu instalacji, przedstawiająca zastosowanie różnych przewodów
w instalacjach,

−

katalogi przewodów instalacyjnych,

−

podręczniki, poradniki.

Przebieg zajęć:
1. Powitanie uczniów, sprawdzenie listy obecności.
2. Wprowadzenie do zajęć, przedstawienie celów, podanie tematu i zapisanie tematu

w zeszytach.

3. Z pomocą uczniów (metodą pytań i odpowiedzi), przy wykorzystaniu dostępnych

środków dydaktycznych, następuje przypomnienie, z jakich podstawowych elementów
składa się każdy przewód instalacyjny, z jakich materiałów wykonane są poszczególne
warstwy i jaka jest ich rola w przewodzie.

4. Przedstawienie uczniom zasad oznaczania literowego i cyfrowego przewodów, zapisanie

oznaczeń w zeszytach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.  Zapoznanie uczniów z układem i zawartością katalogów przewodów instalacyjnych.
6.  Podział uczniów na dwuosobowe grupy i przydział zadań (załącznik do scenariusza 2).
7.  Praca uczniów w grupach nad rozwiązaniem ćwiczenia.
8.  Prezentacja liderów poszczególnych grup uczniowskich.
9.  Ocena pracy poszczególnych grup, podsumowanie zajęć.
10. Podanie pracy domowej.

Zakończenie zajęć

Praca domowa:

Wylicz i zapisz w zeszycie znormalizowane przekroje przewodów instalacyjnych.

Wyjaśnij, czym różni się w budowie i przeznaczeniu powłoka przewodu od jego pancerza.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

Załącznik do scenariusza 2

Ćwiczenie

Spośród dostępnych Wam dziesięciu krótkich odcinków różnych przewodów należy

wybrać cztery, których budowa świadczy, że są to przewody oznaczone symbolem:
1. YLY 1x35 mm

750 V,

2. YDYp 5x1,5 mm

750 V,

3. SMYp 2x6 mm

4. LgYd 1x4 mm

450/750 V.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dokonać krótkiej analizy budowy wszystkich dostępnych Ci odcinków przewodów,
2) na podstawie informacji dostępnych w oznaczeniu literowo-cyfrowym, wyłonić właściwe

odcinki przewodów,

3) podczas prezentacji uzasadnić swój wybór,
4) podać przeznaczenie rozpoznanych przewodów.

Uwaga: Wszystkie grupy mogą mieć to samo polecenie ćwiczenia lub też każda grupa może

mieć do identyfikacji różne odcinki przewodów (w zależności od dostępnych
środków).
Czas na wykonanie zadania – 20 minut, w tym 5 minut na prezentację.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Rodzaje, budowa i zastosowanie przewodów elektrycznych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymień i krótko scharakteryzuj wszystkie elementy budowy przewodu dostępnego

na Twoim stanowisku pracy (na przykład przewodu przedstawionego na poniższym rysunku).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać oględzin przewodu, wskazać żyłę, omówić rolę żyły, budowę i materiał,

z jakiego ją wykonano,

2) wskazać izolację, rozpoznać materiał, z jakiego ją wykonano, omówić rolę izolacji

w przewodzie,

3) na podstawie barwy materiału izolacyjnego podać przeznaczenie poszczególnych żył,
4) wskazać powłokę (ewentualnie inne warstwy), omówić jej rolę w przewodzie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

krótki odcinek przewodu instalacyjnego, wskazany przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Korzystając z informacji zawartych w podręczniku lub poradniku elektryka albo

w innych źródłach, przygotuj krótką prezentację na temat budowy i zastosowania przewodów
szynowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  wyszukać wiadomości o przeznaczeniu, rodzajach i budowie przewodów szynowych.
2)  opracować zebrane informacje, zapisując notatkę w zeszycie do ćwiczeń,
3)  zaprezentować wyniki swojej pracy, mając 5 minut na prezentację.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

elementy metody projektów.

Środki dydaktyczne:

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

długopis,

−

podręcznik do instalacji elektrycznych,

−

poradnik elektryka.

Ćwiczenie 3

Na Twoim stanowisku pracy dostępnych jest 5 przewodów elektrycznych o różnych

zastosowaniach. Porównaj ich budowę oraz podaj przeznaczenie w instalacji elektrycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  dokonać oględzin wszystkich przewodów elektrycznych,
2)  wskazać w każdym odcinku przewodu żyłę (lub żyły) i porównać budowę,
3)  scharakteryzować izolację każdego rodzaju przewodu,
4)  wskazać zastosowanie wszystkich przewodów,
5)  zapisać w zeszycie zastosowanie i cechy charakterystyczne rozpatrywanych przewodów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

5 odcinków przewodów elektrycznych o różnych zastosowaniach,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

długopis.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Parametry znamionowe. Zasady oznaczania literowo-

cyfrowego przewodów elektrycznych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj rodzaje przewodów elektrycznych po ich oznaczeniach literowo-cyfrowych:

