„
„
Opanowanie techniki
Opanowanie techniki
zakładania opatrunków na
zakładania opatrunków na
rany. Praktyczne sposoby
rany. Praktyczne sposoby
tamowania krwotoków
tamowania krwotoków
zewnętrznych, żylnych i
zewnętrznych, żylnych i
tętniczych na miejscu
tętniczych na miejscu
wypadku.”
wypadku.”
RANY
RANY
Rany należą do najczęstszych uszkodzeń
Rany należą do najczęstszych uszkodzeń
urazowych i w większości powstają w
urazowych i w większości powstają w
następstwie nieszczęśliwych wypadków.
następstwie nieszczęśliwych wypadków.
Niektóre zranienia wymagają
Niektóre zranienia wymagają
natychmiastowego opatrzenia z uwagi na
natychmiastowego opatrzenia z uwagi na
stan zagrożenia życia. Inne natomiast nie
stan zagrożenia życia. Inne natomiast nie
zagrażają życiu, wymagają jedynie doraźnej
zagrażają życiu, wymagają jedynie doraźnej
pomocy, co wcale nie znaczy, że można je
pomocy, co wcale nie znaczy, że można je
lekceważyć.
lekceważyć.
Nieprawidłowe postępowanie oraz błędy i
Nieprawidłowe postępowanie oraz błędy i
zaniedbania mogą prowadzić do ciężkiego
zaniedbania mogą prowadzić do ciężkiego
zakażenia, powodować wielkie cierpienia, a
zakażenia, powodować wielkie cierpienia, a
niekiedy trwałe kalectwo !!
niekiedy trwałe kalectwo !!
RANY, ICH RODZAJE I
RANY, ICH RODZAJE I
CHARAKTERYSTYKA
CHARAKTERYSTYKA
Nie ma zapewne człowieka, który uniknąłby w swoim życiu
skaleczenia, stłuczenia lub pokąsania.
RANĄ - nazywamy przerwanie ciągłości powłok
zewnętrznych organizmu ( skóry, błon
śluzowych, spojówek ) na skutek urazu
mechanicznego, termicznego lub chemicznego.
Niebezpieczeństwo rany polega na
Niebezpieczeństwo rany polega na
możliwości wytworzenia zakażenia, utraty
możliwości wytworzenia zakażenia, utraty
krwi i płynów ustrojowych, uszkodzenia
krwi i płynów ustrojowych, uszkodzenia
leżących w jej zakresie narządów, naczyń,
leżących w jej zakresie narządów, naczyń,
nerwów i kości.
nerwów i kości.
Oceniając ranę, zwraca się uwagę na jej
Oceniając ranę, zwraca się uwagę na jej
umiejscowienie, wielkość, kształt oraz
umiejscowienie, wielkość, kształt oraz
wygląd brzegów i głębokość. Brzegi rany
wygląd brzegów i głębokość. Brzegi rany
mogą być gładkie i równe albo też nierówne,
mogą być gładkie i równe albo też nierówne,
postrzępione, stłuczone, poszarpane itd..
postrzępione, stłuczone, poszarpane itd..
Każdą ranę uważa się za zakażoną !!!
Każdą ranę uważa się za zakażoną !!!
Towarzyszy jej zwykle ból i krwawienie.
Towarzyszy jej zwykle ból i krwawienie.
Brzegi rany mogą być oddalone od siebie.
Brzegi rany mogą być oddalone od siebie.
Ból
Ból
w okolicy rany, jego nasilenie po
w okolicy rany, jego nasilenie po
zranieniu zależą w dużej mierze od
zranieniu zależą w dużej mierze od
rozległości rany, narzędzia, które ją
rozległości rany, narzędzia, które ją
wywołało, a także od unerwienia danej
wywołało, a także od unerwienia danej
okolicy ciała. Narzędzia ostre, działające
okolicy ciała. Narzędzia ostre, działające
szybko wywołują mniejszy ból, narzędzia
szybko wywołują mniejszy ból, narzędzia
tępe – większe.
tępe – większe.
Ból wpływa na ogólny
Ból wpływa na ogólny
stan poszkodowanego i jest czynnikiem
stan poszkodowanego i jest czynnikiem
wstrząsorodnym.
wstrząsorodnym.
Krwawienie
Krwawienie
w większym lub mniejszym stopniu
w większym lub mniejszym stopniu
towarzyszy każdemu zranieniu. Rozmiary
towarzyszy każdemu zranieniu. Rozmiary
krwawienia zależą od rozległości i głębokości rany
krwawienia zależą od rozległości i głębokości rany
oraz od liczby, rodzaju i przekroju uszkodzonych
oraz od liczby, rodzaju i przekroju uszkodzonych
naczyń krwionośnych.
naczyń krwionośnych.
Silne krwawienie może
Silne krwawienie może
zagrażać życiu rannego, natomiast każde w
zagrażać życiu rannego, natomiast każde w
połączeniu z bólem pogłębia wstrząs !!
połączeniu z bólem pogłębia wstrząs !!
Rozejście się
Rozejście się
brzegów rany jest spowodowane
brzegów rany jest spowodowane
zawartością włókien elastycznych w skórze.
zawartością włókien elastycznych w skórze.
Rozwartość brzegów rany jest zależna od ułożenia
Rozwartość brzegów rany jest zależna od ułożenia
rany w stosunku do włókien sprężystych.
rany w stosunku do włókien sprężystych.
