STROPODACHY

Stropodachy to przekrycia budynku, które pełnią rolę równocześnie funkcje stropu i dachu.
Stropodach zabezpiecza wnętrze budynku przed opadami atmosferycznymi oraz przed
zmianami temperatury. Stropodach składa się z wielu warstw o zróżnicowanej funkcji tj.:
- warstwy konstrukcyjnej (stropu)
- warstwy parochronnej (paroizolacji)
- warstwy ciepłochronnej (termoizolacji) min U= 0,25 W/(m

2

K)

- warstwy powietrznej wentylacyjnej
-warstwy pokryciowej (wodoszczelnej)
Podział stropodachów:
Stropodachy dwudzielne – mają wentylowaną przestrzeń powietrzną między ocieplonym
stropem a konstrukcją przekrycia dachowego. Dzielą się na przełazowe i nieprzełazowe.
Stropodachy szczelinowe – konstrukcje w których nad warstwą ocieplająca ułożoną na
konstrukcji nośnej, pod pokryciem dachowym znajdują się szczeliny powietrzne połączone z
powietrzem zewnętrznym.
Stropodachy pełne – mają wszystkie warstwy konstrukcyjne całkowicie przylegające do
siebie tj. na warstwie nośnej ułożone są bezpośrednio paroizolacja, termoizolacja, oraz
pokrycie.
Stropodachy odpowietrzane- różnią się od stropodachów pełnych tym, że pod warstwą
pokrycia znajduje się warstwa odpowietrzająca w postaci drobnych kanalików utworzonych
przez zastosowanie specjalnej papy perforowanej.
Stropodachy dwudzielne

Stropodachy dwudzielne najlepiej chronią wnętrza mieszkalne przed nadmiernymi stratami
ciepła, zawilgoceniem i przegrzaniem. Stropodachy te, zalecane są w szczególności nad
pomieszczeniami o ciśnieniu pary wodnej powyżej 2130 Pa (łazienki, kuchnie). W
stropodachach dwudzielnych, przestrzeń powietrzna nad ocieplonym stropem pod konstrukcją
pokrycia dachowego ma zazwyczaj wysokość kilkudziesięciu centymetrów, a czasami ponad
1m. (stropodachy przełazowe), dzięki temu istnieje swobodniejsza wymiana powietrza
między przestrzenią wentylowaną a powietrzem zewnętrznym.

Zasady wentylacji

1. Ruch powietrza w wentylowanej przestrzeni powietrznej stropodachu może być wywołany:

- oddziaływaniem wiatru

- różnicą temperatur powietrza wewnątrz przestrzeni wentylowanej a temperaturą powietrza
zewnętrznego, która powoduje różnicę ciśnień wywołującą konwekcyjny ruch powietrza

2. Lokalizacja otworów nawiewnych i wywiewnych w stropodachu zależy od przyczyny
ruchu powietrza oraz od kształtu i wymiarów przestrzeni przewietrzanej.

3. W stropodachach dwudzielnych o przestrzeni powietrznej kilkudziesięciocentymetrowej
odległości między otworami wlotowymi i wylotowymi może dochodzić do 25 – 30 m.

4. W stropodachach o przestrzeni powietrznej niewysokiej (do 20 cm) odległość między tymi
otworami może wynosić max 12 – 15 m.

5. Przestrzeń powietrzna powinna być lokalizowana zawsze ponad warstwą termoizolacyjną.

6. Przy sytuowaniu zewnętrznych ścian podłużnych budynku w kierunku północ południe
wentylacja powinna być powodowana różnicą temperatur, w tym przypadku należy zachować
jak największą różnicę wysokości wlotów i wylotów powietrza .

7. Przy sytuowaniu ścian podłużnych w kierunku wschód – zachód wentylacja powinna być
powodowana parciem wiatru, wówczas otwory wentylacyjne na- i wywiewne należy
umieszczać 5 – 10 cm ponad warstwą termoizolacji.

8. Otwory wentylacyjne powinny być sytuowane pod gzymsem .

9. Wskazane jest stosować otwory wentylacyjne w formie ciągłej szczeliny lub w postaci
równomiernie rozłożonych otworów (np. z cegły dziurawki, sączków ceramicznych itp.); przy
stosowaniu większych otworów odstęp ich nie powinien przekraczać 1,0 m.

Aby system wentylacji działał poprawnie powierzchnia otworów wlotowych

(nawiewnych) musi równoważyć lub przekraczać powierzchnię otworów wylotowych
(wywiewnych). Poprawnie skonstruowany system wentylacyjny wykorzystuje „zasadę
unoszenia ciepłego powietrza „. Kierunek przepływu powietrza jest najczęściej zgodny z linią
spadku dachu, a więc oprócz parcia wiatru wytwarza się naturalny ciąg grawitacyjny. Ułatwia
on ruch powietrza pod połacią dachową nawet przy bezwietrznej pogodzie. Wg aktualnie
obowiązujących polskich wytycznych powierzchnia otworów wentylacyjnych powinna
wynosić nie mniej niż 5 cm

2

na każdy m

2

powierzchni wentylowanego dachu (przestrzenie

słabo wentylowane) do 15 cm

2

na każdy m

2

powierzchni wentylowanego dachu (przestrzenie

dobrze wentylowane).

Do ocieplenia stropodachów mogą być stosowane sztywne płyty izolacyjne, maty

izolacyjne i materiały zasypowe. W przypadku stropodachów dwudzielnych nieprzełazowych
szczególnie korzystne jest używanie materiałów zasypowych do ocieplenia przestrzeni poddasza,
gdzie układa sieje bezpośrednio na stropie, tworząc warstwę o wymaganej grubości. Przy
stosowaniu na stropach niepalnych lekkich, luźnych, materiałów zasypowych, jak np.:
mineralizowane z wapnem wióry i trociny drzewne czy wełna mineralna w granulkach, istnieje
możliwość ich wywiewania podczas intensywnego ruchu powietrza w przestrzeni wentylowanej.

