Opanowanie techniki zakładania opatrunków na rany. Praktyczne sposoby tamowania krwotoków zewnętrznych, żylnych i tętniczych na miejscu wypadku. (chirurgiczne opracowywanie ran)

„

Opanowanie techniki

zakładania opatrunków na

rany. Praktyczne sposoby

tamowania krwotoków

zewnętrznych, żylnych i

tętniczych na miejscu

wypadku.”

RANY

Rany należą do najczęstszych uszkodzeń

urazowych i w większości powstają w

następstwie nieszczęśliwych wypadków.

Niektóre zranienia wymagają

natychmiastowego opatrzenia z uwagi na

stan zagrożenia życia. Inne natomiast nie

zagrażają życiu, wymagają jedynie doraźnej

pomocy, co wcale nie znaczy, że można je

lekceważyć.

Nieprawidłowe postępowanie oraz błędy i

zaniedbania mogą prowadzić do ciężkiego

zakażenia, powodować wielkie cierpienia, a

niekiedy trwałe kalectwo !!

RANY, ICH RODZAJE I

CHARAKTERYSTYKA

Nie ma zapewne człowieka, który uniknąłby w swoim życiu
skaleczenia, stłuczenia lub pokąsania.

RANĄ - nazywamy przerwanie ciągłości powłok
zewnętrznych organizmu ( skóry, błon
śluzowych, spojówek ) na skutek urazu
mechanicznego, termicznego lub chemicznego.

Niebezpieczeństwo rany polega na

możliwości wytworzenia zakażenia, utraty

krwi i płynów ustrojowych, uszkodzenia

leżących w jej zakresie narządów, naczyń,

nerwów i kości.

Oceniając ranę, zwraca się uwagę na jej

umiejscowienie, wielkość, kształt oraz

wygląd brzegów i głębokość. Brzegi rany

mogą być gładkie i równe albo też nierówne,

postrzępione, stłuczone, poszarpane itd..

Każdą ranę uważa się za zakażoną !!!

Towarzyszy jej zwykle ból i krwawienie.

Brzegi rany mogą być oddalone od siebie.

Ból

w okolicy rany, jego nasilenie po

zranieniu zależą w dużej mierze od

rozległości rany, narzędzia, które ją

wywołało, a także od unerwienia danej

okolicy ciała. Narzędzia ostre, działające

szybko wywołują mniejszy ból, narzędzia

tępe – większe.

Ból wpływa na ogólny

stan poszkodowanego i jest czynnikiem

wstrząsorodnym.

Krwawienie

w większym lub mniejszym stopniu

towarzyszy każdemu zranieniu. Rozmiary

krwawienia zależą od rozległości i głębokości rany

oraz od liczby, rodzaju i przekroju uszkodzonych

naczyń krwionośnych.

Silne krwawienie może

zagrażać życiu rannego, natomiast każde w

połączeniu z bólem pogłębia wstrząs !!

Rozejście się

brzegów rany jest spowodowane

zawartością włókien elastycznych w skórze.

Rozwartość brzegów rany jest zależna od ułożenia

rany w stosunku do włókien sprężystych.

Równoległe ułożenie sprzyja gojeniu się rany (

brzegi nie rozchodzą się).

Fakt ten wykorzystuje

chirurgia plastyczna.

Zakażenie

rany może być spowodowane

drobnoustrojami, znajdującymi się na skórze

poszkodowanego czy przedmiocie raniącym lub

przez zetknięcie się rany z otoczeniem.

Obok

niewidocznych bakterii mogą znajdować się w

niej ciała obce w postaci ziemi, części ubrania,

obuwia itp.

KAŻDĄ RANĘ NALEŻY TRAKTOWAĆ JAK

ZAKAŻONĄ !!!!

Dla ratowania najważniejsze jest ustalenie, czy

zranienie spowodowało lekkie czy ciężkie

uszkodzenie organizmu, jaki jest stan ogólny

poszkodowanego, jaka jest potrzebna najpilniejsza

pomoc, a także czy rodzaj rany nie kryje w sobie

dalszych niebezpieczeństw.

Rany dzieli się w zależności od przyczyny zranienia i

charakterystycznych cech na kilka rodzajów:

OTARCIA

– powstają przy stycznym działaniu na

skórę przedmiotu o szorstkiej powierzchni. Często w

takiej ranie znajdują się drobne ciała obce.

Krwawienie bywa niewielkie, lecz rana jest bolesna

w następstwie uszkodzenia zakończeń nerwowych.