Równoległe ułożenie sprzyja gojeniu się rany (
Równoległe ułożenie sprzyja gojeniu się rany (
brzegi nie rozchodzą się).
brzegi nie rozchodzą się).
Fakt ten wykorzystuje
Fakt ten wykorzystuje
chirurgia plastyczna.
chirurgia plastyczna.
Zakażenie
Zakażenie
rany może być spowodowane
rany może być spowodowane
drobnoustrojami, znajdującymi się na skórze
drobnoustrojami, znajdującymi się na skórze
poszkodowanego czy przedmiocie raniącym lub
poszkodowanego czy przedmiocie raniącym lub
przez zetknięcie się rany z otoczeniem.
przez zetknięcie się rany z otoczeniem.
Obok
Obok
niewidocznych bakterii mogą znajdować się w
niewidocznych bakterii mogą znajdować się w
niej ciała obce w postaci ziemi, części ubrania,
niej ciała obce w postaci ziemi, części ubrania,
obuwia itp.
obuwia itp.
KAŻDĄ RANĘ NALEŻY TRAKTOWAĆ JAK
ZAKAŻONĄ !!!!
Dla ratowania najważniejsze jest ustalenie, czy
Dla ratowania najważniejsze jest ustalenie, czy
zranienie spowodowało lekkie czy ciężkie
zranienie spowodowało lekkie czy ciężkie
uszkodzenie organizmu, jaki jest stan ogólny
uszkodzenie organizmu, jaki jest stan ogólny
poszkodowanego, jaka jest potrzebna najpilniejsza
poszkodowanego, jaka jest potrzebna najpilniejsza
pomoc, a także czy rodzaj rany nie kryje w sobie
pomoc, a także czy rodzaj rany nie kryje w sobie
dalszych niebezpieczeństw.
dalszych niebezpieczeństw.
Rany dzieli się w zależności od przyczyny zranienia i
Rany dzieli się w zależności od przyczyny zranienia i
charakterystycznych cech na kilka rodzajów:
charakterystycznych cech na kilka rodzajów:
OTARCIA
OTARCIA
– powstają przy stycznym działaniu na
– powstają przy stycznym działaniu na
skórę przedmiotu o szorstkiej powierzchni. Często w
skórę przedmiotu o szorstkiej powierzchni. Często w
takiej ranie znajdują się drobne ciała obce.
takiej ranie znajdują się drobne ciała obce.
Krwawienie bywa niewielkie, lecz rana jest bolesna
Krwawienie bywa niewielkie, lecz rana jest bolesna
w następstwie uszkodzenia zakończeń nerwowych.
w następstwie uszkodzenia zakończeń nerwowych.
Rana pokrywa się obfitym wysiękiem.
Rana pokrywa się obfitym wysiękiem.
RANY CIĘTE
RANY CIĘTE
– powstają wskutek działania
– powstają wskutek działania
przedmiotów ostrych. Są zwykle ranami linijnymi o
przedmiotów ostrych. Są zwykle ranami linijnymi o
gładkich brzegach. Silne krwawienie towarzyszące
gładkich brzegach. Silne krwawienie towarzyszące
ranie wypłukuje bakterie, zmniejszając
ranie wypłukuje bakterie, zmniejszając
niebezpieczeństwo zakażenia. Głębokość rany bywa
niebezpieczeństwo zakażenia. Głębokość rany bywa
różna. Zdarza się, że raniące narzędzie zatrzyma się
różna. Zdarza się, że raniące narzędzie zatrzyma się
dopiero na kości, przecinając wszystkie tkanki
dopiero na kości, przecinając wszystkie tkanki
miękkie.
miękkie.
RANY PŁATOWE
RANY PŁATOWE
– powstają wtedy, gdy uraz
– powstają wtedy, gdy uraz
mechaniczny zadziałał statycznie do powierzchni
mechaniczny zadziałał statycznie do powierzchni
skóry i wskutek tego płat skóry został oderwany lub
skóry i wskutek tego płat skóry został oderwany lub
wisi na jej fragmencie. Częste są rany płatowe
wisi na jej fragmencie. Częste są rany płatowe
palców, powstające np. podczas pracy w kuchni.
palców, powstające np. podczas pracy w kuchni.
RANY RĄBANE
RANY RĄBANE
- powstają wskutek działania
- powstają wskutek działania
ciężkiego ostrego narzędzia, np. tasaka, siekiery,
ciężkiego ostrego narzędzia, np. tasaka, siekiery,
szabli. Czasem może dojść do całkowitego
szabli. Czasem może dojść do całkowitego
odrąbania części, a nawet całych kończyn. Dotyczy
odrąbania części, a nawet całych kończyn. Dotyczy
to zwłaszcza wypadków komunikacyjnych, w wyniku
to zwłaszcza wypadków komunikacyjnych, w wyniku
których ulegają urazom najczęściej kończyny dolne.
których ulegają urazom najczęściej kończyny dolne.
Natomiast w wypadkach przemysłowych urazy
Natomiast w wypadkach przemysłowych urazy
częściej dotyczą kończyn górnych ( szczególnie
częściej dotyczą kończyn górnych ( szczególnie
palców).
palców).