1. YDYp 5x2,5 mm

450/750 V,

2. YLY 3x2,5 mm

0,6/1 kV,

3. LGs 1x0,75 mm

500 V,

4. SMYp 2x1 mm

500 V,

5. OWY 5x2,5 mm

750 V,

6. LgYd 1x4 mm

450/750 V.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  rozpoznać rodzaj przewodu po oznaczeniu literowym,
2)  scharakteryzować właściwości przewodu na podstawie oznaczenia literowego,
3)  rozpoznać symbol cyfrowy przewodu,
4)  wskazać zastosowanie rozpoznanego przewodu,
5)  zapisać w zeszycie podane symbole przewodów oraz ich znaczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

długopis,

−

zeszyt do ćwiczeń.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj przewody instalacyjne zgromadzone na Twoim stanowisku pracy

na podstawie ich wyglądu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  dokonać oględzin wszystkich odcinków przewodów i omówić ich budowę,
2)  rozpoznać przewody na podstawie ich wyglądu zewnętrznego,
3)  podać oznaczenie literowo-cyfrowe każdego rozpoznanego przewodu,
4)  podać przeznaczenie każdego rozpoznanego przewodu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

skrzynka zawierająca odcinki różnych przewodów instalacyjnych (co najmniej 10
odcinków),

−

długopis,

−

zeszyt ćwiczeń.

Ćwiczenie 3

Korzystając z tabeli 2 i 3 (str.12 i 13 poradnika dla ucznia) zaproponuj symbol literowo-

cyfrowy, według norm krajowych i zharmonizowanych, dla przewodu miedzianego,
3-żyłowego, o żyłach jednodrutowych, w izolacji i powłoce polwinitowej, na napięcie
znamionowe 450/750 V, o przekroju każdej żyły 1,5 mm

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować uważnie informacje zawarte w tabeli 2 i zaproponować oznaczenie

literowo-cyfrowe przewodu według normy krajowej,

2) przeanalizować uważnie informacje zawarte w tabeli 3 i zaproponować oznaczenie

literowo-cyfrowe według norm zharmonizowanych,

3)  zaobserwować i wskazać różnice w sposobie podawania napięcia znamionowego,
4)  określić sposób podawania liczby żył i ich przekroju w obu sposobach oznaczania,
5)  zapisać  w  zeszycie  utworzone  symbole  i  zaprezentować  wyniki  swojej  pracy

nauczycielowi.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

długopis.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Dobieranie przewodów do warunków pracy instalacji

elektrycznej

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Spośród dostępnych na stanowisku przewodów dobierz przewody do wykonania

instalacji elektrycznej w pomieszczeniu wilgotnym. Zaproponuj sposoby ułożenia przewodów
w takim pomieszczeniu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyjaśnić, jakie pomieszczenie nazywamy wilgotnym i podać przykład takiego

pomieszczenia,

2) zgodnie z tabelą 5 str.18 (poradnik dla ucznia) określić rodzaj przewodów możliwych do

montowania w takim pomieszczeniu,

3) odszukać na stanowisku pracy przewody, możliwe do wykorzystania w pomieszczeniu

wilgotnym,

4) określić sposób montażu wybranego przewodu z tabelą 4 i 5 (str.1 7, 18 poradnika dla

ucznia).

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

odcinki przewodów elektrycznych do montażu w różnych warunkach środowiska,

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt do ćwiczeń.

Ćwiczenie 2

Przekrój przewodów roboczych w pewnej instalacji elektrycznej mieszkaniowej ułożonej

na stałe w tynku ma wynosić 2,5 mm

. Jaki powinien być przekrój przewodu ochronnego

w tej instalacji?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w tabeli 6 (str. 19 poradnika dla ucznia) i ustalić

przekrój przewodu ochronnego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) mając informacje o warunkach pracy instalacji i wiedząc, że jest to instalacja

jednofazowa, ustalić rodzaj przewodu i podać jego symbol literowo-cyfrowy,

3) wskazać zalecany przewód na stanowisku pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

różne typy przewodów elektrycznych.

Ćwiczenie 3

Określ typ przewodu zasilającego trójfazowe urządzenie do cyklinowania podłogi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić, jaką klasę ochronności posiada urządzenie do cyklinowania podłogi,
2) w zależności od klasy ochronności analizowanego urządzenia wybrać przewód z żyłą

ochronną lub bez żyły ochronnej,

3) określić warunki pracy przewodu przy eksploatacji urządzenia i na tej podstawie opisać

budowę żył, rodzaj izolacji i powłoki,

4) opisać budowę przewodu i podać jego symbol literowy,
5) wskazać przewód na stanowisku pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

różne typy przewodów elektrycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Metody obliczania spadków napięć w instalacjach

elektrycznych jedno- i trójfazowych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dana jest instalacja jednofazowa zasilająca odbiornik oświetleniowy – żarówkę o mocy

P = 100 W. Oblicz spadek napięcia wyrażony w woltach oraz w procentach, jeżeli napięcie
znamionowe instalacji U

= 230 V, długość przewodu wykonanego z miedzi l = 100 m,

a przekrój poprzeczny przewodu S = 1,5 mm

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapisać w zeszycie wzory potrzebne do obliczenia spadków napięcia w woltach oraz

w procentach,

2)  odnaleźć w poradniku lub w zeszycie wartość przewodności właściwej dla miedzi,
3)  podstawić wszystkie dane do zapisanych wcześniej wzorów,
4)  obliczyć spadek napięcia w woltach oraz w procentach.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia obliczeniowe,

−

metoda tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

kalkulator,

−

długopis.