Z tego powodu warstwę materiału termoizolacyjnego należy zabezpieczyć od góry za

pomocą cienkiej siatki z tworzywa sztucznego.

W stropodachach, w których przestrzeń wysokiego poddasza jest wykorzystywana przez

użytkowników jako magazyn lub suszarnia, istnieje potrzeba ułożenia na warstwie
termoizolacyjnej stropu warstwy podłogowej (posadzki). Pod podłogą na warstwy termoizolacyjne
z powodu funkcji strychu mogą być zastosowane tylko wytrzymałe na obciążenia, odpowiednio
twarde, płyty termoizolacyjne z wełny mineralnej, poliuretanu, itp.

Stropodachy szczelinowe

Stropodachy te stanowią wielowarstwową przegrodę o dużym kącie nachylenia do

poziomu. Dzięki zredukowaniu przestrzeni poddasza, pełniącego dawniej funkcję strychu, do
wąskiej wentylowanej przestrzeni powietrznej powstała konstrukcja przegrody zewnętrznej
budynku, która spełnia równocześnie funkcję stropu oraz pokrycia. Zatem konstrukcja ta
zabezpiecza wnętrze poddasza mieszkalnego zarówno przed opadami atmosferycznymi, jak i
przed zmianami temperatury zewnętrznej.

Właściwą ochronę przed wilgocią zewnętrzną przegrody gwarantuje poprawnie wykonane

pokrycie dachu oraz druga płaszczyzna odwodnienia dachu, nazywana również
wiatroizolacją. Natomiast przed wilgocią wewnętrzną chroni przegrodę taka kolejność warstw
od wnętrza na zewnątrz, aby warstwy te miały malejący opór dyfuzyjny dla pary wodnej, by
mogła się ona wydostawać na zewnątrz i nie wykraplać wewnątrz przegrody.

Dla odprowadzenia nadmiaru pary wodnej z przegrody, stosowana jest pod pokryciem

szczelina wentylowana umożliwiająca odprowadzenie pary na zewnątrz lub zastosowanie
paroizolacji na powierzchni wewnętrznej stropodachu stromego. Nad pomieszczeniami
wilgotnymi, np. łazienki, kuchnie, konieczne jest użycie paroizolacji od strony wewnętrznej
stropodachu również w przypadku stosowania szczeliny wentylowanej pod pokryciem.

Szczelina wentylacyjna jest stosowana między dolną powierzchnią pokrycia

dachowego a górną powierzchnią izolacji wiatroszczelnej. W praktyce stosuje się często
również drugą szczelinę wentylacyjną, między górną powierzchnią termoizolacji a dolną
powierzchnią izolacji wiatroszczelnej.

W budynkach nowo wznoszonych możliwe jest ułożenie warstwy ocieplenia nad

krokwiami. Znalazły tu zastosowanie twarde płyty termoizolacyjne, odporne na ściskanie i
zginanie. Natomiast w budynkach istniejących warstwa ocieplenia może być ułożona między
krokwiami lub pod nimi. W przypadku stosowania ocieplenia między krokwiami wymagana
jest jednak duża wysokość krokwi, tj. min 20 cm. Przy niższych krokwiach ma zastosowanie
ocieplenie dwuwarstwowe, tj. między krokwiami oraz pod nimi, tak by uzyskać wymaganą
normowo izolacyjność cieplna przegrody.

Wymiary szczeliny wentylowanej stropodachu

Ponieważ stropodach stromy narażony jest na zawilgocenie od zewnątrz opadami

atmosferycznymi, a od wewnątrz parą wodną przepływającą przez przegrodę na zewnątrz,
dlatego też nad pomieszczeniami mieszkalnymi poddasza należy budować konstrukcje
stropodachów szczelinowych wentylowanych zamiast stropodachów pełnych. Wentylacja
stropodachu jest możliwa po utworzeniu szczeliny powietrznej między pokryciem dachowym
a górną powierzchnią termoizolacji
Zgodnie z normą DIN 4108 minimalne powierzchnie szczelin powietrznych stropodachów
szczelinowych wentylowanych, o pochyleniu połaci do 50°, w przeliczeniu na jednostkową
powierzchnię połaci dachowej

F

D

[cm

3

] wynoszą:

• na wlocie powietrza przy okapie

F

E

= 0,002 F

D

.

• na wylocie powietrza przy kalenicy
F

A

= 0,0005 F

D

gdzie:
F

D

= L [cm] x 100 [cm] = F

D

[cm

2

],

L - odległość między okapem i kalenicą.

Symbol F

A

oznacza łączną powierzchnię szczelin wylotowych w kalenicy w obydwu

połaciach dachowych. Przekrój poprzeczny szczeliny F na całym obszarze połaci dachowej
powinien spełniać warunek F

L

>F

E

. Ponadto minimalna grubość szczeliny F

L

między okapem

a kalenicą powinna wynosić 2,0 cm oraz min. F

L

=200 cm/mb.

STROPODACHY PEŁNE I ODPOWIETRZANE

Stropodachy pełne znalazły zastosowanie w konstrukcjach stropodachów płaskich o

minimalnym spadku dla tradycyjnych pokryć papowych, równym 5%. W stropodachach
pełnych wszystkie warstwy konstrukcyjne całkowicie przylegają do siebie i nie ma w nich
żadnych szczelin ani kanalików powietrznych. Na konstrukcji nośnej stropu (przekrycia)
ułożone są bezpośrednio: warstwa ocieplająca i pokrycie.