RANY KŁUTE
RANY KŁUTE
– powstają w wyniku działania z dużą
– powstają w wyniku działania z dużą
siłą ostro zakończonych przedmiotów ( np. sztylet,
siłą ostro zakończonych przedmiotów ( np. sztylet,
bagnet, gwóźdź, nóż ) Otwór rany jest mały,
bagnet, gwóźdź, nóż ) Otwór rany jest mały,
krwawienie zewnętrznie niewielkie, natomiast kanał
krwawienie zewnętrznie niewielkie, natomiast kanał
drążący może być głęboki. Krwawienie wewnętrzne
drążący może być głęboki. Krwawienie wewnętrzne
bywa obfite, a bakterie, które przeniknęły w głąb,
bywa obfite, a bakterie, które przeniknęły w głąb,
staja się przyczyną zakażenia. Szczególnie groźne
staja się przyczyną zakażenia. Szczególnie groźne
są rany w okolicy kl. piersiowej (płuca, opłucnej,
są rany w okolicy kl. piersiowej (płuca, opłucnej,
serca i naczyń krwionośnych) , jamy brzusznej
serca i naczyń krwionośnych) , jamy brzusznej
(otrzewna, jelita, narządy miąższowe) oraz w
(otrzewna, jelita, narządy miąższowe) oraz w
obrębie kończyn (przecięcie pni nerwowych,
obrębie kończyn (przecięcie pni nerwowych,
większych naczyń krwionośnych, uszkodzenia
większych naczyń krwionośnych, uszkodzenia
stawów).
stawów).
RANY TŁUCZONE
RANY TŁUCZONE
– powstają w wyniku działania
– powstają w wyniku działania
tępego lub narzędzia o tępych krawędziach (np.
tępego lub narzędzia o tępych krawędziach (np.
uderzenie kamieniem, młotkiem, drągiem czy też w
uderzenie kamieniem, młotkiem, drągiem czy też w
wyniku upadku). Rany takie mają brzegi zgniecione,
wyniku upadku). Rany takie mają brzegi zgniecione,
postrzępione lub stłuczone z krwawymi
postrzępione lub stłuczone z krwawymi
podbiegnięciami i obrzękami. Krwawienie jest
podbiegnięciami i obrzękami. Krwawienie jest
skąpe, ponieważ naczynia krwionośne uległy
skąpe, ponieważ naczynia krwionośne uległy
zgnieceniu. Stłuczone tkanki łatwo obumierają, co
zgnieceniu. Stłuczone tkanki łatwo obumierają, co
przy równoczesnym zanieczyszczeniu rany stanowi
przy równoczesnym zanieczyszczeniu rany stanowi
duże zagrożenie zakażeniem.
duże zagrożenie zakażeniem.
RANY MIAŻDŻONE
RANY MIAŻDŻONE
– powstają w wyniku silnego
– powstają w wyniku silnego
urazu tępym narzędziem. Całe są wypełnione
urazu tępym narzędziem. Całe są wypełnione
skrzepłą krwią i chłonką, a także zawierają często
skrzepłą krwią i chłonką, a także zawierają często
ciała obce, np. strzępy ubrania, włosy, grudki ziemi.
ciała obce, np. strzępy ubrania, włosy, grudki ziemi.
Brzegi są nieregularne, mało krwawiące. Otaczające
Brzegi są nieregularne, mało krwawiące. Otaczające
tkanki są zmiażdżone, obrzmiałe, niedokrwione lub
tkanki są zmiażdżone, obrzmiałe, niedokrwione lub
obumarłe. Może nastąpić upośledzenie czynności
obumarłe. Może nastąpić upośledzenie czynności
mięsni, niewydolności narządów, które doznały
mięsni, niewydolności narządów, które doznały
urazu oraz wstrząs.
urazu oraz wstrząs.
RANY SZARPANE
RANY SZARPANE
– czyli darte powstają w
– czyli darte powstają w
konsekwencji rozciągnięcia i rozerwania tkanek pod
konsekwencji rozciągnięcia i rozerwania tkanek pod
wpływem zadziałania statycznych względem
wpływem zadziałania statycznych względem
powierzchni ciała przedmiotów kanciastych lub
powierzchni ciała przedmiotów kanciastych lub
zakrzywionych i tępych (np. haki, gwoździe, sęki)
zakrzywionych i tępych (np. haki, gwoździe, sęki)
Mają brzegi nierówne, poszarpane, rozciągnięte lub
Mają brzegi nierówne, poszarpane, rozciągnięte lub
podwinięte, mało broczące krwią. Są zabrudzone w
podwinięte, mało broczące krwią. Są zabrudzone w
momencie urazu kurzem, błotem, rdzą, smarem,
momencie urazu kurzem, błotem, rdzą, smarem,
ziemią itd.. Stanowią one dość często występujący
ziemią itd.. Stanowią one dość często występujący
rodzaj ran.
rodzaj ran.
RANY POSTRZAŁOWE
RANY POSTRZAŁOWE
– mogą być wywołane
– mogą być wywołane
pociskami broni palnej, odłamkami min, granatów,
pociskami broni palnej, odłamkami min, granatów,
bomb itp.. W przypadku postrzału rana wlotowa
bomb itp.. W przypadku postrzału rana wlotowa
pocisku jest mała i gładka. Na jej brzegach można
pocisku jest mała i gładka. Na jej brzegach można
czasami stwierdzić ślady prochu. Rana wylotowa
czasami stwierdzić ślady prochu. Rana wylotowa
jest znacznie większa, o postrzępionych brzegach.
jest znacznie większa, o postrzępionych brzegach.