Rana pokrywa się obfitym wysiękiem.

RANY CIĘTE

– powstają wskutek działania

przedmiotów ostrych. Są zwykle ranami linijnymi o

gładkich brzegach. Silne krwawienie towarzyszące

ranie wypłukuje bakterie, zmniejszając

niebezpieczeństwo zakażenia. Głębokość rany bywa

różna. Zdarza się, że raniące narzędzie zatrzyma się

dopiero na kości, przecinając wszystkie tkanki

miękkie.

RANY PŁATOWE

– powstają wtedy, gdy uraz

mechaniczny zadziałał statycznie do powierzchni

skóry i wskutek tego płat skóry został oderwany lub

wisi na jej fragmencie. Częste są rany płatowe

palców, powstające np. podczas pracy w kuchni.

RANY RĄBANE

- powstają wskutek działania

ciężkiego ostrego narzędzia, np. tasaka, siekiery,

szabli. Czasem może dojść do całkowitego

odrąbania części, a nawet całych kończyn. Dotyczy

to zwłaszcza wypadków komunikacyjnych, w wyniku

których ulegają urazom najczęściej kończyny dolne.

Natomiast w wypadkach przemysłowych urazy

częściej dotyczą kończyn górnych ( szczególnie

palców).

RANY KŁUTE

– powstają w wyniku działania z dużą

siłą ostro zakończonych przedmiotów ( np. sztylet,

bagnet, gwóźdź, nóż ) Otwór rany jest mały,

krwawienie zewnętrznie niewielkie, natomiast kanał

drążący może być głęboki. Krwawienie wewnętrzne

bywa obfite, a bakterie, które przeniknęły w głąb,

staja się przyczyną zakażenia. Szczególnie groźne

są rany w okolicy kl. piersiowej (płuca, opłucnej,

serca i naczyń krwionośnych) , jamy brzusznej

(otrzewna, jelita, narządy miąższowe) oraz w

obrębie kończyn (przecięcie pni nerwowych,

większych naczyń krwionośnych, uszkodzenia

stawów).

RANY TŁUCZONE

– powstają w wyniku działania

tępego lub narzędzia o tępych krawędziach (np.

uderzenie kamieniem, młotkiem, drągiem czy też w

wyniku upadku). Rany takie mają brzegi zgniecione,

postrzępione lub stłuczone z krwawymi

podbiegnięciami i obrzękami. Krwawienie jest

skąpe, ponieważ naczynia krwionośne uległy

zgnieceniu. Stłuczone tkanki łatwo obumierają, co

przy równoczesnym zanieczyszczeniu rany stanowi

duże zagrożenie zakażeniem.

RANY MIAŻDŻONE

– powstają w wyniku silnego

urazu tępym narzędziem. Całe są wypełnione

skrzepłą krwią i chłonką, a także zawierają często

ciała obce, np. strzępy ubrania, włosy, grudki ziemi.

Brzegi są nieregularne, mało krwawiące. Otaczające

tkanki są zmiażdżone, obrzmiałe, niedokrwione lub

obumarłe. Może nastąpić upośledzenie czynności

mięsni, niewydolności narządów, które doznały

urazu oraz wstrząs.

RANY SZARPANE

– czyli darte powstają w

konsekwencji rozciągnięcia i rozerwania tkanek pod

wpływem zadziałania statycznych względem

powierzchni ciała przedmiotów kanciastych lub

zakrzywionych i tępych (np. haki, gwoździe, sęki)

Mają brzegi nierówne, poszarpane, rozciągnięte lub

podwinięte, mało broczące krwią. Są zabrudzone w

momencie urazu kurzem, błotem, rdzą, smarem,

ziemią itd.. Stanowią one dość często występujący

rodzaj ran.

RANY POSTRZAŁOWE

– mogą być wywołane

pociskami broni palnej, odłamkami min, granatów,

bomb itp.. W przypadku postrzału rana wlotowa

pocisku jest mała i gładka. Na jej brzegach można

czasami stwierdzić ślady prochu. Rana wylotowa

jest znacznie większa, o postrzępionych brzegach.

Mogą być widoczne tkanki i odłamki kostne,

zmiażdżone i krwawe podbiegnięcia. Bywają często

uszkodzone również nerwy, naczynia krwionośne

oraz narządy wewnętrzne, co może powodować

dużą utratę krwi.

