Chronometr

1

Chronometr

Chronometr – zegar cechujący się dużą dokładnością i odpornością na zmienne warunki pracy. Dawniej pojęcie to

odnosiło się wyłącznie do zegarów mechanicznych; obecnie chronometrami bywają nazywane również inne systemy

pomiaru czasu działające w oparciu o urządzenia elektroniczne i łączność radiową lub satelitarną.

Chronometr mechaniczny został skonstruowany w 1759 przez angielskiego stolarza Johna Harrisona.

W nawigacji stosowane były chronometry mechaniczne z mechanizmem balansowym, o napędzie sprężynowym.

Posiadają mocną obudowę, aby wytrzymywać działanie zmiennych warunków morskich.

Chronometry takie są umieszczane w drewnianych skrzynkach, a następnie zawiesza się je na specjalnym

mocowaniu w pozycji poziomej, aby nie dochodziło do błędów pomiarowych. Błąd wskazań chronometru – liczba

sekund, o którą przyspiesza lub spóźnia się w czasie doby - nazywany jest dziennym ruchem lub chodem

chronometru. Ustawiany jest najczęściej na czas Greenwich, a następnie nie przestawia się go na czas aktualny w

miejscu położenia (czas strefowy), lecz różnice czasu z odpowiednim znakiem zapisuje się w dzienniku

chronometru. Znajomość dokładnego czasu jest niezbędna przy stosowaniu astronawigacji.

W porównaniu z tradycyjnymi zegarami mechanicznymi, konstrukcja chronometru zawiera szereg nowych

rozwiązań. Bęben o zmiennej średnicy, na który nawinięta jest sprężyna, kompensuje spadek siły naciągu

towarzyszący odwijaniu sprężyny. Zastosowano też nowy rodzaj wychwytu i zamocowania balansu mniej

wrażliwych na drgania z mechanizmem balansowym specjalnej konstrukcji (bimetaliczny włos balansu

kompensujący zmiany temperatury).

Obecnie wobec możliwości korzystania z dokładnych zegarów elektronicznych i radiowych sygnałów czasu oraz

nowoczesnych systemów nawigacyjnych chronometry wyszły z powszechnego użycia. Stosowane są jednak nadal

na okrętach jako rezerwowy czasomierz, nieczuły na działanie impulsu elektromagnetycznego.

Chronometr został po raz pierwszy użyty w czasie drugiej podróży Jamesa Cooka.

Zastosowanie chronometru w nawigacji morskiej

W nawigacji dawniej miał zastosowanie chronometr okrętowy.

Tradycyjny chronometr okrętowy składa się z właściwego zegara w antymagnetycznej obudowie, zawieszonego w

łożu Cardana wewnątrz drewnianej skrzynki, chroniącej go dodatkowo przed wpływem otoczenia.

Dzienny chód chronometru był zapisywany w specjalnej książce i uwzględniany przy obliczeniach nawigacyjnych,

jako że w nawigacji nawet kilkusekundowe odchylenie czasu powoduje błąd rzędu kilku mil morskich.

Tradycyjne chronometry mechaniczne zostały wyparte przez chronometry elektroniczne oraz nawigację satelitarną.

Chronometr

2

Wzorcowanie chronometru

Zegarek z certyfikatem – na tarczy napis

Chronometer

Chronometr oficjalny to taki zegar mechaniczny, którego mechanizm

przeszedł badanie w Contrôle Officiel Suisse des Chronomètres

(C.O.S.C.) – niezależnym laboratorium szwajcarskim.

Badanie trwa 15 dni, podczas których jest sprawdzany chód zegara w

pięciu różnych położeniach, w trzech temperaturach.

Badanie wygląda następująco:

• 2 dni koronka w lewo przy 23 °C

• 2 dni koronka do góry przy 23 °C

• 2 dni koronka do dołu przy 23 °C

• 2 dni tarcza do dołu przy 23 °C

• 2 dni tarcza do góry przy 23 °C

• 1 dzień tarcza do góry przy 8 °C

• 1 dzień tarcza do góry przy 23 °C

• 1 dzień tarcza do góry przy 38 °C

• 2 dni koronka w lewo przy 23 °C

Wszystkie badania przeprowadza się przy około 24% wilgotności

względnej powietrza. Po każdych 24 godzinach mierzy się chód

chronometru oraz nakręca i nastawia mechanizm. Po zakończonych z

pozytywnym wynikiem badaniach mechanizm zegara otrzymuje

certyfikat potwierdzający jego dokładność.

Certyfikat zawiera następujące informacje:

Sprawdzane kryterium

Tolerancja

Mechanizm > 20mm Mechanizm < 20mm

Średni chód dzienny

-4 do +6 s/dzień

-5 do +8 s/dzień

Średnia zmiana chodu dziennego

max. 2 s/dzień

max. 3,4 s/dzień

Największa zmiana chodu

-6 do +8 s/dzień

-8 do +10 s/dzień

Różnica między położeniem poziomym i pionowym

max. 5 s/dzień

max. 7 s/dzień

Największa różnica między średnim chodem dziennym i którymś z chodów max. 10 s/dzień

max. 15 s/dzień

Podstawowy błąd kompensacji (zmiana chodu na °C)

max. 0,6 s/°C

max. 0,7 s/°C

Powtarzalność chodu (porównanie 1. i 2. dnia z 15. dniem)

max. 5 s/dzień

max. 6 s/dzień

Uzyskanie przez mechanizm zegara certyfikatu C.O.S.C. upoważnia producenta do umieszczania na nim oznaczenia

Chronometer.

Znane chronometry

•• "Omega" na stadionie Ruchu Chorzów

Źródła i autorzy artykułu

3

Źródła i autorzy artykułu

Chronometr  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=35190941  Autorzy: Beno, D T G, Interfector, MaciejKa, Mpfiz, PawełMM, Pikador, Sobol2222, Szumyk, Szyszlel, Tescobar,
Tompot, Trang Oul, 12 anonimowych edycji

Źródła, licencje i autorzy grafik

Plik:Omega Seamaster Professional Chronometer.jpg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Omega_Seamaster_Professional_Chronometer.jpg  Licencja: GNU Free
Documentation License  Autorzy: Jamin, Jpk, JuTa, PawełMM, Wst, 2 anonimowych edycji

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0
//creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/