W przypadku pomieszczeń o ciśnieniu pary wodnej przekraczającym 1200 Pa pod materiałem
termoizolacyjnym należy stosować paroizolację. Jako paroizolację wykorzystuje się
najczęściej papę asfaltową z obustronną powłoką. Papę należy przyklejać do wyrównanego

podłoża z zakładami około 5 cm, sklejonymi lepikiem. Paroizolacja powinna stanowić ciągłą
warstwę, gdyż jakiekolwiek nieszczelności przekreślają w dużym stopniu efekt praktyczny jej
zastosowania. Stosowanie paroizolacji jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy materiały
zamykane między nią a pokryciem są suche, tzn. nie zawilgocone przez opady.
W celu zabezpieczenia stropodachu przed kondensacją pary wodnej w jego wnętrzu
obowiązuje prosta zasada, że opór dyfuzyjny paroizolacji powinien być co najmniej
porównywalny z oporem dyfuzyjnym warstw pokrycia dachowego. Lepiej jednak stosować
takie materiały na paraizolację, aby były szczelniejsze dla przepływu pary wodnej od warstw
pokrycia dachowego.

Stropodachy odpowietrzane

Stropodachy odpowietrzane mogą być stosowane nad pomieszczeniami suchymi (np.

pokoje mieszkalne) oraz nad pomieszczeniami średnio wilgotnymi (kuchnie, pomieszczenia
sanitarne) o wilgotności względnej nie przekraczającej około 70%. Natomiast nad
pomieszczeniami wilgotnymi i mokrymi (np. pralnie, umywalnie) należy stosować
Stropodachy wentylowane. Dopuszczalne minimalne spadki stropodachów powinny wynosić
co najmniej 3% dla wielowarstwowych pokryć papy asfaltowej, o zawartości masy
powłokowej minimum 1600 g/m

2

. Zaleca się jednak, aby w miarę możliwości spadek połaci

dachu był większy i wynosił około 5%.Dla zmniejszenia ryzyka zawilgocenia stropodachu
pełnego lepszym rozwiązaniem jest stropodach odpowietrzany. W stropodachu tym pod
pokryciem papowym znajduje się sieć kanalików powietrznych umożliwiających ujście
nadmiaru pary wodnej dyfundującej z wnętrza budynku spod pokrycia na zewnątrz. System
odpowietrzający, uzyskany za pomocą papy z gruboziarnistą posypką lub papy perforowanej,
powinien mieć połączenie z powietrzem zewnętrznym. Połączenie to uzyskuje się albo na
krawędziach stropodachu przez odpowiednie ukształtowanie obróbek blacharskich, albo też
przez ustawienie wywietrzników na powierzchni dachu, jeśli wykonanie takich obróbek jest
niemożliwe.

Stropodachy o odwróconej kolejności warstw

W stropodachach tych warstwę termoizolacyjną układa się powyżej warstwy pokrycia

dachu. Takie położenie warstwy wodoszczelnej zabezpiecza pokrycie przed wahaniami
temperatury oraz uszkodzeniami mechanicznymi. Płyty izolacji termicznej łączone są na
przylgę lub na wpust i pióro. Nad płytami termoizolacyjny-mi stosuje się paroprzepuszczalną
włókninę lub matę ochronną, zwaną flizeliną. Duża wytrzymałość żelbetowych płyt
stropowych stanowiących podłoże dla stropodachów odwróconych umożliwia zastosowanie
rozwiązań stropodachów o różnorodnej funkcji ich warstwy wierzchniej. Warstwa ta
najczęściej stanowi pokrycie dachowe lub warstwę dociskową i ochronną, a czasem
wykorzystywana jest jako taras, jak również dla ruchu i parkowania pojazdów.

Stropodach z warstwą roślinności tzw. ogrody na dachu
Dach zielony ,by mógł prawidłowo funkcjonować i cieszyć użytkowników, stawia konkretne
wymagania przy projektowaniu, wykonawstwie i doborze materiałów. Bardzo ważnym
elementem ,przy tego typu dachach jest hydroizolacja. Musi być ona szczelna, odporna na
penetrację korzeni i mieć optymalne warunki pracy, dlatego najczęściej stosowaną
kosntrukcją, przy realizowaniu dachów zielonych system stropodachu odwróconego.

Termoizolacja stropodachu odwróconego wykonana w postaci płyty z polistyrenu
ekstrudowanego XPS

chroni hydroizolację nie tylko przed niekorzystnymi zmianami

temperatur, ale także jest barierą dla penetrujących korzeni i niewłaściwych prac
konserwacyjnych np. przez zbyt głębokie kopanie w trakcie prac ogrodniczych .
Układ warstw w stropodachach zielonych o odwróconej kolejności warstw jest następujący :
 warstwa wegetacyjna (ziemia uprawna);

 warstwa geowłókniny, która zapobiega przedostawaniu się ziemi lub substratów roślinnych

do warstwy drenującej;

 warstwa filtracyjno drenująca, którą może stanowić żwir, keramzyt lub styropian porowaty
 separująco - ochronna warstwa geowłókniny;
 warstwa płyt izolacji termicznej z ekstrudowanej pianki polistyrenowej XPS o

wytrzymałości 200 lub 300 kPa;

 hydroizoalcja dachu, którą mogą stanowić np: papy bitumiczne modyfikowane

elastomerami (wierzchnia warstwa może zawierać metalową wkładkę przeciwkorzenną
jeśli jest to wymagane ze względu na rodzaj roślin które maja być posadzone na dachu) lub
jednowarstwowe pokrycia typu PVC;

 konstrukcja nośna - zazwyczaj strop żelbetowy (z warstwą spadkową o nachyleniu do 5%

wykonanej z lekkiego betonu spadkowego)

Przykład rozwiązania warstw stropodachu z roślinnością o odwróconej kolejności warstw
pokazano na rys..