Mogą być widoczne tkanki i odłamki kostne,
Mogą być widoczne tkanki i odłamki kostne,
zmiażdżone i krwawe podbiegnięcia. Bywają często
zmiażdżone i krwawe podbiegnięcia. Bywają często
uszkodzone również nerwy, naczynia krwionośne
uszkodzone również nerwy, naczynia krwionośne
oraz narządy wewnętrzne, co może powodować
oraz narządy wewnętrzne, co może powodować
dużą utratę krwi.
dużą utratę krwi.
•
Rany postrzałowe dzieli się na:
Rany postrzałowe dzieli się na:
styczne
styczne
– występuje uszkodzenie
– występuje uszkodzenie
powierzchniowe skóry; wyglądem
powierzchniowe skóry; wyglądem
przypominają ranę szarpaną;
przypominają ranę szarpaną;
przestrzałowe
przestrzałowe
– mają wlot, kanał postrzałowy
– mają wlot, kanał postrzałowy
i wylot;
i wylot;
ślepe
ślepe
– maja wlot i kanał postrzałowy. Pocisk
– maja wlot i kanał postrzałowy. Pocisk
tkwi wewnątrz ciała.
tkwi wewnątrz ciała.
Rany: 1–cięta, 2-szarpana, 3-kłuta, 4-miażdżona, 5-postrzałowa, 6-
tłuczona
ZASADY I SPOSOBY OPATRYWANIA
ZASADY I SPOSOBY OPATRYWANIA
RAN
RAN
Udzielając pomocy poszkodowanemu,
trzeba zadbać o bezpieczeństwo
ratowanego oraz własne (np. założyć
rękawiczki gumowe). Każdą krew
traktuje się jako potencjalnie zakażoną
HIV. Trzeba ocenić stan ogólny
poszkodowanego ( podstawowe czynności
życiowe), ustalić i odsłonić miejsce
zranienia oraz obejrzeć ranę. Postępując w
ten sposób, zapobiegnie się ewentualnym
powikłaniom, np. krwotokom, odmie
opłucnej, a u nieprzytomnego uduszeniu się
na skutek zapadnięcia języka lub
zachłyśnięciu się np. krwią.
Następną czynnością ratownika powinna być
Następną czynnością ratownika powinna być
ochrona rannego przed
ochrona rannego przed
powtórnymi
powtórnymi
zranieniami i zakażeniami. W tym celu
zranieniami i zakażeniami. W tym celu
należy umieścić poszkodowanego w
należy umieścić poszkodowanego w
bezpiecznym miejscu, najlepiej w pozycji
bezpiecznym miejscu, najlepiej w pozycji
leżącej lub co najmniej siedzącej. Ranę
leżącej lub co najmniej siedzącej. Ranę
pozostawia się w stanie, w jakim się ją
pozostawia się w stanie, w jakim się ją
zastało (wyjątki stanowią rany kąsane),
zastało (wyjątki stanowią rany kąsane),
przykrywając jedynie możliwie szybko
przykrywając jedynie możliwie szybko
czystym opatrunkiem, na które można
czystym opatrunkiem, na które można
dopiero położyć ligninę (
dopiero położyć ligninę (
nigdy nie kładzie
nigdy nie kładzie
się ligniny bezpośrednio na ranę
się ligniny bezpośrednio na ranę
).
).
Podczas opatrywania rany należy
Podczas opatrywania rany należy
obserwować poszkodowanego i reagować na
obserwować poszkodowanego i reagować na
zmiany w jego zachowaniu. Rany nie wolno
zmiany w jego zachowaniu. Rany nie wolno
dotykać ani przemywać, ponieważ może to
dotykać ani przemywać, ponieważ może to
spowodować dodatkowe zakażenie. Nie
spowodować dodatkowe zakażenie. Nie
należy również usuwać ciał obcych
należy również usuwać ciał obcych
tkwiących w ranie, ponieważ może dojść do
tkwiących w ranie, ponieważ może dojść do
dalszych uszkodzeń tkankowych i silnego
dalszych uszkodzeń tkankowych i silnego
krwawienia. Tkwiące w ranie ciało obce,
krwawienia. Tkwiące w ranie ciało obce,
uciskając na naczynia krwionośne, odgrywa
uciskając na naczynia krwionośne, odgrywa
rolę korka.
rolę korka.
Gdy krwawienie z rany jest skąpe, można
Gdy krwawienie z rany jest skąpe, można
zdezynfekować okolice rany (promieniście od
zdezynfekować okolice rany (promieniście od
rany do zewnątrz) lub przemyć je. Z raną
rany do zewnątrz) lub przemyć je. Z raną
trzeba postępować delikatnie, aby nie
trzeba postępować delikatnie, aby nie
wywołać wstrząsu lub wtórnego krwawienia.
wywołać wstrząsu lub wtórnego krwawienia.
Nakładając opatrunek na okolice kończyn,
Nakładając opatrunek na okolice kończyn,
należy pamiętać o wcześniejszym ich
należy pamiętać o wcześniejszym ich
uniesieniu ku górze. Jeżeli opatrunek
uniesieniu ku górze. Jeżeli opatrunek
przemoknie, nie zdejmuje się go, lecz
przemoknie, nie zdejmuje się go, lecz
nakłada dodatkowy. Zapobiegnie to
nakłada dodatkowy. Zapobiegnie to
przenikaniu bakterii do rany. Zawsze
przenikaniu bakterii do rany. Zawsze
korzystne jest unieruchomienie kończyny, na
korzystne jest unieruchomienie kończyny, na
której jest rana.
której jest rana.
