Stolarskie połączenia

Połączenia dwóch lub większej liczby elementów graniakowych (sortymentów tarcicy o
przekroju poprzecznym zbliżonym do kwadratu, mających niewielkie wymiary w
stosunku do długości) lub płytowych (sortymentów tarcicy albo materiałów
drewnopochodnych mających długość i szerokość wielokrotnie większą od grubości),
stosowane przy wykonywaniu konstrukcji meblarskich, galanterii drzewnej, okładzin
ściennych i stolarki budowlanej.

Połączenia stolarskie dzielą się na:

a) równoległe
b) kątowe
c) wzdłużne
d) czołowe
e) płaskie
f) ścienne (rys. I i II)

rys. I. Połączenia stolarskie
równoległe:
a) wzdłużne; b) czołowe

rys. II. Połączenia stolarskie
kątowe:
a1) narożnikowe płaskie; a2)
narożnikowe ścienne
wzdłużne; a3) narożnikowe
ścienne czołowe; b1)
półkrzyżowe płaskie; b2)
półkrzyżowe ścienne; c1)
krzyżowe płaskie; c2)
krzyżowe ścienne

Uzyskiwanie odpowiednich połączeń stolarskich umożliwiają różnego rodzaju złącza,
zazwyczaj wzmacniane klejem, niekiedy klejem i dodatkowymi elementami, tzw.
łącznikami. Wykonuje się również połączenia rozłączne (bez użycia kleju), stosując
okucia metalowe (np. wkręty z nakrętkami wałeczkowymi) lub łączniki ruchome (np.
zatyczki). Złącza mają odpowiednio wyprofilowane elementy własne (rys. III a–h) i obce
(rys. III i–m). Wybór rodzaju połączenia i typu złącza zależy od charakteru i wielkości
przenoszonych przez daną konstrukcję obciążeń, obciążeń także od rodzaju
wzajemnego usytuowania łączonych elementów.

rys. III. Elementy złączy: a) styk bezprofilowy; b) ucios bezprofilowy; c) zakładka; d) wpust i wypust; e) czop i widlica;
f) płetwa; g) wręg; h) wczepy; i) kołek; j) wpustka, wklejka (obce pióro); k) nakładka; l) listwa wzmacniająca; m)
zatyczka

Charakterystyka wybranych połączeń stolarskich.
Połączenia kątowe narożnikowe – połączenia elektów pozwalające uzyskać

konstrukcję ramową lub skrzyniową. Do łączenia graniaków stosuje się najczęściej
złącza prostopadłe czopowe lub łącznikowe, rzadziej złącza uciosowe, trudniejsze
od poprzednio wymienionych w obróbce oraz charakteryzujące się mniejszą

wytrzymałością (rys. IV a–j). W p.k.n. płyt z drewna litego przeważają złącza
wczepowe, wręgowe, wpustowe i łącznikowe, w połączeniach płyt z materiałów
drewnopochodnych – złącza łącznikowe, często z kątową listwą z kątową listwą
wzmacniającą (rys. IV k–x).

rys. IV. Złącza stosowane w
połączeniach stolarskich kątowych
narożnikowych:
a) czopowe zakładkowe proste; b)
czopowe pojedyncze; c) czopowe
podwójne przelotowe; d) czopowe
pojedyncze kryte; e) kołkowe
prostopadłe; f) uciosowe zakładkowe;
g) uciosowe czopowe pojedyncze; h)
uciosowe wpustkowe; i) uciosowe
kołkowe okrągłe; j) uciosowe
kołkowe płaskie; k) wczepowe proste;
l) wczepowe skośne odkryte; m)
wczepowe skośne półkryte; n)
wczepowe skośne ukryte; o) kołkowe
prostopadłe; p) kołkowe uciosowe; r)
wpustkowe proste; s) wpustkowe
uciosowe; t) uciosowe z kątową listwą
wzmacniającą; u) wręgowe proste;
w) wręgowe skośne; x) wpustowe
pojedyncze proste