Ćwiczenie 2

Jaki jest spadek napięcia w linii trójfazowej wykonanej przewodem YDYp 5x2,5 mm

o długości l = 25 m, napięciu U

= 400 V i prądzie obciążenia I = 16,5 A jeżeli współczynnik

mocy cos

ϕ = 1.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  rozszyfrować symbol literowy przewodu i podać materiał do budowy żyły,
2)  określić wartość konduktywności materiału przewodowego,
3)  zapisać w zeszycie wzory na spadek napięcia w linii trójfazowej wyznaczony w woltach

i w procentach,

4) podstawić dane z zadania do wzorów i obliczyć spadek napięcia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia obliczeniowe.

Środki dydaktyczne:

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

kalkulator,

−

długopis.

Ćwiczenie 3

Oblicz spadek napięcia w linii jednofazowej o U

= 230 V, od źródła zasilania (punkt A)

do miejsca odbioru (punkt B), wykonanej zgodnie ze schematem przedstawionym na rysunku
poniżej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć spadek napięcia w instalacji wykonanej przewodem YDYp 3x4 mm

2) obliczyć spadek napięcia w instalacji wykonanej przewodem YDYp 3x1,5 mm

3) obliczyć całkowity spadek napięcia (wynik podać w woltach i procentach).

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia obliczeniowe.

Środki dydaktyczne:

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

kalkulator,

−

długopis.

YDYp 3x4mm

YDYp 3x1,5mm

=20m, I

=25A, l

=15m, I

=15A,

cos

ϕ = 1 cosϕ = 1

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Dobór przekroju przewodów ze względu na dopuszczalny

spadek napięcia. Obliczanie długości przewodów ze względu
na dopuszczalny spadek napięcia

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz przekrój żyły przewodu do instalacji jednofazowej o napięciu U

= 230 V, jeżeli

długość przewodu o żyle miedzianej l = 20 m, spodziewany prąd obciążenia I = 13 A,
współczynnik mocy cos

ϕ = 1, a dopuszczalny spadek napięcia wynosi 2%.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) podać właściwy wzór pozwalający obliczyć przekrój przewodu w instalacji jednofazowej

ze względu na dopuszczalny spadek napięcia,

2) wyjaśnić znaczenie wszystkich wielkości występujących we wzorze oraz podać ich

jednostki,

3) obliczyć przekrój przewodu, podstawiając dane wynikające z treści zadania,
4) dobrać przekrój znamionowy pamiętając, że S

≥

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

kalkulator,

−

zeszyt ćwiczeń,

−

długopis.

Ćwiczenie 2

Moc odbiornika trójfazowego P = 1,1 kW, długość przewodu l = 15m. Dobierz przekrój

znamionowy przewodu o żyle miedzianej, jeżeli U

= 400 V, a dopuszczalny spadek napięcia

wynosi 3%.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać do zeszytu dane z zadania, a następnie zapisać wzór pozwalający obliczyć

przekrój S w zależności od tych danych,

2) podstawić dane i obliczyć przekrój przewodu,
3) dobrać przekrój znamionowy pamiętając, że S

≥

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia obliczeniowe.

Środki dydaktyczne:

−

kalkulator,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

długopis.

Ćwiczenie 3

Oblicz długość przewodu wewnętrznej linii zasilającej wykonanej kablem miedzianym

o przekroju żyły 10 mm

, jeżeli linia jest trójfazowa o U

= 400 V, dopuszczalny spadek

napięcia wynosi 0,5%, spodziewany prąd obciążenia 25 A, a współczynnik mocy cos

ϕ = 0,9.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać lub wyprowadzić wzór pozwalający obliczyć długość przewodu ze względu

na dopuszczalny spadek napięcia,

2) wyjaśnić znaczenie wszystkich wielkości występujących w tym wzorze oraz podać ich

jednostki,

3) obliczyć długość wewnętrznej linii zasilającej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia obliczeniowe.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kalkulator,

−

zeszyt ćwiczeń,

−

długopis.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Dobór przekroju przewodów ze względu na obciążalność

prądową długotrwałą

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Należy dobrać przekrój przewodu YDY zasilającego odbiornik jednofazowy o napięciu

= 230 V, mocy P

= 2500 W i współczynniku mocy cos

ϕ = 1. Przewód ma być

umieszczony na stałe w tynku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ze wzoru na moc czynną w obwodzie jednofazowym obliczyć wartość prądu płynącego

w przewodzie w warunkach normalnej pracy,

2) odszukać w tabeli wartość prądu dopuszczalnego długotrwale, pamiętając o spełnieniu

warunku I

≥

3) odczytać zalecany przekrój przewodu,
4) zapisać rozwiązanie i uzasadnienie rozwiązania w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

elementy metody projektów,

−

ćwiczenia obliczeniowe.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt ćwiczeń,

−

kalkulator,

−

długopis.