Pokrycia dachowe

Pokrycie dachowe chroni budynek przed opadami atmosferycznym przy czym skuteczność

tej ochrony polega przede wszystkim na sprawnym odprowadzeniu wody ściekającej po
połaci dachowej. Pokrycia dachów skośnych nie muszą być tak szczelne jak w przypadku
płaskich stropodachów, przez co pozwalają na łatwiejsze odprowadzenie wilgoci zewnętrznej.
W efekcie są to pokrycia bardziej trwałe.
Wymogi wobec materiałów do krycia dachów:
• Trwałość
• Szczelność ułożonego dachu
• Łatwość układania,
• Estetyka
• Tłumienie hałasu
Najczęściej stosowane pokrycia dachowe:

 dachówki ceramiczne i cementowe,
 powlekane blachy profilowane wytłaczane w kształcie dachówek ,blachy profilowane o
kształcie trapezowym lub sinusoidalnym,

 blachy płaskie,
 gonty bitumiczne,
 pokrycia bitumiczne (papowe).

Pokrycia papowe

Krycie na deskowaniu. Pod krycie papą stosuje się deski, przybijane bez odstępów, w
których papa mogłaby zwisać i łamać się przy chodzeniu. Deski są przeważnie
wieloprzęsłowe o grubości 25 mm. Nie należy stosować desek jednoprzęsłowych i węższych
niż 12 cm, ponieważ deski jednoprzęsłowe i wąskie uginają się nadmiernie, zwłaszcza pod
obciążeniem skupionym, powodując uszkodzenia papy. Każdą deskę przybija się do krokwi
co najmniej dwoma gwoździami.
Stosuje się krycie
1) jednowarstwowe (papy wierzchniego krycia najwyższej jakości),
2) dwuwarstwowe (1-sza warstwa papa podkładowa, 2- warstwa papa wierzchniego krycia).

Krycie rozpoczyna się od okapu. Role papy rozwija się i przybija równolegle do okapu. W

budynkach tymczasowych nie daje się zazwyczaj rynny wobec czego pierwszą rolkę papy

zawija się i przybija do czoła najniższej deski, formują w ten sposób okapnik . Papa
przybijana jest wzdłuż dolnej krawędzi ocynkowanymi gwoździami papowymi co 5 cm. Górą
arkusz papy mocuje się takimi samymi gwoździami co 40 ~50 cm. Następny, wyższy arkusz
nasuwa się na dolny, tworząc zakład szerokości 10 cm . Nastepnie przybija się dolną krawędź
tego arkusza gwoździami co 5 cm dając pod gwóźdź podkładki z blachy cynkowej,
aluminiowej lub stalowej ocynkowane o średnicy 2,5-i-3,0 cm. Podkładki zmniejszają
możliwość odrywania pap] przez wiatr. Na ułożone w ten sposób warstwy papy podkładowej
przykleja się papę wierzchniego krycia którą wstępnie mocuje się do podłoża wzdłuż górnej
krawędzi przybijając papę co ok. 30 cm. Zalecane spadki dla pokryć papowych to 3-20%.

Krycie na betonie

Pochylenie połaci dachowych przy kryciu na betonie jest takie samo jak przy pokryciu dwu-
warstwowym na deskowaniu. Przy zastosowaniu pap nowoczsnychj, pochylenia mogą być
mniejsze, a mianowicie 2-20%, przy czym zalecane pochylenie wynosi 5%.
Roboty dekarskie na podłożu betonowym powinny być wykonywane latem w dnie suche.
Podłoże musi być suche i oczyszczone szczotkami z kurzu. Wszelkie nierówności :
uszkodzenia betonu zaprawione i wyrównane. Dla lepszego przylegania lepiku do podłoża
należy podłoże posmarować roztworem gruntującym.

Przy większych spadkach dachów stosuje się bardzo często krycie krzyżowe, przy którym

role warstwy wierzchniej układane są prostopadle do okapu. Krycie krzyżowe zaleca się przy
kryciu dachów betonowych o powierzchni walcowej. W tych przypadkach pochylenie
powierzchni dachu przy okapie bywa często znacznie większe przewidzianego normą dla
pokryć papowych. Istnieje wówczas niebezpieczeństwo zsuwania się arkuszy ułożonych
wzdłuż okapu przy mięknieniu lepiku w wysokich temperatur.

Jednowarstwowe pokrycia z papy są technologiczną nowością ostatnich lat, umoż-
liwiają bowiem wykonywanie krycia na dachach o niemal zerowych spadkach. Papy
do jednowarstwowego pokrycia produkowane są na osnowie z włókniny poliestrowej
o gramaturze 250 g/m

2

, zbrojonej siatką z włókien szklanych. Powinny być

montowane za pomocą łączników mechanicznych, dobieranych w zależności od
rodzaju podłoża, w którym mają być osadzone. Ilość i rozmieszczenie łączników
uzależnione są od nachylenia i wielkości dachu oraz położenia danego łącznika w
strefie dachu (w narożach, na krawędzi, czy w partii środkowej).

Pokrycie gontem bitumicznym

Wartości pochylenia połaci dachowych dla gontów wynoszą od 20% do 370%.

Jako podłoże stosuje się deskowanie pełne z desek lub z płyt OSB

Dachówka bitumiczna składa się z prostokątnych pasów, których dolne części

wykrojone są w różnych kształtach. Ułożenie na zakład daje uzyskanie podwójnej warstwy
hydroizolacji. Obecność masy klejącej na zewnętrznej posypce powoduje sklejanie się warstw
pomiędzy sobą. Przy układaniu gontów papowych w temperaturach poniżej 5

○

C należy

pomiędzy segmentami pozostawić szczelinę ok. 2 mm z powodu rozszerzalności cieplnej.

Po usunięciu folii ochronnej należy docisnąć gont do powierzchni podkładu i przybić
czterema gwoździami papowymi ocynkowanymi w miejscach jak na. „Języki” gontów muszą
przykrywać szczeliny połączeń i perforacje pasów brzegowo – kalenicowych.