a–j) złącza stosowane w połączeniach
garniaków

k–x) złącza stosowane w połączeniach
płyt

Połączenia kątowe półkrzyżowe – połączenia elementów zewnętrznych z elementami

wewnętrznymi w celu otrzymania podzespołów konstrukcji ramowych i
skrzyniowych. Do łączenia graniaków stosuje się najczęściej złącza czopowe
pojedyncze lub łącznikowe kołkowe (rys. V a–f). W celu wzmocnienia złącza czopy
przelotowe mogą być od zewnątrz klinowe. W p.k.p. nierozbieralnych kierunek
wprowadzania klina powinien być zgodny z kierunkiem przebiegu włókien czopu, w
rozbieralnych – kliny (zatyczki) umieszcza się w otworach usytuowanych
poprzecznie do przebiegu włókien. W p.k.p. płyt z drewna litego do najczęściej
stosowanych należą złącza wpustowe, płetwowe, wieloczopowe i łącznikowe

kołkowe (rys. V g–l), a płyt z materiałów drewnopochodnych – złącza łącznikowe
wpustowe z jedną lub dwiema kątowymi listwami wzmacniającymi (rys. V m–s).

rys. V. Złącza stosowane w połączeniach stolarskich
kątowych

półkrzyżowych:

a) czopowe pojedyncze przelotowe; b) czopowe pojedyncze
przelotowe z odsadkami; c) czopowe pojedyncze kryte; d)
czopowe podwójne przelotowe; e) zatyczkowe; f)
kołkowe; g) wpustowe pełne; h) wpustowe ścięte; i)
wpustowo–wręgowe; j) płetwowe; k) wieloczopowe
przelotowe; l) kołkowe; m) stykowe z kątową listwą
wzmacniającą; n) stykowe z dwiema kątowymi listwami
wzmacniającymi; o) pełnowpustowe (z jedną lub dwiema
kątowymi wzmacniającymi); p) wręgowe wpustowe; r)
kołkowe (z jedną lub dwiema kątowymi wzmacniającymi);
s) wpustkowe (z jedną lub dwiema kątowymi
wzmacniającymi)

a–f) złącza stosowane w połączeniach graniaków
g–l) złącza stosowane w połączeniach płyt z drewna litego
m–s) ) złącza stosowane w połączeniach płyt z materiałów
drewnopochodnych

Połączenia równoległe czołowe – połączenia elementów, zawsze wzmacniane klejem,

pozwalające uzyskać zwiększenie długości danej konstrukcji. Wybór złącza jest
uzależniony od żądanej wytrzymałości połączenia i długości łączonych elementów.
Graniak długości do 1000 mm łączy się zazwyczaj za pomocą złączy zakładkowych
i zastrzałowych (rys. VI a–e), długości większej niż 1000 mm – za pomocą złączy
widlicowychi łącznikowych kołkowych (rys. VI f–h).

rys. VI. Złącza stosowane w połączeniach
stolarskich równoległych czołowych przy
łączeniu graniaków:
a) stykowe skośne; b) zakładkowe skośne;
c)zakładkowe proste; d) zakładkowe ścięte;
e) zastrzałowi; f) widlicowe proste; g)
kołkowe okrągłe; h) kołkowe płaskie

Połączenia równoległe wzdłużne – połączenia elementów pozwalające uzyskać

zwiększenie grubości lub szerokości danej konstrukcji. Graniaki albo płyty ułożone
obok siebie łączy się złączami wpustowo–wypustowymi bądź łącznikowymi (rys. VII
a–h), elementy płytowe z drewna litego wzmacnia się dodatkowo listwami
płaszczyznowymi lub czołowymi (rys. VII i–j).Nie zaleca się stosowania p.r.w.
łącznikowych do łączenia elementów z płyt drewnopochodnych.

rys. VII. Złącza stosowane w połączeniach
stolarskich równoległych wzdłużnych przy łączeniu
graniaków graniaków płyt z drewna litego:
a) stykowe; b) wpustowo–wypustowe
prostokątne; c) wpustowo–wypustowe trójkątne;
d) wpustowo–wypustowe wręgowe; e) kołkowe
okrągłe; f) kołkowe płaskie; g) wpustkowe
ciągłe; h) wpustkowe przerywane; i)
płaszczyznowe listwy wzmacniające; j) czołowe
listwy wzmacniające