•

Rany postrzałowe dzieli się na:

styczne

– występuje uszkodzenie

powierzchniowe skóry; wyglądem

przypominają ranę szarpaną;

przestrzałowe

– mają wlot, kanał postrzałowy

i wylot;

ślepe

– maja wlot i kanał postrzałowy. Pocisk

tkwi wewnątrz ciała.

ZASADY I SPOSOBY OPATRYWANIA

RAN

Udzielając pomocy poszkodowanemu,

trzeba zadbać o bezpieczeństwo

ratowanego oraz własne (np. założyć

rękawiczki gumowe). Każdą krew

traktuje się jako potencjalnie zakażoną

HIV. Trzeba ocenić stan ogólny

poszkodowanego ( podstawowe czynności

życiowe), ustalić i odsłonić miejsce

zranienia oraz obejrzeć ranę. Postępując w

ten sposób, zapobiegnie się ewentualnym

powikłaniom, np. krwotokom, odmie

opłucnej, a u nieprzytomnego uduszeniu się

na skutek zapadnięcia języka lub

zachłyśnięciu się np. krwią.

Następną czynnością ratownika powinna być

ochrona rannego przed

powtórnymi

zranieniami i zakażeniami. W tym celu

należy umieścić poszkodowanego w

bezpiecznym miejscu, najlepiej w pozycji

leżącej lub co najmniej siedzącej. Ranę

pozostawia się w stanie, w jakim się ją

zastało (wyjątki stanowią rany kąsane),

przykrywając jedynie możliwie szybko

czystym opatrunkiem, na które można

dopiero położyć ligninę (

nigdy nie kładzie

się ligniny bezpośrednio na ranę

Podczas opatrywania rany należy

obserwować poszkodowanego i reagować na

zmiany w jego zachowaniu. Rany nie wolno

dotykać ani przemywać, ponieważ może to

spowodować dodatkowe zakażenie. Nie

należy również usuwać ciał obcych

tkwiących w ranie, ponieważ może dojść do

dalszych uszkodzeń tkankowych i silnego

krwawienia. Tkwiące w ranie ciało obce,

uciskając na naczynia krwionośne, odgrywa

rolę korka.

Gdy krwawienie z rany jest skąpe, można

zdezynfekować okolice rany (promieniście od

rany do zewnątrz) lub przemyć je. Z raną

trzeba postępować delikatnie, aby nie

wywołać wstrząsu lub wtórnego krwawienia.

Nakładając opatrunek na okolice kończyn,

należy pamiętać o wcześniejszym ich

uniesieniu ku górze. Jeżeli opatrunek

przemoknie, nie zdejmuje się go, lecz

nakłada dodatkowy. Zapobiegnie to

przenikaniu bakterii do rany. Zawsze

korzystne jest unieruchomienie kończyny, na

której jest rana.

Jeśli w ranie tkwi ciało obce, należy ostrożnie

nakryć jałową gazą ranę wraz z w

klinowanym w niej ciałem obcym, nie

poruszając go i nie zmieniając jego pozycji.

Następnie trzeba obłożyć okrężnie miękkim

materiałem opatrunkowym w ten sposób,

aby nie doszło do dalszych uszkodzeń

tkankowych. Opatrunek wraz z wyściełającą

pierścieniowatą poduszeczką umocowuje się

za pomocą chusty trójkątnej lub bandaża.

W przypadku obecności ciała obcego w

ranie należy stosować opatrunek

osłaniający, który nie uciska rany.

Zadaniem ratownika jest również

zapewnienie poszkodowanemu pomocy

lekarskiej. Zapobiegnie to późniejszym

powikłaniom. Powinno to nastąpić nie

później niż 6 godzin od wypadku.

Nie

można również zapomnieć o wsparciu

psychicznym poszkodowanego i

postępowaniu przeciwwstrząsowym.

KRWOTOKI

Krew jest szczególnie ważnym płynem

ustrojowym. Spełnia wielorakie funkcje tylko

wówczas, gdy płynie w naczyniach

krwionośnych. Przy uszkodzeniu naczynia

krwionośnego następuje jej utrata, która

grozi nawet śmiercią w bardzo krótkim

czasie. Aby zapobiec utracie krwi, niezbędne

jest zatamowanie jej wypływu i zapobieganie

dalszym powikłaniom.

RODZAJE KRWOTOKÓW

KRWOTOKIEM –

nazywamy wylew krwi w

pełnym jej składzie poza światło naczynia

krwionośnego lub poza serce wskutek

przerwania ciągłości ich ścian.