Ćwiczenie 2

Obliczeniowy prąd odbiornika trójfazowego symetrycznego wynosi I

= 16 A. Dobierz

przekrój przewodu ze względu na obciążalność długotrwałą, wiedząc, że przewód
pięciożyłowy z trzema żyłami obciążonymi prądem roboczym ma być ułożony na stałe
w ścianie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapisać w zeszycie warunek konieczny do poprawnego doboru przekroju

≥

⋅

2) wyjaśnić znaczenie wszystkich wielkości występujących w powyższym wzorze,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) określić wartość współczynnika F, jeżeli przewód zasilający nie styka się z żadnymi

innymi przewodami,

4) wyznaczyć minimalną wartość prądu I

5) korzystając z odpowiedniej tabeli dobrać przekrój przewodu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

elementy metody projektów,

−

ćwiczenia obliczeniowe.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt ćwiczeń,

−

kalkulator,

−

długopis.

Ćwiczenie 3

Wyznacz maksymalny prąd roboczy obciążenia I

, przy zastosowaniu przewodu

YDY 5x2,5 mm

. Wiadomo, że odbiornik jest trójfazowy i ma symetrycznie obciążone

3 żyły, a instalację wykonano w korytku instalacyjnym na ścianie wspólnie z jeszcze jednym
przewodem wielożyłowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać dla danego przewodu wartość dopuszczalnej obciążalności długotrwałej I

(tabela 9 str. 31 poradnika dla ucznia),

2) odszukać wartość współczynnika zmniejszającego F w zależności od liczby stykających

się przewodów (tabela 11 str. 34 poradnika dla ucznia),

3) dobrać prąd obciążenia pamiętając, że

⋅

≤

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt ćwiczeń,

−

kalkulator,

−

długopis.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Dobieranie zabezpieczeń przewodów przed skutkami zwarć

i przeciążeń

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Jaką wartość powinien mieć prąd znamionowy zabezpieczenia nadprądowego

zainstalowanego w obwodzie jak na rysunku, jeżeli przewód ułożony jest pojedynczo na stałe
w tynku, w pomieszczeniu mieszkalnym?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy sposobu ułożenia przewodu,
2) w zależności od warunków pracy przewodu, odczytać z tabeli 9 wartość prądu

dopuszczalnego długotrwale I

3) oszacować wartość prądu znamionowego zabezpieczenia, pamiętając o spełnieniu

warunków: I

≤

oraz I

≤

1,45

⋅

, gdzie I

= k

⋅

4) odszukać w katalogu odpowiedni wyłącznik i zapisać w zeszycie jego pełny symbol.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia obliczeniowe.

Środki dydaktyczne:

–

katalogi wyłączników nadprądowych,

–

zeszyt ćwiczeń,

–

długopis.

Ćwiczenie 2

Dobrać zabezpieczenie nadprądowe obwodu trójfazowego zasilającego silnik klatkowy,

którego spodziewane obciążenie wynosi P = 4500 W, U

= 400 V cosφ = 0,9. Obwód jest

wykonany w listwach elektroinstalacyjnych przewodem YDY 5x4 mm

, wspólnie z dwoma

innymi przewodami.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

YDYp 3x 2,5 mm

230 V, 50 Hz

= 15 A

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wykorzystać znajomość wzoru na moc w układzie trójfazowym i obliczyć rzeczywisty

prąd płynący w obwodzie,

2)  odszukać stosownie do warunków pracy wartość prądu dopuszczalnego długotrwale,
3)  określić wartość prądu znamionowego zabezpieczenia,
4)  korzystając z katalogu dobrać odpowiednie zabezpieczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia obliczeniowe.

Środki dydaktyczne:

–

katalogi wyłączników nadprądowych,

–

zeszyt ćwiczeń,

–

długopis.

Ćwiczenie 3

Piec akumulacyjny zasilany jest napięciem U

= 400 V, przewodem YDY 5x2,5 mm

ułożonym w listwach profilowanych. Dobierz odpowiednie zabezpieczenie nadprądowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać wartość dopuszczalnej obciążalności długotrwałej, uwzględniając przekrój

przewodów oraz sposób ich ułożenia,

2)  dobrać wartość prądu znamionowego zabezpieczenia,
3)  określić typ wyłącznika (B, C lub D), wybór uzasadnić,
4)  wybrać z katalogu odpowiedni wyłącznik zwracając uwagę na liczbę biegunów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia obliczeniowe.

Środki dydaktyczne:

–

katalogi wyłączników nadprądowych,

–

zeszyt ćwiczeń,

–

długopis.

Ćwiczenie 4

Wyszukując informacje w różnych źródłach (podręcznikach lub poradnikach dla

elektryka), przygotuj krótką prezentację na temat: „Selektywność zabezpieczeń w instalacjach
elektrycznych”.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyjaśnić, co oznacza wyraz „selektywność” (można sprawdzić w słowniku lub

Internecie),

2) wyjaśnić, na czym polega zapewnienie selektywności wyłączenia zasilania,
3) podać przykład prawidłowo dobranych zabezpieczeń w instalacji elektrycznej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

elementy metody projektów.