Jeśli w ranie tkwi ciało obce, należy ostrożnie
Jeśli w ranie tkwi ciało obce, należy ostrożnie
nakryć jałową gazą ranę wraz z w
nakryć jałową gazą ranę wraz z w
klinowanym w niej ciałem obcym, nie
klinowanym w niej ciałem obcym, nie
poruszając go i nie zmieniając jego pozycji.
poruszając go i nie zmieniając jego pozycji.
Następnie trzeba obłożyć okrężnie miękkim
Następnie trzeba obłożyć okrężnie miękkim
materiałem opatrunkowym w ten sposób,
materiałem opatrunkowym w ten sposób,
aby nie doszło do dalszych uszkodzeń
aby nie doszło do dalszych uszkodzeń
tkankowych. Opatrunek wraz z wyściełającą
tkankowych. Opatrunek wraz z wyściełającą
pierścieniowatą poduszeczką umocowuje się
pierścieniowatą poduszeczką umocowuje się
za pomocą chusty trójkątnej lub bandaża.
za pomocą chusty trójkątnej lub bandaża.
W przypadku obecności ciała obcego w
ranie należy stosować opatrunek
osłaniający, który nie uciska rany.
Zadaniem ratownika jest również
Zadaniem ratownika jest również
zapewnienie poszkodowanemu pomocy
zapewnienie poszkodowanemu pomocy
lekarskiej. Zapobiegnie to późniejszym
lekarskiej. Zapobiegnie to późniejszym
powikłaniom. Powinno to nastąpić nie
powikłaniom. Powinno to nastąpić nie
później niż 6 godzin od wypadku.
później niż 6 godzin od wypadku.
Nie
Nie
można również zapomnieć o wsparciu
można również zapomnieć o wsparciu
psychicznym poszkodowanego i
psychicznym poszkodowanego i
postępowaniu przeciwwstrząsowym.
postępowaniu przeciwwstrząsowym.
Sposób trzymania
bandaża
Opatrunek rany ręki
KRWOTOKI
KRWOTOKI
Krew jest szczególnie ważnym płynem
Krew jest szczególnie ważnym płynem
ustrojowym. Spełnia wielorakie funkcje tylko
ustrojowym. Spełnia wielorakie funkcje tylko
wówczas, gdy płynie w naczyniach
wówczas, gdy płynie w naczyniach
krwionośnych. Przy uszkodzeniu naczynia
krwionośnych. Przy uszkodzeniu naczynia
krwionośnego następuje jej utrata, która
krwionośnego następuje jej utrata, która
grozi nawet śmiercią w bardzo krótkim
grozi nawet śmiercią w bardzo krótkim
czasie. Aby zapobiec utracie krwi, niezbędne
czasie. Aby zapobiec utracie krwi, niezbędne
jest zatamowanie jej wypływu i zapobieganie
jest zatamowanie jej wypływu i zapobieganie
dalszym powikłaniom.
dalszym powikłaniom.
RODZAJE KRWOTOKÓW
RODZAJE KRWOTOKÓW
KRWOTOKIEM –
KRWOTOKIEM –
nazywamy wylew krwi w
nazywamy wylew krwi w
pełnym jej składzie poza światło naczynia
pełnym jej składzie poza światło naczynia
krwionośnego lub poza serce wskutek
krwionośnego lub poza serce wskutek
przerwania ciągłości ich ścian.
przerwania ciągłości ich ścian.
KRWOTOK
KRWOTOK
może być następstwem urazu lub
może być następstwem urazu lub
pęknięcia zmienionego chorobowo naczynia,
pęknięcia zmienionego chorobowo naczynia,
którego ściana nie wytrzymała ciśnienia krwi.
którego ściana nie wytrzymała ciśnienia krwi.
Krwawienie rozpoznaje się po ilości i sposobie
Krwawienie rozpoznaje się po ilości i sposobie
wypływania krwi z rany ( wypływanie, sączenie lub
wypływania krwi z rany ( wypływanie, sączenie lub
pulsujące tryskanie z rany).
pulsujące tryskanie z rany).
W zależności od
W zależności od
źródła krwawienia wyróżnia się krwotoki:
źródła krwawienia wyróżnia się krwotoki:
tętnicze, żylne i z naczyń włosowatych-
tętnicze, żylne i z naczyń włosowatych-
miąższowe
miąższowe
. Jeżeli krew wypływa na zewnątrz,
. Jeżeli krew wypływa na zewnątrz,
krwotok nosi nazwę
krwotok nosi nazwę
zewnętrznego
zewnętrznego
, jeżeli gromadzi
, jeżeli gromadzi
się wewnątrz ciała lub tkanek, jest
się wewnątrz ciała lub tkanek, jest
krwotokiem
krwotokiem
wewnętrznym.
wewnętrznym.
Podbiegnięcia krwiste noszą nazwę
Podbiegnięcia krwiste noszą nazwę
siniaków
siniaków
. Wylewy krwi do tkanek
. Wylewy krwi do tkanek
powodujące wytwarzanie grubościennej
powodujące wytwarzanie grubościennej
jamy nazywa się
jamy nazywa się
krwiakiem
krwiakiem
.
.