KRWOTOK

może być następstwem urazu lub

pęknięcia zmienionego chorobowo naczynia,

którego ściana nie wytrzymała ciśnienia krwi.

Krwawienie rozpoznaje się po ilości i sposobie

wypływania krwi z rany ( wypływanie, sączenie lub

pulsujące tryskanie z rany).

W zależności od

źródła krwawienia wyróżnia się krwotoki:

tętnicze, żylne i z naczyń włosowatych-

miąższowe

. Jeżeli krew wypływa na zewnątrz,

krwotok nosi nazwę

zewnętrznego

, jeżeli gromadzi

się wewnątrz ciała lub tkanek, jest

krwotokiem

wewnętrznym.

Podbiegnięcia krwiste noszą nazwę

siniaków

. Wylewy krwi do tkanek

powodujące wytwarzanie grubościennej

jamy nazywa się

krwiakiem

KRWOTOK TĘTNICZY –

charakteryzuje się

pulsującym w rytm skurczów serca

wypływaniem krwi jasnoczerwonej

(kolor krwi

można ustalić tylko przy świetle dziennym).

Panujące w tętnicach ciśnienie i uderzenia „fal krwi”

utrudniają tworzenie się skrzepów zamykających

naczynie. Uszkodzenie nawet małej tętnicy może

być niebezpieczne dla życia.

KRWOTOKU ŻYLNYM –

krew o

zabarwieniu ciemnoczerwonym wypływa

ciągłą strużką

Krwotoki z mniejszych żył mogą

ustać same wskutek zaczopowania rany skrzepem.

Najczęściej jednak występuje mieszany typ

krwawienia tętniczo- żylny.

KRWOTOK MIĄŻSZOWY –

powstaje w wyniku

uszkodzonej większej liczby naczyń włosowatych,

zdarcia i oddzielenia się skóry, przerwania mięśni

lub zranienia narządów miąższowych (wątroba,

śledziona, nerki), które mogą być groźne dla życia.

W krwawieniach miąższowych krew spływa z

całej uszkodzonej powierzchni

KRWAWIENIA ZEWNĘTRZNE

Nie zawsze w przypadku zranienia można rozpoznać

rodzaj krwotoku, ponieważ równocześnie mogą być

uszkodzone różne rodzaje naczyń. Dlatego częściej

używa się określenia „natężenie krwawienia” i

ocenia je jako małe lub duże, co pozwala

odpowiednio dostosować pierwszą pomoc.

Małe

krwawienia

ustają zwykle samoistnie po upływie

kilku do kilkunastu minut od założenia opatrunku,

gdy powstały skrzep zamknie ubytek w

uszkodzonym naczyniu.

Duże krwawienia

lub

krwotoki wymagają natychmiastowego

zatamowania, ponieważ w przeciwnym razie utrata

krwi może doprowadzić do ciężkiego wstrząsu lub

wykrwawienia ( w zależności od szybkości i ilości

utraconej krwi).

Obfity krwotok zewnętrzny można łatwo rozpoznać,

natomiast krwotoki wewnętrzne albo przedłużające

się krwawienia do mięśni rozpoznaje się na

podstawie ogólnych objawów towarzyszących

krwotokom, do których zalicza się:

bladość powłok

ciała, przyspieszone i słabo wyczuwalne

tętno, niepokój, przyspieszony oddech,

uczucie duszności, szum w uszach, mroczki

przed oczyma, pot na skórze

. Następnie

dochodzi do utraty przytomności, co często

poprzedza zgon.

TAMOWANIE KRWOTOKÓW NA

KOŃCZYNACH,GŁOWIE,SZYI I

TUŁOWIU

Każdą krew traktuje się – jak wspomniano – jako

potencjalnie zakażoną m. in. HIV. Przystępując do

udzielania pierwszej pomocy, należy założyć

gumowe rękawiczki. Poszkodowany powinien leżeć,

ponieważ w trakcie udzielania pomocy może

zemdleć lub stracić przytomność.

Zawsze należy

dążyć do zatamowania krwotoku najprostszym

i najszybszym sposobem!!

Lekkie krwawienie tamuje się, unosząc kończynę do

góry i nakładając

opatrunek osłaniający.

Natomiast w przypadku silnego krwawienia należy

ucisnąć mocno miejsce krwawienia przez gazę lub

czysta tkaninę podłożoną pod dłoń. Zwykle jest to

zabieg skuteczny, ale tylko doraźny, musi być

stosowany natychmiast. Jest zbyt uciążliwy dla

ratującego w dłuższym czasie.