Środki dydaktyczne:

−

podręczniki lub poradniki dla elektryka,

−

stanowisko z dostępem do Internetu,

−

zeszyt ćwiczeń,

−

długopis.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Dobieranie przewodów
elektrycznych”

Test zawiera 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 są z poziomu
podstawowego,

–

zadania 10 i 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań

0 lub 1 punkt

Za każdą poprawną odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu

ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym obu z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. d, 3. d, 4. c, 5. a, 6. a, 7. c, 8. a, 9. a, 10. b, 11. c,
12. c, 13. c, 14. a, 15. b, 16. b, 17. b, 18. c, 19. a, 20. b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia uczniów)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić zastosowanie przewodu na podstawie jego
wyglądu zewnętrznego

Podać symbol literowy przewodu na podstawie jego
wyglądu zewnętrznego

Dobrać przewody do wykonania obwodów gniazd
wtyczkowych

Dobrać przewód zasilający odbiornik przenośny
i ruchomy

Określić symbol i barwę przewodu ochronnego

Podać wzór pozwalający obliczyć rezystancję
przewodu w zależności od jego wymiarów
geometrycznych

Obliczyć spadek napięcia w obwodzie
elektrycznym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przeliczyć spadek napięcia w woltach na spadek
napięcia w %

Określić sposób zwiększenia dopuszczalnej
obciążalności prądowej przewodów

Dobrać zabezpieczenie do obwodu gniazda
wtyczkowego ogólnego zastosowania

11 Określić rodzaj zabezpieczeń przeciążeniowych

Dobrać przekrój przewodu ochronnego
w instalacjach

Dobrać przewody do montażu w pomieszczeniach
niebezpiecznych pod względem wybuchowym

Określić zasady instalowania zabezpieczeń
przeciążeniowych

15 Obliczyć spadek napięcia w instalacji jednofazowej

Wskazać skuteczny sposób zmniejszenia spadku
napięcia w instalacji

Dobrać przekrój przewodu ze względu na
dopuszczalny spadek napięcia

Dobrać długość przewodu ze względu na
dopuszczalny spadek napięcia

Określić zastosowanie zabezpieczeń o działaniu
zwłocznym

Dobrać prąd znamionowy zabezpieczenia obwodu
jednofazowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.  Ustal z uczniami termin sprawdzianu z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem.
2.  Uczeń rozwiązuje 20 zadań testowych wielokrotnego wyboru.
3.  W każdym zadaniu jest tylko jedna poprawna odpowiedź.
4.  Uczeń wybiera poprawną odpowiedź, zaczerniając właściwe pole w karcie odpowiedzi.
5.  W przypadku pomyłki bierze złą odpowiedź w kółko i zaznacza właściwą.
6.  Uczeń może korzystać z kalkulatora.
7.  Na rozwiązanie testu uczeń ma 20 x 2 minuty oraz 5 minut na zapoznanie się z instrukcją.
8.  Po zakończeniu testu uczeń podnosi rękę i czeka, aż nauczyciel odbierze od niego pracę.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję, masz na tę czynność 5 minut.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera 20 zadań dotyczących dobierania przewodów elektrycznych. Są to zadania

wielokrotnego wyboru.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, zaczerniając w niej właściwe

pole. W przypadku pomyłki otocz błędną odpowiedź kółkiem, a następnie ponownie
zaznacz odpowiedź prawidłową.

6.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7.  Możesz uzyskać maksymalnie 20 punktów.
8.  Kiedy  udzielenie  odpowiedzi  będzie  Ci  sprawiało  trudność,  wtedy  odłóż  rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

9. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.
10. Po zakończeniu testu podnieś rękę i zaczekaj, aż nauczyciel odbierze od Ciebie pracę.

Powodzenia !

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Przedstawiony na rysunku przewód ma jednodrutowe żyły miedziane, a izolację

i powłokę polwinitową. Przewód taki ma zastosowanie
a)  w instalacjach układanych na stałe w rurkach.
b)  w instalacjach układanych na stałe w tynku.
c)  do zasilania odbiorników przenośnych.
d)  do wykonywania przyłączy napowietrznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Przedstawiony na rysunku przewód ma żyłę aluminiową i izolację polwinitową.

Jego symbol literowy ma postać
a)  LY.
b)  DY.
c)  ALY.
d)  ADY.

3. Do wykonania obwodów gniazd ogólnego zastosowania w budynku mieszkalnym

stosujemy przewody
a) YADY 3x 1,5 mm

b) YLY 3x1,5 mm

c) YADYp 3x2,5 mm

d) YDYp 3x2,5 mm

4. Do zasilania spawarki elektrycznej najlepiej dobrać przewód oznaczony symbolem

a)  YDY.
b)  AFL.
c)  OWY.
d)  ASXSn.