KRWOTOK TĘTNICZY –
KRWOTOK TĘTNICZY –
charakteryzuje się
charakteryzuje się
pulsującym w rytm skurczów serca
pulsującym w rytm skurczów serca
wypływaniem krwi jasnoczerwonej
wypływaniem krwi jasnoczerwonej
(kolor krwi
(kolor krwi
można ustalić tylko przy świetle dziennym).
można ustalić tylko przy świetle dziennym).
Panujące w tętnicach ciśnienie i uderzenia „fal krwi”
Panujące w tętnicach ciśnienie i uderzenia „fal krwi”
utrudniają tworzenie się skrzepów zamykających
utrudniają tworzenie się skrzepów zamykających
naczynie. Uszkodzenie nawet małej tętnicy może
naczynie. Uszkodzenie nawet małej tętnicy może
być niebezpieczne dla życia.
być niebezpieczne dla życia.
W
W
KRWOTOKU ŻYLNYM –
KRWOTOKU ŻYLNYM –
krew o
krew o
zabarwieniu ciemnoczerwonym wypływa
zabarwieniu ciemnoczerwonym wypływa
ciągłą strużką
ciągłą strużką
.
.
Krwotoki z mniejszych żył mogą
Krwotoki z mniejszych żył mogą
ustać same wskutek zaczopowania rany skrzepem.
ustać same wskutek zaczopowania rany skrzepem.
Najczęściej jednak występuje mieszany typ
Najczęściej jednak występuje mieszany typ
krwawienia tętniczo- żylny.
krwawienia tętniczo- żylny.
KRWOTOK MIĄŻSZOWY –
KRWOTOK MIĄŻSZOWY –
powstaje w wyniku
powstaje w wyniku
uszkodzonej większej liczby naczyń włosowatych,
uszkodzonej większej liczby naczyń włosowatych,
zdarcia i oddzielenia się skóry, przerwania mięśni
zdarcia i oddzielenia się skóry, przerwania mięśni
lub zranienia narządów miąższowych (wątroba,
lub zranienia narządów miąższowych (wątroba,
śledziona, nerki), które mogą być groźne dla życia.
śledziona, nerki), które mogą być groźne dla życia.
W krwawieniach miąższowych krew spływa z
W krwawieniach miąższowych krew spływa z
całej uszkodzonej powierzchni
całej uszkodzonej powierzchni
.
.
KRWAWIENIA ZEWNĘTRZNE
KRWAWIENIA ZEWNĘTRZNE
Nie zawsze w przypadku zranienia można rozpoznać
Nie zawsze w przypadku zranienia można rozpoznać
rodzaj krwotoku, ponieważ równocześnie mogą być
rodzaj krwotoku, ponieważ równocześnie mogą być
uszkodzone różne rodzaje naczyń. Dlatego częściej
uszkodzone różne rodzaje naczyń. Dlatego częściej
używa się określenia „natężenie krwawienia” i
używa się określenia „natężenie krwawienia” i
ocenia je jako małe lub duże, co pozwala
ocenia je jako małe lub duże, co pozwala
odpowiednio dostosować pierwszą pomoc.
odpowiednio dostosować pierwszą pomoc.
Małe
Małe
krwawienia
krwawienia
ustają zwykle samoistnie po upływie
ustają zwykle samoistnie po upływie
kilku do kilkunastu minut od założenia opatrunku,
kilku do kilkunastu minut od założenia opatrunku,
gdy powstały skrzep zamknie ubytek w
gdy powstały skrzep zamknie ubytek w
uszkodzonym naczyniu.
uszkodzonym naczyniu.
Duże krwawienia
Duże krwawienia
lub
lub
krwotoki wymagają natychmiastowego
krwotoki wymagają natychmiastowego
zatamowania, ponieważ w przeciwnym razie utrata
zatamowania, ponieważ w przeciwnym razie utrata
krwi może doprowadzić do ciężkiego wstrząsu lub
krwi może doprowadzić do ciężkiego wstrząsu lub
wykrwawienia ( w zależności od szybkości i ilości
wykrwawienia ( w zależności od szybkości i ilości
utraconej krwi).
utraconej krwi).
Obfity krwotok zewnętrzny można łatwo rozpoznać,
Obfity krwotok zewnętrzny można łatwo rozpoznać,
natomiast krwotoki wewnętrzne albo przedłużające
natomiast krwotoki wewnętrzne albo przedłużające
się krwawienia do mięśni rozpoznaje się na
się krwawienia do mięśni rozpoznaje się na
podstawie ogólnych objawów towarzyszących
podstawie ogólnych objawów towarzyszących
krwotokom, do których zalicza się:
krwotokom, do których zalicza się:
bladość powłok
bladość powłok
ciała, przyspieszone i słabo wyczuwalne
ciała, przyspieszone i słabo wyczuwalne
tętno, niepokój, przyspieszony oddech,
tętno, niepokój, przyspieszony oddech,
uczucie duszności, szum w uszach, mroczki
uczucie duszności, szum w uszach, mroczki
przed oczyma, pot na skórze
przed oczyma, pot na skórze
. Następnie
. Następnie
dochodzi do utraty przytomności, co często
dochodzi do utraty przytomności, co często
poprzedza zgon.
poprzedza zgon.