Mniej pewnym, a także wymagającym więcej wiedzy

i zręczności sposobem, jest

uciśnięcie tętnicy

doprowadzającej krew do miejsca krwawienia.

Tętnice uciska się tam, gdzie są one najlepiej

dostępne i przebiegają na twardym podłożu. Ucisk

musi być stosowany z odpowiednia siłą, aby

krwawienie ustało.

W większości wypadków jest pożądana współpraca z

poszkodowanym lub pomoc drugiego ratownika.

Podczas gdy pierwszy uciska miejsce krwawienia,

drugi nakłada

opatrunek uciskający

. Ranę należy

przykryć czystym materiałem opatrunkowym,

najlepiej warstwą gazy, na którą można położyć

watę lub ligninę, a następnie twardy przedmiot(np.

mocno zwinięty bandaż, drewniany klocek) i

wszystko ściśle przybandażować. Kończyna musi

być cały czas uniesiona do góry. Kłopot może

polegać jednak na tym, że choć uzyskamy

pożądany efekt i krwawienie ustanie, to wystąpi

zastój krwi w kończynie. Powstaje on wówczas, gdy

żyły położone pod powierzchnią zostają zaciśnięte,

podczas gdy położone głębiej tętnice nadal

zachowują swoją czynność.

W wyniku tego krew dopływa bez przeszkód,

natomiast jej odpływ jest utrudniony. Kończyna robi

się sina, a żyły nabrzmiałe. W takim przypadku

opatrunek należy nałożyć ponownie, stosując

mniejsze napięcie opaski bandaża.

Opatrunek uciskający tamuje prawie wszystkie,

nawet silne krwawienia. Istnieją jednak wyjątkowe

przypadki ( na szczęście rzadki), gdy nie można

nałożyć opatrunku uciskającego na krwawiącą ranę

na kończynie. Należą do nich: otwarte złamanie z

silnym krwawieniem, duże ciało obce w ranie,

amputacja lub zmiażdżenie, krwotok z rozległej

powierzchni rany oraz rozerwanie tkanek kończyny.

Wówczas tamuje się krwawienie, stosując uciśnięcie

opatrunkiem tętnicy doprowadzającej krew, z

jednoczesnym nałożeniem opatrunku osłaniającego.

Najskuteczniejszym i najbezpieczniejszym

sposobem tamowania krwotoków w takich

przypadkach jest założenie

opaski uciskowej

wyposażonej w manometr

. Jeśli jej brak, to w

razie konieczności, można do tego celu użyć

sfałdowanej chusty trójkątnej.

Opaskę uciskową zakładamy tylko wtedy, gdy

nie da się w żaden inny sposób opanować

krwotoku, a istniejące krwawienie zagraża

życiu poszkodowanego.

W przypadku krwawienia z otwartych

zranień

czaszkowo – mózgowych nie należy

tamponować wypływającej krwi!!!

Wynaczyniona krew, nie mając drogi odpływu,

będzie się gromadzić pod czaszką, powodując

poprzez ucisk dalsze uszkodzenia tkanki mózgowej.

W takim przypadku należy założyć jałowy opatrunek

osłaniający zapobiegający zakażeniu. Przy

krwawieniach z ran głowy, gdy powłoka czaszki nie

została uszkodzona, można stosować bezpośredni

ucisk na ranę poprzez jałowy opatrunek lub

dociskać palcami odpowiednia tętnicę w zależności

od miejsca urazu.

Najczęstszą przyczyną krwawienia z nosa jest uraz,

choć zdarza się, że krwawienie pojawia się bez

związku z urazem. Może być spowodowane

podwyższonym ciśnieniem tętniczym, nadmiernym

wysiłkiem fizycznym, używaniem leków lub

określonymi schorzeniami. Poszkodowanego należy

posadzić z pochyloną głową do przodu, a krwawiący

otwór nosowy zacisnąć palcami.

Poszkodowanego z krwotokiem z nosa nie należy

układać w pozycji leżącej, ponieważ krwawienie

wówczas się nasili, a krew przedostająca się do

żołądka może spowodować wymioty i

zachłyśnięcie. Nie należy też odginać głowy do

tyłu, ponieważ udrażnia się w ten sposób drogi

oddechowe i może nastąpić spłynięcie krwi do

tchawicy, stwarzając śmiertelne

niebezpieczeństwo.

Document Outline