5. Przewód ochronny w instalacjach elektrycznych

a)  ma barwę żółto-zieloną i jest oznaczony symbolem PE.
b)  ma barwę niebieską i jest oznaczony symbolem N.
c)  ma barwę niebieską i jest oznaczony symbolem PEN.
d)  ma barwę żółto-zieloną i jest oznaczony symbolem PEN.

6. Jeżeli

γ oznacza konduktywność przewodnika wyrażoną w

⋅

to rezystancję R

przewodu o długości l i przekroju S obliczyć można ze wzoru

⋅

7. Rezystancja R pewnego obwodu jednofazowego wynosi 2

Ω

, a prąd I = 2 A. Przy

założeniu, że współczynnik mocy odbiornika cos

ϕ = 0,8, spadek napięcia

∆

U w obwodzie

ma wartość
a)  4,8 V.
b)  4,0 V.
c)  3,6 V.
d)  3,2 V.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Spadek napięcia obliczony w woltach, w instalacji jednofazowej o napięciu U

= 230 V,

wynosi 4 V. Ten sam spadek napięcia, ale wyrażony w procentach ma wartość około
a)  1,7 %.
b)  3,4 %.
c)  6,5 %.
d)  10 %.

9. W celu zwiększenia dopuszczalnej obciążalności długotrwałej przewodów I

należy

a)  polepszyć warunki chłodzenia przewodów.
b)  pogorszyć warunki chłodzenia przewodów.
c)  zastosować przewody o mniejszym przekroju żył.
d)  zwiększyć liczbę przewodów ułożonych jest w jednym miejscu.

10. Obwód gniazda wtyczkowego, zasilający grzejnik elektryczny trójfazowy o napięciu

400 V,  w  którym  prąd  znamionowy  wynosi  ok.  14 A,  zabezpieczamy  wyłącznikiem
nadprądowym
a)  S311 B10.
b)  S313 B16.
c)  S313 C10.
d)  S311 C16.

11. Do zabezpieczania przewodów przed skutkami przeciążeń nie stosuje się

a)  wyłączników nadprądowych.
b)  przekaźników termicznych.
c)  ograniczników przepięć.
d)  bezpieczników instalacyjnych.

12. Jeżeli przekrój przewodów roboczych wynosi 4 mm

to minimalny przekrój przewodu

ochronnego PE wynosi
a) 1,5 mm

b) 2,5 mm

c) 4 mm

d) 16 mm

13. W pomieszczeniach niebezpiecznych pod względem wybuchowym nie należy stosować

przewodów
a)  1-żyłowych w rurach stalowych na uchwytach.
b)  1-żyłowych w rurach stalowych pod tynkiem.
c)  gołych na izolatorach wsporczych lub rolkach.
d)  kabelkowych opancerzonych na uchwytach.

14. Z instalowania zabezpieczenia przeciążeniowego można zrezygnować

a)  w obwodach sterowania i systemach alarmowych.
b)  na początku każdego obwodu prądowego.
c)  w miejscach, gdzie zmienia się obciążalność prądowa przewodów.
d)  w miejscach, gdzie zmienia się przekrój poprzeczny przewodu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Jeżeli w przewodzie YDY 3x2,5 mm

γ = 57

⋅

, długości 20 m, zasilającym

grzejnik elektryczny, płynie prąd 10 A, to spadek napięcia obliczony ze wzoru

⋅

cos

wynosi około

a)  1,8 V.
b)  2,8 V.
c)  3,8 V.
d)  4,8 V.

16. W celu zmniejszenia spadku napięcia w instalacji elektrycznej należy

a)  zmniejszyć przekrój poprzeczny przewodu.
b)  zwiększyć przekrój poprzeczny przewodu.
c)  zwiększyć długość przewodu od źródła zasilania do odbioru.
d)  zastosować przewód o mniejszej konduktywności żyły.

17. Znamionowy przekrój przewodu o długości l = 35 m,

γ = 57

⋅

, zasilającego

odbiornik jednofazowy o napięciu U

= 230 V i mocy P = 1 kW wyznaczony ze względu

dopuszczalny

spadek

napięcia

∆

%dop

= 2%,

zgodnie

wzorem

dop

100

⋅

wynosi

a) 1,0 mm

b) 1,5 mm

c) 2,5 mm

d) 4,0 mm

18. Długość l przewodu o przekroju S = 16mm

, konduktywności

γ = 57

⋅

wyznaczona ze wzoru

cos

dop

100

⋅

dla U

=230V, I=30A, cos

ϕ=1,

∆

%dop

=2%

wynosi około
a)  7 km.
b)  0,7 km.
c)  0,07 km.
d)  0,007 km.