TAMOWANIE KRWOTOKÓW NA
TAMOWANIE KRWOTOKÓW NA
KOŃCZYNACH,GŁOWIE,SZYI I
KOŃCZYNACH,GŁOWIE,SZYI I
TUŁOWIU
TUŁOWIU
Każdą krew traktuje się – jak wspomniano – jako
Każdą krew traktuje się – jak wspomniano – jako
potencjalnie zakażoną m. in. HIV. Przystępując do
potencjalnie zakażoną m. in. HIV. Przystępując do
udzielania pierwszej pomocy, należy założyć
udzielania pierwszej pomocy, należy założyć
gumowe rękawiczki. Poszkodowany powinien leżeć,
gumowe rękawiczki. Poszkodowany powinien leżeć,
ponieważ w trakcie udzielania pomocy może
ponieważ w trakcie udzielania pomocy może
zemdleć lub stracić przytomność.
zemdleć lub stracić przytomność.
Zawsze należy
Zawsze należy
dążyć do zatamowania krwotoku najprostszym
dążyć do zatamowania krwotoku najprostszym
i najszybszym sposobem!!
i najszybszym sposobem!!
Lekkie krwawienie tamuje się, unosząc kończynę do
Lekkie krwawienie tamuje się, unosząc kończynę do
góry i nakładając
góry i nakładając
opatrunek osłaniający.
opatrunek osłaniający.
Natomiast w przypadku silnego krwawienia należy
Natomiast w przypadku silnego krwawienia należy
ucisnąć mocno miejsce krwawienia przez gazę lub
ucisnąć mocno miejsce krwawienia przez gazę lub
czysta tkaninę podłożoną pod dłoń. Zwykle jest to
czysta tkaninę podłożoną pod dłoń. Zwykle jest to
zabieg skuteczny, ale tylko doraźny, musi być
zabieg skuteczny, ale tylko doraźny, musi być
stosowany natychmiast. Jest zbyt uciążliwy dla
stosowany natychmiast. Jest zbyt uciążliwy dla
ratującego w dłuższym czasie.
ratującego w dłuższym czasie.
Mniej pewnym, a także wymagającym więcej wiedzy
Mniej pewnym, a także wymagającym więcej wiedzy
i zręczności sposobem, jest
i zręczności sposobem, jest
uciśnięcie tętnicy
uciśnięcie tętnicy
doprowadzającej krew do miejsca krwawienia.
doprowadzającej krew do miejsca krwawienia.
Tętnice uciska się tam, gdzie są one najlepiej
Tętnice uciska się tam, gdzie są one najlepiej
dostępne i przebiegają na twardym podłożu. Ucisk
dostępne i przebiegają na twardym podłożu. Ucisk
musi być stosowany z odpowiednia siłą, aby
musi być stosowany z odpowiednia siłą, aby
krwawienie ustało.
krwawienie ustało.
Tamowanie krwotoku przez uniesienie kończyny i nałożenie
opatrunku osłaniającego.
W większości wypadków jest pożądana współpraca z
W większości wypadków jest pożądana współpraca z
poszkodowanym lub pomoc drugiego ratownika.
poszkodowanym lub pomoc drugiego ratownika.
Podczas gdy pierwszy uciska miejsce krwawienia,
Podczas gdy pierwszy uciska miejsce krwawienia,
drugi nakłada
drugi nakłada
opatrunek uciskający
opatrunek uciskający
. Ranę należy
. Ranę należy
przykryć czystym materiałem opatrunkowym,
przykryć czystym materiałem opatrunkowym,
najlepiej warstwą gazy, na którą można położyć
najlepiej warstwą gazy, na którą można położyć
watę lub ligninę, a następnie twardy przedmiot(np.
watę lub ligninę, a następnie twardy przedmiot(np.
mocno zwinięty bandaż, drewniany klocek) i
mocno zwinięty bandaż, drewniany klocek) i
wszystko ściśle przybandażować. Kończyna musi
wszystko ściśle przybandażować. Kończyna musi
być cały czas uniesiona do góry. Kłopot może
być cały czas uniesiona do góry. Kłopot może
polegać jednak na tym, że choć uzyskamy
polegać jednak na tym, że choć uzyskamy
pożądany efekt i krwawienie ustanie, to wystąpi
pożądany efekt i krwawienie ustanie, to wystąpi
zastój krwi w kończynie. Powstaje on wówczas, gdy
zastój krwi w kończynie. Powstaje on wówczas, gdy
żyły położone pod powierzchnią zostają zaciśnięte,
żyły położone pod powierzchnią zostają zaciśnięte,
podczas gdy położone głębiej tętnice nadal
podczas gdy położone głębiej tętnice nadal
zachowują swoją czynność.
zachowują swoją czynność.
W wyniku tego krew dopływa bez przeszkód,
W wyniku tego krew dopływa bez przeszkód,
natomiast jej odpływ jest utrudniony. Kończyna robi
natomiast jej odpływ jest utrudniony. Kończyna robi
się sina, a żyły nabrzmiałe. W takim przypadku
się sina, a żyły nabrzmiałe. W takim przypadku
opatrunek należy nałożyć ponownie, stosując
opatrunek należy nałożyć ponownie, stosując
mniejsze napięcie opaski bandaża.
mniejsze napięcie opaski bandaża.