W trakcie układania gontów pełnymi, poziomymi pasami należy kontrolować równoległość
linii gontów do linii kalenicy.

Sposoby przybijania gontów przedstawiają rys.

Pokrycia z blachy płaskiej
Pod pokrycia blaszane daje się deski nie strugane o grubości 25 mm, bite z odstępami 3 -5
cm. Odstępy między deskami stosuje się ze względów oszczędnościowych drewna i dla
chłodzenia blachy od spodu, gdyż blacha nadmiernie nagrzewana słońcem uległaby
niepożądanym pofałdowaniom.
Pochylenie połaci dachowych ponad 20%. Zalecane pochylenie 30%.
Do pokryć stosuje się blachy o grubości 0,5-0,7 mm. Im grubsza blacha, tym trwałość
pokrycia jest większa.
Arkusze układa się na dachu dłuższym wymiarem prostopadle do okapu , tak że szwy
poziome sąsiednich pasów powinny być wzajemnie przesunięte o pół długości arkusza
tak, aby w jednym miejscu nie spotkały się 4 arkusze. Arkusze blachy łączy się między
sobą na rąbki.
Szwy prostopadłe do okapu na rąbek stojący podwójny, szwy równoległe do okapu na
rąbek leżący pojedynczy. Pokrycie mocuje się do deskowania za pomocą żabek lub łapek,
wykonywanych z wąskich pasków blach wpuszczonych jednym końcem w rąbek, a drugi
koniec rąbka (lub łapki) przybity jest dwoma lub trzema gwoździami do deskowania.
Rąbki stojące łączy się z podkładem za pomocą łapek, a rąbki leżące za pomocą żabek. Na
szerokości arkusza powinny być dwie żabki, a wzdłuż boku dłuższego trzy łapki.
Zaginanie rąbków odbywa się za pomocą specjalnych narzędzi i młotków
drewnianych. Nie wolno używać młotków stalowych i sklepywać rąbków na płask,
gdyż powoduje to odpryskiwanie warstwy cynku. W miejscach bez ochronnej
warstwy cynku blacha ulega szybko korozji.

DACHY Z BLACH FAŁDOWYCH BUDYNKÓW MIESZKALNYCH

Pokrycia z blach powlekanych są trwałe, estetyczne, nie wymagają pracochłonnej
konserwacji, dlatego dość często stosuje się je nie tylko w obiektach przemysłowych, do
jakich były pierwotnie przeznaczone, ale i w budynkach mieszkalnych.

Ochrona antykorozyjna stali stosowanej do wyrobu blach fałdowych polega na zastosowaniu
w pierwszym etapie obustronnej, metalowej powłoki cynku, nakładanego metodą ogniową w
procesie ciągłym. W drugim etapie zabezpieczeń antykorozyjnych antykorozyjnych blacha
zostaje powleczona warstwą lakieru na bazie tworzyw sztucznych.

Wytyczne kształtowania połaci dachowych

Przy podejmowaniu decyzji o zastosowaniu dachów z pokryciem z blach fałdowych należy
pamiętać o wymaganiach dla tego pokrycia, a więc stosować odwodnienia zewnętrzne w
miarę możliwości na okapach.

Trzeba unikać odwodnień z koszy, a w zamian stosować długie połacie przy spadku
dopuszczalnym przez normę. Blachami fałdowymi można kryć dachy również o małym
pochyleniu >10% (za optymalny uważa się spadek dachu nie mniejszy niż 20% tzn. 12

o

), ze

zwróceniem uwagi na uszczelnienia połączeń (styków) arkuszy blach. We wszystkich
rozwiązaniach dachów ocieplonych należy wentylować przestrzeń pod blachą pokrycia tym
intensywniej im wyższa jest wilgotność względna we wnętrzu budynku. Należy również
pamiętać o siatkach na otworach nawiewnych i wywiewnych aby uniknąć gnieżdżenia się
ptaków i większych owadów w przestrzeni poddasza.

Podczas zakupu blach fałdowych na pokrycie dachu, należy pamiętać że oprócz dachowych
płyt fałdowych jako elementu podstawowego pokrycia, niezbędne są również elementy

dodatkowe, t.j. obróbki blacharskie i akcesoria montażowe odpowiednie dla danego profilu
blachy fałdowej.

Dla dachów małych budynków istnieje możliwość ręcznego wykonania obróbek blacharskich
kalenicy, okapu i krawędzi dachowych natomiast dla dachów o większych powierzchniach
należy stosować obróbki blacharskie produkowane fabrycznie.

Mocowanie blach fałdowych z konstrukcją dachu należy wykonywać za pomocą łączników
przez górne fałdy blachy. W przypadku dachów stromych płyty pokrycia dachowego można
mocować w dolnych fałdach blachy pod warunkiem stosowania pod łącznikami szczelnych
podkładek z gumą neoprenową. Łączniki mocujące należy dokręcić do momentu aż
podkładka elastyczna „wypłynie” (ok. 1mm) spod podkładki stalowej.

Do cięcia blach nie należy stosować urządzeń powodujących nagrzewanie ciętych arkuszy –
np. szlifierek kątowych zaleca się natomiast używanie narzędzi ręcznych lub urządzeń
specjalistycznych jak. np. tzw. niblery czy wyrzynarki. W czasie montażu lakierowanych
blach trapezowych należy usuwać opiłki powstające przy docinaniu arkuszy ponieważ mogą
one powodować przyspieszoną korozję pokrycia. Ewentualne uszkodzenia powłoki należy
zamalować farbami zaprawkowymi.

Wybrane elementy i akcesoria wykończenia pokryć dachowych przedstawiono w na rys.2.
Ich zastosowanie zależne jest od konstrukcji dachu i typu stosowanych blach fałdowych.