19. Wkładki bezpiecznikowe o działaniu zwłocznym stosuje się do zabezpieczania obwodów

a)  silników elektrycznych.
b)  odbiorów oświetleniowych.
c)  układów sterowania.
d)  instalacji komputerowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………………………………

Dobieranie przewodów elektrycznych

Zaznacz poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Dobieranie przewodów
elektrycznych”

Test zawiera 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 20 są z poziomu
podstawowego,

–

zadania 9 i 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań

0 lub 1 punkt

Za każdą poprawną odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu

ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym obu z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. b, 4. c, 5. a, 6. b, 7. c, 8. a, 9. d, 10. c, 11. a,
12. a, 13. b, 14. c, 15. d, 16. a, 17. a, 18. b, 19. b, 20. d.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia uczniów)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić zastosowanie linek stalowo-aluminiowych

Podać symbol literowo-cyfrowy przewodu do
zasilania obwodów oświetleniowych

Rozpoznać przewód na podstawie jego wyglądu
i oznaczenia literowego

Rozpoznać żyły robocze, ochronne i neutralne na
podstawie barwy materiału izolacyjnego

Obliczyć rezystancję przewodu mając jego wymiary
geometryczne

Przeliczyć spadek napięcia w procentach na spadek
napięcia w woltach

Dobrać przekrój przewodu ze względu na
dopuszczalny spadek napięcia

Określić skutki zamiany odbiornika w instalacji
elektrycznej na odbiornik o większej mocy

Dobrać zabezpieczenie obwodu gniazda
jednofazowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dobrać przekrój przewodu ze względu na
dopuszczalną obciążalność długotrwałą

Określić sposób zwiększenia obciążalności
długotrwałej przewodów

12 Określić rodzaj zabezpieczeń przeciążeniowych

13 Dobrać przekrój żyły ochronnej w instalacjach

Dobrać przekrój przewodu roboczego ze względu
na wytrzymałość mechaniczną

Dobrać przewody i sposób włożenia
w pomieszczeniach niebezpiecznych pod względem
wybuchowym

16 Określić sposób instalowania przewodów gołych

Obliczyć długość przewodu ze względu na
dopuszczalny spadek napięcia

Wskazać zastosowanie wkładek bezpiecznikowych
o działaniu szybkim

19 Dobrać prąd znamionowy wkładki topikowej

20 Obliczyć spadek napięcia w instalacji elektrycznej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję, masz na tę czynność 5 minut.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera  20  zadań  dotyczących  dobierania przewodów  elektrycznych.  Są  to  zadania

wielokrotnego wyboru.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, zaczerniając w niej właściwe

pole. W przypadku pomyłki otocz błędną odpowiedź kółkiem, a następnie ponownie
zaznacz odpowiedź prawidłową.

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

9. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.
10. Po zakończeniu testu podnieś rękę i zaczekaj, aż nauczyciel odbierze od Ciebie pracę.

Powodzenia !

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Przedstawiony na rysunku przewód to linka stalowo-aluminiowa. Ma ona zastosowanie

a)  w instalacjach wtynkowych.
b)  do zasilania odbiorników ruchomych.
c)  w liniach napowietrznych.
d)  w obwodach sterowania.

2. Do wykonania obwodów zasilających odbiorniki oświetleniowe w budynku mieszkalnym

stosujemy przewody
a) dyp 3x1,5 mm

b) YKY 3x2,5 mm

c) YADYp 3x2,5 mm

d) YLY 3x1,5 mm

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Przedstawiony na rysunku przewód ma żyły miedziane a izolację i powłokę polwinitową.

Jego symbol literowy to
a)  YADY.
b)  YDY.
c)  YLY.
d)  YALY.

4. Żyły przewodu przedstawionego na rysunku: 1 (czarna), 2 (niebieska), 3 (żółto-zielona),

oznacza się odpowiednio (w kolejności 1, 2, 3) symbolami
a)  L, PE, N.
b)  PE, N, L.
c)  L, N, PE.
d)  PE, L, N.

5. Rezystancja pewnego odcinka przewodu miedzianego o konduktywności

γ = 57

⋅

długości l = 10 m i przekroju S = 1,5 mm

, obliczona ze wzoru

⋅

wynosi około

a) 0,12

Ω

b) 1,2

Ω

c) 12

Ω

d) 120

Ω

6. Jeżeli spadek napięcia w instalacji odbiorczej jednofazowej o napięciu znamionowym

= 230 V wynosi

∆

= 2 % , to ten sam spadek napięcia, ale wyrażony w woltach ma

wartość
a)  2,3 V.
b)  4,6 V.
c)  23 V.
d)  46 V.

7. Przekrój przewodu dyp o konduktywności

γ = 57

⋅

, w instalacji jednofazowej

o długości l = 30 m i napięciu U

= 400 V, zasilającej odbiornik o mocy P = 10000 W,

obliczony ze wzoru

dop

100

⋅

i dobrany ze względu na dopuszczalny

spadek napięcia

∆

%dop

= 2 % wynosi

a) 1,0 mm

b) 1,5 mm

c) 2,5 mm

d) 4,0 mm

8. W instalacji omówionej w zadaniu 7 zamieniono odbiornik, na inny o większej mocy P.

Po takiej zamianie
a)  zwiększył się spadek napięcia w linii.
b)  zmniejszył się spadek napięcia w linii.
c)  zwiększyła się konduktywność przewodu.
d)  zmniejszyła się wartość napięcia zasilającego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

YDYp 3x2,5 mm

230 V, 50 Hz

= 15 A

9. Obwód gniazda wtyczkowego ogólnego zastosowania, w instalacji przedstawionej na

rysunku, należy zabezpieczyć wyłącznikiem nadprądowym

a)  S311 C10.
b)  S313 C16.
c)  S313 B10.
d)  S311 B16.