Opatrunek uciskający tamuje prawie wszystkie,
Opatrunek uciskający tamuje prawie wszystkie,
nawet silne krwawienia. Istnieją jednak wyjątkowe
nawet silne krwawienia. Istnieją jednak wyjątkowe
przypadki ( na szczęście rzadki), gdy nie można
przypadki ( na szczęście rzadki), gdy nie można
nałożyć opatrunku uciskającego na krwawiącą ranę
nałożyć opatrunku uciskającego na krwawiącą ranę
na kończynie. Należą do nich: otwarte złamanie z
na kończynie. Należą do nich: otwarte złamanie z
silnym krwawieniem, duże ciało obce w ranie,
silnym krwawieniem, duże ciało obce w ranie,
amputacja lub zmiażdżenie, krwotok z rozległej
amputacja lub zmiażdżenie, krwotok z rozległej
powierzchni rany oraz rozerwanie tkanek kończyny.
powierzchni rany oraz rozerwanie tkanek kończyny.
Wówczas tamuje się krwawienie, stosując uciśnięcie
Wówczas tamuje się krwawienie, stosując uciśnięcie
opatrunkiem tętnicy doprowadzającej krew, z
opatrunkiem tętnicy doprowadzającej krew, z
jednoczesnym nałożeniem opatrunku osłaniającego.
jednoczesnym nałożeniem opatrunku osłaniającego.
Tamowanie krwotoku przez zgięcie kończyn i uciśnięcie tętnic
Najskuteczniejszym i najbezpieczniejszym
Najskuteczniejszym i najbezpieczniejszym
sposobem tamowania krwotoków w takich
sposobem tamowania krwotoków w takich
przypadkach jest założenie
przypadkach jest założenie
opaski uciskowej
opaski uciskowej
wyposażonej w manometr
wyposażonej w manometr
. Jeśli jej brak, to w
. Jeśli jej brak, to w
razie konieczności, można do tego celu użyć
razie konieczności, można do tego celu użyć
sfałdowanej chusty trójkątnej.
sfałdowanej chusty trójkątnej.
Opaskę uciskową zakładamy tylko wtedy, gdy
Opaskę uciskową zakładamy tylko wtedy, gdy
nie da się w żaden inny sposób opanować
nie da się w żaden inny sposób opanować
krwotoku, a istniejące krwawienie zagraża
krwotoku, a istniejące krwawienie zagraża
życiu poszkodowanego.
życiu poszkodowanego.
W przypadku krwawienia z otwartych
W przypadku krwawienia z otwartych
zranień
zranień
czaszkowo – mózgowych nie należy
czaszkowo – mózgowych nie należy
tamponować wypływającej krwi!!!
tamponować wypływającej krwi!!!
Wynaczyniona krew, nie mając drogi odpływu,
Wynaczyniona krew, nie mając drogi odpływu,
będzie się gromadzić pod czaszką, powodując
będzie się gromadzić pod czaszką, powodując
poprzez ucisk dalsze uszkodzenia tkanki mózgowej.
poprzez ucisk dalsze uszkodzenia tkanki mózgowej.
W takim przypadku należy założyć jałowy opatrunek
W takim przypadku należy założyć jałowy opatrunek
osłaniający zapobiegający zakażeniu. Przy
osłaniający zapobiegający zakażeniu. Przy
krwawieniach z ran głowy, gdy powłoka czaszki nie
krwawieniach z ran głowy, gdy powłoka czaszki nie
została uszkodzona, można stosować bezpośredni
została uszkodzona, można stosować bezpośredni
ucisk na ranę poprzez jałowy opatrunek lub
ucisk na ranę poprzez jałowy opatrunek lub
dociskać palcami odpowiednia tętnicę w zależności
dociskać palcami odpowiednia tętnicę w zależności
od miejsca urazu.
od miejsca urazu.
Najczęstszą przyczyną krwawienia z nosa jest uraz,
Najczęstszą przyczyną krwawienia z nosa jest uraz,
choć zdarza się, że krwawienie pojawia się bez
choć zdarza się, że krwawienie pojawia się bez
związku z urazem. Może być spowodowane
związku z urazem. Może być spowodowane
podwyższonym ciśnieniem tętniczym, nadmiernym
podwyższonym ciśnieniem tętniczym, nadmiernym
wysiłkiem fizycznym, używaniem leków lub
wysiłkiem fizycznym, używaniem leków lub
określonymi schorzeniami. Poszkodowanego należy
określonymi schorzeniami. Poszkodowanego należy
posadzić z pochyloną głową do przodu, a krwawiący
posadzić z pochyloną głową do przodu, a krwawiący
otwór nosowy zacisnąć palcami.
otwór nosowy zacisnąć palcami.
Poszkodowanego z krwotokiem z nosa nie należy
Poszkodowanego z krwotokiem z nosa nie należy
układać w pozycji leżącej, ponieważ krwawienie
układać w pozycji leżącej, ponieważ krwawienie
wówczas się nasili, a krew przedostająca się do
wówczas się nasili, a krew przedostająca się do
żołądka może spowodować wymioty i
żołądka może spowodować wymioty i
zachłyśnięcie. Nie należy też odginać głowy do
zachłyśnięcie. Nie należy też odginać głowy do
tyłu, ponieważ udrażnia się w ten sposób drogi
tyłu, ponieważ udrażnia się w ten sposób drogi
oddechowe i może nastąpić spłynięcie krwi do
oddechowe i może nastąpić spłynięcie krwi do
tchawicy, stwarzając śmiertelne
tchawicy, stwarzając śmiertelne
niebezpieczeństwo.
niebezpieczeństwo.