Podczas montażu gąsiorów kalenicowych (rys.2 b, g) należy używać taśmy uszczelniającej i
właściwych łączników . Odległości między punktami mocowań nie powinny przekraczać 300
mm a szerokość zakładki kolejnych segmentów gąsiora wynosi min 100 mm.

Blachę należy opierać i mocować na łatach drewnianych przybijanych do kontrłat. Łaty ze
względu na dużą sztywność blach na zginanie (np. profil T-55) można rozmieszczać w dużym
rozstawie przekraczającym 200 cm.

Dla blach o niskiej fałdzie (np. profil T-18) maksymalny rozstaw łat wynosi około 100 do 120
cm.

Dachy kryte blachami fałdowymi wymagają starannego wykonania obróbek blacharskich na
krawędziach połaci dachowych. Jeżeli fałdy blachy są wysokie to konieczne jest umocowanie
pod blachą pasa okapowego wyprowadzonego nad rynnę . Największą trudność sprawia
wykonawcom właściwe obrobienie koszy, kominów i włazów dachowych przede wszystkim
w dachach o małym spadku połaci. W koszach usytuowanych z reguły pod pewnym kątem do
fałd blachy wykonuje się takie same obróbki blacharskie jak w dachach krytych dachówką.
Przy szerszych kominach usytuowanych prostopadle do spadku połaci należy od strony
spływu wody wykonać kryte obustronnie blachą wysokie kozubki odbojowe z obróbką z
blachy płaskiej w linii kalenicy kozubka. Właściwie wykonane pokrycia z blachy fałdowej
powlekanej wymagają niewielkich nakładów w okresie eksploatacji i stąd są chętnie
stosowane przez wielu inwestorów.

Blachodachówka

Blachami dachówkowymi z dużych arkuszy można pokryć dach o minimalnym spadku

ok. 15% (zalecane 25%).Do montażu pokryć dachowych, stosuje się listwy dystansowe

( kontrłaty ) o wym. 12 x 25 mm i łaty nośne o wymiarach 38 x 50 mm ( lub szersze ),
wykonane z drewna lekkiego ( zalecana impregnacja ).

Pokrycie dachówkami
Pokrycie dachówkami należy do najmniej szczelnych i z tego powodu spadki dachu muszą
być znacznie większe niż przy poprzednio omówionych pokryciach. Ciężar pokrycia
dachówkowego jest dużo większy od ciężaru innych pokryć. Wynika stąd duże zużycie
drewna na konstrukcję dachową, przez co koszt pokrycia wzrasta. Pomimo to dachówka jest
chętnie stosowana, ponieważ jest niepalna, ma trwałość przy dobrym wykonaniu znacznie
większą od trwałości papy i blachy (do 100 lat), a ponadto estetyczny wygląd łachu pokrytego
dachówką stanowi poważny walor tego rodzaju pokrycia.
Dachówki układane są na łatach o przekroju 38 x 50 mm. Rozstawienie łat zależy od sposobu
krycia i rodzaju dachówki.
Pokrycie karpiówką. Pokrycie karpiówką pojedynczo nie bywa stosowane, ponieważ jest
nieszczelne.
Z pokryć podwójnych znane są dwa sposoby krycia:
1) w łuskę,
2) w koronkę.
1. Pokrycie w łuskę wymaga pochylenia połaci dachowych w granicach 60-100%. zalecane
jest pochylenie 70%.
Łaty przybija się w odstępie osiowym 14 cm (rys. 25.31). Każda dachówka zaczepiona jest
noskiem o łatę. Przy długości dachówki 36,5 cm w każdym miejscu pokrycia nakładają ę na
siebie co najmniej dwie dachówki. Przesunięcie styków prostopadłych do okapu sąsiednich
warstwach o pół szerokości dachówki zapewnia szczelność pokrycia.
Pokrycie w koronkę uważane jest za mniej szczelne. Pochylenie połaci dachowej powinno
wynosić 70-100% przy zalecanym pochyleniu 80%.
Pokrycie to różni się od poprzedniego większym rozstawieniem łat, które przy kryciu w
koronkę wynosi 28 cm.

Pokrycie dachówką zakładkową.
Dachówkę zakładkową układa się na dachach o pochyleniach 50-1-100%, pochylenie
zalecane 70%.
Warunkiem szczelności pokrycia jest bardzo staranne wykonanie dachówek, gdyż nawet
najmniejsze zwichrzenia powierzchni powodują zacieki, ponieważ dachówki zakładkowe
układane są jednowarstwowo z niewielkimi zakładami (rys. 25.33). Brzegi dachówki mają
formę żłobków i wpustów, którymi łączy się dwie sąsiednie dachówki na zakład. Te styki
uszczelnia się sznurem konopnym nasyconym smołą, a styki równoległe do okapu
zasmarowuje od spodu zaprawą wapienną. Kalenica i grzbiety nakryte są gąsiorami, a kosze
wyłożone blachą stalową ocynkowaną.

Łaty rozstawione są co 32-33 cm, co przy długości dachówki 41 cm (szerokość 22 cm)

daje zakłady 8-9cm.

W miejscowościach nadmorskich i w górach dachy narażone są na silne wiatry. W tych

okolicach konieczne jest przywiązywanie co 5-6 dachówki drutem do łat.

Dachowe konstrukcje inżynierskie

Konstrukcje drewniane

Charakterystyka ogólna
Do projektowania tego rodzaju konstrukcji wymagana jest wiedza inżynierska; konstrukcje te
są stosowane przy większych rozpiętościach. Wybór odpowiedniej konstrukcji zależy od
rozpiętości i rozstawu wiązarów lub ram. Charakterystyczne konstrukcje inżynierskie, to
rozwiązania płatwi ciągłych, dźwigarów dwuteowych, wiązarów kratowych, sklepień
łukowych i ram.
Belki o przekroju złożonym

Do najprostszych belek o przekroju złożonym należą belki uzyskane przez wzmocnienie
przekrojów prostokątnych. Belki te mogą mieć przekrój dwuteowy lub skrzynkowy z desek,
bali lub łat. Elementy belek łączy się na gwoździe wbijane pionowo lub poziomo. Z uwagi na
mniejszą podatność złącza belki łączone na gwoździe wbijane poziomo są mniej
odkształcalne.