10. Przez przewód dyp 3x1,5 mm

, ułożony na ścianie nie powinien, zgodnie z poniższą

tabelą, płynąć prąd większy niż

Tabela: Obciążalność prądowa długotrwała IŻ przewodów z żyłami miedzianymi i o izolacji PCV

Sposób ułożenia przewodu i liczba żył obciążonych prądem roboczym

Przewody jednożyłowe

w rurach i wielożyłowe

w ścianach

Przewody jednożyłowe

w rurach na ścianie

Przewody wielożyłowe na

ścianie

Przekrój

znamionowy

[mm

]

1,5
2,5

14,5
19,5

13
18
24

17,5

24
32

15,5

21
28

19,5

26
35

17,5

24
32

a)  14,5 A.
b)  15,5 A.
c)  17,5 A.
d)  19,5 A.

11. Zwiększenie obciążalności prądowej długotrwałej przewodu IŻ osiągnąć można przez

a)  zwiększenie przekroju przewodu.
b)  zmniejszenie przekroju przewodu.
c)  ułożenie przewodu w ścianie a nie na ścianie.
d)  ułożenie w tych samych korytkach większej liczby przewodów.

12. Do zabezpieczania przewodów elektrycznych przed skutkami przeciążeń stosuje się

a)  przekaźniki termiczne.
b)  przekaźniki podnapięciowe.
c)  styczniki elektromagnetyczne.
d)  ograniczniki przepięć.

13. Jeżeli przekrój żyły przewodu roboczego wynosi 25 mm

, to przekrój żyły ochronnej

powinien wynosić
a) 10 mm

b) 16 mm

c) 25 mm

d) 35 mm

14. Najmniejszy, dopuszczalny ze względu na wytrzymałość mechaniczną, przekrój

przewodu roboczego w instalacjach mieszkaniowych wynosi
a) 1,0 mm

dla aluminium.

b) 1,5 mm

dla aluminium.

c) 1,5 mm

dla miedzi.

d) 2,5 mm

dla miedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. W pomieszczeniach niebezpiecznych pod względem wybuchowym nie zaleca się układać

przewodów
a)  1-żyłowych w rurach stalowych na uchwytach.
b)  kabelkowych opancerzonych na uchwytach.
c)  1-żyłowych w rurach stalowych pod tynkiem.
d)  kabelkowych na linkach nośnych.

16. Przewody gołe należy instalować wyłącznie

a)  na izolatorach.
b)  w rurach.
c)  na drabinkach.
d)  w korytkach.

17. Długość l przewodu o przekroju S = 2,5 mm

, konduktywności

γ = 34

⋅

wyznaczona ze wzoru

dop

100

cos

⋅

dla U

= 230 V, I = 20 A, cos

ϕ = 1,

∆

%dop

= 3% wynosi około

a)  15 m.
b)  30 m.
c)  45 m.
d)  60 m.

18. Wkładek bezpiecznikowych o działaniu szybkim nie stosuje się do zabezpieczania

obwodów zasilających
a)  instalacje komputerowe.
b)  silniki elektryczne.
c)  odbiory oświetleniowe.
d)  układy sterowania.

19. Prąd znamionowy wkładki topikowej zabezpieczającej obwód odbiornika jednofazowego

o mocy P = 1,5 Kw, cos

ϕ = 1 i napięciu U = 230 V powinien wynosić

a)  6 A.
b)  10 A.
c)  16 A.
d)  25 A.

20. Spadek napięcia w jednofazowym torze przesyłowym (w układzie jak na rysunku) określa

wzór

⋅

cos

⋅

cos

⋅

odbiornik

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………………………………

Dobieranie przewodów elektrycznych

Zaznacz poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1.  Bartodziej G., Kałuża E.: Aparaty i urządzenia elektryczne. WSiP, Warszawa 2000
2.  Laskowski J.: Poradnik elektroenergetyka przemysłowego. COSiW SEP, Warszawa 2005
3.  Musiał E.: Instalacje i urządzenia elektroenergetyczne. WSiP, Warszawa 2007
4.  Orlik W. Egzamin kwalifikacyjny elektryka w pytaniach i odpowiedziach. Wydawnictwo

KaBe, Krosno 2006

5. Pazdro K., Wolski A.: Instalacje elektryczne w budynkach mieszkalnych. WNT,

Warszawa 2005

6.  Podręcznik dla elektryków. Zeszyt 1. COSiW SEP, Warszawa 2004
7.  Podręcznik dla elektryków. Zeszyt 2. COSiW SEP, Warszawa 2004
8.  Poradnik montera elektryka. WNT, Warszawa 2007
9.  PN–IEC  60364–5–52:2002.  Instalacje  elektryczne  w  obiektach  budowlanych.  Dobór

i montaż wyposażenia elektrycznego. Oprzewodowanie

10. PN–IEC 60364–4–43:1999 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona dla

zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed prądem przetężeniowym.