Dźwigary dwuteowe mogą być w kilku typach: gwoździowane lub klejone ze ścianką
krzyżulcową (środnikiem) z desek, ze ścianką ze sklejki lub twardych płyt pilśniowych.
Dźwigary tego typu stosuje się dla rozpiętości 8-12 m, rzadziej 15 m, do dachów pod
pokrycie papowe itp.
Ścianka pełna dźwigarów powinna być wzmocniona żebrami usztywniającymi o grubości
desek pasa i szerokości nie mniejszej niż 8 cm lub 1/2 wysokości pasa. Żebra usytuowane są
zwykle w odległości 1,0-1,20 m, przy czym skrajne są szersze i wzmocnione jeszcze
nakładkami

Kratownice

Kratownice są to płaskie ustroje prętowe, w których elementy zewnętrzne (pasy) przenoszą
ściskanie i rozciąganie, wynikające z działania momentów zginających, a średnik pozostaje
zredukowany do elementów prętowych usytuowanych tak, aby mogły przenosić siły
poprzeczne. Jeśli założy się, że elementy prętowe zostaną połączone w węzłach przegubowo,
a siły będą przyłożone w miejscach połączeń, to powstanie lekka konstrukcja, w której
wszystkie elementy będą obciążone osiowo. Kratownice stosowane jako elementy nośne
dachów są nazywane wiązarami, a konstrukcje kratowe płaskie pełniące funkcję belek
dźwigarami kratowymi lub kratownicami.
Gęstość podziału (siatka) zależy od rozpiętości i kształtu kratownicy. Siatkę należy tak
dobrać, aby pręty nie były zbyt długie oraz aby nie było nadmiernie dużo różnych prętów.
Obciążenie zewnętrzne powinno być przekazywane w węzłach kratownicy, dlatego też gdy w
konstrukcji dachowej występują płatwie, należy umieszczać je w węzłach pasa górnego.
Odstępy węzłów pasa górnego powinny być w takim przypadku jednakowe.
W kratownicach trójkątnych, trapezowych i pięciokątnych odległości między węzłami
przyjmuje się 1,2-3,0 m, a w kratownicach o pasie górnym krzywoliniowym 1,5-2,5 m. Jeśli
płatwie zostały umieszczone między węzłami, pas górny jest narażony na dodatkowe
zginanie.
Odległości między węzłami pasa dolnego mogą być dwa razy większe niż odległości między
węzłami pasa górnego. Wielkości te należy dobierać tak, aby kąty między krzyżulcami a
pasem dolnym znalazły się w przedziale 30-60°. Kąt w węźle podporowym również nie
powinien być mniejszy niż 30°.
Maksymalny wymiar przekroju pojedynczego elementu nie powinien przekraczać 220 mm, a
szerokość desek — z uwagi na zsychanie się i paczenie — nie powinna być większa niż 200
mm. Minimalna grubość desek stosowanych na krzyżulce powinna być nie mniejsza niż: 20

mm w kratownicach o rozpiętości L <16,0 m, 24 mm w kratownicach o rozpiętości L<20,0 m
oraz 30 mm w kratownicach o rozpiętości L = 20,0-24,0 m.
Elementy wewnętrzne (słupki, krzyżulce) wykonuje się o przekroju pojedynczym lub
złożonym i rozmieszcza symetrycznie względem płaszczyzny kratownicy.

Ramy kratowe
Ramy kratowe mogą mieć rozpiętość dochodzącą do 60 m i zróżnicowany kształt.



Dźwigary z drewna klejonego

Belki (dźwigary) wielowarstwowe wykonuje się sklejając deski na płask, jedną do drugiej, aż
do żądanej wysokości. W wyniku tego powstają belki stałej wysokości lub jedno- bądź
dwuspadkowe. W belkach o stałej wysokości h = (l /18 ~ l / 25) / l w dwuspadkowych w
środku rozpiętości h

ap

= (l /12 -1 /18) l , a na podporze h

p

w 0,5h

ap

.Rozpiętość belek wynosi

od 6,0 do 24,0 m. Najczęściej stosuje się przekroje prostokątne, rzadziej dwuteowe i teowe.

Konstrukcje stalowe

Dachy stalowe ze względu na swą lekkość znajdują zastosowanie przy przekryciach o dużych
rozpiętościach tak w budownictwie ogólnym, jak i przemysłowym.
Konstrukcja nośna dachów stalowych wykonana jest najczęściej w formie stalowych
dźwigarów kratowych lub pełnościennych tworzących wiązary płaskie lub ramy, w których
dźwigar zwany jest również ryglem. Na ryglach opiera się płatwie, które wraz z przekryciem
tworzą dach dźwigarowo-płatwiowy. W przypadku zastosowania sztywnych płyt przekrycia
(np. blachy trapezowe o dużej wysokości fałd) opartych bezpośrednio na wiązarach
otrzymujemy dach bezpłatwiowy.

Materiałem, z którego wykonuje się większość konstrukcji stalowych jest niskowęglowa stal
konstrukcyjna zwykłej jakości. Z niej wytwarzane są kształtowniki, blachy i rury, które łączy
się między sobą stosując najczęściej połączenia spawane, zgrzewane lub na śruby i nity.
Elementy stalowe dostarczane są na plac budowy w formie gotowych elementów (np.
dźwigar, słup) lub zespołów konstrukcji przygotowanych przez wytwórnię; odpowiednio
oznakowane, zgodnie z dostarczoną specyfikacją montażową, i zabezpieczone powłoką
antykorozyjną.

Płatwie dachowe
Płatwie w zależności od rozpiętości i schematu statycznego mogą być wykonane z profili
walcowych o przekroju dwuteowym lub ceowym, względnie jako belki kratowe. Do
rozpiętości 6 m stosujemy płatwie z dwuteowników walcowanych , a powyżej 6 m z belek
kratowych

Stężenia dachów stalowych

W celu uzyskania należytej sztywności przestrzennej przekrycia dachowego konieczne jest
wprowadzenie odpowiednich jego usztywnień. Tężniki dachowe wraz z tężnikami ściennymi
zapewniają usztywnienie przestrzenne budynku stalowego jako całości.

Tężniki dachowe sytuowane są w płaszczyźnie połaci dachowej (tężnik połaciowy)
poprzecznie lub podłużnie do osi podłużnej budynku halowego. Tężnik połaciowy
poprzeczny jest to kratownica (rys. 3.41a), do zadań której należy:
a) przejąć wszystkie siły występujące w połaci dachowej skierowane równolegle do osi
podłużnej hali,
b) stanowić podparcie dla rusztu ściany szczytowej hali obciążonego poziomymi siłami
parcia (ssania) wiatru,
c) przenieść wszystkie siły podłużne powstałe w wyniku tendencji wyboczeniowych
ściskanych pasów górnych dźwigarów (wiązarów) dachowych.
Tężniki połaciowe podłużne w poziomie pasa górnego wiązarów dachowych usytuowane są
najczęściej na skraju połaci dachowej (rys. 3.41b) i spełniają następujące zadania:
a) stanowią podpory dla słupów pośrednich ścian podłużnych i przekazują reakcję od parcia
(ssania) wiatru na główne układy poprzeczne dźwigarowo-słupowe,
b) rozkładają działanie sił poziomych na kilka głównych układów poprzecznych (ram
poprzecznych) jednocześnie.


Coraz powszechniej stosowane są na pokrycia dachowe płyty z blachy fałdowej (trapezowej),
które mają znaczną sztywność tarczową (szczególnie w kierunku podłużnym), stwarzając w
ten sposób możliwość wyeliminowania dodatkowych stężeń połaciowych. Blacha fałdowa
właściwie przytwierdzona do płatwi stanowi wystarczające stężenie połaciowe dachu.
Wprowadzenie przekryć z blach o dużej wysokości fałdy daje możliwość eliminacji płatwi i
mocowania przekrycia z blachy bezpośrednio do górnych pasów dźwigarów dachowych. W
ten sposób powstają konstrukcje dachów bezpłatwiowych.
Stężenia pionowe połaci dachowej powinny występować co najmniej w płaszczyznach
podłużnych ścian zewnętrznych hali w przypadku dachów z dźwigarami trapezowymi. Dla
dachów z dźwigarami trójkątnymi stężenia pionowe występują w połowie rozpiętości.

Pytania na zaliczenie z Budownictwa ogólnego

1. Narysuj, opisz i zwymiaruj przekrój pionowy przez obudowę rozpieraną wykopu

wąskoprzestrzennego.

2. Narysuj, opisz i zwymiaruj przekrój pionowy przez obudowę kotwioną wykopu

szerokoprzestrzennego.

3. Narysuj opisz i zwymiaruj rozwiązanie izolacji przeciwwilgociowej typu średniego

dla ścian zewnętrznych i podłogi piwnic budynku mieszkalnego.

4. Narysuj opisz i zwymiaruj 2 rozwiązania żelbetowych stóp fundamentowych

(żelbetowa i monolityczna).

5. Narysuj opisz i zwymiaruj przekrój pionowy przez ścianę zewnętrzną i podłogę

budynku niepodpiwniczonego z rozwiązaniem izolacji przeciwwilgociowej.

6. Narysuj i opisz rysunek spoin (lico ściany w widoku) dla wiązania gotyckiego lub

polskiego muru wykonanego z cegły pełnej.

7. Narysuj przekrój poprzeczny przez 4 ściany wieńcowe.
8. Narysuj, przekrój pionowy przez ocieploną trójwarstwową ścianę murowaną budynku

mieszkalnego.

9. Narysuj i opisz odnośnikami elementy ściany drewnianej, szkieletowej w widoku (mur

pruski).

10. Narysuj opisz i zwymiaruj przekrój poprzeczny przez strop Akermana .

11. Narysuj opisz i zwymiaruj przekrój poprzeczny przez drewniany strop belkowy z

podsufitką budynku mieszkalnego.

12. Narysuj opisz i zwymiaruj oparcie stropu gęstożebrowego z belkami

prefabrykowanymi.

13. Narysuj, opisz i zwymiaruj przekrój poprzeczny przez strop DZ.
14. Narysuj opisz i zwymiaruj schemat ocieplonego stropodachu dwudzielnego.
15. Narysuj opisz i zwymiaruj przekrój poprzeczny przez ocieplony stropodach pełny na

stropie żelbetowym.

16. Narysuj opisz i zwymiaruj wiązar dachowy płatwiowo- kleszczowy z dwoma

słupkami ( z dwiema ściankami stolcowymi) w budynku ze stropem monolitycznym
lub gęstożebrowym.

17. Narysuj opisz i zwymiaruj przekrój podłużny (wzdłuż krokwi) przez pokrycie

dachówką karpiówką „w łuskę” i podaj zalecane pochylenie połaci dachowych.

18. Narysuj opisz i zwymiaruj przekrój poprzeczny (w poprzek krokwi) przez ocieplony

stropodach szczelinowy poddasza mieszkalnego.

19. Narysuj opisz i zwymiaruj dwa przykłady wiązarów inżynierskich deskowych o

obrysie dwutrapezowym lub trójkątnym.

20. Narysuj opisz i zwymiaruj schody drewniane drabiniaste / policzkowe

wsuwane/nakładane.